Lögberg - 22.09.1898, Blaðsíða 3

LÖOBERG, FIMMTl DAGINN 22. SEPTEMBER 1898
8
Egyptulaudsmálin.
Sigur Breta í Omdurman hefur
algerlega brotið vald „dervishanna11
á bak aptur og bundið enda á stjórn
Mahdistanna í Soudan. Jafnvel f>ó
Bretar hafi unnið petta mikla parfa-
verk 1 uafni Egyptalands, f>á er eng-
inn vafi á, að Khartoum og Omdur-
®an verða framvegis undir stjórn
Breta, og f>yðir slíkt fullkomin um-
ráð yfir allri Soudan til austurs og
vesturs, frá Dongola til miðjarðar-
fylkjanna og frá Rauðahafinu til
Tchad-vatnsins. Enginyfirráð neinna
þjóða eða flokka eru liugsanleg innan
Defndra takmarka án sampykki peirra,
sem yfir bæjunum Khartoum og
Omdurman ráða. Abyssiníukeisari,
sem sagt er að hafi herstöð í Sobat,
spölkorn fyrir sunnan Fashoda með-
fram Nílá, gæti ekki haldist par við í
trássi við kanónubátana og allan
þann liðsafla, sem saman er kominn i
Khartoum. Haldi Frakkar Bahr-el-
Ghazel, pá geta peir slíkt pví aðeins,
að liðið í Khartoum verji pá gegn
árásum Arabíu-manna, sem flæmdir
verða burtu frá Khartoum. SirHerbert
lvitchener getur nú hæglega, eptir að
liafa náð Khartoum, sent kanónubáta
og gufuskip upp eptir ánni og náð til
Breta, sem eru við Uganda-vatnið,
innan tveggja mánaða. Hægðarleik-
ur væri og fyrir hann að leggja undir
sig gjörvalla Soudan, en að koma á
og viðhalda par góðri stjórn og sjá
urn, að menn megi vera óhultir með
lf{ og eignir, verður enginn hægðar-
leikur eptir 15 ára stjórnleysi, sem
par hefur verið. Mundu útheimtast
til pess mörg ár og margir örðugleik-
ar verða í vegi.
Hvað gera nú Bretar næst? ætli
peir bjóði Sir Herbert Kitchener að
halda áfram, og hætta ekki fyr en öll
Soudan er komin á peirra vald? JÞaðer
Vonandi að svo verði; en ekkert slíkt
hefur pó frjetzt frá London. Einungis
hefur verið talað um að vinna sigur
yfir Khalffanum og hans prælaliði,
eins og svo rækilega hefur nú verið
gert. Hugsi Bretar sjer nokkurn
tíma að ná Soudan algerlega, pá
skyldum vjer ímynda oss, að nú væri
bezti tfminn til pess, pegar Khalffinn
er úr sögunni og ótti við Breta, sem
óvini, og traust til peirra, sem vina,
or almennt um pvert og endilangt
landið. Nú er gnægðaf úrvalaliði og
ðllum nauðsynlegum útbúnaði við
hendina, og yrði pví langtum kostn-
aðarminna að halda nú áfram, en að
flytja upp af nyju eptir nokkur ár.
Auk pess er ekki líklegt, að Bretar
hafi nokkurn tfma neinn mann, sem
fremur verði hæfur til að leysa slfkt
vanda-verk vel af hendi, en Sir Her-
bert Kitchener. Sfðan egypzku ó-
nyrðirnar hófust, fyrir lö árum síðan,
hefur hann verið aðalmaður Breta par
syðra. E'yrir framúrskarandi her-
kænsku, dugnað og úthald varð hann
sjálfkjörinn hershöfðingi og hann hef-
ur áorkað svo ótrúlega miklu, að
mörgum hefur pótt alveg ötrúlegt.
Ekki er ólíklegt að hann vilji halda
verkinu áfram ; og vilji hann pað, pá
er mögulegt, að hann hafi áhrif á
Breta í rjetta átt.
Eogu að síður er ymislegt, sem
með pví mælir, að láta sjer nægja að
ná aptur Khartoum. Bretastjórn vill
auðvitað gjarnan ekki purfa að lenda
í ófrið við Abyssiníu-keisara, útaf
Gallabat og Sobat, og Frakka útaf
Bahr-el-Ghazel. Á hinn bóginn
mundu Bretar gjarnan vilja ná til
Uganda og Victoria NyaDza, par sem
allt er á ringulreið. Bretar hafa gert
pað heyrum kunnugt, og ekki hvað
sízt Frökkum, að allur Nflár-dalurinn
skuli tilheyra Egyptalandi. Eigi
slfkt nokkurntíma að rætast, pá er
hægra nú en síðar að fá pvf fram-
gengt án afskipta hinna stórpjóðanna.
