Lögberg - 10.02.1898, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 10. FEBRÖAR 1898.
pENINGAR #
I w m m
...TIL LEIGU...
segn veði í yrktum löndum. Rymi-
legir skilmálar.— Einnig nokkur
YRKTOGÓYRKT
LÖND TIL SÖLU
rneð lágu verði og góðum borgunar
.. .. skilmálum ....
The London & Caqadain
LORN PND PGENDY CD.( Ltd.
195 Lombard St., Winnipeg.
S. Cbrlstopherson,
Uroboðsmaður,
Grunb & Balduf.
Bretafælnin.
Yjer höfum optar en einusinni
bent á rugl „Bjarka“ um Breta og
mái peirra, um hluttöku peirra I mál-
efnum heimsins, o. s. frv. Rugl
„Bjarka“ viðvíkjandi Bretum hefur
verið svo fjarri öiiu viti, að vjer höf
um komist að peirri niðurstöðu að
rit8tj. blaðsins pjáist af hinni svo-
nefndu Bretafaslni (Anglo-Pbobia),
sem er alkunnugt „fár“, pó einhver
fáráður frjettaritari „Bjarka“ segist
ekki vita hvað það sje. Vjer höfurn
fyrir löngu gefið í skyn, að vjer vit
um, að pað sje ekki til neins að tala
við menn sem pjéist af ppssari vondu
sýki, enda hefur ritstj. „Bjarka“ .‘•ýnt,
að vjer höfðum rjett að mæla. Hann
reynir ekki til að sýna með rökurn að
hann hafi rjett, eða að vjer höfum
raDgt, heldur ber fram sama b)á-
kalda, órökstudda ruglið blað eptir
blað. En Lögberg er ekki gefið ót
til þess eingÖDgu að uppfræða ritstj.
„Bjarka“ um málefni pjóðanna, he)d-
ur alla lesendur vora. I>að er pvi
peirra vegna, að vjer göngum ekki
þegjandi fram hjá rugli „Bjarka“—
sem i sjálfu sjer er ekki svaravert, og
sem vafalaust fellir blaðið í áliti hjá
öilum skynsömum mönnum. t>að er
ekki vegna Breta, að vjer erum að
leitast við að gefa lesendum vorum
rjetta hugmyod um pessa merkileg-
uslu pjóð heimsins, pvi vjer vitum,að
pað gerir Bretum ekki hið allra
minnsta til bvað ritstj. „Bjarka“ segir
um pð,eða hvaða álit Islendingar hafa
& peim. En pað hefur mikla pyðingu
fyrir í.-lei.du ga sjálfa, að láta ekki
neina menn—hvort sem peir eru með
fullu viti eða geggjaðir, hvort sem
þeir gera pað af fávizku eða af öfuod
s^ki, hatri og hleypidómum—fylla
S'g með heimskulegum hleypidómum
gegn þeirri þjóð, sem þeir geta mest
lært af og haft mestgagn af að kynn-
ast og hafasamneyti við. Já, það er
vegna Sslenzku þjóðarinnar, en ekki
Breta, að vjer tökum enn einusinni
til máls útaf rugli „Bjarka“.—í því
blaði „Bjarka1, sem kom út 18. sept.
slðastl. er sem sje greinarstúfur um
Breta og mál Indlands, og þó það sje
varla orð af viti eða sannleika S allri
greininni, ætlum vjer að prenta hana
Upp S heilu lSki, svo hver og einn geti
sjeð al)t, sem S benni er. Vjer ætlum
ekki sjálfir að brekja eitt einasta orð
S greininni, en vjer prentum neðan
við hana byrjun á p^ðingu af kafla úr
afar-merkilegri ritgerð eptir Mr.
Julian Haicthorn (faðir hans var
hinn nafntogaði rithöfundur Nathaniel
Hawthorn), sem hið nafntogaða
BaDdarSkja tlmarit Cosmopolitanfeef-
iö út S New York) sendi beinlinis til
Indlands, til þess að kynna sjer allar
kringumstæður og rita um málið. Mr.
