Heimskringla - 26.05.1948, Blaðsíða 4
4. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 26. MAf 1948
Ííeimskrin0lci
(Stotnv.0 18M)
Kemur út á hverjum.miðvikudegi.
Eieendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by and printed by
THE VIKING PRESS LIMTfED
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Otíawa
WINNIPEG, 26. MAÍ 1948
Til íslenzkra foreldra
Þegar sá er þetta ritar var að vinsa nöfn íslenzkra nemenda úr
hópi nærri þúsund stúdenta er burtfararpróf tóku frá Manitoba-
háskóla, datt honum í hug, hvað verk það hefði verið bæði skjótar
unnið og samt fullkomnara, ef eitt hinna mörgu skírnarheita ís-
lenzkra nemenda, sem oft matti a skranni sja, fiefði verið íslenzkt.
Ef því hefði verið að heilsa hefði verið fyrirhafnarlaust, að geta
hvers einasta nemanda, er til nokkurs skyldleika átti að telja við
íslendinga.
En það er oftar en við áminst tækifæri, sem þetta gæti komið
sér vel.
Um menn getur nú hnigað og þangað út um álfuna, ýmist fyrii
einhver ákveðin afrek unnin eða bara af tilviljun, eins og þegar menn
hittast á ferð, sem engan grunar um af nafninu, að séu íslendingar,
en skyldmennum hlyti að þykja fróðlget og gaman að vita um bæði
hér og heima.
Það hefir verið eitt af verkefnum íslenzku blaðanna, að vera
nokkurs konar fréttaþráður milli fslendinga hér vestra, hvar sem
niður hafa verið komnir. Og líklegast vita þau meiri deili en nokkur
önnur stofnun hér um verustaði þeirra í dreifingunni út um álfuna.
En eftir því sem þeim f jölgar sem þjóðernisheimildir fela á sér
með erlendum nöfnum, er sambandi milli þeirra hér meiri hætta búin
en áður.
Eitt al-íslenzkt nafn innan um hin mörgu útlendu gæti hér oft
úr skák bætt. Það gæti meira að segja verið um ár og aldir leið-
beining um þjóðernið, eða af hvaða bergi einstaklingurinn væri
brotinn.
Það væri meira að segja engin fjarstæða, að hvert hinna mörgu
þjóðarbrota tæki þetta upp. En látum þau um það.
Einstöku íslendingar hafa hér tekið upp ættarnöfn, svo á þeim
verður ekki vilst. En fjöldinn allur hefir þo afskræmt þau eðo.
lagað, svo ekki væru eins torveld á tungu enskumælandi lýðs, eða
þjóðar þessa lands. En þrátt fyrir það tapast með því nafn hverrar
konu. Ættarnafnafargan gerir ekki kvenþjóðinni hátt undir höfði
og stendur alveg á sama þó bæði skírnar- og foreldranöfn betri
helmingsins” þurkist út. Það er málað yfir nöfn kvenna við gift-
inguna, eins og skipa við eigendaskifti, alls staðar nema á íslandi.
En ættarnöfn eru lög hér og þeim vreður að hlíta. Um skírnar-
nöfn gegnir alt öðru máli. Það sem Heimskringla leggur þvi til, er
að allir rslenzkir ioreldrar taki það upp sem óirávíkjanlega reglu,
að hafa eitt skírnarnafna barna sinna íslenzkt.
Eins er þó að gæta í því efni. Það er að nöfnin séu svo íslenzk,
að ekki aflagist í enskri prentsmiðju, vegna skorts á íslenzkum
stöfum þar. í kvennaheitum aflöguðust ekki nöfn eins og Unnur,
Svafa, Valdís, Rannveig Arnrún, eða í karlanöfnum, Leifur, Egill,
Einar, Baldur Snorri, o. s. frv. En svo segðu nöfn til, sem Jón, þó
broddinn yfir “ó”-ið vantaði og eins Sigurður, þó “d” yrði að notast
í staðinn fyrir “ð”, eða “th” í ótal nöfnum fyrir “þ”.
