Lögberg - 31.10.1895, Blaðsíða 7

LÖGBERGt, FIMMTUDAGINN 81. OKTOBER 1805
r
Víg Spánverja á Vest-
fjörðum 1G15.
Samið af
Ólofi Daviðssyni.
(Úr tímariti hins ís). Bókmenotaíje). 1895)
Vorið 1615 ]águ 16 hvalveiða
skip spönsk norður af Hornströnduin
og lentu í hafisum, pví fsaár var mikið
og ótíð bæði til l»nds og sjáfar, Svo
lítur út sem tveir bátar liafi brakist
frá skipum pessum til Stranda um vor-
ið og er pó sögn Jóns lærða um pað
fremur óljós. Bátamennirnir voru
pjakaðir eptir hrakninginn og hefði
pví verið sjálfsagt að hjúkra að peim
eptir megni, en fjarri fór að svo væri
gert. Strandamenn tóku pvert á
móti til pess ódrengskaparbragðs að
ráðast á pá, alveg að áftæðulausu, og
ætluðu að drepa pá. Liðsmunur var
mikill, pvf Spánverjar voru 18, en
Strandamenn 30. Samt lauk svo að
Strandamenn flyðu og urðu sumir
sárir. Jón lærði nefnir róstur pessar
Eyaupphlaup. Bátarnir munu hafa
legið við Strandir fram eptir sumrinu
og er pess ekki getið, að frekari skær-
ur hafi gerzt með Spánverjum og ís-
lendingum að sinni, en um er getið.
E>egar fsa leysti, bjeldu flest skip-
in af stað heimleiðis, en prjú komu
inn á Reykjafjörð á Ströndum, ná-
lægt miðju sumri; hafa pau líklega
verið að leita eptir bátunum sem vilzt
höfðu frá peim. Skipstjórar lijetu
Pedro de Aggvidre eða Arvirre (Pjet-
ur), StephaD de Tellaria (Stefán) og
Martin de Villa Franca (Marteinn)
Hann var ungur maður og íprótta'
maður hinn mesti. Skip Marteins var
stærst og mannflest, pvl skipverjar
voru 33, en alls voru Spánverjar 85.
Skipin lögðu til hafna á Reykja-
firði og lágu par um hríð; sögðu skip
stjórarnir að Danakonungur hefði
leyft, að fjögur skip spönsk mættu
leggja til hafna á íslandi petta sumar
og skyldu skipverjar vera „meinlaus-
um meinlausir“; sýndu peir brjef f
pessa átt og Jón lærði segir, að Ari
bóndi Maguússon f ögri, s/slumaður
i ísafjarðarsyslu og Strandasy.slu, hafi
sagt hið sama, pegar skipin sigldu að
landi. Ekki hef jeg getað fundið
petta konuDgsbrjef.
Sumir af Spánverjum fengust við
hvalveiðar á bátum, en sumir gættu
skipanna og svo segir Jón lærði, að
11 manns liafi haldið vörð á hverju
skipi dag og DÓtt, og aldrei hafi allir
bátarnir farið lengra en svo frá skip
unum að sjá hafi mátt til peirra efa
heyra skothljóð. Spánverjar höfðu
hvekzt við Eyaupphlaup og höfðu p\í
pennan vara á sjer.
Hvalveiðarnar gengu vel. Spán-
verjar náðu 11 stórum hvölum, en
misstu reyndar aðra 11, sem peir
höfðu járnað. E>eir seldu pvesti og
rengi hverjum sem hafa vildi fyrir
gjafverð og tóku stundum 20 álnir
fyrir hundraðsvirði, en opt og einatt
seldu peir hestklyjtar af hval eða beil
an bátsfarm fyrir eitthvert lftilræði,
svo sem smjersköku, vettlinga eða
sokkabönd. E>etta varð mönnum til
hins mesta bjargræðis í harðærinu, og
porðu pó margir ekki að kaupa við
pá, pví Ari bóndi í Ögri hafði pver-
bannað pað.