Hawtborn viðurkennir, að haDn hafi
haft fordóma gegn Bretum áður en
haDn lagði af stað frá New York, en
skoðun hans breyttist þegar hann
kynntist málavöxtum af eigin sjón og
reynd. „Bjarki“ og fleiri Sslenzk
blöð gætu haft gagn af að taka sjer
roerkustu blöð beiinsins til fyrirmynd-
ar og afla sjer áreiðanlega upplýsÍDga
um málin, sem pau eru að látast vera
að fræða um, í staðinn fyrir að þvaðra
út í loptið og fylia lesendur sSna með
Jygi og rugli, í stttðinn fyrir sannleika
og fróðleik.
Eptir þenna formála látum vjer
Bjarka tala. Greiuarstúfurinu( sem
vjer minntumst á að ofnn, hljððar
8i m fvlgir:
„UPPRKI8T Á INDIALANDl.
£>ó Indialand sje talið eitt bezta
larid á jörðu, þá er þó ekkert ný-
næmi að fólk hafi fallið par úr hor og
hungri undir stjórn Breta, og hitt
ekki heldur, að þjóðflokkar þar,stund-
um margir saman, hafi gert uppreist
móti Bretum. I>að er ekki verið að
fleip'-a með það til Evrópu þó nokkr-
ar þúsundir hrökkvi upp af hjer og
par á Indlandi, en þegar drepsótt og
hungur fellir þjóðina S milljónum
eins og verið hefur þetta ár, þá brjót-
ast kveiuin og hörmungasögurnar yfir
landamærin, og hversu nauðug sem
Evrópa er, verður hún snöggvast að
ISta upp úr allrv keisaradýrðinni og
báttðahöidunum og renna augunum
austur eptir. Ekki þó svo mjög af
þvS að það snerti samvizkurnar, því
auðmannavaldið, sem nú ræður öllu,
þekkir fylgjuna sfna og hefur fyrir
löngu vanið samvizku sfna við hana.
Nei, pað er af hinu, að sósíalistar,
guðleysingjar, ,siðleysingjar‘ og allur
þess konar ófögnuður verður þá svo
erfiður viðfangs, því bæði sýna þessir
menn heiminum þá svo ómótmælan
lega hvernig auðmannavaldið er bein
orsök til alls þessa, og svo eiga pen-
ingapúkarnir pá dálítið erfiðara S bili
að láta stjórnar- og kirkjublöð sín
ausa sorpinu á mótstöðumennina og
etja á þá heimskunni, fáfræðinni og
eigingirninni. t>ó eru sum blöðin
svo óskammfeilin, að vel getur verið
að einhver þessara leiguþjóna verði
til að reyna að gera pessa hungur-
byltingu að trúarbragða eða æsinga-
strlði. Þó blöð Indverja beri sig "pp
undan því, að menn sem hafa soaið
úr þeim merginn í mörg ár eyði
milljónunum í hátíðahö'd heima í
London og láti pá par eystra deyja,
þá mætti nú þagga pað með lagi, og
eins hitt, að heilir pjóðflokkar ganga
um eins og holdlausar vofur.
En pegar hver þjóðflokkurinn af
öðrum grfpur til vopna til pess að
hreinsa landið fyrir guðsmönnunum
og trúarhetjunum eDsku, sem „Lög-
berg“ og Bjarki hafa komið sjer sam-
an um að kalla þá, þá fer að versna
veðrið. Og nú er einmitt svo komið
þar eystra, að margir þjóðflokkar í
norð vesturhlutanum, mest nálægt
laDdaniærum Afganalands, hafa risið
upp að meira eða minna leyti, og sjer-
staklega er það hættulegt ef það er
satt, sem síðast er telegraferað, að
Afridi pjóðin hafi sameinað sig upp-
reistaiflokknum, þvi sú þjóð er harð
gerð og herská og það allra versta er,
að fjöldi hermanna í ÍDdverska hern-
um er þeirrar þjóðar og gæti orðið
ótryggur. Þetta er enginD smiflokk-
ur, því sagt er að hann hafi 27 þús-
undir manna búnar til vígs. Annar
flokkur, Oraky-þjóðiu, hefur 25 þús ,
og kvað hún búin ti) uppreistar.