Þetta væri því ósköp vel vinnandi vegur. Og það væri gaman
ef það héldist sem lengst við hjá íslenzkum kynslóðum hér og af
því mætti sem lengst fá vitneskju um þjóðernið. Þetta er svo fyrir-
hafnarlaust sem orðið getur, en gæti þó verið mikill fróðleikur á
komandi tímum.
Gyðingaland endurfætt
-
—Vöggugjöfin sprengjukúlnahríð frá Aröbum
REIKNINGSSKILIN
Það hefir helzt verið fundið
að áætluðum ársreikningi Ot-
tawa-stjórnar, sem lesin var upp
í þingi 18. maí, að tekjuskattur-
inn er ekkert lækkaður.
En D. C. Abbott, fjármálaráð-
herra, kvað með því að hreyfa lít-
ið við sköttum hægra að halda
hlutunum í skefjum á þessum
tímum hóflausrar verðbólgú og
öryggisleysis.
Mr. Abbott bætti við: Þrír af
hverjum fjórum skattgreiðend-
um, mundu greiða hærri skatt, ef‘ án.
námi 8% sölusakttsins á langri
skrá af matvörum.
En börnum þótti miður um að
“candy bars” voru á skrá þeirri
sem ekki var lækkaður skattur á,
eins og áfengi, tóbaki, vindling-
um, gosdrykkjum, o. s. frv.
Þrátt fyrir afnám 8% sölu-
skattsins á mörgum nauðsynjum,
er skráin eins löng enn af mun-
aðarvörum, sem skattur er á og
hefir meira að segja verið hækk-l
aður um 25% á nokkrum. Og
miklu af þeim munaðarvörum, |
dettur fólki nú ekki í hug að veral
þeir væru í Bandaríkjunum, en
þeir gera hér. En stjórnarand-
stæðingar sögðu Abbott fara
rangt að þessu; þeir hóldu fram,
að hag alþýðunnar ætti fyrst að
bæta og síðan stjórnarinnar.
Sú breyting var þó gerð á
tekjuskattinum, að 500 dali má
draga frá tekjunum, ef maðurinn
er yfir 65 ára að aldri. En þettá
voru einu skattbreytingarnar.
Mjög.nærri % biljón er áætlað-
ur tekjuafgangur á árinu, sem
lýkur 31. marz 1949. f heild sinni
eru árstekjurnar 2.6 biljón dala,
en útgjöldin 2.1 biljón.
Ekkert er gert til að stöðva
hækkun vöruverðs, sem auðvelti
er að hækka mikið meira en það'
sem söluskatturinn áður nam. . i
Það virðist með öðrum orðum |
ekkert hugsað um hag alþýðunn-j
ar, eins lengi og stjórnarkassinnj
er fullur upp í lok af skatt-pen-|
ingum.
Skuld Canada var 31. marz 1948
yfir 12 biljón dali ($12,378,000,-;
000), að öllum tekjuafgangi frá-|
dregnum bæði árið sem leið og nú j
í ár. Skuldin hefir aðeins lækk-'
*
að um 1 biljón frá því er hún var
Heimilismæður létu vel af af-hæst.
Það átti svo að heita, að Gyð-
ingaland lýsti yfir sjálfstæði sínu
14. maí. Athöfnin fór fram í
listasafnshöll á Rothschild
Boulevard í Tel Aviv. Hið nýja
þjóðland er nefnt Israelsríki. Á
síðari tímum hefir landið verið
kunnast undir nafninu Palestína.
En það hefir og heitið fleiri
nöfnum eins og Canaan, Jórsala-
land og verið talað um sem “land-
ið helga”. Gamla testamentið má
heita saga Palestínu á stjórnartíð
Gyðinga þar. Biblíutrúuðum eru
því staðaheiti og borga þar munn-
töm og kunnug.
Gyáingar eru nú sagðir um
600,000 í Palestínu. Um síðustu
aldamót voru þeir ekki sagðir
nema 17% af allri þjóðinni en
Muhameðstrúarmenn 7 3 % o g
kristnir 8%. En á síðasta aldar-
fjórðungi hafa þeir streymt inn
í landið og einkum síðan Bretar
upp úr síðasta stríði tóku þar
við yfirráðum. Fjöldinn allur
hefir komið frá Þýzkalandi,
Austurríki, frá löndum á Balk-
ansskaga, Iraq og Yemen. Þeir
hafa mjög barist fyrir sjálfstæði
landsins og hafa verið studdir af
Gyðingum út um allan ehim í því
með fégjöfum, svo miljónum dala
skiftir.
