Lögberg - 10.02.1898, Blaðsíða 4

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 10. FEBRUAR i898.
t
LÖGBERG.
Gefið fit aS 148 PrinceasSt., Winnipeo, Man
af The Lögberg Print’o & Pobusing Co’y
(Incorporated May 27,1890),
Ritatjóri (Editor); Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B, T. BjöRNSON.
liirlýiinear: Smá-aoglýsinpar f elttsklpti 26
jrrir 30 ord eáa I þml. d&IKslengdar, 75 cts nm mán
dlnn. k stærri anglýsingnm, eda anglýslngnmnm
lengritíma, afsláttnr eptir samningi.
Háeta.<Ia-akipti kanpenda verðnr að tilkynna
skriflega og geta nm fyrverand' bústað Jafnframt.
Utanáskrl p t til afgrelðslnstofn blaðsíns er i
1 J>e'jösbert Prmiingá Pablitb. Ce
P. O.Box 580
Winnipeg.Man.
'Jtanáskrip ttil ritstjdrans er:
Editor Ltgberg,
P '0. Box 885,
Winnipeg, Man.
__ Samkramt landsldgnm er nppsdgn kanpenda á
olaðldgild.nema bannaje sknldlans. þegar bann see
Irnpp.—Ef kanpandi, sem er í sknld við blaðlð flytn
rlstferlnm, án þese að tilkynna heimilaskiptin, þá er
það fyrir ddmstdlnnnm álltln sýnileg sðnnnm fyrr
prettTÍsum tilgangi.
FIMMTUDAGINN, 10. FEBBtÍAB 1898.
í»in g Breta.
Hið fjórtfinda parliament & stjórn-
arfirum Victoriu drottningrar kom sam-
an 1 fjórða sinn í London í fyrradag
(8. p. m.), en pað er 26. parliament
hins sameinaða konungsríkif(Englands
oþ( Skotlands), er nú nefnist Stór-
bretaland. Eins og kunnugt er,
uefna Bretar hvert kjörtlmabil parlia-
ment eða f>ing útaf fyrir sig, en í
hverju parliamenti eru svo eða svo
margar „sessions“ (setur eða samkom-
ur).f t>etta er ólikt Islenzku venj-
unni, pví par er hver samkoma alping
is talin f>ing útaf fyrir sig, og eiga
pví margir íslendingar bfigt með að
átta sig fi hvernig parliamentin eða
þingin eru talin i hinúm enskumæl-
andi heiroi. Parliamentin eru talin
eptir hinni brezku reglu hvervetna I
hinu brezka keisaradæmi, par sem
regluleg f>ing eru, og t Bandarlkjun-
um er sörou reglunni fylgt, f>v{ f>ó
pingið i Wasbington sje ekki nefnt
parláament, heldur congreas, f>4 er
hveit kjörtimabil talið einn congress,
og i hverjum congress eru svo margar
„sessioDs“ eða sarokomur.
Af f>vi petta er mjög þýðingar-
mikið timabil, bæði hvað snertir ýms
m&l i rlkinu sjfilfu og einnig samband
og samvinnu Breta við aðrar pjóðir,
f>4 f>/ðum v jer og prentum hjer fyrir
neðan figrip af h&sætisræðuuni (er les-
in var f>egar brezka parliamentið var
sett 8. f>. m.), sem telegraferað var jf-
ir um hafið. Iló pað sje drottningin,
sem talar, f>fi er f>að auðvitað rfiða-
neyti hennar sem leggur henni orð i
munn. Agripið hljóðar sem fylgir:
„L&varðar minir og herrar (Gen-
tlemen).
Full vinfitta viðhelzt milli min
og annara velda.
Samningatilraunir milli Tyrkja-
soldfins og Grikkja-konungs enduðu
pannig, að friðarsamningur hefur ver-
ið undirskrifaður af bfiðum m&lspört-
um, og má heita, að landamæri hlut-
aðeigandi rikja sjeu hin sömu og &ð-
ur var. Stórveldin hafa verið að at-
huga málið viðvíkjandi pvi að Krítey
fái stjórn útaf fyrir sig, en peim hefur
veitt erfitt að verða sarnmfila um
nokkur atriði, og hefur pað tafið samn-
ingana léngur en æskilegt hefði verið.
En sarat vona jeg að þessum þrösk-
uldi verði innan skamms rutt úr vegi.
