Lögberg - 31.10.1895, Blaðsíða 4

4
LflOBKRO, FIMMTTJDAGINN 31. OKTOBER 1S05.
3C ö q b z r g.
GefiC út að 148 Princess Str., Winnipeg
The IJigbtrg Printing Gr Publishing Ct'y.
(Incorporated May 27, i89o).
Ritstjóri (Editor):
SIGTP. JÓNASSON.
Eosinrss vianagrr: B. T. BJOPNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-aaglýsingar i eitt
kipti 26 cts. fyrir 30 ortS e(5a 1 þuml.
dálkslengdar; 1 doll. um mánuBinn. Á stserr'
uglýsingum eBa augl. um lengri tima af
slíttur eptir samningi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verBur aB ti
nna tkrtjlega og geta um fyrvtrandi bti
staB jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFU
biaBsins er:
TKE LÓCBERC PRINTINC & PUBLISH. C0.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTA.NÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖGKERG.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN
fimmtuoaoinn 31. okt. 1895. —
jy Samkvæm laDCslögum er uppsögn
kaupanda i blaBi ógild, nema hann sé
kuldlaue, þegar hann eegir upp. — E'
kaupandi, eem er í skuld viö blaö
iö flytr vietferlum, án þeee aB tilkynnu
heimilaskiftin, þá er þaB fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fynr prett-
vísum tilgangí.
jy EptirleiBis verBur nverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaöiB sent viður
kenning fyrir borguninni á brjefaspjaldi.
hvort sem borgamrnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfllega lángan tima, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu veröi (af BandarSkjamönnum),
og frá íslandi eru Sslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu verSi sem
burgun fyrir blaöiö. — Sendiö borgun S
P. 0. Sioney Ordert, eða peninga S R-
gist&rtd Lelterr. Sendið oss ekki bankaá
vSsanir, sem borgast eiga annarstaðar en
Winnipeg, aema <J5cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
Trumbulilióð úrkaþólsku
herbúðunum.
Kapólska málgagnið Sslenzka,
sem Heimskringla nefnist, flytur, í
síðu3tu viku, langt pólitSskt erindi,
sem það kalJar „Stefnufesta“.
TilefDÍð erauðvitað j/rem ja blaðs-
ins út af pvi, að kaþólskir menn, eða
J>Ó öllu heldur prestar peirra, hafa
ekki enn getað ónytt hin núverandi
skólalög pessa fylkis, og komið aptur
hjer á, hinu gamla, tvískipta skóla-
fyrirkomulagi. PvS lætur nú blaðið
reiði sfnu einkum, koma niður á blöð-
um þeim og mönnum, sem gerst hafa
forsvarsmenn þessa fylkis, S pessu
Sfsspur smáli þess, og brfgslar peim
svo ó*part um stefnuleysi S málinu og !
allsk mar ódrengskap.
Að undanteknum peim blt'ðum, |
sem beinlínis eru gefin út af kapólsku
klerkunum sjálfum, pá er Heims-
kringla hið eina blað pessa lands,
sem alveg ætlar að ganga af göflun-
um út af þvi, að kapólska kirkjan
ekki fjekk að halda áfram yfir gangi
sfnum, S menntamálum pessa fylkis.
Út af pessu skólamáli ætlar hún al-
veg að ganga af pessu litla viti sem
hún hefur, og mætti hún pó helzt svo
sem ekkert af pví missa.
En um pað atriði skulum vjer
nú engum orðum eyða, en lftillega
taka til athugunar nokkrar af peim
staðhæfingum, sem bún, S sfnum kap-
ólska ofsa, slengir út yfir verjendur
Manitoba, f pessu skólamáli, sem pá
náttúriega, um leið, eru hennar póli-
tísku óvinir.
Hún snýr sjer pá fyrst að blað-
inu Tribune bjer f bænum og ásakar
pað fyrir óheyrilegt stefnuleysi í pví,
að hafa, þe{;ar von var á Mr. Geo. M.
Grant hjer vestur, sagt um bann ein-
hver góð og hlýleg orð, en pegar
brjef hans um skólamáíið bafi farið að
koma út, hafi blaðið gert við þau at-
hugasemdir og verið honum ósam-
dóma um pað mál. I>etta kallar
Heimskringla óheyrilegt stefnuleysi,
pví hún getur ekki skilið hvernig
blaðið fer að verða gagnstætt, í opin-
berum málum, manni, sem pað hefur
nýlega haft nokkuð gott um að segja.
Hein.skr. pekkir enga pólitík, og hef-
ur aldrei pekt, nema persónulega, og-
af peirri vizku stjórnast pað fyrir
henni, að g,-ta aldrei viðurkennt I
neinu nýt opinber störf peirra manna,
sem ritstj. eða aðrir aðstandendur
hennar, hafa óvingast við persónulega,
af ástæðum, sem ekki snerta opin-
ber mál hið minnsta. t>að er vitan-
lej/t, að pessi brjef Grants hafa, að
ýnnsu leyti, verið á móti binu núver-
andi skólafyrirkomulagi pessa fylkis,
og var pvi einroitt samhljóða hinni
fyrri stefnu blaðsins Tribune, S pví
máli, að vera ósamhljóða brjefum
þessum, en stefnaleysi var pað
auðvitað, eptir Heimskringlu póli-
tíkinni, af pví blaðið hafði áður talað
vel um böfund brjefanna.
Af pví sem áður er sagt, er ekki
undarlegt pó Heimskr. þyki mikið til
pessara brjefa koma, af pví nefnilega,
að þau eru kapólsknm fremur í vil,
eri það eru fleiri blöð enn Tiibune,
sem gert bafa athngasemdir við pessi
rniklu brjef, og pará meðal sjálft blað-
ið „Globe“ í Toronto, sem brjefin voru
birt S, og ennfretnur getum vjer bent
Heimskr. á, að höfundurinn sjálfur,
Mr. Grant, hefur gecgið inn á, að
hann hafi farið rangt með jfmislegt er
hann par segir. Og pó að kaþólskir
menn, láti prenta pessi brjef S bækl-
ings formi, til pess að sendast „bverj-
um sem hafa vill“, pá er það nú frem-
ur lítil sönnun fyrir pvf, að almennt
pyki mjög mikið varið S þau eystra,
eins og Heimskringla segir.
í>að eru Jíka ósannindi hjá
Heimskr. að Mr. Grant hafi verið sft,
sem fyrstur kom upp með pað, að sett
skyldi nefnd manna til þess að rann-
saka mftlið. Ótrúlegt er að blaðið
viti ekki betur, en pó porum vjer
ekkert að fortaka í pvf efni, en sjálf-
sagt er mörgum mynnisstætt, að pað
var eintnitt J.aurier sjálfur, sem fyrst-
ur manna kom upp með pað ráð. í
fyrra haust þegar hann var hjer vestra,
pá var p*etta einmitt hans eina svar
og úilausn f pví máli. Hann tók pað
skírt fram, að ef skólarnir væri prót-
estantaskólar, eins og kaþólskir
hjeldu fram, pá hefðu þeir ástæðu til
að kvarta og ættu heimt’’ng á breyt-
ingu. Ef skólarnir væri „national“
skólar, eins og prótestantar bjeldu
fram, pá hefðu kaþólskir ekki und8n
neinu að kvarta. Spursmálið væri pvf
aðallega pað, hvorir segðu sar.nara,
question of facts, eins og hann komst
að orði. og pegar hann kæmist til
valda, lofaði bann að gera sjer far um
aö komast að sannleikanum í þessu,
og kvað rannsókn í pví nauðsýnlega.
Þetta voru orð Mr. Lauriers peg-
ar hann flutti 3Ína ræðu hjer f fyrra-
haust frammi fyrir mörgum púsund
um manna, og er oss kunnugt um, að
ritstjóri Heimskr. var einn af tilheyr-
endunum. I>etta var hans svar, f
sömu ferðinni, til nefndsr kapólskra
manna hjer f bænum, sem bar upp
fyrir honum vandkvæði sfn í Skóla-
rnálinu. I>etta hefur verið hans stefna
og staða í pvf máli frá pví fyrsta,
hvar sem hann hefur verið staddur, í
öllu rfkinu. Petta er vitanlegt og
almennt viðurkennt, og þegar
Heimskr. bregður honum um stefcu-
brygði f pvf máli, pá veit hún vel,
að hún er að fara með ósannindi.. hún
veit vel að það er jafn tilhæfulaust,
eins og pað, að Mr. Grant hafi verið
sá fyrsti, sem lagði það til, að rann-
sókn yrði hafin í skólamálinu hjer.