Um leið og Sir Allan Gordon
Cunningham sigldi frá Haifa og
brezkum yfirráðum af landinu
var lokið, tóku Gyðingar við
stjórnartaumunum.
Hin nýja saga Gyðinga byrjar
1917 er Bretar tóku “landið
helga” í fyrra stríði af Tyrkjum.
Er yfirlýsing A. J. Balfours 2.
nóv. það ár, byrjunin á endur-
heimt Palestínu handa Gyðing-
um. Um þá yfirlýsingu hafa síð-
an og alt til þessa dags staðið
miklar erjur. Balfour skrifaði
Rothschild, foringja Zionista og
var ein málsgrein úr því bréfi
skráð í lögum Þjóðabandalagsins
gamla. Þar stendur: Stjórn Bret-
iands er því meðmælt, að stofnað
sé til þjóðríkis í Palestínu fyrir
Gyðinga, og að þeir eignist með
því samastáð, sem allar aðrar
þjóðir. En þessu fylgir þó, að
aðrir þjóðflokkar í landinu hafi
bæði fullkomið trúarbragðafrelsi
og sama jafnrétti í þjóðfélaginu
og aðrir íbúar landsins. '
Á stjórnarárum Breta kom það
oft greinilega í ljós, að í landinu
var um tvennskonar menningu og
trúarbrögð algerlega ólík að
ræða. Nefndir, sem af Þjóða
bandalaginu voru skipaðar til að
rannsaka málefni Palestínu,
komu engu til leiðar. Eftir að
Bretar lýstu á síðast liðnu ári
yfir, að þeir ætluðu ekki að hafa
ymráð þar með höndum lengur,
þar sem Þjóðabandalagið var þá
tiautt, var loks ákveðin afstaða
tekin í málum landsins af Sam-
einaða þjóðafélaginu.
í fyrstu hafði ákvæðið um að
skifta landinu í tvo hluta milli
Gyðinga og Araba, hinar alvar-
legustu afleiðingar. í bardaga
sló milli hers Hagana, foringja
Gyðinga og hers Araba frá hin-
um ýmsu sambandslöndum
þeirra. Höfðu Gyðingar þar bet-
ur og það mun hafa þá stundina
riðið baggamunin, að ekki var
hætt við skiftingu landsins. —
Bandaríkin létu síðar þá skoðun
uppi, að þeir væru ekki með skift-
ingu landsins og vildu heldur að
yfirráðastjórn tæki við frá Sam-
einuðu þjóðunum. Þeir óttuðust
að hvorki Gyðingum né Aröbum
væri trúanai til að halda sér í
skefjum, ef hlutlaus aðili væri
ekki á bak við þá. En af þessu
varð ekki og létu Bandaríkin þá
það mál niður falla.
í Tel Aviv, hinni nýju höfuð-
borg, var stjórn mynduð (14. maí)
og sendu Gyðingar umheiminum
fregnir af því um hina nýju út-
varpsstöð sína : “Rödd Israels”.
Hagana ávarpaði þegna hins
unga ríkis og bað þá að vera við
árásutn búna. Voru ljós slökt og
alt landið innan hins nýja þjóð-
ríkis myrkvað.
David Ben-Gurion var valinn
fyrir forsætisráðherra í þessari
bráðabirgðastjórn, sem svo er
nefnd og 12 meðstjórnendur hans
voru og nefndir.
Eitt af því fyrsta sem nýja
stjórnin gerði, var að afnema
tvenn ríkjandi lög frá stjórnar-
árum Breta. Þau áhrærðu tak-
mörkun á innflutningi Gyðinga
og jarðasölulög, sem einnig
höfðu verið takmörkuð eða undir
ströngu eftirliti. Annað lét nýja
stjórnin flest gott heita í lögum
Breta í Palestínu.
