Heimskringla - 25.08.1948, Side 1

Always ask for the—
HOME-MADE
“POTflTO LOflF”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144 j
Frank Hannibal, Mgi. I
LXII. ÁRGAXGUR
Always ask for the—
HOME-MADE
“POTflTO LOflF”
CANADA BREAD CO. LTD.
Winnipeg Phone 37 144
Frank Hannibal, Mgr.
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, , 25. ÁGÚST 1948
Landsfundur C. C. F.
NÚMER 48.
VORMORGUNN
Það helzta sem gerðist á lands-
þingi C.C.F. flokksins, sem stóð
yfir í Winnipeg í 3 daga, var það
sem hér segir:
Foringi flokksins var kosinn í
einu hljóði M. J. Coldwell.
Stefnuskrá flokksins er hin
sama og áður; þjóðeignastefnan
er aðal trompið.
Þingið samþykti að stuðla að
hækkuðum elli- og blindra styrk,
meira öryggi fyrir atvinnulausa
og fría læknishjálp, þar á meðal
spítalavist við fæðingar.
Eftirlit markaðar og ábyrgð
vöruverðs, vátrygging fyrir upp-
skerubresti og lán til bænda með
góðum kjörum, var eitt af því
sem þingið samþykti.
Ennfremur var samþykt að
flokkurinn hefði með höndum, ef
til valda kæmist, stjórn f jármála,
veðlánsstofnana, trust-félaga og eru svo
allra stærri iðnaðarstofnana (big
industrial corporations).
Að sambandsstjórnin veitti lán
með lágum vöxtum til smíði í-
veruhúsa sem seljast skyldu eða
leigjast á lágu verði, með góðum
kjörum.
Ráð skyldi skipað til að stjórna
sölu inn á við og út á við á korni,
kvikfé, timbri, kolum, nokkrum
málmum, ávöxtum og garðmat.
Ný lög til viðreisnar sjávar
fylkjunum eystri og Nýfundna-
landi.
Þá var samþykt að leita á náðir
leyndarráðsins með að breyta
stjórnraskránni, afnema efri mál-
stofu þingsins, gera nýja samn-
inga milli fylkjastjórna og sam-
bandsstjórnar, semja ný mann-
réttindalög (Bill of Rights), fá
nýtt canadiskt flagg og nýjan
þjóðsöng.
Þingið taldi sig samþykt sölu
á smjörlíki, ef tilbúningur þess
væri rekinn sem þjóðeign.
Liberal-stjórnin var fordæmd
fyrir að leyfa járnbrautum að
hækka flutningsgjald sitt.
Þingið tjáði sig samþykt stofn-
un heimslögreglu af Sameinuðu
þjóðunum og að það félag hefði
eftrilit með atomsprengju tilbún-
ingi og notkun. Stofnun Gyð-
ingaríkis var þingið samþykt, en
eign er hampað meðan almenn-
ingur á engan beinan þátt í
stjórnarrekstrinum og er áhrifa-
laus gagnvart löggjöf landsins.
Maður skyldi ætla, að einhverjir
sæu, að það væri aðeins að veita
stjórnum, fáeinum mönnum, það
sjálfræði, sem langt tæki fram
því sjálfræði, er nú viðgengst á
meðal stjórna allra lýðræðis-
þjóða, og sem menn hafa fengið
smjörþefinn af og ættu að vita,
að ilt eitt leiðir af. Eina lækn-
ingin við meinum nútímans, er að
skerða vald stjórna í lýðræðis-
löndunum og veita almenningi
meiri og beinni þátt í löggjafar-
smíðinni, en gert er. f því liggur
öll frelsisbarátta hvers þjóðfé-
lags sem er. En engir af öllum
þjóðmálaflokkum bæði þessa
lands og annara lýðræðislanda
miklar frelsishetjur að kringum okkur og rákum augun
þora þetta. En þeir leggjast allir strax í það, á hve áberandi stað
á þá sveifina, að biðja almenning ísl. fáninn var staðsettur. Er
Dýrðlegt vor
von og þor
vekur alt af dvala.
