Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.12.1912, Side 1
■
Þ JÓÐVIL JINN
XXVI. árg.
Reykjavik 24. desember 1912.
58. -59. tbl.
Sambandsmálið.
í síðasta nr. blaðs vors, gátum vér
þess stuttlega, að ráðherra hefði lofað
ýmsum samflokksmönnum sínum,að vekja
máls á því við Dani, hvort ekki mætti
birta almenningi hér á landi „ný-bræð-
inginn“, sem hann kom með ur sigl-
ingunni.
Nú er ieyfið þegar „náðarsamlegast“
veitt, og birtum vér því í biaði voru að
þessu sinni:
a, Uppkast að löguni um rikja-sam-
bandið milli Danmerkur og Islands,
og felst í því allt það, er ráðherra tjá-
ist verða að telja hið mesta, er unnt
sé að fá framgengt í Danmörku.
b, Yfirlýsingu ráðherrans, er sýnir,
hversu hann vill, að litið sé á afstöðu
sína til málsins, eins og nú standa
sakir.
Eins og bent var á í síðasta nr. blaðs
vors, fer því nú mjög fjarri, að Danir
fáist til þess, að standa við tilboðin, er
felast í „Uppkastinu11 (þ. e. í frumvarpi
meiri hluta millilandanefndarinnar frá
1908).
Það er nú ekkki nóg með það, að
þeir vilja enn halda utanríkis- og her-
málunum í sínum höndum um aldur og
æfi, eins og nú er, og halda að öðru
leyti yfirleitt í alla sömu agnúana. sem
á „Uppkastinu11 frá 1908 voru, heldur
bæta þeir nú og við skilyrðum, er gera
„ný-bræðinginn“ hálfu verri, og meira
en það.
Þeir áskilja nú:
a, ad Dönum sé áskilinn sami léttui, til
ad hagnýta islenzka landhelgi, sem Is-
lendingum sjálfum, meðan er Danir
vilja annast strandvarnirnar —,
halda því fiskiveiðaréttindum í land-
helgi vorri, þótt vét segjum þeim ó-
þarft að lilutast til um strandgæzluna.
b, ad Fœteyingum sé og eigi ad eins
ttyggdui sami réttui. medan et Danir
njóta hans, heldur um — aldur og
æíi(!)
e, ad fœdingjaréttwinn sé og sameiginlegt
málefni, þ. e. sé í höndum danska lög-
gjafarvaldsins eins, og sé svo — um
aldur og æíi.
Islendingum því óheimilt, að veita
nokkrum manni fæðingjafétt hér á
landi, — verða að sækja um slikt til
Dana.
A hinn bógmn er Dönum ætlað, að
geta veitt eins mörgum fæðingjarétt
hér á landi, eins og þeir vilja, — þurfa
ekki samþykki íslenzka stjórnarráðsins,
nema maðurinn sé hér á landi biisett-
ur, (óþarft því, ef maðurmn er búsett-
ur í Danmörku, eða uta-n Islands ella).
Með ákvæði þessu er Dönum því
veittur réttur til þess að get-a stein-
rotað íslenzkt þjóderni, hvenær sem
þeim þóknast.
Hvernig lízt islendingum á blikuna?
Enn fremur hafa þeir og fikað sig
upp á skaptið, að því er snertir ákvæðiu
um þjóðarsamninga o. fl.
Gegnii stómi iurdu, ad nokkrum
dönskum stjórnmálamanni skuli hafa
til hugar komid, ad til gœti verid sá Is-
lendingui, er líta vildi rid ödru eins.
En svona eru Íslendíngar nú ómæli-
lega djúpt- sokknir í áliti í a-ugum Dana.
Allt er talið oss boðlegt.
Það er auðsætt, að þingkosningarnar
haustið 1911, og þá eigi síður „bræð-
ingurinn“, hafa gefið dönskum stjórn-
málamönnum vonir um það, að nú væri
hentugi timinn, — hentugi timinn til þess
að fá öllu svo fyrir komið, or þeir gætu
sér frekast óskað.
Af yfirlýsingu ráðherrans, sem fyr er
getið, og prentuð er í þessu nr. blaðs
vors, sést, að jafn vel hann er nú og
kominn á þá skoðun, eptir að hafa talað
við ýmsa samflokksmenn sína, „bræðing-
ana“, að réttast sé, að alþingismenn at-
hugi nú málið í sameiningu á næst-a al-
þingi, áður en ákveðið verði, hvort það
skuli borið undir þjóðina.