Spánverjar á tveimur minni skip
unum kynntu sig flestir vel, en sumir
af mönnum Marteins fóru með grip
deildir og rændu kindum frá bændum,
en hann tók engan pátt sjálfur 1
hnupli peirra. Strandamenn forðuð-
ust pví að eiga nokkuð við Martein
og skipverja hans, en höfðu aptur
mikil mök við Spánverja á hinum
skipunum, og ljetu pá fá kindur og
ýmislegt smávegis, sem peir máttu
missa, en fengu hjá peim brauð og
vín í staðinn og ymislegt annað, svo
sem hatnra, axir, járn og striga. Mart-
eini pótti leitt að enginn skyldi vilja
eiga við hann og bað menn opt að
selja sjer hitt og petta fyrir fullt
verð, en enginn vildi verða t;l pess
að láta neitt af hendi rakna við hann.
Yfir höfuð að tala var meinlaust
með Spánverjum og Strandamönnum
um sumarið, en pó er pess getið, að
íslenzkur uiaður bafi rotað cinu af
mönnum Marteins með steinshöggi og
sá hann svo um, að engin ilb'ndi urðu
út úr pvf. Strandamenn einhverjir
hnupluðu líka einu sinni spiki af
hvalshaus frá Spánverjum í myrkri og
pótti peim fyrir, en pó var sætzt á
málið og fengu Spánverjar tvær ær í
pokkabót. Enn getur sjera Óiafur á
Söndum pess, að Spánverjar hafi sært
konu eina premur áverkum, en ekki
vita menn nú, hvernig á pví læfur
staðið.
E>egar komið var fram í miðjan
september fóru Spánverjar að búast
til heimferðar og voru ferðbúnir 20.
september. E>ennan dag gekk Mart-
einn skipstjóri og nokkrir af skip-
verjum hans heim til Árness, yfir
N austvíkurskörð. Marteinn heimtaði
sauð af prestinum, sjera Jóni Gríms-
syni, til ferðarinnar, og kvazt hann
eiga pað fyllilega skilið, pví hann
hefði enga borgun fengið allt sumarið
fyrir hval pann, er sveitamenn hefðu
fengið hjá Spánvarjum. Prestur
pverneitaði og kvazt hafa borgað
Pjetri og Stefáni. Marteinn sagði að
sjer kæmi pað ekki við; hann hefði
átt hvalinn, ekki síður en peir. Piest
ur sat við sinn keip. E>á færði Mart-
einn sig upp á skaptið ogsagðist vilja
fá naut bjá presti. Það mætti ekki
minna vera og skyldu peir ekki skilja
fyrr en prestur hefði lofað pvl. Sjera
Jón tók pessari kröfu fj»rri; voru peir
að pjarka um petta um liríð og gekk
ekki saman. Loks’ns tók einn af
fylgdarmönnum Marteins snæri upp
úr vasa sínum og brá um báls prest’,
svo sem hann vildi hengja hann. E>að
hefur pó eflaust ekki verið alvara, en
presti leizt ekki á blikuna og lofaði
nautinu; skildu peir Marteinn við pað
og fjekk hann sjer hest og fylgd til
skipsins á öðrum bæ, en prestur sendi
mann I afrjett eptir nautinu.
Spánverjar lágu í svo góðri höfn,
að vindur gat ekki komizt að nema á
einn veg; lágu skip Pjeturs og Stef-
áns saman, en Marteins skip alllangt
frá peim. Kveldið pann 20. septem-
ber dró mikinn hafíshroða inn fyrir
skip Pjeturs og Stefáns. Eptir dag
setur brast á fjarskalegur útsynn'ngs-
bylur og rak ísinn á skipin en klett-
Ótt nes var hinu megin. Skip Stef-
áns sleit fyrst upp og barði stormurinn
pvf og ísnum við hitt skipið, pangað
til pað sökk með öllum farminum, en
menn allir komust á Pjeturs skip.
E)að rak á nesið og klofnaði par (
sundur í miðjunni; sökk annar partur-
inn en hinn stóð á npstánni. Allir
bátar, sem voru við skipin, brotnuðu
( spón, og varð pví erfitt um mann-
björg, enda hefði líklega verið torvelt
að bjargast á bátum í (shroðanum og
rokinu. E>ó komust flestir af Spán-
verjum upp á nesið við illan leik, en
prír drukknuðu. Litlu varð bjargað
af i'arminum á skipi Pjeturs. E>ó náði
hann nokkrum byssum óskemmdum
en fáu öðru og hvorki vistum nje
fötum.
Tiðindi pessi höfðu gerzt nóttina
milli miðvikudags og fimmtudags og
flugu pegar út um sveitina. Fimmtu
daginn höfðu sveitarmeun fáar fregn-
ir af Spánverjum, en peir sem peir
öluðu við báru sig mjög illa, eins og
von var, pvf heita mátti að peir væru
allslausir. Föstudaginn komu marg-
ir sveitarmenn á fund Spánverja og
töluðu við pá og par á meðal Jón
lærði. Hann bauð Pjetri skipstjóra
vist og premur eða fjórum mönnum
hans, peim sem best liöfðu kynt sig.
Pjetur pakkaði honum kærlega fyrir
boðið, en kvazt hafa frjetttil hafskijjs
í Jökulfjörðum og hefðu peir allir
ráðið að fara paDgað og reyna til að
komast utan á skipinu. Jón rjeði
honum fastlega frá pví, en sjera Jóu
Grímsson og lleiri íslendingar, sem
við voru staddir, hvöttu pá til að fara
pó illt i’m báta. Reyndar höfðu peir
átt 6 báta í landi pegar skipin brotn-
uðu, en peir voru allir litlir nema
einn; ráðstöfuðu peir nú eignum sín-
um, peim sem b jargað hafði verið og
gaf Pjetur skipstjóri sjera Jóni
Grímssyni mest áf peim, en prestur
fjekk honum aptur nautið, sem mest.
pjark hafði orðið úr millum peirra
Marteins, og ljet Marteinn pað hlut
laust. Að skilnaði fjekk Pjetur vott
orð hjá presti um, að peir hefðu farið
vel að ráði sínu par um sumarið, en
skipsböt'n Marteins var pó undan skil-
in. Vottorðið var bæði á latínu og
íslenzku og skrifuðu ýmsir af peim
se.n við voru staddir undir íslenzku
útgáfuna. 1 annan stað bað Jón
lærði Pjetur að votta að sveitarmenn
hefðu ekki gert peim neitt mein og
að skipin hefðu brotnað fyrir ísi og
stormi, en ekki af mannavöldum*.
Pjetur var fús á pað og skrifaði vott-
orðið, en sjera Jón Grímsson stakk
pví pegar á sig og sá Jón lærði pað
aldrei síðan.
Jofln5 jof i'í’e í?l(eumati^in
arjd JWugcular
Paingajaii^eVz^
Whynot'
1 jMentl^ol Plagl'er.
myivife_gor me
one. iEcurcd
hke maoic
For 1 lonjr ti,ne I sufTerod « ith Khennwrimn in
!ne lliiek so sevcrei.v ihat 1 conui _it
it.ruight. Mv ivife mivisei) a I>. & i,. AienJioJ
l Inster. I tried it and was pooii iroi ig ]]
rifirht. ° **—-
Pricc 25c.
S. C. UUKTBB, Sovnt. Coinels
Globe
af stað sem fyrst og vestur til skipsins;
var pað nú fullráðið og var pó mörg-
um Spánverjum rr jög illa við pað.
Sumir báðu sveitarmenn að skjóta
yfir sig skjólshúsi á einhvern hátt, og
kváðust vilja allt til pess vinna, en
pað porði engiun vegna Ara sýslu-
manns og kendu pó margir eða allir
í brjósti um pá.
Spánverjar fóru nú að búast til
ferðar norður fýrir Strandir, cg \ ar
Hotel,
146 Princess St., Winnipeg’
Gistihús þetta er lítbúið með öllum nýjasta
útbúnaði. Ágætt fteði, frí baðherbergi og
vínföng og viudlar af beztu togund. Lýst
upp með gas ljósum og rafmagns. Klukk-
ur í öllum lierbergjum.
Herbergi og fæði $1.00 á dag. Einstakar
máltíðir eða herbergi ytír nóttina 25 cts.
T. DADE,
Eigandi.
ORTHERN
PAGSFSÖ R. R.
IIA!
Komid eg sannfœpist!
Jtj nmitt á pessum t(ma purfið pið að byrgja ykkur með vörur fvrir up;>-
skerutímann. Komið með listaaf pví, sem pið purfið, til okk'ar
og látum sjá hvað við getum gert. Við erum
sannfærðir um að við getum sparað
ykkur peninga.
Allar sumarvörurnar verða að seljast án tillits til verðs, til pess að rVma
fynr okkar mikln byrgðum af vörum fyrir h&usið.
KELLY MERCHANTILE CO,
ALþEKKTA ÓDYRA BUÐIN í NORÐNR-DAKOTA.
iHilton,
l DAKOTA
ASSESSMEHT SYSTEM. HUTUAL PRINCIPLE.
Hefurfyna Uelmingi yflrstandandi árs tekið lifsábyrgð upp á nærri ÞKJÁTlU OG
ÁITA MILLIÓNIR, Nærri NÍU MILLJONUM meira en á sama tímabili í fyrrs.
Viðbigasjóður fjelagsins er nú meira en litilf fjórda millión dollars.
Aldrei hefur J,að fjelag gert eins mikið og nú. Hagur |,ess aldrei sUðið eins vel
Ekkcrt lífsábyrgðarfjelag er nú I eins miklu áliti. Ekkert slíkt fjelag hefur
komið sjer eins vel á meðal hinna skarpskygnustu Islcndinga. Yflr )>ti und af
1-eim hefui nú tekið ábyrgð í því. .’Utirgar þúsundir hefur það nú allareiöu greitt
Islcnding lll, Allar rjettar dánarkröfur greiðir það fljótt og skijvíslega.
Upplýsingar um J-etta fjelag geta menn fengið hjá
W. II. PAIJLSON AVinnipeg, p. s- BARDAL. Akra,
Oen. Agent Man. & N. W. T. Gen. Agent N.& 8. D&k. & Mlnn
A. R. McNICHOL,
McIntykk Bl’k, Winnipeo,
Gen . Manaoek fyrir Manitoba. N. W. Terr., B, C., &c.
Jlin vinsœla
-TIL—■
St. Paul, Minneapolis
-OG-
€Moago3
Og til allra staða í Bandaríkjunum og
Canada; einnig tii gullnám-
anua í Kovtnai hjer-
aðinu.
Pullmai) Place svefnvaguar og bord-
stofuvagnar
með luaðlessinni daglega til
Toronto, Montreal
Og til allra staða í austur Canada
yiir St. Paul og Chicago,
Tækifæri til að fara gegnum hin víðfrægu
St. Clair jarðgöng. Farangur tekui
fjelagið í.ábyrgð alla leið, og engÍD
tollskoðuu við landamærin.
SJOLEIDA FAR3RJEF
útveguð tíl og frá Stóra Bretlandi, Evrópu
Kína og Japan með hinum allra
beztu flutningslínum.
Frekari upplýsingar viðvíkjandi farbrje
um og öðru fást hjá hverjum sem er
af agentum fjelagsins, eða
Chas. S. Fee,
Gen. Pass. & Ticket Agt., St. Paul
H. Swinford,
Gen. Agent, Winnij eg
City Office,
488 Main St. - - Winnipeg.
B.Vl NADI LANGVAltANDI KVEK, TAUGAVEIKLAN, MÁTTLKYSI, HAKVKKKt
MÆNU VKIKI, HÖFUÐVKRKUB, IlÁLSVEIKI, SVEFNLKYSI, SLJESt MELTING,
I.IFRARVEIKI OG KRAMPI.
Boston, Mass. 1. sept. 1893.
Dr. A. Owen.
t J0g finn jeg er nú eins fjörugur
°g jeg var barn.