Bretar gerðu fyrst mjög litið úr ó-
eyrðunum og kváðu þær mundu bæld-
ar á fáum dögum, en raunin varð sú,
að peir urðu víðast að poka fyrir upp-
reistarhernum, og tvö vígvirki góð
hafa uppreistarmenn pegar tekið af
þeim. Afganar sjálfir, sem þó eiga
að heita vinveitt;r Bretum, hafa og
gengið margír í lið uppreistarmanna,
en höfðÍDgi þeirra, sem kallaður er
emlr, neitar allri hlutdeild stjórnar-
innar í því og hefur opinberlega skip
að öllum sínum pegnrm að sitja
heima. En allir vita að Afganar hata
Breta fyrir ágang og ásælni; þeir eru
auk þess Mahómetstrúar og vinir
Rússa, eins og flestir nágrannar Breta
kváðu vera þar austurfiá, og er talið
vfst að Rússar rói undir allt hvað þeir
geta þar eystra til vandræða, og muni
nú ætla að nota drepsóttar og hungur
óeyrðina til þess að saurria að yfirráð-
um Bieta á Indlandi. Bretar senda
dú þangað norðaustur hverja hersveit-
ina á fætur annari og er bágt að vita
hvernig það fer allt saman“.
Svo mörg eru þessi orð „Bjarka“.
Nú látum vjer Mr. Julian Hawthorn
tala, ogAonum að lesendur vorir sjái,
að baun hrekur ,,Bjarka“, þó hann
ritaði ekki grein slna 1 þvl skyni.
Kaflmn úr grein Mr. Hawthorns hljóð-
ar sem fylgir:
„Áður en jog koiii til Indlands
var hin rfkjandi skoðun Bandarík ja-
manna, sú, að Englendingar væru
gráðug og iiízk pjóð, búin að hafa
sfnar verkanir á mig. Jeg h-ifði trú-
að pvf, að hungursneyðin á Indlandi
væri að nokkru leyti eðlileg nfleiðing
af eigingirni Englendinga; að þeir
hefðu fjeflett Indland til þess að
auðga Euglatid. Það hafa farið mikl-
ar sögur af hinum feykilegu auðæfum
indversku höfðingjanna. Hvernig gat
allur sá auður safnast saman á annan
hátt en pann, að vesælings Indverj-
arnir hafi verið kúgaðir og fjeflettir?
Og svo þegar óárin korna, eigi þeir j
ekkert, sem þeir guti gripið til, til
þess að afstýra hungursneyðiuni með.
Allur gróðinn hefði gengið f skatta,
sem peir bafi verið kúgaðir til að
greiða með járnhendi einbættismann-
anna. Bregðist uppskeran, pá komi
strax hungursneyð. Hvernig er mögu-
legt að afsaka Eugland? Euglend-
ingar, auðugastir allra pjóða, blasa
við oss á aðra hönd; hins vegar blasir
índland við, undirlægja Euglands,
sem einusinni hafði orð á sjer fyrir
pað að vera auðæfanna lard, en er
nú ósjálfbjarga. Hvar annarsstaðar
en f vasa Englendioga hafa öll auð-
æfi Indlarids lent? Og svo getur
England setið afskiptalaust hjá, horft
upp á hutigursneyðina á Indlandi; og
í stað pess að rjetta hjálpai hönd, eyðir
pað mörgum milljónum punda í
óparfa við demant--fagnaðarhátfð keis-
ara- drottningar Indverja.
Svoua lagaðar athugasemdir voru
að brjótast fram í huga mínum þegar
jeg steig áland í Bombay; en jeg ásetti
mjerað varast alla hleypidóma og rann-
saka allt sjálfur sem al’ra gaumgæfi
legast, og að gefa óblutdrægt álit
mitt. Einn daginn rakst jeg á bók
um Indland, ge:na út af krístniboða
nokkrum rjett fyrir indversku upp-
reisnina. í bók þessari var útdráttur
úr ræðu eptir enska mikilmennið Sir
Herbert Edwardes, sem Indland hefur
gert frægan. Haun hafði baldið þessa
ræðu við stofnun trúarboðs á Ind-
landi, og set jeg hjer orðrjettan kafl-*
úr ræðunni:
Sá maður hlýtur að vera 1 meira
lagi þröngsýnn, sem álftur að hið afar-
stóra land, Indland, hafi verið gefið
voru litla landi, Englaudi, aðeins
til stundlegra hagsmuna og upp-
hefðar, til þess að auðga heim-
ili vor þessa heims gæðum og til
þess að vjer gætum komið fátækum
skyldmennum vorum í góða stöðu.