Eða, er blaðið máske búið að gleyma
pví, að í svari fylkisstjórnarinnar hjer,
upp á áskoranina frá Ottawa stjórn-
inni (the remedial order) var farið
fram á það, að nefnd manna yrði sett,
til pess að rannsaka málið, svo að f
1 ós leiddist hvort kaþólskum væri ó-
rjettur gerður undir núverandi skóla-
fyrirkomulagi. Allt saman petta var
nú vitanlega afstaðið fyrir langa
löngu pegar Mr. Grant kom hjer
vestur, og ritaði pessi makalausu brjef.
Ekki verður greinilega sjeð,
hvað Heimskr. ætlar sjer að sanna
með peirri sögu sinni, að Mr. Laurier
hafi sampykt ujipástungu Mr.
Blake’s um að vísa skólamálinu til
leyndarráðs Breta, en hitt leynir sjer
ekki, að blaðið hefur ruglast par f
reikningunum og er að fara með ein-
tómt bull, pví Mr. Blake gerði aldrei
neina slíka uppástungu. Hann var
síðast á pingi í Ottiwa árið sem skóla-
lögin komu út, og g»f ekki kost á
sjer til pingmennsku 1891, en pað ár
komu skólalögin fyrst til álita í Ott-
awa pinginu.
L>á hefur Heimskr. uppgötvað
pað, að Mr. J. Martin, „höfundur
skólalaganna“ sje nú orðinn á móti
þeim sjálfur. Hver er þá stefna Mr.
Martins f því máli? Er hann máske
orðinn fylgismaður Heimskr. og kap-
ólsku prestanna í pvf? Auðvitað
sagði Mr. Martin, f einni ræðu sem
hann lijelt í Ottawa, á sfðasta pingi,
að hann væri enn ánægðari með skóla-
lögin, ef allar guðræknis iðkanir væri
bolaðar algerlega út úr skólunum.
En ef H eimskr. hefur skilið petta
pannig, að Mr. Martin sje snúinn yfir
til hennar og peirra kapólsku, í mál-
inú, pá erum vjer hræddir um, að par
eigi sjer stað, enn einu sinni, ofurlít-
ill misskilningnr hjá veslings blaðinu.
Aptan í petta skólamál sitt hnýtir
Heimskringla sögum, óskyldum skóla-
málinu, en sem eiga að miða til pess,
að ríra traust manna á Mr. Laurier,
leiðtoga frjálslynda flokksins, sem
blaðið óttast að sje heldur meira, en
húsbændum pess í Ottavva pyki æski
legt. I>essar sögusagnir Heimskr.
nennum vjer ekki, nje sjáum áríðandi,
að eltast við, en viljum þó gefa blað-
inu upplýsÍDgu í einu atriði, sem ó-
víst er, að pað hafi fengið. Blaðið
segir að Mr. Laurier hafi, á fundi nið-
ur í Quebec fylki, pakkað guði fyrir,
að í sínum pólitíska flokki væri engir
Orange-menn. L>að er satt, að þegar
Mr. Laurier var þar að balda ræður,
pá bjó einhver náungi, viðlíka vand-
aður og Heimskr., til pessa sögu. En
pað var ekki fyrst pegar til Ontario
kom, sem Mr. Laurier neitaði þessari
sögu pví hún var komin honum til
eyrna, áður en hann fór frá Quebec,
og neitaði hann lienni strax par, opin-
berlega, og skoraði á hvern þann,
sam nokkurn tíma hefði heyrt sig
segja slíkt, að gefa sig fram. Nú
kom eDginn slfkur fram, af þeirri ein-
földu ástæðu, að enginn hafði heyrt
neitt slíkt, og fjell pá strax niður
pessi saga, sem ósönn og ómerk og
hefur hennarsíðan ekki verið íretið af
O
nokkru blaði landsins. Heimskr. er
eina blaf ið f landinu, sem leggur sjer
annað eins nppgjafa slúður til munns.
En að bún fari rangt með petta vís-
vitaudi skulum vjer ekkert fullyrða
um. Saeð getur að hún hafi að eins
heyrt söguna, en aldrei hvernig henni
reiddi af. Henni ieiddi af eins og
öllum öðrum sögum sem viðlíka er
vandað til. Heimskr. ætti af pví að
geta ráðið, hvers hún má vænta fyrir
sinn pólitíska frjettaburð.
£kki má gleyma tollinum.