Vetrarþraut
brott af braut,
bjart til hafs og dala.
Ljómar fold
fræ úr mold
fríðu blómin ala.
Sigur lífsins tungur allar tala.
Æskan blíð,
ellin stríð,
yl og gleði finna.
Tímans hjól
hlýtt við sól
hvetur oss að vinna,
braut til hags
bræðralags,
boði helgu sinna,
meðan örlög æfiþráð vorn spinna
M. Markússon
um meira vald, sem í öfuga átt
stefnir við almenningsfrelsi, og
sem auðsætt er, að til meira ein-
veldis og einræðis horfir, en áður.
Þjóðeignastefnan á sína kosti;
hún getur sameinað hugi manna
og verið einingu þjóðfélagsins
styrkur. En hún þrífst bara ekki
undir flokksstjórna eniræði vorra
tíma í sjálfum lýðræðislöndun-
um, sem svo eru nefnd. Það væri
nær að vinna að samvinnustefn-
unni og þróun hennar innan þjóð-
félagsins á frjálsum grundvelli
eins og á íslandi og á Norður
löndum er gert, meðan verið er
að ná því stjórnarfarslega frelsi
sem almenningur á skilið og
helga heimtingu á.
hann fyrir miðjum leikvanginum
og virðist sjást jafnvel allstaðar
frá.
Kl. 15.30 kom Alþjóðaolympíu-
nefndin og framkvæmdanefnd
XIV. Ólympiskuleikanna inn á
leikvanginn og litlu síðar George
Bretakonungur, sem var kyntur
nefndarmönnum, en síðan var
leikinn konungssöngurinn, og að
honum loknum gekk konungur
til stúku sinnar.
stroknir, auðsjáanlega ekki enn
komnir yfir hörmungar styrjald-
aráranna, Bandaríkjamenn, einna
stærsti og glæsilegasti kepp-
endahópurinn, með skjannahvíta
hatta eða húfur, Norðmenn og
Svíar glæsilegir á velli, í líkum
búningum, ljósum buxum og blá-
um jökkum og þannig má lengi
telja. Englendingar ráku lestina
eins og gestgjöfum sómir. —
Minnst fór fyrir hópnum frá
Möltu, sem taldi einn mann, en
fagnaðarlætin voru ekki eftir því
En ánægðastir vorum við ísl
áhorfendurinir, þegar hinn mynd
arlegi hópur 33 íslendinga gekk
inn á leikvanginn í smekklegum
búningum, enda fögnuðum við
ákaft og fengum það orð síðar,
að við hefðum gert það einna
kröftugast allra þjóða. Finnbjörn
var fánaberi og bar fánann mynd
arlega.
Steingrímur Matthíasson læknir dáinn
ÍSLENDINGUM
ÁKAFTFAGNAÐÁ
ÓLYMPÍULEIKUNUM
Það var hrífandi og tilkomu-
mikil sjón fyrir áhorfendur frá
fslandi þegar hinn myndarlegi
hópur íslenzkra íþróttamanna
gekk inn á Ólympíuleikvanginn
í dag ásamt þátttakendum 58
þjóða, um 6 þúsund að tölu, sem
eru keppendur í leikunum. fs-
Kína vorul lendingarnir voru alls þrjátíu og
vopnasendingar til______________
bannaðar. Til Spánar andaði’ þrír, keppendur og fararstjórn.
kalt. '
Innan C.C.F. flokksins mæltu
Fánaberi var Finnbjörn Þorvalds
son og bar hann fánan mjög
bændur sterklega á móti smjör-! myndarlega og var sómi að
líkisgerð í Carvada. Um fleiri mál
bar flokksmönnum á milli, eink-
um að því er snerti þjóðeigna-
rekstur. Bændur eru og hafa
ávalt verið séreignasinnar, er til
reksturs í búnaði hefir komið.
Af því er austrið og vestrið
myndað, sem milli verkamanna
og bænda á sér stað.