Allt petta gæti hugsast, ef rás við-
burðanna væri ekki 1 guðs hendi.
Væru Englendingar látnir sjálfráðir,
þá mundu þeir, eins og aðrar þjóðir,
beita eigingirni sinni og valdi til pess
að leggja undir sig gjörvallan heim-
inn. En skapari heimsins hefur úr-
siit styrjaldanna hjer niðri í sinni
hendi, og stórveldin' myndast og
þroskast samkvæmt han3 vísdómsfullu
ráðsályktunum, þrátt fyrir allt það
stjórnkapp, sern vjer mennirnir leggj-
um á að raða sjálfir gangi hlut-
anDa. Og hver baldið þjer að til-
gaDgur guðs hafi verið þegar hann
gaf Englendingum umráð yfir Ind-
landi? Haldið þjer að hann hafi ekki
verið háleitari en það, að vissir menn
ættu roeð pessu að seðja metorðagirnd
sína og aurafíkn, eða að styðja að út-
breiðslu veraldlegra framfara, minnka
útgjöld Englendinga, auka brúa-
byggingar, skipaskurði, telegrafpræði
og járnbrautir? Er ekki auðsjeð, að
nokkuð annað stendur á bak við þetta
heldur en stundlegur hagnaður og
upphefð og framfarir, sem eiuungis
áhræra þenna forgengilega heim?
Vjer ættum ekki að geta gert oss svo
au ðvirðilegar hugmyndir um stjórn
haDS, hjá hverjum eÍDn dagur er sem
þúsund ár og þúsund ársem einn dag.
ur. Hans áform og tilgangur ná yfirum
og í gegnum tfmann, inn í eilífðina,
og vjer megum fullkomlega trúa þvt
að hann, roeð því að gefa Englandi
umráð yfir Indlandi, hefur einnig
gefið Englandi pað háleita ætlunar-
verk, ekki eingöngu að efla líkamleg-
ar framfarir Indverja, heldur einriig
og fyrst og fremst það, að koma sál-
um þeirra í samfjelag við hinn eina
sanna guð. ,
Getur nokkur rnaður efast um
þ'-ttn? Hvers vegna skyldi L’uð haf».
útvalið Enolendirign, öðrurn fremur,
til þess að stjórna lndlandi? Portú-
galsmenn voru kotnnir pangað á und-
an, og Frakkar komu þangað rjett á
eptir oss. Páfinn í Rómaborg gaf
hinum fyrnefndu Ind!and,og hinir sfð
arnefndu reyndu að eignast það með
fulltingi hernaðarguðsins. Þrátt fyrir
allt þetta varð protestanta landið
England báðum hinum yfirsterkara,
og er það ekki eptirtektaverður og
merkilegur söguatburður, f þessu
sambandi, að East India-fjelagið
siryldi myndast 2 árum fyrir refor-
mation ensku kirkjunnar? Jeg trúi
því fastlega, og jeg vona að þeirri trú
fylgi enginn óvildarhugur til neinna
annara þjóða, að Englandi hafi verið
gefið Iudland vegna þess, að Eng-
leridingar hafa sfnt svó einlæga við-
leitm til að halda kenningu guðsorðs
hreinni og í samræmi við hina postula-
legu trúarjátning og öllum fremur,
sem þjóð, barist á móti allskonar af-
guðadýrkun, og engan meðalgöngu-
mann kannast við á milli sín og guðs,
annan en þann sem oss er opinberað
ur f guðsorði.
Vort ætlunarverk er þá það, að
gera hið sama fyrir aðrar þjóðir og
vjer höfutn áður gert fyrir vora eigin
þjóð. Vjer eigum að prjedika það
inn í hjörtu Hindúanna, að til sje ein-
ungis einn sannur guð, og vjer eigum
að prjedika það inn í hjörtu Múha-
rneðstrúarmanna, að til sje einungis
einn meðalgöngumaður á milli guðs
og manna.
Og hvernig á svo þetta að gerast?
A það að gerast með svetðseggjum og
ofsóknuin frá stjórnarinnar háifu?
Á að brjóta niður musteri Hindúanna,
eins og Mahmood frá Gazra gerði?
Á að saurga musteri Múhameðstrúar-
manna, eins og Rufect Sing gerði?
Nei! Þeim 30,000 Eoglendinga, sem
á Indlandi eru, hefði aldrei tekist það
að stjórna 120 millj. Indverja, ef
reynt hefði verið að þröngva þeim til
ktistni með sverðseggjum og ofsókn-
um. England getur ekki með stjórn-
arskipun neytt ludverja til þess að
skipta utn trúarbrögð, sem betur fer.
Oss til niikillar gleði getum vjer sagt
það, að hið heilaga og vanheilaga,
útbreiðsla kristindómsorðsins og ver-
aldleg drottnunargirni, er ekki svo
sorglega samvaxið. Skyldan til þess
að kristna Indland er fyrir hvers
manns dyrum; karlar og konur eiga
að gera allt það sem í þeirra valdi
stendur til þessa, ef ekki beinlfnis
með krÍ8tniboðsstarfi, þá beinlfnis
með fögru eptirdæmi.
Ef til vill mætir kristniboðið
sterkari mótspyrnu hjer heldur en
annarstaðar, en friðarboðskapurinn
mun engu að síður bera hjer ávöxt
og sannfæra menninaum það, að hann
gengur und r sfnu rjetta nafni. Það
er auðvitað lffsnauðsynlegt, að vjer
sýnura þolinmæði og að vjer útvelj-
ura umburðarlynda kristniboða, að
byrjað sje á verkinu hægt og gæti
lega, fyrst með skólum og svo með
prjedikun orðsins, þegar tfmi er til
kominn. Sje pessu fylgt, þá þarf
ekkert að óttast. Brahmatrúarmcnn
berja trumbur rg hringja klukkum
sínum, og hávaðinn heyrist víðsvegar
þegar kallari þeirra kveður þá til
bænabalds, og stjórn l&ndsins, sem
ver þá fyrir árásum, mun engu sfður
halda hlífiskildi yfir mönnum þeim,
sem prjedika fagnaðarerindi kristin-
dómsins. Eitt er áreiðanlegt: Vjer
erura ætfð óhultari þegar vjer rækj-
um. skyldur vorar vel og dyggilega
heldur en þegar vjer vanrækjum þær.
Og sá, sem leiddi oss hingað,' mun
varðveita og blessa oss, ef vjer treyst-
um honum og kappkostum að gera
hans vilja‘.
Þessi ræða gefur rnanni injög
ljósa hugmynd um afstöðu
Englands gagnvart Indlandi, pví
skoðun Sir Herberts Edwards, eins og
hún kemur hjer fram, ber bókstaflega
saman við skoðun allra hinnu betri
manna og yfir höfuð allra þeirra Eng-
lendlnga 4 Indlandi, sem mest áhrif
hafa og landinu stjórna. I>að eru
náttúrlega. til Eng-lendint/ar Jiar nú,
Niðurl. á 7. bls.
Ný fólksflutnings - lína frá
Wtnnipeg lil Icel. River.