Mjer hafa borist fregnir, sem
virðast fireiðanlegar, um f>að, að ka-
lifinn hafi 1 hyggju að leggja fi móti
egypzka hernum i Soudan-fylkjunum,
og hef jeg f>ess vegna skipað að senda
brezkt lið til Berber, til f>ess að styðja
Hans H&tign khedivann (& Egypta-
landi).
Jeg hef gert vin&ttu- og verzlun-
arsamning við Hans Hátign keisarann
í Abyssiniu.
Nefndin, sem sett var í desem-
ber 1896, til f>ess að rannsaka ástand-
ið i vissum af hinum vestindisku Dý-
lendum minum, hefur nú gefið skýrslu
aina, og sý.iir hún ómótmælanlega, að
mikil vandræði eiga sjer stað i Dý-
lendum þessuro, sem orsakast af f>vl,
hve mjög sykur hefur fallið í verði.
Aðalorsökin til verðlækkunarinnar er
sú, að kostnaðurÍDn við að fraraleiða
sykur hefur lækkað mjög mikið og
f>e8S vegna hefur miklu meira verið
framleitt af pessari vðru fi siðari árum
en fiður, en verðlækkunin hefur orðið
miklu meiri fyrir f>að, að mörg Ev-
rópuríki gefa þeim sem framleiða syk-
ur úr rófum mikil verðlaun. En margt
bendir til að sú skoðun sje að ryðja
sjer til rúms i nefndum rikjum, að
petta fyrirkomulag sje skaðlegt fyrir
hagsmuni fólksins i f>eim yfir höfuð
að tala, og stjórn mín er nú að skrif-
ast fi við stjórnir helztu hlutaðeigandi
rfkja, i þvi augnamiði að þau tali sig
saman um mfilið, og vona jeg að nið-
urstaðan verði sú, að nefnd verðlaun
verði afnumin. í brfiðina verður lagt
fyrir yður frumvarp i þfi átt, að bæta
úr br&ðustu þörfum vestindisku ný-
lendnanna, hlynna að öðrum iðnaði
þar og hjfilpa þeim sem f&st við syk-
uryrkju að komast fram úr núverandi
vandræðum.
Ofsatrúarraenn vöktu æsingar
meðal fólksins sem býr utan við norð-
vestur-takmörk Indlands síðastliðið
sumar, og höfðu þessar æsingar þau
fihrif, að sumir af þjóðttokkunum við
takmörkin rufu samninga sirta við
stjórn mina oggerðu firfisir fiherstöðv-
arnar I n&nd við þ&, Og óðu jafnvel
inn i hin byggðu hjeröð innan tak-
marka landeignaar minnar. Jeg
neyddist þess vegna til að senda lið fi
móti þjóðflokkum þessum,til að hegna
þeim fyrir óskunda, sem þeir höfðu
gert, og f& tryggingu fyrir friði i
framtiðinni. Sumir af Afridi-þjóð-
flokkunum hafa ekki tekið friðarskil-
mfilum þeim,sem þeim voru boðnir,en
hvervetna annarsstaðar fi landamærun-
um hefur herferð þessi fengið mjög
æskilegan enda. Hugrekki og þol liðs
mlns, bæði hins brezka og indverska,
hefur yfirunnið þvínær ósigrandi erfið-
leika, sem það mætti i landinu þar
sem ófriðurinn fitti sjer stað, en jeg
hryggist yfir þ/í, að margir nýtir
menn hafa misst llfið,bæði meðal mins
eigin liðs og einnig meðal liðs þess,
sern hinir indversku prinzar ótilkvadd-
ir buðu fram og sendu í ófriðinn.
l>dð gleður mig að geta sagt, að
það er öll fistæða til að álita, að þetta
fir verði hagstætt fir & Indlandi, bæði
hvað akuryrkju og verzlun snertir.
Herrar mínir í neðri deildinni!
Áætlanir um tekjur og útgjöld
yfir næsta fjárhagsfir verða lagðar
fyrir yður, og hafa þær verið samdar
með það fyrir augum,að viðhafa allan
mögulegan sparnað, en sökum hins
fjarskalega herbúnaðar annara þjóða
útheimtist meira fje en nokkru sinni
fiður til þess að uppfylla þfi skyldu,að
gera varnir keisaradæmisÍDS tryggar“.
