Alþýðublaðið - 08.06.1960, Blaðsíða 16

KMWWMWWWMWMW M.VI
ÞAÐ var 6. júní 1924, að
þeir Mallory og Irvine komu
upp í fimmtu búðir á Ever-
est. Daginn eftir klifu þeir
upp í efstu búðir, og Odell,
sem hafði fengið það hlut-
verk að vera þeim til að-
stoðar og halda sambandinu
við efrl búðirnar, fékk sein-
ustu skilaboðin frá þeim
þaðan: „Allt í lagi“.
8. júní gerðu þeir atlög-
una að hátindinum og voru
með súrefnistæki. En veðrið
var nú lakara en verið hafði
dagana á undan, hátindur-
inn hulinn skýjum og svo
leit út sem það andaði held-
ur svalan norðaustan yfir
fjallskambinn, sem þeir
urðu að fylgja, ef þeir ættu
að ná markinu. Og þótt af-
reksmennið Mallory væri
betur undir áhlaupið búinn
en nokkur annar, hvað snerti
þrek og heilsu þrátt fyrir
dvöl í hinu þunna fjallalofti,
bendir ýmislegt til að hinn
ungi og tiltölulega óreyndi
Irvine væri ekki nægilega
vel á sig kominn.
En þegar Odell kleif upp í
efstu búðir daginn eftir,
voru þær auðar, og síðan
veit enginn neitt með vissu
um örlög þeirra tvímenn-
inganna.
Þessir atburðir, sem gerð-
ust fyrir réttum 36 árum,
hafa orðið umtalsefni enn á
ný við líkfund þeirra Kín-
verjanna á Everest. Kunn-
ugir telja, að möguleiki sé á
því að fundið sé lík annars
hvors þeirra, enda þótt ekk-
ert verði um það fullyrt. Og
það er mikil spurning, hvort
gátan um hvarf þeirra verði
nokkurn tíma ráðin.
Þetta var á öndverðum
þeim tíma, er menn gerðu
sér vonir um að geta klifið
mesta fjall veraldarinnar.
Arið 1921 var farinn undir-
búningsleiðangur og tóku
þátt í honum margir hinna
færustu fjallgöngumanna,
sem völ var á. Þar á meðal
G. L. Mallory, og átti hann
þá mörg spor um f jöllin norð
an við Everest til þess að
kanna leiðir pg möguleika.
1922 var svo gerður út ann-
ar leiðangur, og enn var
Mallory helzti garpurinn, en
þá var líka E. F. Norton með,
T. H. Somerwell o. fl. kunn-
ir Everestfarar. í þeim leið-
angri komust þeir Mallory,
Norton og Somerwell upp í
8220 metra hæð. En G. Finoli
og G. Bruce um 100 m,
hærra. Mallory virtisí eiga
auðveldast með að klífa hin-
ar miklu hæðir þessara
þr*ggja afreksmanna, honum
var léttara um andardrátt en
þeim og hélt lengur kröftum.
Hinir allir voru miklir og
frægir garpar, og Norton
reyndist síðar hinn allra hæf
asti leiðangursforingi.
1924 var svo gerður út
þriðji leiðangurinn, og átti
nú að sigra bergrisann. Þeir
sem áðan var getið,
voru allir með í þeim leiff-
M Y N D I N sýnir norðurhlið Everests, en
þar voru allar tilraunir til að ltlífa fjallið gerðar
fyrr á árum. Farið var upp eftir röðlinum á móts
við tölu 1, og þaðan meðfram kambinum, yfir hjarn
fláka og bergfláa í áttina til tindsins. 1: Sjöttu búðir
1924. 2. Annar stallurinn, þar sem Odell hélt að
hann hefði séð Mallory og Irvine. 3. Þangað komst
Norton 1924, — og 4. Hátindur fjallsins.
41. árg. — Miðvikudagur 8. júní 1960 — 126. tbl,
angri, nema Finch og auk
þeirra meðal annarra N.
E. Odell og Andrew
Irvine, 22 ára gamall
stúdent, sem enga reynslu
hafði í fjallgöngu, en hins
vegar var kunnur fyrir
hreystj og þrek, var mikill
íþróttamaður og hafði tekið
þátt í leiðangri til Sval-
barða. Norton var fyrst að-
stoðarleiðangursstjóri, en
tók fljótt við allri stjórninni.
Mallory var þá 36 ára, ný-
lega orðinn háskólakennari í
Cambridge. Hann var kvænt
ur og átti 2 börn. Áður en
þeir Mallory gerðu hina ör-
lagaríku tilraun til að klífa
hátindinn, hafði verið kom-
ið upp búðum á iiilu kletta-
þrepi x 8150 metra hæð. Það
voru 6. búðir. Allt þetta ár
voru veðurskilyrði fremur
óhagstæð í Himalaja, en
merkilegur árangur náðist
samt. Það voru þeir Norton
og Somerwell er kornu upp
það tilraun til að klífa tind-
inn, sem gnæfði yfir þeim
700 metrum hærra, Somer-
well varð fljótlega að gefast
upp en Norton hélt áfram
einn og komst upp í 8560 m.
hæð, sem þá var met á Eve-
rest.
Þetta var það í sem allra
fæstum orðum, sem hafði
gerzt, áður en Mallory og
Irvine lögðu af stað í sína
síðustu för. Sá, sem er helzt
til frásagnar um atburðina
þennan örlagaríka dag, fyrir
réttum 36 árum, er Odell, er
reyndi sem hann gat að fylgj
ast með ferðum þeirra félag-
anna. Kunnugir telja, að það
hafi verið fcigðarflan af
Mallory, að velja sér Irvine
til fylgdar, þar sem hann
skorti mjög reynslu borið
saman við aðra Everestfara.
Illar tungur segja, að honum
hafi gengið til löngun til
þess að sitja sem mest einn
að sigrin.um, ef liann næðist.
þessu tjaldi, og gerðu eftir
Ef hann næði hátindinum
með Irvine að fylgdarmanni,
yrði hlutur hans sjálfs mun
stærri en ef kunnari maður
hefði verið með. Má þó und-
arlegt heita ef slík sjónar-
mið hafa komið til greina
hjá slíkum manni sem Mal-
lory í svo mikilli tvísýnu,
sem alltaf er fram undan í
háfjöllunum. En hvað sem
því líður hefði hann verið
betur settur, ef hann hefði
valið Odell sér til fylgdar.
Odell varð seinni að aðlag-
azt hinu þunna lofti en aðr-
ir, en þegar hann loksins var
búinn að jafna sig, reyndist
han þola það mun betur en
nokkur annar. Og það var
hann einmitt búinn að gera,
er Mallory gerði atlöguna.
Þennan dag kleif Odell
upp £ efstu búðir, og á leið-
inni þangað bar það fyrir
hann, sem nú skal frá
greina:
Hann var kominn í um það
bil 7925 metra hæð, er hann
gerði sér það að leik og til
að reyna á kraftana að klifra
upp á hnjúksöxl nokkra. —
Þá var það, að birti skyndi-
lega yfir og norðausturkamb
urinn og hátindurinn blasti
við. Á hjarnbreiðu langt í
burtu sá hann eitthvað, sem
hreyfðLst í áttina til Annars
stallsins svonefnda, og ann-
ar depill fylgdi á eftir. Sá
sem fór á undan klexf fyrst
Annan stallinn en ský huldu
kambinn sjónum hans, áður
en hann sæi hvort sá seinni
kæmi á eftir. Hann gat ekki
ímyndað sér annað en hér
hefðu þeir félagarnir verið
á ferð, en undraðist, hve
seint þeir væru á þessum
stað í fjallinu, klukkan var
að verða eitt. Hann taldi sig
í fyrstu geta fullyrt, að stall-
urinn, sem hann sá hafi ver-
ið Annar stallurinn, en fór
seinna að efast um að það
væri rétt hjá sér. Kvað hann
þokuslæður á kambinum
hafa getað villt um fyrir sér.
En það telur hann sig geta
fullyrt, að ef þetta voru
fjallgöngumennirnir en ekki
missýning, þá gengu þeir í
vað, þótt slíkt væri ekki
mikið ,tíðkað á Everest í þá
daga.
Odell kleif langt upp fyrir
tjaldbúðina næstu daga, en
varð einskis vísari, og síðan
var leitinni hætt. Alla tíö
síðan hafa menn velt fyrir
sér, hvað fyrir þá kom þenn-
an örlagaríka dag. Sumir
hafa haldið því fram, að þeir
muni hafa náð hátindinum,
en ekki komizt til baka í
tjaldið Um kvöldið og orðið
úti eða hrapað í náttmyrkr-
inu og kuldanum. Það er því
ekki hægt að þvertaka fyrir
það, að þeir Mallory og Ir-
vine hafi orðið fyrstir
manna til að klífa fjallið, en
annars bendir ekkert til
þess. Ekkert hefur fundizt á
tindinum, sem geri slíkt
sennilegt.
Menn eru líka fyrir löngu
farnir að efast um frásögn
Odells. Hún gæti stafað af
missýningu, sem er algengt
fyrirbæri í þessum miklu
hæðurn. Það hefur komið í
ljós, að Annar stallurinn svo
nefndi er um 30 m. hengl-
flug, sennilega illkleifur og
því ekki möguleiki á að
klífa hann á fáeinum mínút-
um, eins og Odell sýndist.
Þá finnst öllum næsta furðu
legt, ef Mallory þrátt fyrir
kjark sinn, hefur lagt til at-
Firamhald á 2. síðu.
- ^fcV^vVL.- J w'v « v vV.
. »■ vvyww'vV