Fólksflutningasleði þessi fer frá
Winnipeg kl. 1 á hverjum mánu-
degi og kemur til Icelandic
River kl. 5 4 miðvikudag. Fer frá
Icel. River á fimmtudag kl. 8 f- m.
og kemur til Wpeg á laugardag kl. 1
og verður þannig bagað ferðum til
loka marzmánaðar.—Allur aðbúnaður
verður svo að hann gefur ekki eptir
þvf er fólk hefur átt að venjast að
undanförnu, eu verður endurbættur
til betri þæginda að mörgu leyti,
líka verður sleði þessi vel stöð-
ugur, þvf efri partur byggingarinnar
verður úr máluðum striga, sem gerir
hann svo ijettan að ofan. Allur far-
angur verður ábyrgður fyrir skemmd-
um og ekkert sett fyrir töskur, sem
eru ekki yfir 25 pund, og fargjald
sanngjarnt. Fólk verður flutt frá og
að beimilum sfnum í Wpeg. Þetta
er eign íslendings og er það í fyrsta
skipti með svona góðum útbúnaði.
Eptir frekari upplý-iingum er að leita
hjá Mrs. Smith, 410 Ross ave., eða
hjá Mr. Duffield, 181 James st., þar
sem hestarnir verða. Sigurð Th'
KrÍ8tjánsson er að hitta á 410 Ross
ave. og
Kristján SiGVAi.nASON,
keyrarinn
verður að hitta 005 Ross ave. frá
kl. 1. á laugard. til kl. 1 á mánu-
dögum.
Ricliards & Bradshaw,
Slálafærshinienn o. 8. frv
Mrlntyre Block,
WlNNrPRG, - - Man.
NB. Mr. Thomas H, Johnson les lög hjá
ofangreindu fjelagi, og geta menn fengiS
hann til að tfilka bar fyrir sig begar þörf eerist
Anyone sendiníf a sketch and descriptlon may
qulckly ascertaln, froe, whetber an inventlon tfl
probably patentable. Communtcatiofls strictlf
confidential. Oldost apieucy forsecurlng patentfl
in America. We have a Washington ofBce.
Patents taken tbrouKh Munn A Co. receirfl
•pecial notice in the
SGIENTIFIC AMERICAN,
beantifuliv lliustrated, lArgest circulation of
anr sclentlflc Journal, weekly.terms$3.00 ayeari
$1.50 slx months. 8pecimen coples and tíjJlD
Boo& oa Patenth sent free. Addresa
MUNN & CO.,
301 Broadway, New Yoiiu
MANITOBA.
fjekk Ftrstu Vkrðlaun (gullmeda-
líu) fyrir hveiti á malarasýningunni,
sem haldin var f Lundúnaborg 1892
og var hveiti úr öllum heiminum sýnt
þar. En Manitoba e ekki að eins
hið bezta hveitiland í heiuó, heldur er
þar einnig það bezta kvikfj&nræktar-
land, sem auðið er að fá.
Manitoba er hið hentugasia
svæði fyrir útflytjendur að setjast að
í, því bæði er þar enn mikið af ótekn
am löndum, sem fást gefins, og upp-
vaxandi blómlegir bæir, bar sem gott
fyrir karla og konur að fá atvinnu.
í M^ vitoba eru hin miklu og
fiskisælu veiðivötn, sem aldrei bregð
ast.
í Manitoba eru j&rnbrautir mikl-
ar og markaðir góðir.
í Manitoba eru ágætir frfskólar
hvervetna fyrir æskulýðinn.
í bæjunum Winnipeg, Brandon
og Selkirk og fleiri bæjum munu
vera samtals um 4000 íslendingar.
— í nýlendunum: Argyle, Pipestone,
Nýja-íslandi, Alptavatns, Shoal Lake
Narrows og vesturströnd Manitoba
vatns, munu vera samtals um 4000
rslendingar. í öðrum stöðum í fyl k
inu er ætlað að sjeu 600 Islendingar.
í Manitoba eiga þvi heima um 8600
íslendingar, sem eigi munu iðrast
þess að vera þangað komnir. í Manl
toba er rúm fyrir mörgum sinnum
annað eins. Auk þess eruíNorð-
vestur Tetritoriunum og British Co-
lumbia að miunsta kosti um 1400 ís-
endingar.
íslenzkur umboðsm. ætíð relðu-
búinn að leiðbeina ísl. innflytjendum.
Skrifið eptir nýjustu upplýsing-
m, bókura, kortum, (allt ókeypis) t
Hon. THOS. GREENWAY.
Vlinister «f Agriculture & Immigration
WlNNIPBG, MANITOBA.