Lögberg - 09.01.1896, Side 4

4
L0GBERG, FIMMTUDAGINN 9. JANÚAR 1896,
ögbcrg.
Qefið út aC 148 Prinoees Str., Wln nlpeg
The Lotþerg Prinlint; &“ Publishing Co’y.
(Incotporated May 27, i89o).
Ritstjóri (Editor);
SIGTR. JÓNASSON.
Bosiness manager: B. T. BJORNSON.
AUGLÝSINGAR: Smá-auglýsingar I eitt
kipti 25 cts. fyrir 30 orB eöa 1 þuml.
dálkslengdat) 1 doll. um mánuöinn. A staerr
uglýsingum eöa augl. um lengn tima af-
sláttur eptir samnmgi.
BÚSTAD A-SKIPTI kaupenda verfiui »ð ti
nna tltrijltga og geta um fyrvtrandi b.,
stað jafnframt.
UTANÁSKRIPT til AFGREIÐSLUSTOFl
blaðsins er:
THE LÓCBEP,C PipTING & PUBLISH- C0.
P. O. Box 368, Winnipeg, Man.
UTANÁSKRIFT til RITSTJÓRANS er:
EDITOR LÖGRBRG.
O. BOX 368. WINNIPEG MAN
__fimmtudaqinn 9 . jan. 18V6.
jy Samkvæm laDCslögum er uppsögn
kaupanda á blaöi ógild, nema hann sé
kuldlaus, þegar hann segir upp. F,i
kaupandi, sem er 1 skuld viö blaö-
iö flytr vistferlum, án þess aö tilkynna
heimilaskiftin, þú er það fyrir dómstól-
unum álitin sýnileg sönuun fyrir ^rett-
vísum tilgang’.
Eptirleiöis verður nverjum þeim sem
sendir oss peninga fyrir blaðið sent viður
kenning fynr borguninni á brjefaspjaldi,
hvort sem borganirnar hafa til vor komið
frá Umboðsmönnum vorum eða á annan
hátt. Ef menn fá ekki slíkar viðurkenn-
ingar eptir hæfilega lángan tíma, óskum
vjer, að þeir geri oss aðvart um það.
— Bandaríkjapeninga tekr blaðið
fullu verði (af Bandarikjamönnum),
og frá íslandi eru íslenzkir pen-
ingaseðlar teknir gildir fullu veröi sem
borgun fyrir blaðið. — Sendið borgun i
P. 0. Money Orders, eða peninga i Re
gistered Letter. Sendið oss ekki bankaá
visanir, sem borgast eiga annarstaðar en
Winnipeg, nema 25cts aukaborgun fylgi
fyrir innköllun.
„Um Sparsemi“.
Ef það er r.okkuð, sem mönnum,
af öllum pólitískum hliðum hefur bor-
ið saman um, viðvíkjandi fylkisstjórn-
inni hjer, f>á hefur peim öllum komið
saman um pað, að hún færi sparlega
með fje fylkisius. Það var auðvitað
dálítið veður gert út af tilkostnaðin-
um við Chicago sj?ninguna. í>að má
aetíð deila í pað endalausa um pað,
hvort kostnaður til pesskonar fyrir
tækja borgi sig, pví árangurinn af
peim er I rauninni ómögulegt að syna
með tölum. Og svo var um pað; um
pað var deilt meðan á pví stóð, en nú
eru allir preyttir 4 pví og hafa lagt
pað ciður sem gamalt og gatslitið
uppgjafa fat, og um pessar mundir
heyrist enginn í andstæðingaflokki
stjórnarinnar nefna pað á nafn, nema
Hkr. ein. Og svo er pað víir pað
heila tekið, pað ber ekki á að neinir
bregði stjórninni um eyðslusemi nema
Hkr., pví m’enn \ita almennt, að slikt
nær engri átt.
En engin skyidi taka orð vor svo
að vjer láurn Hkr. pó hún sje öllum
tilfinninganæmari í pessu efni, hún,
sem alin hefur verið upp hjá Ottaiva-
stjórninni, á öðru e:ns makalausu
sparsemdarlieimili, enda keniur hún
með allangt mál í síðasta nr. er hún
kallar ,,um fparsemi". Vjer hjeldum
fyrst að petta væri „um sparsemi"
Ottawastjórnarinnar, og hún ætlaði
að fara að gefa lesendum sínum fyrir-
myndir paðan, en pað var pá um
„sparsemi" gömlu Norquay stjórnar-
innar, eða afsökun fyrir eyðslu
hennar.