Annars er skrítið, hvað þjóð-
Strax og við komum inn á
Strax og konungurinn var kom
inn til stúku sinnar, hófst inn-
ganga keppenda á leikvanginn. ar
Fyrstir í fylkingunni fóru Grikk-
ir, en síðan hver þjóð af annari í
stafrófsröð. 85 þús. áhorfenda
voru samankomnir á Wembley
við setningarathöfnina, og nú
hófust fagnaðarlæti um leið og
fyllkingin þokaðist hægt og há-
tíðlega fram hjá áhorfendapöll-
unum. Yfirleitt var hverri þjóð
fagnað ákaflega, en þó misjafn
lega mikið, eftir því hver átti í
hlut.
Lord Burghley, formaður
framkv.nefndarinnar bað nú kon
ung að setja leikana. Konungur-
inn gengur fram og segir leikana
setta með fáum orðum. Við sam
hljóm ótal lúðra er Ólympíufán
inn dreginn að hún, um leið eru
7000 dúfum slept lausum yfir
leikvanginum, sem flögra í allar
áttir. Allra augu mæna nú að inn-
ganginum, að augnabliki liðnu
kemur hár, ljós hærður hlaupari
í ljós, hann ber kyndil hátt í
hægri hendi, það er Olympíueld-
urinn, sem hefur farið 2000 mílna
vegalengd frá Grikklandi til
London. Hlauparinn nemur stað-
andartak á leikvanginum,
heilsar, en hleypur síðan að Ol-
ympíueldstæðinu og tendrar eld-
inn sem á að loga eins lengi og
leikarnir standa yfir. Fagnaðar-
læti áhorfenda eru gífurleg og
þau þagna ekki fyrr en tónar
Steingrímur Matthíasson lækn-
ir andaðist hér í Landsspítalan-
um í gærmorgun. Hann kom
hingað heim frá Borgundarhólmi
með Heklu. Hafði sonur hans
Bragi dýralæknir farið til Borg-
undarhólms til þess að sækja
föður sinn, er þá var orðinn fár-
veilcur, og vissi vel að hann ætti
skammt eftir ólifað. Eftir að
hann kom hingað, var hann varla
nokkurn tíma málhress. Hann dó
úr krabbameini.
Steingrímur heitinn var sem
kunnugt er, meðal fremstu lækna
þjóðarinnar, ötull og skyldu-
rækinn við störf sín svo af bar.
Auk þess var hann mikill áhuga-
maður um ýms þjóðnytjamál, og
lét til sín taka á mörgum sviðum,
til þess að verða þjóð sinni að
gagni. Nokkru áður en styrjöldin
braust út, hin síðasta, flutti hann
til Danmerkur, sem kunnugt er.
Gegndi læknisstörfum fyrir ýmsa
lækna hér og þar í landinu, uns
hann settist að á Borgunarhólmi.
Hann hafði mælt svo fyrir að
lík hans skyldi brent. Mun það
verða gert hér í bálstofunni.
—Mbl. 28. júlí
Oratoríunni Messian eftir Hand-
el.
Donald Finnley, breski grinda-
hlauparinn/ sem gisti fsland í
vor, gengur næst fram og vinn-
ur Olympíueiðinn í nafni allra
keppendanna. Að þessu loknu er
breski þjóðsöngurinn leikinn,
en síðan þokast fyllkingin af stað
út af leikvanginum og næst hefst
alvaran, — keppnin.
—Mbl 30. júlí
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
Síldaraflinn varla fimmti
hluti aflans í fyrra
Um síðustu helgi voru ekki
komnir á land, nema rúmlega 127
^úsund hektólítrar af bræðslu-
síld, og sama og ekkert af síld til
söltunar. Er þetta ekki nema
tæplega fimmti hluti þess, sem
komið var á land á sama tíma í
fyrra, þótt lítið aflaðist þá. Þá
nam bræðslusíldaraflinn 640 þús.
hektólítrum og þá var auk þess
búið ag salta um 12,5000 tunnur
af síld. Á laugardagskvöldið var
Olympíulofsöngsins kæfa þau.j vélskipið Helga frá Reykjavík
“Goðafoss” setur hraðamet milli
Reykjavíkur og New York
Samkvæmt tilkynningu frá
Eimskipafélagi íslands kom m.
s- Goðafoss til New York á mán-
udagskvöld 26. þ. iji. kl. 10.30, en
skipið fór frá Reykjavík á mánu-
dagskvöld 19. þ. m. kl. 9. Hefur
skipið því aðeins verið 7 sólar-
hringa og 514 klst. á leiðinni, og
er það þannig fljótasta ferð sem
íslenzkt skip hefur nokkurntíma
farið milli fslands og New York.