En sjá-lfur tjáist hann eigi munu leggja
danska „ný-bræðingmn“ — eða „grút-
inn“, sem sumir nú og nefna því nafni
—, fyrir þingið, nema þjóðin hafi áður
óskað þess.
Væntanlega æskir þjóðin þess aldrei,
og ætti það því aldrei að gerast.
En þó að danska furðuverkið, — háð-
ungin, er upp úr „bræðings“-íllgres-
inu spratt, sé þannig væntanlega úr sög-
unni, þá er það þó eigu að síður afar-
áriðandi, að þjóðin sé nú sem allra bezt.
vakandi.
Sízt að vita, hverju sumir þeirra
kunna að vilja taka upp á, erútí „bræð-
inginn“ gátu leiðzt.
Vér furðuðum oss á þvi, ísíðastanr.
blaðs. vors, að ráðherra skyldi eigi þeg-
ar hafa sagt dönsku ráðherrunum það
hreint. og beint, að „grútinn“ væri eigi
til neins að bjóða, enda Dönum sjálfum
stök vansæmd að.
Eða hvi benti hann þeim eigi á það,
hve ríli, og sjálfsögð skylda það væri
öllum, að brigða eigi orð sín?
Hvi henti hann þeim eigi á þad:
ad fiskiveidarnat i landhelgi fslands,
ad strandvarnirnar hér vid land,
ad fánamálid,
ad konsúla-máhd, sem og
ad öll atmnnumál vor o. fl.
eru — eptir eigin viðurkenningu Dana
sjálfra í stöðulögunum — allt islenzk
sérmál, og danska löggjarvaldinu því,
eins og þegar er komið, alls ekki meira
viðkomandi, en kettinum er t. d. sjö-
stirnið?
Get-ur Dönum, eða- dönskum stjórn-
málamönnum komið til hugar, að Islend-
ingar fari að sleppa réttindum, sem Dan-
ir sjálfir hafa þegar viðurkennt þá hafa?
Fyr má nú vera frekja, en að æt-last
t-il slíks!
Albanía lýst sjálfstætt riki.
Meðan ófriðurinn mill Tyrkja og Balk-
anrikjanna fjögra stóð yfir, og Albanía
mátti heita öll í óvina höndum, hefir það
gjörzt sögulegt, að Albanía heflr lýst
sig sjálfstætt, og öllum óháð riki.
Meðan landið var enn í óvinahöndum,
hafa Albanar sent f'ulltrúa á þjóðþing,
er haldið var í borginni Avlona — á
ítölsku er borgin nefnd Valona —, og
og lýst því þar yfir, sem fyr segir.
Hafa þeir lýst landið lýðveldi, og kos-
ið lýðveldisforseta, er Ismail Khemal Bey
nefnist. Þetta gjörðist 29. nóv. síðastl.
Það er óeiað ágreiningurinn milli
Serba og Austurríkismanna, sem veitt hefir
Albönum djörfung til þessa, þar sem
Austurríkismenn hafa tjáð sig gjörsam-
lega mótfallna því, að Serbar fái hafnar-
borgir í Albaníu, við Adríahafið, eins og
nánar er drepið á á öðrum stað í þessu
nr. blaðs vors.
Töluverða eptirtekt, og kátínu vakti
það á þjóðfundinum í Avlona, að einn.
í tölu þingmannanna, sem þar mættu, var
Albana-höfðinginn — Issa Boletinas, er
allir töldu löngu látinn, sbr. 53.—54. nr.
i blaðs vors þ. á.
Tyrkja soldáninn (Muhamed V.) varð
! þegar við tilmælum Albana-, — og viður-
kenndi sjálfstæði Albaníu, vissi og landið
Tyrkjum hvort sem var altapað, og hefir
þá eigi þótt- lakara, að mótstöðumennirn-
ir yrðu þess þá eigi aðnjótandi.
Albanar hafa nú og leitað viðurkenn-
ingar annara þjóðerna, að því er sjálf-
stæði Albauíu snertir.
Slík er venjan, þótt vit-anlega þurfi.
ekkert þjóðerni slíkrar viðurkenningar
með, — nema þá, ef þar í ætti að felast
loforð um það, eins og ástandið er á jörð-
inni, að láta þjóðina óáreitta.
Fn ekki er þá, ef svo væri, slíkt lof-
orð láiið lengur gilda, en gott þykir.
Þótt Albanía sé nú lýst lýðveldi, þá