Viðvíkjandi frumvörpum, sem
stjórnin leggur fyrir parliamentið,seg-
ir í ræðunni, að frumvarp verði lagt
fyrir það í þá átt að koma nokkurs-
konar heimastjórn á á írlandi (að
mestu leyti eins og nú á sjer stað á
Stórbretalandi), frumvarp um að auka
herliðið, koma betra skipulagi á það,
og breyta núverandi lögum viðvíkj-
andi herþjónustunni, frumvarp um að
leyfa ákærðum mönnum að bera vitni
í sinni eigin sök, frumvarp um að
koma deildaskipun & i London og
frumvarp um að hindra þær misfellur,
sem nú eiga sjer stað viðvíkjandi
brauðaveitingum I rikiskirkjunni.
X>að mun vera vonbrigði fyrir
marga, að ekki er með einu orði
min nst & aðfarir Rússa og IÞjóðverja
við strendur Kfna, en aptur má sjfilf-
sagt álíta, að yfirlýsingin um gott
samlyndi við aðiar þjóðir bendi fi, að
engin hætta sje enn & ófriði útaf því
málí
I>að er hörmulegt, að brezka
stjórnin skuli skýra öðruvisi frfi upp-
tökum ófriðarins á norðvestur-tak-
um Indlands en „Bjarki“ gerir, og er
auðsjeð, að ráðaneytið hefur vanrækt
að fá upplýsingar um það mál hjfi rit-
stjóra nefnds blaðs, sem auðvitað er
kunnugri öllum málavöxtum en Sal-
isbury lávarður. Brezka stjórnin ætti
að hafa vit fi að gera ritstj. „Bjarka“
að landstjóra fi Indlandi.
liödd frá þýzkalandi
um
Ialand og Islondinga.
í Kbafnar-blaðinu „Berlings.ke
Politiske og Avertissements Tidende“
dags. 6. nóv. siðastl., birtist grein
með samskonar fyrirsögn og er hjer
að ofan. Landi vor sjera Jón Sveins-
son (kaþólskur prestur í Danmörku)
mun hafa samið greinina og sent hana
nefndu blaði. Oss var sent blaðið
raeð greininni i fyrir nokkru slðan, og
þótt ýmislegt i henni sje misskilning-
ur fi íslendiogum yfir höfuð, þá lýsir
hún hlýju hugarþeli til landsins og
þjóðarinnar. Vjer efumst ekki um,
að lesendum vorum þyki gaman að
sjfi grein hans, og höfum þvi þýtt
hana og birtum hjer fyrir neðan.
Húu hljóðar sem fylgir:
„Á siðari firum hafa ýmsir mennt-
aðir þýzkir ferðamenn heimsótt vort
fjarlæga og einmanalega söguland.
Dað er fróðlegt að sjfi hvernig þessir
menn, sem annars hafa orð fyrir að
kynna sjer allt til hlitar, er þeir hafa
afskipti af, dæma um hina islenzku
þjóð, sem er svo óþekkt i mörgum
efnura. Nokkur hlýleg ummæli eptir
dr. O. Cahnhetm frá Dresden voru birt
I ým8um dönskum blöðum fyrir tveim-
ur árum siðan. — Eptirfylgjandi um-
mæli, eptir rithöfundinn Andreas
Hensler, eru tekin úr langri og
mjög ýtarlegri ritgerð um ísland og
íslendinga sem birtist i hinu kunna
timariti „Deutsohe Rundsohau“ 1896.
Höfundurinn dvaldi um hrið fi Islandi
(fisamt konu sinni), og var hann fiður
búinn að kynna sjer tangumfil lands-
ins vel.
Hann segir að hið fyrsta hjfi ís-
lendingum sem veki athygli sjerhvers
þess er athugar þfi, sje eptirfylgjandi
einkenni: Að þeir ajeu þjðð aem
standi d háu atigi og að hjd henni
aje enginn merkjanlegur atjettamunur.
Svo segir hann:
Við höfðum tvo fimmt&n fira
gamla pilta með okkur fi ferðalagi
okkar um landið, til að passa hesta
okkar, og var annar þeirra snikkara-
lærisveinn, en hinn latinuskóla-læri-
sveinn, sem ætlar sjer að læra læknis-
fræði. f skólafrli sinu fær hann sjer
atvinnu sem búðardrengur. Bróðir
fyrnefnds pilts er prestur. Einn dag
kom maður nokkur til hótelsins, sem
viðvorumá, og var að selja æðardún;
eptir fi fengum við að vita, að við
hefðum þ8r fitt kaup við talsvert
þekkt ljóðskfild. Þegar jeg einn
dag var staddur sem gestur hjfi hin-
um elskulega, gamla rektor latfnu-
skólans, fisamt kennara einum og rit-
stjóra, og við vorum að drekka okkur
staup af vlni, kom þangað allt 1 einu
gamall bóndi, sem einmitt var & ferð i
Reykjavík. Honum var strax boðið
inn, og settist hann mitt á meðal okk-
ar fjögra stúdentanna og tók meö
sóma og alveg óhikað þátt f samtali
okkar. Hvorki hann nje nokkur okkar
hinna fann til þess, að ómenntaðri
maður væri kominn i hóp okkar.