Vegalengdin, sem skipið sigldi
er 2567 sjómílur og hefur meðal-
hraði skipsins þannig verið 14.8
sjómílur, þrátt fyrir það þó eigi
hafi verið notuð nema 2900 hest-
öfl af þeim 3700 hestöflum, sem
vélar skipsins geta framleitt.
—Mbl. 30 júlí
Hver þjóð hafði auðsjáanlega
leitast við að velja keppendum
sínum sem smekklegastan bún-
ing. Og um leið og fylkingin
þokaðist framhjá fengum við á-
horfendur að virða fyrir okkur
hið margvíslegasta litaval og
hinar gjörólíkustu gerðir. Danir
hvítum buxum og hárauðum
jakka, Frakkar með alpahúfur og
dökkklæddir, Austurríkismenn
Erkibiskupinn af York ávarpar
keppendur og strax á eftir leik-
ur hljómsveit og 1200 manna kór
búið að salta um 12,500 tunnur
aflahæsta skipið fyrir norðan —
með 1916 mál. Næst var Narfi frá
Hrísey með 1749 mál.
—Tíminn 27 júlí
Kári Gíslason frá Elfros, Sask.,
var í bænum í gær, kom með naut-
gripi að selja, sem nú eru dýru
verði keyptir á bandaríska mark-
aðinum. Hann heldur heimleiðis
í kvöld.
Bakarar í New York eru farnir
að bjóða nýja köku til sölu —
skilnaðarköku fyrir hjón, sem
slíta samvistum.
RANGÁRÞING
Wembley, fórum við að líta í snjáðum jökkum, en hreinir og
Aðal konsúl Rússa vísað úr landt
HVÍLDARDAGUR
Á GIMLI
Þá sólin er sigin til viðar
og söngfuglinn hvílir á grein,
eg horfi í afturelding
á alföðurs verkin hrein.
Það fýkur í furutrjánum
hið frjálsa sigurlag,
sem boðar til biðjandi hjarta
hinn bjartari komandi dag.
Og öldunnar niður hann ómar
við örlaga framtíðar strönd,
að alt sem við óskum og þráum
er ofið í vináttu bönd.
í sérhverju blómi sem bærist
er bros sem að minnir oss á,
að lífið er geisli frá guði
Bandaríkin tilkyntu sendiherra
Rússa, Alexander Panyushkin og
stjórn Rússa s. 1. föstudag, að
aðal-konsúll þeirra í New York,
Jacob Lomakin að nafni, hefði
svift sig með framkomu sinni
öllum rétti til,, að reka konsúls-
starf sitt áfram og skipuðu svo
fyrir, að Lomakin yrði sendur
burt úr Bandaríkjunum.
Það sem varðaði landrekstri1
Lomakins voru afskifti hans af
málum rússneskra kennara, er
hann kvað Bandaríkjastjórn hafa
rænt til yfirheyrslu í landráða-
málunum, en sannleikurinn var
sá, að konsúllinn rænti, eins og
t. d. Mrs. Kosenkina. Þetta
mannarán sagði Lomakin rúss-
nesku stjórninni og Molotov
varð ókvæða við og sendi Banda-
ríkjastjórn harða áminningu fyr-
ir. Hafa nú Bandaríkin svarað
þessu með burtrekstri konsúlsins
Þau telja hann ekki hafa haft
vald til að setja upp lögreglu
°g göfgi er mannanna þrá.
Berghtór Emil Johnson j innan Bandaríkjanna, eins og af-
skifti hans af Mrs. Kosenkina
bera vitni um.
Hvernig á því stendur að Rúss-
ar vilja endilega ná í þessa kenn-
ara heim til Rússlands, vita þeir
bezt. Hitt er víst að hvorki Mrs.
Kosenkina né Mr. Sumerine og
kona hans fýsir að fara til Rúss-
lands og segjast heldur fyrir ætt-
ernisstapa ganga, en fara þangað.
Bandaríkjastjórn er alveg hlut-
laus um það mál, segir kennar-
ana ráða hvað þeir geri, en eins
lengi og þeir séu í Bandaríkjun-
um og hafi ekki neitt af sér gert.
verndi Bandaríkin þá, sem hverja
aðra, enda þótt rússneskir þegnar
séu ennþá. f Bandaríkjunum sé
engin rússnesk konsúlslögregla,
sem íbúana hneppi undir vald
sitt, þegar konsúlum Rússa sýn-
ist.
4
Því var snemma spáð, að ræðis-
mannsskrifstofurnar rússnesku
mundu verða fyrir barði þing-
nefndarinnar, er þegnskyldumál-
in er að rannsaka, enda hefir nú
orðið sú raunin á.
Heyr mig saga horfnra tíma
háttu þína vil eg ríma,
meðan enn mér endist skíma
æfinnar við stuðlun máls.
Lyft burt tjaldi, leyf mér kanna,
lífsbraut þinna stærstu manna;
óravíddir andans spanna
undir merkjum blóðs og stáls.
Ber mig fyrst að Bergþórshváli
brennuvargar sóktu að Njáli,
hugðust eyða í ógna báli
orku vits og karlmanns þrótt.
Hingað hefndar lágu leiðir,
lasta vegir þjóðar breiðir,
vanmat lífs, er orku eyðir
örlaganna dapra nótt.
Opnast sýn, til Oddans góða,
arfsögn geymd um Sæmund fróða,
mentadísin mærra ljóða
máttug reis í stuðlum hér.
Afreksmenn á ættarsetri
enga vissi þjóðin betri,
unnu frelsi og fræða letri
friðar hugsjón efst þó ber.
Eyjafjalla bygðin bjarta,
bæir þínir fagurt skarta,
vökul þrá, að þínu hjarta
þokuðu mér um langan veg.
Hér eru fögur fjöll að líta
friðarró um jökla hvíta,
Skógafoss, er augum íta
yljar prýðin dásamleg.
Þórsmörk inst, í auðnar löndum
umgirt traustum strauma böndum
móðir lífs, þér mjúkum höndum
mildilegast hlúði um stund.
Blóma stóð, og birki rjóður,
brekku höll, með víði gróður;
fuglasöngur — fossa óður
fegrar þennan Edens-lund.
Hverf eg til þín “Hlíðin” góða,
hugðarefni minna ljóða,
öllum fegurð áttu’ að bjóða
öskufall þótt hylji lönd.
Hingað leita hugir aftur,
heimþrá Gunnars, vilja kraftur
Kolskeggs, ítum endurskaptur,
ættarstofns hvar liggja bönd.
Man eg Stórólfshvo! og Keldur
kappa býli, frægðar eldur
lifir enn, og logum veldur
lands í sál, við hverja þraut.
Keppni Orms, við engjasláttinn,
Ingjalds vit, er sýndi máttinn
viljans, yfir aldarháttinn
ótroðna þar ruddi braut.
Markarfljót, í sólu sindrar
silfurgráa dregla myndar,
í norðri hef jast Heklu tindar,
hátt í austri jökull rís.
Bakka lönd, með hross í högum,
hlymur jörð af fótaslögum,
stóðið ungt hér eyðir dögum
ærslafult sér leiki kýs.
Lít eg yfir sveit með sanda,
sólblik fjalla, eyði stranda,
býlin væn til beggja handa
brosa mér í sumar dýrð.
BLessuð sveit, þig blessun yfir
bið eg öllu hér sem lifir,
manndóms orð á skjöld þinn skrifir,
skjöld, er aldrei falli á rýrð.
Magnús á Vöglum