Þess var ekki lengi að bíða, að
árás væri hafin á Palestínu eftir
þetta. Arabar gerðu út sprengju-
leiðangur á borgina helgu Jerú-
salem, og af fréttum að dæma s. 1.
laugardag, mætti ætla að þeir
væru búnir að taka borgina. í
þeirra höndum voru þá sagðir
80% af borginni.
Konsúlar Bandaríkjanna og
Frakka í Jerúsalem tilkyntu og
Sameinuðu þjóðunum, að ekkert
gæti bjargað borginni annað en
her frá Sameinuðu þjóðunum.
Um borgina eru einhverjar
vöflur, vegna þess, að málum
Palestínu er ekki alveg lokið og
Sameinuðu þjóðirnar vildu sum-
ar að borgin helga væri ákveðin
hlutlaus borg.
Hvernig hinu nýja ríki reiðir
af, er því enn óséð. Ástandið
kvað vera alvarlegt um það, þó
ýmsir trúi því tæplega að Arabar
leggi, sig í hættu, þar sem skift-
ing landsins er nú samþykt af
Sameinuðu þjóðunum og með
fúsu fylgi Bandaríkjanna og
Rússa. En það sýnir sig síðar.
Gyðingar eru því aftur teknir
við völdum í þessu landi, sem
þeir réðu yfir um 1500 ár, eða frá
1479 f.K. og fram að fæðingu
hans. Landið var þó bygt af öðr-
um löngu áður, eða alt að 3500 ár
fyrir Krist-fæðingu. Elztu íbú-
arnir voru sagðir hellabúar, en
hjarðmenn síðar og eru þeir að
líkindum forfeður ýmsra vestur-
asíuþjóða nútímans, þar á meðal
Gyðinga.
Landið helga var mjög frjó-
samt og á tíð hinna betri stjórn-
enda, Sáls, Davíðs og Salomons,
var íbúatalan um 5 miljónir en
nú eitthvað á aðra miljón. En
þetta gekk úr sér sakir hirðu-
leysis og vanrækslu, svo þar eru
nú eyðilönd, sem áður voru blóm-
leg héruð, sem ekki þurfti annað
til að halda við, en áveitu. Með-
fram Miðjarðarhafinu er enn
frjósamt land og þar vex hveiti,
bygg, ólífur, tóbak og appelsín-
ur.
Fyrstu árin eftir Kristfæðingu
réðu Rómverjar yfir landinu, en
snemma á sjöundu öld náðu Mú-
hameðstrúarmenn því. Á 11. öld
bönnuðu þeir kristnum mönnum
að flytja inn í landið.
Gyðingar hafa því ekki yfir
landinu ráðið síðan fyrir Krists-
burð.
Bretar eiga ef til vill mesta
þáttinn í því, að þeir hafa nú á ný
komist yfir það. Múhameðstrú-
armenn halda það að minsta kosti,
því óhróðursskraf þeirra í Ind-
landi á brezku stjórnina eftir síð-
asta stríð, áttu sér beinlínis stað,
vegna afstöðu Breta í Palestínu-
málinu. Þó þeir biðji nú Breta
eins og guð sér til hjálpar að
verja sig fyrir Hindúum í Ind-
landi, er sannleikurinn þessi.
Og eftir allan stuðning Breta
við Gyðinga í Palestínu-málinu
og fleiri málum, eru þeir nú einn-
ig að ýfa sig gegn þeim. Þvílíkir
menn! *
Á Tel Aviv hafa Egyptar nú
hafið fjórar flugárásir. Yfirleitt
eru þeir sem í sambandinu eru
við Araba, The Arab League, svo
mikið mannfleiri og voldugri en
Gyðingar, að erfitt er að sjá
hvernig þeir fá varið sig einsaml-
ir. í sambandi Araba eru þessi
ríki: Saudi-Arabia, Eygptaland,
Iraq, Trans-Jofdan, Sýrland, Lí-
banon og Yemen. Landið sem
þessar þjóðir ráða .yfir, er á stærð
við hálf Bandaríkin og tala íbú-
anna er til samans 33 miljónir.