Iljer er pá tvennt n/tt, sem aldrei
hefur áður sjest í hinni pólitisku sögu
pessa fylkis. Annað er pað, að hin
núverandi fylkisstjórn sje evðslusöm,
ei hitt, að hin gamla Norquay stjórn
hafi verið sparsöm.
V jer sjáum nú varla fært að fara
að preyta lesendur vora á löDgu máli
til pess að hrekja pessa nyju ákæru
gegn frjálslyndu stjórninni. Mönn-
um leiðast margar tölupvælur og eru
annarshugar á blá endamörkum kosn-
inga-baráttunnar en að fara að setjast
við reikninga.
I>að er til anrar vegur hand-
hægri, og aðgengilegri fyrir menn að
botna f, til pess að komast að raun
um á stuttum tima, hvort virkilega
eru mikil brögð að pessari eyðsluseini
stjórnarinnar, sem fylkið á nú að vera
að blæða til ólífis af, og sá vegur er
að gæta að pví, hvað andstæðingar
stjórnarinnar, sem á pingi hafa verið,
hafa sagt um pað mál, með tillögum
sínum, með ræðum sinum, með at-
kvæðum sfnum. Og hvað hafa peir
svo sagt? I>eir hafa greitt sitt at-
kvæði með öllum fjárframlögum
stjórnarinnar nema pví eina, er vjer
höfum áður minnst á.
Á undanförnu pingi hafa and-
stæðingahópinn skipað tíu tU tóff
menn, sem ekki hafa par legið á liði
sínu með að finnaað hjá stjórninni, ef
peir hafa getað búið sjer til nokkurn
flugufót fyrir útásetningum. Svo
viljum vjer pá minna á, að á hverju
pingi leggur stjórnin fram áætlun
(estimates) um kostnað allan og fjár-
framlög á komandi ári. Þar er allt
tekið fram, tillög til allra opinberra
fyrirtækja, kaup ráðgjafa, pingmanna
og allra vinnumanna og allt hvað
heitir og er, hverju nafni sem nefnist.
Og hvað hafa svo ir ótstöðumenr.irnir
sagt? í undanfarin tvö ár, á tveimur
síðustu pingunum, hafa peir ekki
einungis saropykkt slíka áætlun með
atkvæðum sínum.hver og einn einasti
maður, en peir hafa par ofan í kaupið,
margir piirra, )y«t yfir pví, að peir
hefðu ekki rieitt út á hana að setja, og
pegar enginn í andstæðingaflokknum
gat, pó hann væri allur af vilja gerð-
ur, sýnt frarn á, hvar einum einasta
dollar væii illa eða að ópörfu varið,
eða hveruig honuin mætti beturverja,
pá er pó sannast að segja heldur iítið
gert úr peim andstæðingaflokki, sje
eyðslan og bruðlið eins gífurlegt og
Hkr. segir, pví ef pað er nokkuð sem
er skylda minni hluta á pingi, ef pað
er nokkur veruleg pyðing sem hann á
að hafa, pá er hún á uudan öllu öðru
sú, að vaka yfir pví, að stjórnin, sem
fjármálin hefur í sinni hendi, fari með
fjeð ráðvandlega og hagkvæmlega
fyrir pjóðina, sem ping og stjórn eru
fulltrúar fyiir.
I>að getur hver sem er, fengið
pingtíðindiu frá slðustu tveimur árum
og sjeð, að frá hendi apturhaldsflokks-
ins, o: Hkr.flokknum á pingi, hefur
ekki komið nein rödd, tillaga nje
nokkurt atkvæði á móti fjárframlög-
um stjórnarinnar, sem kemur til af
pvf, að enginn í peim flokk hefur
porað, kjósenda sinna vegna, að setja
sig á móti. Þeir hrfa vitað, að fjár-
framlögin voru fjlkinu í hag og að
almenningur manna var ekki svo
blindur að hann ekki sæi pað. Hvað
mundu bændur út um land hafa sagt
ef peir hefðu farið að vinna og greiða
atkvæði móti styrk, sem stjórnin hef-
ur veitt stofnsetning ost- og smjör-
gerðahúsa, víðsvegar um fylkið? I>ær
stofnanir eru nú orðnar, fyrir frammi-
stöðu stjórnarinnar og fjárrstyrk, yfir
70, og ostur og smjör frá peim stofn-
unum nam á síðasta sumri,eptir mark-
aðsverði $195,219,23-
Sama mætti segja um sjerstak-
ann kostnað sem stjórnin hefur lagt í
að innleiða búfræðiskennslu I al-
pyðuskóiunum. Hvað mundu bændur
segja ef minni hlutinn á (>ingi færi að
setja sig upp á móti pví? Saina
mætti segja um vegabætur, jarða-
bætur, hjálp til sveita og skólahjer-
aða, stofnanir sem upp hefur verið
komið svo sem eins og málleysingja-
skólanum, og svona mætti fara í gegn
um allann listann af fjárframlögum,
peirrar stjórnar. Andstæðingar henn-
ar í pinginu hafa ekki porað að setja
sig á móti neinu af pví, til pess að
verða sjer ekki til skammar eða at-
hlægis. Hkr. er hvortveggju vön, og
leggur ein síns liðs út á pað djúp-
Fjármálin.