Dað er kunnugt, að sjerhver ís*
lendingur kann að lesa og skrifa. En
þetta sýnir ekki nfikvæmlega hve
menntað fólkið er; maður kæmi betur
orðum að því ef maður segði: Sjer-
hver fslendingur notar sjer leatur.
Um þetta vildi jeg segja eitt eða tvö
orð: Jeg hef einungis hitt einn bónda
(& ísl.), sem, hvað f&fræði snerti, var fi
saraa stígi og þýzkir bændur eru að
meðaltali.
Einn bóndi gat spurt mig hvað
mikill hluti fólksins á Svisslandi tal-
aði ítalska tuogu. Snikkara-læri-
sveinninn, hestadrengurinu okkar,
stóð sig vel þegar jeg spurði hann i
landafræði um þýzkaland og ítaliu.
Hann var lfka vel heima i sögu. Deg-
ar jeg einu sinni ljet undran mina í
ljósi yfir því, hve figæta landafræðis-
bók menn notuðu i skólunum fi fs-
landi, þá sagði latfnuskóla-lærisveinn.
inn, ekki alveg sj&lfsþóttalaust, að
bókin væri einungis notuð i alþýðu-
skólunum. Að f skólanum sem hann
gengi fi væru öðruvlsi, nákvæmari
bækur notaðar. Hjfi einum bónda sfi
jeg ritgjörð um akuryrkju, sem hann
hafði sjftlfur skrifað mjög vel og vand-
lega. Ritgjörðin byrjaði með mjög
góðum hugleiðingum um vinnuna og
iðnað mannanna yfir höfuð, og færðist
svo smfttt og sm&tt yfir fi hið þrengra
efni, islenzka jarðyrkju.
Jeg undraðist opt yfir, hve viðu
sjóndeildarhringur þjóðar þessarar er
og hve litið jeg varð var við hinn al-
mennt svo þrönga eylanda sjóndeild-
arhring. Og hvað þfi ffiu snertir, sem
hafa ferðast dfilftið um i útlöndum, þfi
tileinka þeir sjer, og kunna að við-
halda, vissa andans menntun, sem
maður sjaldan fiDnur f öðrum löndum.
Af hinum mörgu ferðabókum um
fsland eru að eins ffiar sem ekki tala
hlýlega um þjóðina. Þessi hlýleiki
virðist ekki tapa neinu við það, að
lýsingin fi lyndisfari, karakter og um-
gengnis-siðvenjum er alveg röng. f
flestum ferðabókum er eptirfylgjandi
lýsing: „íslendingar eru alvarlegir,
óframfærnir, h&tíðlegir, tortryggnir f
fyrstu, en góðlyndir og mjög guð-
hræddir“. Þetta er hjerum bil sjfilf-
sagður hluti af þessum ferðabókum.
Dómur hinna ffiu, sem I raun og veru
hafa umgengist eyjarbúa þessa og
lært að þekkja þfi, hljóðar allt öðru-
vfsi.
fslendingurinn er greindur, andi
hans hrffst hæglega, hann er góður
lagsmaður, mjög kýminn, hl&turgjarn,
talar mikið, bratt og vel. Þar sem
við höfum haldið til, hvort sem það
hefur verið hjft bændum eða öðrum,
hefur verið mikið spaugað og fjarska
mikið hlegið. Það er ekki siður hjfi
404
„Þú verður að segja mjer hvenær þessar breyt-
ÍDgar eiga að komast fi. Mig langar til að vera þfi
við og sjá þær. Það verður gaman að því“.
Maðurinn hló íbyggilega, en svaraði engu.
„Svo mir fi að stjórna landinu, eða er ekki svo?“
sagði Paul.
. „Já; ffitæklingarnir f& þfi að taka þ&tt i stjórn-
iuni“, svaraði maðurinn.