Viðvíkjandi belti pví sem jeg
fjekk frá yður í fyrra { Febrúar, sendi
jeg yður enn á ný innilegt pakklæti
niitt. Þsð er undarlegt bæði sem lijálp
ar og heilbrigðis meðal fyrir alla. Eins
og pjer munið pá keypti jeg belti No. 4
með rafmagns axlaböndum. Það hefur
gert sitt verk ágætlega á alla líkams
|; mína. Já mjer er batnað &f
Ij öllum mfnum kvölum. Jeg pjáðist af
Jjli! langvarandi kvefi, taugaveiklan, veiki (
V mænunni, máttleysi, bakverk, höfuð-
/;:// verk, hálsveiki, svefnleysi, slæmri melt-
;nSu’ lifrarveiki, og injög vondum
krampa. Jeg hef pjáðst óttalega af öll-
;M. Sicnoersí un> pessum veikindum, en verstur
pó á nóttunm; pví jeg naut hvorki hvfldar nje svefns. Strax og jeg var
háttaður fjekk jeg krampann, og limirnir voru sem peir væru bundnir I hnúta
eu nú hef jeg fengið mfna fullu heilsu aptur. Fyrst var jeg sem Tómas
trúlausi; jeg skoðaði beltið eins og önnur meðöl og lækna, sem húmbuc
en J^er komst á aðra skoðun pegar jeg fjekk beltið. Jeg er nú sannfærður
um að Dr. Ovvens belti geta bætt sjúkdóma, par sem rafmagn er hægt að
brúka, já, pví nær hvað vondir sem peir kunna að vera. Jeg er sem nýr
maður í ölllum skrokknum, já, sterkari og hraustari heldur en jog bef verið
síðan jeg var ungur. Jeg get nú unnið bæði nótt og dag, án pess að
finna til sársauka eða preytast. Enn á ný pakka jeg Dr. Owen fyrir hið ágæta
belti, som er til mikillar blessunar fyrir mannfjelagið. Látið prenta línur
pessar, pví pað sem jeg hjer hel skrifað er jeg reiðubúinn að staöfesta með
flðj, og jeg er einmg viljugur til að svara peim er skrifa til mfn um upi.
lýsingar. Virðingarfyllst
J o h n M. B. S t e n b e r g,
151 W. 4th St., So. Boston, Mass.
Elí N(J 85 ÁRA GAMALL OG VAI{ KOMINN í KÖR AF ELLI, KN BKLTID
FJKKK HANN APTUR Á FÆTURNA.
Ur‘ . Aastað, Otter Tail Co., Minn., 11. sept. 1893.
vleðtakið mitt hjartans pakklæti fyrir beltið, sem hefur gert mjer ósegi-
anlega mikið gott. Jeg var S rúminu og var veikur, auðvitað var pað
elli, par jeg nú er 85 ára gamall, en Dr. Owens belti hefur fengið mig á
fæturna enn pá einu sinni. Jeg get ekki fullpakkað yður, kæri Dr. Owlm
Þakkir og aptur pakkir fyrir yðar ráðvendni, einnig agent yðar, Miss Caro-
line Peterson, í Fergus Ealls, sem frjetti að jeg væri veikur og kom heim til
mín og útvogaði mjer beltið.
Yð&r p&kklátur
P e d e r O. B a k k e.
JEG
Beltið hefuk gkrt mjkr MKIRA gott EN ALLT ANNAÐ SAMANLAGT SKSt
ÍIKF BRÓKAÐ í 16 ÁR.
Ur' T>' (?^en,o . Holmen, Wis., ll.sept. 1893.
Belti nr. 3. sem mjer var sent ( oct. '92, hefur gert mjer mikið gott; jey
hef pjáðst af gigt mjög lengi, svo jeg hef verið ófær til vinnu. Þegar jee
hafði brúkað beltið í tvo mánuði var jeg mikið betri, og nú er jeg frískari en
Jeg er yður pakklátur. ” *
Með virðingu,
Edward E. Sangestað.
jeg hef verið í 16 ár.
Allir peir sem kynnu að óska eptir nánari upplýsingum viðvlkjand
bót á langvarandi sjúkdómum, bráðasótt og taugaveiklun eru beðnir að
4crifa optir vorum nýja mjög svo fallega danska eða enska prlslista, til B
T. Björnson Aðal Agent meðal íslendinga, P. O. Box 368 Winnipeg Man.
The Owen Eleetric Belt and Áppliance Go,