Vjer höfum lofað að preyta ekki
lesendur Lögbergs á reikningum nje
tölum í petta sinD, en eins og geta má
nærri pá væri bægðarleikur, með
nokkruin tilvitnunum að sýna, að fyrir
ákæru Heimskringlu um eyðslusemi
stjórnarinnar, er ekki vitund meiri
fluguíótur en hinurn öðrum.
I>að er auðvitað ekki nriögulegt
að mæla með hinni núverandi fylkis-
stjórn betur á snnan hStt, en einmitT
með pví að sýna og gera almenningi
sem allra kunnugasta ineðferð hennar
á fje fylkisins. En vilji maður gera
pað rjett og til hlýtar, pá tekur pað
upp meira rúm en vjer getum lagt í
pað, sein stendur. Mundi hún ekki
pola saroanburð við hina sparsömu
Ottawa stjörn, sem Hkr. dáist að og
styður? Eða mundi hún ekki pola
samanburð við hina fyrrverandi Nor-
quay stjórn ?
Auðvitað kannast Hkr. við, að sú
stjórn hafi verið eyðslusöm, og kennir
par sanngirni, sem maður á ekki að
venjast hjá henni. En svo færir hún
fyrir pví pá afsökun að Norquay-
stjórnartími hafi endað rjett pegar
„boom“-ið fjell og tók enda, en
Greenway stjórnin hafi tekið við, ein-
mitt á peim tlroamótum pegar „boorn1-
ið endaði og almenn óvarkárni I pen-
ingasökum, en almenn prenging I at-
vinnu og viðskiptum öllum byrjaði.
Gætum nú að sanngirni og sann-
leiksást blaðsins. Hjer er um nokk-
uð pað að ræða sem íslendingum
mörgum er kunnugt, og peir iáta
'ekki „ljúga upp I opið geðið á sjer.“
Ilveiiær var pá „boom“-ið? Ár-
in rjett eptir 1880. Til pess mun
hafa talizt partur af árinu ’81, allt ár-
ið ’82 og fyrri partur ársins 1883. En
veturinn 1883—4 var ekkert „boom“,
pað er oss kuDnugt. Valla mun kom-
ið hafa harðari vetur yfir petta fylki.
Menn fundu pá slmennt til pess að
allt „boom“ var afrokið, menn sátu
eptir með sárt ennið, með margskonar
neyðar-afleiðingar frá pessu „boom“-
æði, og ef menn hafa nokkurn tíma
fundið til pess, að ástæða væri til að
fara eparlega með, bæði prívat-eignir
og opinberar, pá var pað einmitt á
peim árum. ()g menn fóru að fara
sparlega með. Alls konar kúgun
J>rengdi að fylkinu. Jjrnbrautar ein-
okun Ottawa stjórnarinnar meðal
annars.
Og pað «var ekki á pessum
„boom“-tímamótum sem Norquay
stjórnin fór fiá völdum, pví hennar
síðasta stjórnar ár var árið 1886—7
og I5á voru liðin nokkur ár, setn eng-
um datt I hjartans hug að kalla „boom“
ár, I pessu fylki. En |>á hefur hún
nú ináske verið farin að „spara“. Um
pað skulum vjer ekki prátta en að
eins benda á, að síðusta stjórnar ár
hennar, árið 1886—7 var skrifstofu
kostnaður peirrar stjórnar, eða pað
sem kallað er kostnaður af „civil
government“ $134,119,60. Næsta ár
á eptir, fyrsta ár Greenway stjórnar-
innar, var kostnaður af pví sama
1 $76,061.61. l>etta synir pá sparnað á
fyrsta árinu, sero nemur $57,547.99,
Og viljum vjer pá urn leið og vjer
syntim pessar töiur, sem eru rjettar
og áreiðanlegar, benda mönnum á paði
og biðja menn að veita pví eptirtekt,
að [>að er einmitt I pessari deild af
ríkiskostnaði almenDt, og pá eins 1
fjármálum pessa fylkis, sem aðallega
kemur til greina eyðslusemi eða spar-
semi einnar stjórnar, pví önnur út!át
°n fjárveitingar eru meira I hendi
pingsins sjálfs. og sumt af pví óvið-
ráðanlegt og ófyrirsjáanlegt svo sem
til dæmis lögreglu kostnaðurínn, sem
Heimskr. gerir svoddan númer úr og
vjer munuin lítillega víkja að síðar.
En pessi kostnaður sem vjer höfum
synt að Greenway stjórnin færði nið-
ur á fyrsta árinu utn rúmar 57 pús-
undir, er meira I hendi sjálfrar stjórn-
arinnar, og pví sagði Norpuay sál. á
peim árum, sein hann var við völdin,
pegar Mr. Greenway var að halda pvf
fram að par væri of miklu eytt, að
hann vissi ekki hvað til pess pyrfti
fyrri en hann reyndi pað, og pá myndi
hann reka sig á,að pað verk yrði ekki
gert fyrir minna, pað næði engri átt.
Nú er komið á daginn hvert hann gat
pað. Hvert pað náði nokkurri átt,
Og pá verður manni að renna
augunum til Heimskr. aptur og minn-
ast pess, að hún segir að pað hafi
staðið ytir „boom“ pangað til Norquay
stjórnin fór frá völdum, en ,,boom“-ið
á fjórum slðustu stjórnarárum hennar
var víst hvergi finnanlegt I pessu fylki
nema hjá peirri stjórn sjálfri. Þar
hefur auðvitað allt af verið „boom“.
I>að syna pessar tölur og margt annað.
En af pví Heimskr. fann upp á pví að
kalla árin frá 1883—7 „boom“ ár, pá
skulum vjer benda á, og porum að
kalla til vitnis alla íslendina sem hjer
I fylki voru um pær mundir, að pau
ár voru víst einhver pau hörðustu sem
komið hafa yfir petta fylki, og bar
margt til pess, fyrst afleiðÍDgar af
,,boom“-inu 1882 og svo járnbrautar
einokun, atvinna og verzlan lá I lama-
Sessi. Engri braut var leyft hjer inn
nema C. P. R. fjelagsins, enginn porði
að leggja neitt I kostnað, sem atvinnu
gæfi, fólk flutti hraðara út úr fylkinu
en pað kom inn og menn voru al-
mennt búnir að tapa trú I allri fram-
tíð J:ess. Fylkisstjórnin var I vasa
Ottawa stjórnarinnar, sem ætíð hefur
á Manitoba níðst. Svo úrlausnar von
var engin hvorki I járnbrautarmálinu
nje nokkru öðru, svo pau ár voru
sannarlega engin „boom“-ár. Það
var ekkifyrr en frjálslyndi flokkurinn
kom til valda hjer I fylkinu, sem pessu
fargi fór að ljetta af. t>á neyddist
Ottawa stjórnin til pess að slá undan
I járnbrautarmálinu, eins og kunnugt
er, pá kom Northern Pacific brautin
inn I fylkið, pá lækkaði flutnings
gjald á brautum, pá fengu menn nyja
trú á pessu landi og nytt fjör og á-
216
par á víkinni. Engir bvítir menn voru á skipinu
nema kapteinninn og styrimaðurinn; svertingjunum
hafði farið svo mikið fram að kapteinninn, af spar-
semi, hafði látið alla Chili-mennina fara frá pjer.
Kapteinn Ilorn varð heldur svona feginn að geta
aptur fengið einhvern til að tala við, og vænst pótt1
honum um að sjá Maka, af peim öllum.
„Þjer hafið ekki borðað nóg, kapteinn“, sagði
svertinginn um leið og hann leit með áhyggju svip
framan I andlit kapteinsins, sem var magrara nú en
pegar Maka fór, jafnvel J>ó heilsa hans og
kraptar væii I eins góðu ástandi og pað hafði nokk-
urn tlma verið. „Þegar jeg matreiddi handa yður
pá var ekki svona langt á yður andlitið11, bætti hann
við. „Skyldum við ekki eptir nógann mat handa
yður? Átuð pjer hann hráann?