. „Það verður gaman“, sagði Paul. „En & mir
tala allir i einu, og enginn hliðir & það sem sagt er,
eða er ekki svo?“
Maðurinn svaraði engu.
„Kemst þessi breyting fi brfiðlega?“ spurði Paul
stillilega.
En hann fjekk ekkert svar upp á spurningu
sina. Einhver baiði gripið hinn mælgisfulla ræðu-
mmn, og það var verið að hrinda honum út úr kof-
anum.
Eptir þetta varð þrálát þögn, sem Paul gat ekki
töfrað burtu, hversu laglega og viturlega sem hann
reyndi.til þess.
Þegar allir sjúkliogarnir voru farnir, kveykti
Paul í sigarettu og gekk í þungum þönkuæ til baka
til kastalans. Það var hætta á ferðum, en Paul var
einn af þeim mönnum, sem hættur verka fi eins og
þægilegur, hressandi drykkur.
418
og geta ekkí skrifast fi. Þegar þessar milljónir
komast i samband hver við aðra, þá verður alls eng-
inn bardagi, fyrir þá sök að talan er svo mikil, að
bún eins og drekkir óvinum sinum. En sfi tfmi er
enn ekki kominn, Madame, það er enn ekki komið
lengra en svo, að nokkrar drunur heyrast f undir-
djúpinu. En ofurlftið gos er nóg til að s&lga einum
manni, ef svo hittist fi að hann stendur einmitt, i blett-
inum, þar sem það brýzt út.“
„Haldið fifram ræðu yðar“, sagði Etta stililega—
of stillilega hefði Cbauxville lfklega filitið, ef hann
hefði sjálfur verið rólegri.
„Jeg þarf að fá yður til að hjfilpa mjer“, hjelt
hann fifram. „Allt verður til & fimmtudaginn. Jeg
kem hvergi nærri sj&lfur. Jeg hef öfluga fjelaga að
baki rojer. Hungur og eymd eru öflugir liðsmenn
ef rjett er fi baldið“.
„Og hvernig hugsið þjer yður að nota þetta
tvennt?“ spurði Etta með hinni sömu ró.
„Bændurnir gera uppþot“, svaraði Chauxville.
„Hverjar afleiðingarnar verða er komið undir—jæja,
undir hendingu, Jeg efast ekki um, að hiuum
slungna vini vorura, Karli Steinmetz, takist að halda
bændunum i skefjum. En hver sem endirinn & upp
þotinu sjfilfu verður, þá verður afleiðiugin sú, að það
verður algerlega ómögulegt fyrir prinz Pavlo Alexis
að halda fifram að vera i landinu. Heil deild af her-
mönnum gæti varla gert mögulegt fyrir hann að vera
hjer lengur“.
408
„Jeg verð að hvíla hestinn minn“, sagði’Chaux-
ville stillilega við þjóninn, og dró af sjer loðskinns-
glófa sfna. Prinzessan verður ef til vill svo n&ðug
að tala við mig“.
Nokkrum minútum seinna var Chauxvilla visað
inn í morgunstofuna.
„Mjer lýndist, aö jeg sjfi Miss Delafield & skfð-
um úti í skógi þegar jeg reið f gegnum hann, eða
ætli það hafi verið missýning?“ sagði Chauxville við
þjóninn fi góðri rússnesku fiður en hann fór út úr
stofunni.
„Það er enginn vafi fi, að yður hefur sýnstrjett“,
svaraði þjónninn. „Hún fór út fi skfðum sfnum fyrir
hfilfri klukkustund sfðan.“
„Það var heppilegt“, sagði Chauxville við sj&lf-
au sig eptir að þjónninn var kominn út úr stofunni.
Chauxville gekk að eld’num og vernadi hina
mjóu, hvitu fingur sfna. Óheillavænlegt bros ljek fi
vörum hans, undir yfirskegginu.
Þegar Etta kom inn í stofuna, rjett fi eptir,
hneigði hann sig djúpt, en sagði ekkert. L&tbragð
hans benti einhvern veginn á, að hann kæmi nú sem
sigurvegari.
„Jæja, hvað viljið þjer?“ spurði Etta, en tók
ekki kveðju hans.
Chauxville hóf augnabrýrnar upp eins og hann
væri forviða, en tæki þessu samt þolinmóftlega, af
vi hann væri maður sem þekkti alla dutlunga
vanna. Hann kom með stól hauda henni, og sagði
með yfirdrifinni kurteisi: