Lögberg - 07.10.1897, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG FIMMTUDAGINN 7. OKTOBER l»y7.
LÖGBERG.
Geiið út að 148 Princess St., Winnipeg, Man.
aí The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritstjóri (Editor): Sigtr. JÓNASSON.
Business Mánager: B. T. Björnson.
\ laKÍýninnnr: Smá-auglýsingar í eittakipti26c
yrir 30 ord eda 1 þml. dálfcslengdar, 75 cta um mán-
udinn. Á stwrri auglýsingum, eda auglýsingumum
lengrí tíma, afsláttur eptir aamningí •
ItáNlada-skipti kaupenda verdur ad tilkynna
■kriflega og geta um fyrverand* böstad jafnframt.
Utanáskript tll afgreidslustofu bladsins er:
Ike TiéRbrrK Pimtirft A Pwbliab. Co
P. O.Box ð85
Winnipeg.Man.
Utanáskrip ttil ritstjórans er:
Editor Ldgberg,
P *0. Box 585,
Winnipeg, Man.
_ Samkvœmt landslögum er uppsögn kaupenda á
•jladióglid,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
irupp.—Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytu
rístferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad fyrir dómstólunum álitin sýuileg sönnum fyrr
prettvísum tilgangi.
-- J lí fcVll AGltí* 7. OKT. 1897. ---
Norðurpóls-sóttin.
D6 enginn viti enn hvað orðið
heíur af Andiée, hvort hann hefur
komist til norðurpólsins eða ekki,
hvort hann er lífs eða liðinn, pá eru
níi tveir Amerikumenn að búa sig
undir norðurpóls-ferðir. Annar er
löitenant Peary, sem vjer opt höfum
getið um, og sem áður er búinn að
gera tilraunir að komast til norður-
pólsins eptir leiðinni frá vesturströDd
Græulands. Hann ætlar að leggja af
stað á næsta vori, sömu leiðina og
áður, og er ráðagerð hans sú, að setja
niður ofurlitlar r.ylendur af Eskimó-
um með vissu millibili, eins langt
norður eptir og hann getur, hafa nóg
ar vistir á stöðvum pessum (og ef til
vill á vissum stöðum á milli peirra) og
balda alltaf uppi samgöngum milli
stöðvanna. Hann byst við, að pað
verði ekki mjög langur vegur til póls-
ins frá nyrstu stöðvunum, svo hann
geti skotist frá peim til hans á hunda-
sleðum á pessu stutta sumri, sem er
par norðurfrá. Peary býst við, að
pað purfi ein 2 ár til að undirbúa allt
petta og komast til pólsins, en kostn-
aðurinn verður ótrúlega lítill við að
komast til pólsins á penna hátt, eptir
pvi sem hann segir.
Hinn Ameríku-maðurinn, sem
ætlar sjer að klófesta pólinn, er Mr.
Walter Wellman, og skyrði blaðið
„New York Herald“ rjett nylega frá
pessari fyrirætlun hans. Wellman
var fyrir 3 árum síðan fyrir leiðangri,
sem reyndi að komast til norðurpóls-
ins, Spitzbergen leiðina, og komst all-
langt norður í ísinn norðvestur af
nefndri ey. Wellman ætlar að leggja
af stað i pessa nyju pólförsina í næst-
komandi júnímánuði, og fer Franz
Josefs lands leiðina. Hann er nú ný-
kominD frá Evrópu, segist hafa borið
ráðagerð sína undir dr. Nansen og
segir, að hann álíti hana heppilega i
alla staði. „New York Herald“ hefur
pað sem fylgir eptir Wellman:
„Ráðagerð mín er mjög einföld.
Jeg ætla mjer að flytja nægan mat
væla-forða til Flora-höfða, (á Franz
Josefs-Iandi), staðarins sem hinn enski
landkönnunar-maður JacksoD hjelt til
á, en yfirgaf nú i sumar án pess að
koroast eins langt norður og Nansen.
A næsta hausti, eptir að jeg legg af
stað, b/st jeg við að kornast tvær til
prjár gráður norður fyrir Flora-höfða
með nægileg matvæli og annan út-
búnað, til að geta haft par vetrarsetu,
og pá verð jeg að eins 7 til 8 gráður
frá norðurpólnum. Næsta vorá eptir,
strax og dagur er orðinn nógu langur
til að geta ferðast, ætla jeg að leggja
af stað viösjöunda mann með 60 eða
70 hunda og hæfilega marga sleða, og
Dota hentugasta tíma ársins eins vel
og freksst er unnt. Dar sem jeg hef
vetrarsetu skil jeg eptir nægar vistir
og einnig á Flora höfða. Hentugasti
tíminn'til ferðalaga par nyrða er á
meðan frost eru enn mikil, segjuin
frá 15 til 60 gráður fyrir neðan O á
Fahrenheit, pví pá er snjótinn harður
og sleðafæri bezt. Degar kemur frarn
I júni er sólin orðin svo aflmikil, að
sujórinn verður að krapi og pá er
mjög erfitt, ef ekki alveg ómögulegtf
að ferð»8t.
Með pvi að leggja svona snemma
á stað, hef jeg frá 100 til 110 daga til
að gera tilraunina að komast til póls
ins frá vetrarsetu-stað mínum. Allar
tilraunir að komast til norðurpólsins
nú í seinnitlð eru í rauninni áhlaup.
Nansen gerði pannig áhlaup frá skipi
síuu „Frain“. Löitenant Peary ráð-
gerir að gera áhlaup frá norðurströnd
Grænlands.
Dr. NaDsen álítur, að ef hann
hefði haft vista-stöð par nyrðra til að
flyja til og cóga hunda, pá hefði liann
komist til norðurpólsins. Hann seg-
ir, að pað sje hægt að komast til póls-
ins á pann hátt sem jeg hef ásett injer
að gera, og jeg er eðlilega áfram um
að reyna pað, og ef mögulegt er draga
Bandarikja-flaggið upp á peim blett',
par sem engin önnur átt er til en
suðuráttin.
Mjer er vel kunnugt, að margir
álíta, að pað hafi enga verulega pyð-
ingu að komast til norðurpólsins. Dað
hittist svo á, að jeg hef áhuga í pessa
átt, og jeg er hvorki að biðja um al-
menn sanaskot, til að hjálpa mjer við
petta fyrirtæki, nje að biðja um al-
mennt sampykki til að mega reyna að
framkvæma pessa fyrirætlan mína.
Flokkur minn verður blandaður hvað
pjóðerni snertir, pannig, að í leið-
angrinum verða nokkrir amerlkanskir
vísindamenn, en hinir aðrir Norð-
meim“.
Einn kcmur öðruin meiri.
Það lítur út fyrir, að pað sje
komin regluleg keppni i ýms hin
mestu gufuskipafjelög heiinsins, sem
láta farpegja-skip ganga yfir Atlantz-
haf,ekki einasta að pví er snertir hvert
peirra geti látið smiða hraðskreiðustu
skipin, heldur einnig hvert peirra geti
látið byggja mestu skipa-tröllin.
Eins og kunnugt er, var „Austri
hinn rnikli(‘ (The Great Eastern) hið
stærsta skip, sem nokkurn tima hefur
verið smiðað í veröldinni, og hingað
til hefur mikið vantað á, að nokkurt
hinna miklu farpega skipa, sem smið-
uð hafa verið til að ganga yfir At-
lantzhaf, hafi verið eins stór. En pó
pau hafi verið miklu minni, pá hafa
pau haft langtum meira afl, gengið
miklu hraðara og, sem mestu skiptir»
vjelunum verið pannig komið fyrir í
peim, að pær taka upp tiltölulega
miklu minna pláss en vjelarnar i
„Great Eastern“, og pau eyða miklu
minni kolum I samanburði við afl og
hraða en „Great Eastern“ gerði. Dó
hin yugri miklu farpega-skip sjeu
pannig minni, pá bera pau tiltölulega
miklu meira en hið nafntogaða skips-
tröll „Great Easteru“.
Vjer höfum áður skyrt frá stærð
og hraða binna stærstu og beztu skipa
hinna ýmsu miklu gufuskipafjelaga
og 1/st skipunum all-itarlega, t. d.
nýjustu skipum Cunard línunnar
„Campania“ og „Lucania,“ siðustu
8kij»um White Star-línunnar „Teut-
onnic“ og „Majestic“, síðustu
skipum American-línunnar „St.
Paul“, „St. Louis“, „New York“
o. s. frv. En vjer höfum litið minnst
á skip eins helzta gufuskipafjelags-
ins, sem lætur-gufuskip ganga yfir
Atlantzhaf, nefnil. skip „Hamburg &
American Packet“-fjelagsins, sem
vanalega er nefnd Hamburg-línan.
Fjelag petta á mesta sæg af skijjum,
og eru nokkur peirra eins stór og
hraðskreið eins og pau skip White
Star-linunnar og American-línunnar,
er vjer nefndum að ofaD, en ekkert
peirra hefur jafnast við hin Dýjustuskip
Cunard-línunnar „Campania“ og „Lu-
cania“. En nú hefur Hamburg-
línan Dýlega lokið við smíði á far-
pega skipi, sem er hið stærsta ergeng-
ur yfir Atlantzhaf, og kom pað til
New York, fyrstu ferð sína frá Brem-
en á Dýzkalandi, 27. f. m. Skip petta
heitir „Kaiser Wilhelm der Grosse“
og er 648 fet á lengd, eða 48 fetum
lengra en stærsta skip Cunard-línunn-
ar (Lucania). „Kaiser Wilhelm der
Grosse“ er 14,000 tons, en „Lucania“
12,952 tons. „Kaiser Wilhelm der
Gross8e“ er samt. minni en „Great
Easteru“, og áður en hann verður
ársgatnall, verður White Star-línan
búin að fullgera skip sitt „Oceanic“,
scm nú er i smiöum, og pá verður
„Kaiser Wilhelro der Grosse“ annað,
en ekki fyrsta skip að stærð í verzl
unarflota heimsiris.
Til skýringar setjum vjer hjer
töflu yfir stærð nokkurra hir.ua stærstu
skipa, sem uú ganga yfir Atlantzhaf,
i samanburði við „Great Eastern“
gamla og við hvertannað:
3
CO
I.engd þilf. 554
Milli stefna 535
Breidd.... 63
Dýpt...... 50.4
Rista...........
Gross tons.11,629
Hestöfl .. .20,000
t-i
o
M O> n3 d <D
.2 oo 03 w
cð
O aa *s <L>
i-l M o
6'20 648 795
601 625
65.2 66 83
43 43 48
26 30
!,952 14,000 18,915
1,000 28,000 27,000
O
704
17,000
„Kaiser Wilhelm der Grosse“ er
hið eina skip í verzlunarflota heimsins
sem hefur fjóra strompa, og er pví
auðpekktur hvarsem maðursjer hann.
Stromparnir eru hver aptur af öðrum.
Það eru að eins tvö lítil möstur á
skipinu, að eins fyrir merkja-ttögg, en
enginn útbúnaður á peim fyrir segl.
Þar eð skipið er svo langt er búist
við, að pað höggvi minna en nokkurt
skip sem er á floti, pví pað verði eins
og brú á öldunum, en steypist ekki
niður i dalina á milli peirra. Svo eru
og byggði kilir á skipið par sem botn-
inn og síðurnar mætast, sem búist er
viðað dragi mikið úr veltu, pess. Skip-
inu er skipt í 18 vatnspjett hólf, og
botninn er allur tvöfaldur og skijit í
22 vataspjett bólf. Gufukötlunum er
skipt niður í 4 deildir, og er hver
deild í vatnspjettu hólfi. A skipinu
eru 24 stórir björgunar bátar, auk
smærri báta.
Yjelarnar, sem kný ja skipr-tröllið
áfraro, eru tvær prípenslu-vjelar, sem
hver snýr fjórum sveifum, og eru á
hverri pe:rra 4 gufustrokkar, hver apt-
ur af öðrum. A pví eru tvær prí-
blaðaðar skrúfur, hver 22 ft. 3| puinl.
að pvermáli. Þær eru úr bronze og
vega 26 tons hver. Skrúfu-möndl-
arnir eru 24 puml. að pvermáli hver
—úr hinu bezta slegnu stáli, sem
hægt er að fá.
Fyrsta farpega-pláss er miðskipa,
annað pláss í aptanverðu skipiuu og
priðja pláss í pví framanverðu.
Það er ekki full reynd kon>iu á,
hvað hratt skipið muni ganga að jafn-
aði ferð eptir ferð, en varla mun pað
ganga eins hratt og „I.ucania“—sern
farið hefur um 23 sjómilurá kl. stund-
inni að jafnaði heilar Lrcirnar yfir
hið breiða Atlantzh.if.
Olafía Jóhaimsdóttir.
Lesendur Lögbergs muna vaf»'
laust eptir, að pess vargetið í íslands-
frjettum í sumar, að ungfrú ÖIhÍí»
Jóhannsdóttir frá Reykjavík ætlaði t'1
Ameríku, til að taka pátt i fundaböld'
um „Kventia kristil. bindindis-sam-
bandsins“ (W. C. T. U. == Woinen"
Christian Temperance Uuioo), og er
hún nú hjer í landi. Hlaðið NsV>
1 ork Herald hafði rjett nýlega með'
ferðis grein um hana og mynd af
henni l íslenzka peisubúningnum. í
október-heptinu af „The American
Monthly Review of Reviews11 (sem
pangað til nýlega var atnerikanska út*
gáfan af mánaðarriti Mr. Steads, ?'/i«
lievieio of Iteviews), er og mynd ai
henni í skautbúningnum i&lenzkflt
ásamt myndum af hinum helztu leiö-
togum heims-sambandsins, svo sem
forseta pjss Frances Willard, vara-
forseta lafði Henry Somerset, skrifari1,
Agnes E. Stark, aðstoðar-skrif8ra
Anna A. Gordon, fjehirði Mary K
Sanderson, og ýmsum fleiri konum»
sem sjerlegan pátt hafa tekið í starfi
sambandsins. í nefndu hepti er og
ágæt ritgerð eptir Frances E. WiH'
ard, ágrip af sögu og starfi sambands-
ins frá pví pað var stofnað fyrir nál-
30 árum síðan, allt fram að pessu ári<
Ennfremur er mynd af Ólafíu í blað'
inu „Montreal Daily Witness11 25. f<
m. og er hún par í peisubúningi einS
og á myndinni I „New York Herald,l<
í Witness er og grein um starf sam'
bandiins á íslandi og um Ólafíu, sem
vjer ímyndum oss að lesendum vorum
pyki all-fróðleg, svo vjer pýðum hana
og prentum í heild sinni hjer fyrir
neðan. Greiniu hljóðar sem fylgir:
„BíNDINDIS STA.KFSKONA Á G
LANDI.
Ein af peim konum sem fróðleg-
ast mun pykja að heyra eitthvað um,
af peim sem taka pátt í fundi kvenn*
kristil. bindindisfjelagsius, sem halda
á í Toronto (Canada) i október, et
Miss Ólafía Jóhannsdóttir. Hún et
forseti pjóðar W. C. T. U. á íslandi,
sem er grcin af veraldar sambandinu»
fósturbarn pess varla tveggja ár®
gamalt, en hefur sem fjelag af islenzk'
um uppruna verið til i hjerum bil
fjögur ár. Sem stendur er hiu litl*
„nýja kona“ (Ólafía) frá hinni noið'
lægu ey að heimsækja Miss Rutb
ShafEner á Indíána-skólanum í Carlisle,
I Pennsylvania ríki, sem Miss Shaffner
er einn aðal kennarinn við. Það v»r
fyrir milligöngu Miss Shaffner og
vina hennar Miss Nana Pratt og Mi*s
Jessie AckermaD, sem heimsóttu í»'
iaud fyrir tveimur árum síðan, að btf
íslenz.ka kvenna-bindindisfjelag gekk
inn í veraldar-sambandið árið 1805*
Það sem fylgir cr úr brjefi frá forset*
islenzka sambandsins:
,Jeg hef haft áhuga fyrir bind'
194
egu, æfðu hreífingum hennar. Fáar konur væru
ft gurri, hugsaði hann með sjer—engin kona gat
jafnast við hana, áleit hann.
Hún hafði bingað til verið sætleikinn sjálfur við
hann, • hafði lýst upp hans einrnanalegu vegferð,
skinið allt í einu á hans einræningslega eðli með svo
mikilli birtu, að honum fannst að hann sjálfur vera
sljór og málstirður.
En hann var nú samt farinn að uppgötva vissan
misraun milli sín og Ettu, ekki svo mjög í skoðun-
urr. eins og í hugsunum. Hún lagði mikla áherzlu á
samkvæmis-athafnir, á álit manna i samkvæmislifinu
og skyldurnar við pað, en sem hann alls ekki botn-
aði í. Það rigndi yfir pau heimboðsmiðum. Maður,
sem er prinz að nafnbót, en vill sleppa henni, parf
ekki að búast við að ná almennings hylli í London.
Hinn mjög heiðarlegi lesari veit að líkindum eins
vel og haus auðmjúkur pjónn, höfundur pessarar
bókar, að í London er ætið fólk að finna, er fjelags-
lega stendur svo litið neðar en maður sjálfur, sem
ætíð opnar dyr sínar með göfugri, sjálfshagnaðar-
lausri gestrisui fyrir manni, og sem er reiðubúið að
sleikja svertuna á stígvjelum allra nafntogaðra
manna.
Etta páði heimboð pessi feginshendi. Sumar
konur álita pað ganga næst glæp, að neita heimboð-
um, og pykja pað vandræði.alla æfi sína, að pað skuli
að eins vera eitt kveld á hverjum degi. Alexis var
Vftuur við að fá pessa boðsseðla. Haun hafði haft
203
sagði hann—„pað er mjög fallegur kastali, einn af
hinum fegurstu kastölum i Evrópu. Áður en jeg
fór paðan síðast gerði jeg ráðstafanir til, að herbergi
pín væru endurbætt og búin að nýju. Mig langar
svo mikið til, að allt sje sem bezt og ánægjulegast
fyrir pig“.
„Jeg veit pað, góði minn“, sagði hún og leit á
klukkuna. Það hafði verið ráðstafað, að vagninn
yrði til kl. fjórðapart eptir tiu. ,,Eujeg hýst við“,
hjelt húu áfram, „að í samkvæmislegu tilliti verði
fremur einmanalegt I Osterno. Nágrannarnir eru
víst fáir óg langt á milli peirra?“
„Næstu nábúar okkar er Lanovitch-fólkið“,
sagði Alexis hæglátlega.
„Ilverjir?%í spurði hún.
„Lanovitch fólkið“, endurtók hann, „Þekkir
pú pað ekki?“
„Auðvitað ekki“, svaraði Etta i fremur höstum
róm. „En mjcr finnst jeg kannast við nafnið. Var
nokkuð af pessu fólki í Pjetursborg?“
„Það er sama fólkið“, svaraði Alexis; „Stefán
greifi Lanovitch og fjölskylda hans“.
Etta horfði á mann sinn og brosti hýrlega.
Brosið var ef til vill of hýrlegt. Það var einhver
sjerlegur glampi í augum hennar. Hún var sjer
pess meðvitandi, að hún var fagurlega klædd, pess
meðvitandi, að hún sjálf var óviðjafnanlega fögur,
nærri ósigrandi, eins og herklædd Iietja.
„Jæja, jeg held að jeg sje fyrirmyndar kona, að
198
Etta Ijet blævæng sinn falla niður á grindurnft1
framan við arnin, og varð af pví skellur nokkur.
„Ó! Jeg vona, að hann hafi ekki brotnaö»“
sagði hún og saup ui.darlega hveljur.
„Jeg held hann sje jafngóður,“ sagði prinzinO
um leið og hann tók blævænginn upp og rjetti a®
Ettu. „Hvað er petta, pú ert náföl! Ilvað ger'1
pað til pó hann hefði brotnað? Þú átt marga íleiri“'
„Já, en—“. Etta stanzaði, opnaði blævængii'D
og skoðaði hann svo vandlega, að hann huldi andli4
hennar. „Já, en mjer pykir svo vænt um þennM1
blævæng. Ilvað er (Jódgerða-bandalayið, g<5ð'
minn?“
Það var mlkið fjelag, scrn orfða aðalsmenn &
Rússlandi höfðu myndað, í pví skyni að ujij>frse5»
fólkið og bæta kjör pcss með pví að hjáljia pví &
skynsamlegan hátt. Það varð auðvitað að hald*
fjelagsskap pessum loyndum, pvi stjórnin er á mót'
öllum tilraunuin til að menuta almenning____á WÓ^
allri uppfræðslu og pví, að lýðurinn fái nokkrar
frjettir um hvað er að gerast í heiminum. Fjelag®'
skapurinn var allur korr.inn í lag og við vorum
byrja á starfinu, pegar cinhver stal skjölum fjelags-
ins úr húsi Stefáns greifa Lanovitch og seldi stjórD'
inni pau. Við pað sundraðist allt saman; Lanovitcl5
og margir fleiri voru sendir i útlegð. Jeg stökk
heiin til Englands, en Steinmetz sat eptir í Osterim
og stóð af sjer hríðina. Hann var of slunginn f/r'r
pá, svo ekkert var hægt að sanna upp á okkur.