„Jeg hef haft nóg að boiða og hefur aldrei lið-
ið betur en nú“, svaraði kapteinninn hlægjandi. „Ef
jeg hefði ekki haft nokkuð mikla hreifingu, pá hefði
jeg nú verið feitur eins og selur“.
Samtalið við Chili-kapteininn var ekki út af
eins vinsamlegt, pví pað kom upp úr kafinu að
skonnortan var ekki með heilann farm af „guano“
pokum, og svo varð kapteinninn pess áskynja, að
pað var að eins fyrir ónauðsynlegann drátt á pvl að
byrja á að ferma skipið. Chili-kapteinninn fullyrti
að hann hefði tekið allt pað „guano“, sem kapteinn
Horn keypti á minni eyjunni, hefði hann ekki óttast
fyrir að peir kaemu of seint kapteini Horn til hjálpar,
226
hann að synda, til pess að komast að turninum og
eiga á hættu að drukkna ef hann reynir pað, og pó
einhver annar kæmi pá mundi pessi turn verða jafn
vel geymdur og óhultur eins og pegar upphaflega
var gengið frá honum ‘.
Svo fór hann að reyna að lypta upp sveifinni en
rak sig fljótt á, að pað var enginn hægðarleikur.
Sveifin var úr málmi, sem óvíst var pó að væri járn,
og jafnvel pó liún væri valla riðguð, pá var hún
samt stirð í falsinu. Þungi kapteinsins hafði hæg-
lega beygt hann niður, en nú varð punganum ekki
komið við og varð hann pví að reyna að lypta henni.
Þegar pessi sveif var fyrst reist ujip, var ekkert
líklegra en að til pe3S hefðu hjálpast svo sem tíu til
tólf prælar. Kapteinninn gekk að pessu eins og
víkingur, og I hverri atrennu lyptist hin mikla vog-
stöng um nokkra purnlunga. Opt varð hann að
hætta til pess að hvíla sig, og pað var ekki fyrr en
eptir klukkutíma erfiði sem sveifin var komin I sömu
stellingar og hún var fyrst pegar kapteinninn fann
liana niður 1 vatninu.
Þegar hann var búinn að pessu fór hann inn I
hina hellrana og leit eptir að allt væri með kyrrum
kjörum, eins og pað var pegar hann kom pangað,
og að hann ekki hefði skilið neitt eptir pegar hann'
var að fara pangað. Þegar hann vaj full viss um að
allt væti I góðu lagi, fór hann til baka aptur I hellir-
inn sem vatnið var I áður, til pess að sjá hvert pað
væri farið að reuna inn, en pegar pangað kom var
221
Aðeins purfti hann að fara prjár ferðir enn, til pess
að hafa nóg.
Þegar hann var búinn að afljúk'B öllu pessu verki
og undirbúa allt fyrir komu „Finlands“ fannst kap-
teininum að hann hafa fullkomna ástæðu til að bölva
hinum samvizkulausa Chili manni, sem fyrir leti
sína og skeitingarleysi hafði, ekki einungis haft af
bonum ef t'l vill fjórða part úr miljón dol'ara, heldur
par á ofan orsakað honum iðjuleysis daga, sem hann
ekki vissi hve margir yrðu, nje af hverju pessu
tvennu honum mundi meira illt standa.
Þegar kapteinninn gekk aptur og fram eptir
sínum tvöföldu pokaröðum, sem hann áleit að inni
hjeldu auðæfi sln, pá gat hann ekki gert að pví að
láta sjer sárna hve lítið var af gullinu I pessum pok-
um, í samanburði við pað sem eptir var I turninum.
öeinast J>egar hann kom pangað hafði hann nákvæm-
lega virt hann fyrir sjer innan, og pó auðvitað að
gullið hefði dálltið minnkað, var ekkert líklegra en
að holið hjeldi áfram alla leið niður á hellirsgólfið,
fullt af gulli á margra feta dypt. Það syndist
heimskulegt, I sannleika óðs manns æði, naerri synd,
fyrir hann að sigla burtu á „Finland“ og skylja petta
allt eptir, en hvernig átti hann að koma meiru
með sjer?
Koffortið hans var nærri tómt, og I pað gæti
liann látið ábreiður og annað smávegis með dálitlu
af gull bögglum hjer og par á milli en 50 pund I
viðbót við kofortið og J>að sem í pví var, gerði pað