Inn f skólamáls erindi sitt, f síð-
ustu viku, blandar Heimskringla toll-
málinu, á pann hátt, að gefa lesend-
um sínum pær upplýsingar, að Ilon.
Mr. I_,aurier, leiðtogi frjálslynda
flokksins, breyti ætíð um stefnu sína
í verzlunai málinu eptir pví, við hverja
hann sje að tala. I>annig hafi hann
hjer vestra f fyrra, lofað bændum, að
„svifta tolli af verkstæða varningi,
undir eins og hann kæmist til vanda“.
Dað er satt, að hann lof&ði að lækka
tollinn á verkstæða varningi, og lagði
um leið sjerstaka áherzlu áakuryrkju-
verkfæri, en hann lofaði aldrei að
taka af allann toll, pó Heimskr. beri
söguna þannig, að hún sjáanlega ætl-
ast til að pað skuli, vera skilið svo.
Svo bætir blaðið pv{ við, að litlu
seinna hafi Mr. Laurier sagt, á fundi
í Montreal, að sjer „dytti ekki í hug
að hreyfa við tolli á verkstæðavarn-
ingi“. I>ar er nú b'aðið nokkuð
djaiforðara, pvf það heldur, að lesend-
um sfnum sje síður kunnugt, hvað
Mr. Laurier befur sagt þar eystra.
En Mr. Lauriers stefna i tollmálinu
er nú svo alkunn, að önnur eins til-
hæfuleysa og pessi tekur varla svör-
um, nje er pess virði að verið sje að
hrekja hana. Nærri má líka geta, að
ef Mr. Laurier hefði nokkum tima
sagt petta, og hvað þá, ef pað hefði
verið fyrir ári sfðan, pá hefði pess ver-
ið getið fyr en nú. I>á hefði Heims-
krÍDgla fyrir löngu verið komin með
petta og verið búin að syna heimild
sfna fyrir pvf. En slik heimild er
auðvitað engin til.
TilgaDgur Heimskr. með pessum
ósar.nindum um stefnu Mr. Lauriers
í tollmálinu, er augsýnilega sá, að
veikja traust manna á pví, að hann
lækki tollana pó hann komist til valda,
og virðist oss sú viðleitni blaðsins
nokkuð kinleg, pví að Heimskringla,
sem er bátollanna málgagn og aptur-
haldsorgan, og prf sjálfsagt álftur pá
stefnu hina einu rjettu, ætti, til pess
að vera sjálfri sjer samkvæm, „stefnu-
föst,“ að ógna mönnum með því, að
Mr. Laurier myndi, ef bann næði völd-
um, landi og lýð til tjóns, „svipta
tolli“ af svo og svo miklu af nauðsynja
vörum, sem brúkaðar eru í landinu.
Stefna Mr. Lauriers er vitanlega
sú í tollmálinu, allkunn um allt, pvert
og endilangt rfkið, að lækka toll frá
pví að vera, eins og hann nú er,
verndartollur, niður í tekjutoll. Um
pað er ekki að villast, og er tómt
ómak fyrir Heimskringlu að reyna
hjeðan af, að villa íslendingum sjón á
pví máli, þeir eru fyrir langa löngu
búnir að átta sig á pvf. Sæmra vær
henni, eins og dyggu stjórnarhjúi
að halda bara áfram að tjá lesendum
sínum, hvað hátolla stefnan sje mik-
ið heppilegri fyrir pjóðina, og standa
110
tala un. þetta. Á morgun skulum við skoða turn-
inn betur, til að vita hvað við höfum f raun og veru
fundið. Við skulum vera róleg pangað til og sofa
eins vel og við getum í nótt. Allt petta er mjög
undravert, en við megum ekki ganga af göflunum
yfir pvf, áður en við vitum hvað pað er“.
Miss Markham var stillt stúlka, pó hún væri
ung. Fundur turnsins og pað, sem hún sá í honum,
liafði að vísu fengið meira á bana en hitt fólkið, en
pað kom til af pvi, að hún skildi, eða hjelt að hún
skildi hvað allt petta pýddi, en hitt fólkið gat í fyrstu
alls ekki gripið pað. Hún sá nú að pað, sem kapt-
einninn ráðlagði, var mikið skynsamlegt, og minnt-
ist pví ekki á fundinn frekar um kveldið.
En Mrs. Cliff og Ralph gátu ekki verið róleg.
L>au gátu ekki á sjer setið að tala um fundinn, og
par eð kapteinninn gekk burt, svo pau væru ekki að
tala við hann, pá mösuðu pau saman um þetta.
Nærri klukkutíma seinna stóð kapteinninn úti á
fletinum og sá einhverja svarta skugga hreifast niður
f fjöru-ini, sem tuDglið skein 4. L>eir hreifðust mjög
hægt, og pað var langur tími — að minnsta kosti
fannst kapteininum það — áður en Maka og fjelag-
ar hans komu upp á fiötinn.
Svortingjarnir höfðu pungar byiðar af pokum
og bögglum, og pað var auðsjeð að peir urðu glaðir
að geta lagt pær frá sjer.
,,Hí“, hrópaði kapteinninn, og talaði líkt og
jnaður sem befði verið að drekka kampavín allan
115
ákaflega tnikil auðæfi. Jeg hafði ímyndað mjer,
þangað til f gær, að bellrar þessir hefðu verið eins-
konar mu teri til að þjóna afguðum í, og að stóra
andlitið hjerna úti á klettunum væri mynd af goði,
en nú álít jeg pað ekki. Allir inngangar í hellana
hafa einhverntíma verið fylltir upp með grjóti, en
pað hefði ekki verið rjett að felapenna stað svo, að
enginn fyndi hann aptur, og pess vegna hafa þeir
höggvið pessa stóru mynd á bergið. Enginn nema
þeir, sem földu fjársjóðinn, gat vitað hvað myndin
átti að tákna“.
Edna andvarpaði lítið eitt, en brosti svo og
sagði: )>Je£ sJe pað er ekki til neins að reyna að
hafa huga okkar af þessum steinturni“.
„Hafa hugann afhonum!“ hrópaði Mrs. Cliff.
„Ef Rothschildarnir gæfu pjer ávísun upp á allar eigur
sínar, mundir pú geta haft hugann af pví svona
fyrstu dagana?-1
„Slíl ávísan væri veruleg auðæfi“, sagði Edna;
„en við vitum ekki enn hvað petta er“.
„Jeg held við sjeum binar auðmjúkustu konur í
veröldinnil“ hrópaði Mrs. Cliff og gekk um gólf 4
sandinum. „Jeg held að engar aðrar konur hefðu
samþykkt, að bíða hjer paDgað til einhver kæmi til
að segja þeim, hvort pær eru milijóna eigengur eða
ekki. En pað verður einhver auðvitað að vera hjer
úti og hindra, að svertingjarnir ryðjist ekki inn á
hellirinn, þegar þeir koma aptur“.
114
raun og veru er I þessum grafarturn, geymzlnbúri
eða hvað það nú er. Við skulum rannsaka það til
hlítar í þetta sinn“.
L>egar svertingjarnir voru búnir að jeta, sagði
kapteiuninn þeim að fara suður með sjó að leita að
rekavið, þvf að eldsneytið á fletinum var hjer um bil
búið, og þóttist hann góður, að hafa fundið svona
góða ástæðu til að koma þeim burt frá hellrunum.
L>egar þeir voru farnir, stóð kapteinninn á fætur
til að ná luktinni og sagði Ralph að koma með sjer
þangað, sem turninn var.
Þegar konurnar voru orðnar einar eptir, sagði
Edna við Mrs. Cliff: „Við skulum fara og setjast f
skuggann, þarna undir klettinum, þar sem við getum
sjeð út á sjóinn ef Mr. Rynders skyldi koma á skipi
til að sækja okkur, og svo skulum við tala saman
um nágranna okkar í Norður-Ameríku. Við skulum
reyna að gleyma því alveg í bráðina, sem kaptoinn-
inn er að rannsaka. Ef við erum allt af að hugsa og
tala um það, þá verðum við ekki með svo miklu viti
að við skiljuin það, sem hann segir, þegar hann
kemur aptur. L>etta getur allt orðið vonbrigði, eins
°g þú veizt, og hvað sem það nú kann að vera, þá
skulum við vera rólegar og hvíla taugar okkar
dálítið“.
„Það er afbragðs ráð“, sagði Mrs. Cliff, en þeg.
ar þær voru seztar þægilega niður f skugganum,
sagði hún: „Jeg hef verið að liugsa um það, Edna,
að „lnca“-ariiir töpuðu ekki vitiuu þó þeir ættu