En þó Gyðingar séu aðþrengd-
ir í Jerúsalem, segjast þeir verja
borgina þó sléttuð verði við
jörðu, eins og Stalingrad; hún
skuli aldrei úr höndum þeirra
fara. J
Nálægt kirkju þeirri sem Krist-
ur er grafinn í var sprenging ný-
lega. En skemdir á kirkjunni
urðu engar.
Skemdir af sprengju-árásum
Egypta á Tel Aviv, getur ekki
mikið um þó sjálfsagt hafi tals-
verðar orðið. Sú borg hefir á síð-
ustu tveimur áratugum vaxið, svo
að þar eru nú 170,000 íbúar, í stað
300 árið 1909 er hún var stofn-
uð. Er þar verzlun og iðnað-
ur í stórum stíl eins og í borgum
hins vestlæga heims. Hafa Gyð-
ingar gert borgina að því, sem
hún nú er.
9
Sögulegi rétturinn virðist
þarna mikils metinn af Samein-
uðu þjóðunum. Gætu þær ekki
eins metið hann af hálfu íslands
til Grænlands?
Á VÍÐ OG DREIF
HON. J. L. RALSTON her-
málaráðherra Sambandsstjórnar
á stríðsárunum, sem stöðu sinni
sagði lausri vegna skoðanamunar
hans og Ottawa-stjórnar í her-
skyldumálunum, dó s. 1. föstudag
í Montreal. En hafði þar í fé-
lagi með öðrum manni rekið lög-
fræðisstörf síðan hann fór frá
stjórnarstörfum 1944. Hann tók
við ráðgjafastöðunni af Hon.
Norman Rogers, er fórst í flug-
slysi.
Það sem Ralston og stjórn
Canada bar á milli, var aðallega
myndun landvarnarliðs í Canada,
sem Ralston taldi ekki annað en
kák, því þess þyrfti ekki með
hér, en væri þó ekki hægt að
senda til Evrópu, hvað sem á
lægi.
Ralston hafði getið sér frægð-
ar í fyrra stríðinu og Varð síðar
hér hermálaráðherra King-
stjórnarinnar 1926 og fjármála-
ráðherra 1939. Auk þess hafði
hann getið sér hið bezta orð, sem
lögfræðingur frá því að hann kom
heim úr stríðinu 1914-1918, á
milli þess sem hann gaf kost á
sér í stjórnarstöður.
King forsætisráðherra neitaði
að fara að ráðum Ralston í her-
skyldumálinu og því skildu leið-
ir þeirra. Síðar varð King að
setja herskyldulög til hernaðar-
starfa í Evrópu.
Ralston stundaði lögfræðistörf
í Montreal eftir missættið við
King og farnaðist vel. Hann var
66 ára gamall er hann lézt.
★
ANDREI GROMYKO, full-
trúi Rússa á þingum Sameinuðu
þjóðanna, var nýlega kvaddur
heim til Rússlands. Hann kom
fyrst vestur árið 1938 sem lög-
fræðisráðunautur á sendiherra-
skrifstofu Rússa í Washington.
Hafði hann í Rússlandi verið að-
stoðar-utanríkismála ráðherra. —
En hann varð hér þó ekki mikiðj
kunnur út í frá, fyr en hann tók
við fulltrúastöðu lands síns í fé-j
lagi Sameinuðu þjóðanna. En
þar kyntist hann brátt og er ef til
vill sá af stjórnmálamönnum|
Rússa, sem Vesturheimsmennj
hafa bezt kynst.
Eftir hæfileikum hans var:
brátt tekið á þingum Sameinuðu
þjóðanna, en það sem vakti þó að
líkindum einna mesta forvitni á
að sjá hann, var að hann rétti
tuttugu og tvisvar sinnum upp|
hægri hendina á móti lögum sem
þingið var að reyna að sam-
þykkja. Hann var mikill starfs-
maður og er haldið fram að eng-
inn fulltrúa þingsins hafi harð-
ara unnið en hann.
í kappræðum var hann fastur
fyrir og stundum kaldhæðinn, en
í viðmóti við menn, var hann
hinn ljúfasti og vildi öllum þókn-
ast. Munu sum andsvör hans
seint fyrnast. Hér eru fáein:
Fregnrita er bað Gromyko, að
segja sér eitthvað til frásagnar
af honum sjálfum, svaraði hann:
Eg er sjálfur svo áhugalaus um
þetta, að eg get ekki skilið að
nokkur vilji vita það.
Einhverjjum sem vék að því
hvað unglegur Gromyko væri,
var svarað af honum: Hvað gam-
all þarf maður í Bandaríkjunum
að vera til þess, að teljast gamall!
Eitt sinn spurði bandarísk frú
Gromyko að því, hvernig honum
geðjaðist að konum hér vestra.
Gromyko svaraði, að hann væri
ekkert skotinn í þeim. En þegar
hann sá að frúnni mislíkaði,
bætti hann við: frú, bjóstq við
að eg segði sannleikann?
Öryggisráðinu lýsti Gromyko
einu sinni sem tannlausu barni,
sem ekki gæti látið inn fyrir
munninn koma neitt, sem ekki
væri eftir kokkabók Bandaríkj-
anna soðið.
Hvað Gromyko gerir eftir að
til Rússlands kemur, er óvsít.
Þykir líklegt að hann hækki í
tigninni.
í stað hans er kominn Jacob A.
Malik til New York að taka við
fulltrúastöðu Rússa á fundum
Sameinuðu þjóðanna. Hann var
fyrrum sendiherra í Japan og
hefir verið aðstoðar utanríkis-
táðherra í Rússlandi.
HELZTU FRÉTTIR
Almenn mannréttindi
*
Sérstök þingnefnd í Ottawa
kom nýlega saman til þess að
ræða frumvarps-yfirlýsingu S.,
þjóðanna um almenn mannrétt-
indi. Fjallaði nefndin aðallega
um fanganir og frelsishöft ein-
staklinga, “Internment” stefn-
una í Canada á stríðsárunum.
Var 5. grein frumvarpsins ein-
kum efnið, sem fyrir lá til um-
ræðu. Virtist Rt. Hon. J. L.
Ilsley, dómsmálaráðherra, og
formaður nefndarinnar, hafa —
nokkrar áhyggjur út af þeim lið.
Ef Canada greiddi atkvæði með
þeim lið, sem sé því sem gert var
í síðasta stríði, samkvæmt land-
varnareglugerð landsins, að
fanga (intern) nokkra Canada-
menn, en'Jpað var gert á árunum
frá 1939 og 1945, án þess að þeim
væri veittar réttur til þess að
bera mál sitt upp fyrir dómstól-
um landsins, þá kvað Mr. Ilsley,
að Canada myndi verða sökuð
um allmikla ósamkvæmni. Átti
hann þar við, að Canada yrði á-
litin sjálfri sér ósamkvæm, ef
hún nú greiddi atkvæði með
þessum lið, en færi þó nákvæm-
lega eins að ef til annars stríðs
kæmi, eins og hún gerði í síð-
asta stríði.
En 5. grein frumvarps-yfirlýs-
ingar Sameinuðu þjóðanna hljóð-
aði þannig:
Engna mann á að svifta per-
sónulegu frelsi, eða hafa í kaldi,
nema í þeim tilfellum, eða sam-
kvæmt þeim undantekningum,
sem lýst er, og tekið fram í lög-
unum. Einn og sérhver, sem tek-
inn er fastur, skal eiga rétt og
heimtingu á að lagalegur dómur
úrskurði hvort handtekning hans
sé réttmæt, og lögum samkvæm,
og eiga fullan rétt á málsrann-
sókn innan hæfilegrar tímalengd-
ar frá handtöku hans.”
Frederick Whitman, (L. —-
Mount Royal) vakti máls á hin-
um svo til nýafstöðnu njósnara-
lannsóknum. Lagði hann þá
spurningu fyrir nefndina, hvort
stjórnin samkvæmt þessari laga-
grein, hefði átt nokkuð með að
breyta í því máli eins og hún
gerði.
Rev. E. G. Hansell, (S. C. —
Macleod) kvaðst ekki geta séð
hvernig stjórnin hefði getað far-
ið öðruvísi að í neinum af þess-
um málum, frelsishömlunum á
stríðsárunum, eða njósnararann-
sóknar-málunum og mörgu öðru
þar að lútandi.