Og svo eitt ennpá; nú hafa Bretar
brotið vald Khalífans á bak aptur, og
pannig eyðilagt hina einu stjórn par,
pótt ill væri, og eiga pvf Soudan-
menn heimtingu á, að fá aðra stjórn í
pess stað. Uað hvílir pví sú skylda á
Bretum, bæði gagnvart fólkinu í
Soudan og gagnvart hinum menntaða
heimi, að koma par stjórn á. Nú er
heldur engin ástæða að efa, að óslitin
járnbraut og telegrafpráður leggist
alla leið frá Cairo til Capetown, og
að Bretar vinni pað mikla prekvirki.
Capetown-járnbrautin liggur nú peg-
ar norður undir Lambesi-fljótið og
telegraf-práður alla lelð norður að
Nyassa-vatninu. Frá Cairo er tele-
graf-práður og járnbraut og vatnaleið
alla leið til Gonclakora. Meðfram
Tanganyika-vatninu hafa nú Bretar
fengið landræmu hjá Congoríkinu
fyrir telegrafpráð, prátt fyrir allt,
sem I>jóðverjar hafa gert til að spilla
pví. Allt petta mælir mjög mikið
með pví, að Sir Herbert Kitchener fái
að halda áfram ferðinni unz hann hefur
náð gjörvallri Soudan á sitt vald.—
Witness.
Frjettabrjef.
Beresford, Man., 31. ág. 1898.
Herra ritstj. Lögb.
Jeg hef opt verið að hugsa um
að senda yður nokkrar línur um hið
helzta, sem fyrir augun bar á ferð
minni til Edmonton og til baka, en
hef aldrei haft hentugau tfma til pess
fyr en nú, að jeg er staddur hjer hjá
kunningja mínum,I>orsteini borsteins-
syni járnsmið í Beresford, og bíð hjer
eptir járnbrautar-lest.
Þegar jeg kvaddi Alberta-ísl.
fór jeg norður til Edmonton með járn-
brautinni og liggur hún 1 gegnum
heldur skemmtilegt iandslag—vfðast
nokkuð mishæðótt,—og pegar nter
dregur EdmoDton, sjást talsverðir
hveitiakrar hjer og hvar fram með
brautinni og líta peir vel út. Braut-
in endar í Suður Edmonton, og eru
um 2 mílur paðan til Norður-Edmon-
ton, sem er aðal bærinn. Stendur
hann á norðurbakka Saskatchewan-
fljótsins, og eru bakkarnir, par sem
bærinn steDdur, mjög háir ogfallegir.
Þótti mjer pað tilkomumikil sjón að
horfa upp og niður eptir ánni um sól-
setrið í ágústmánuði. Norður-Ed-
monton á vafalaust mikla framtfð fyr-
irjhöndum, bæði fyrir pað, hvað land-
ið par f kring er Agætt hveitiland og
svo líka fyrir afstöðuna, par sem bær-
inn má teljast hliðið að hinum n.ikla,
ónumda Peace River dal. Frá Ed-
monton fór jeg aptur til Calgary, og
var jeg svo heppinn að hitta par á
járnbrautarstöðvunum mjög gestris-
inn íslendÍDg, Mr. Björn Jónsson.
Tók hann ágætlega á móti mjer og
s/ndi mjer allt hið merkilegasta f
bænum og grendinni. í Calgary hitti
jeg pó nokkra íslendinga, og er pað
allt mjög myndarlegt fólk.—Calgary
er fallegur bær, byggður í sendnu
dalverpi, par sem Elbow og Bow-
árnar koma saman, og eru hæðir að
sjá allt í kring—brattar, með skógar-
runnuiS og klettum f brúnunum—en
til vesturs blámar yfir hæðirnar fyrir
Klettafjöllunum. í hæðum pessum
fæst hinn alpekkti Calgary bygginga-
steinn, sem nú er farið að nota svo
mikið I Winnipeg. í Bow River eiu
að sjá mikil mannvirki, pví allt vatn-
ið hefur verið handsamað og veitt í
eina áður næstum purra kvísl, stfflað
og hækkað upp, til pess að mynda
foss, og er afl hans notað til pess að
lysa bæinn.
Frá Calgary fór jeg viðstöðulaust
til Moosomin, og er á pessari leið
mjög lítil tilbreyting á landslagi að
sjá.—Frá Moosomin ók jeg á hesta-
vagni um 35 mflur til Vatnsdals-nyl.,
Og fer tnaður á peirri leið yfir Qu’Ap-
pelle dalinn, sem er hið fallegasta
smá-dalverpi, sem jeg hef sjeð, og
gat jeg ekki annað en stanzað par
góða stund, til pess að njóta fegurð-
arinnar. Vantsdals-nyl. ísl. er nú ekki
stór, að eins 16 búendur í alit, og eru
bújarðir peirra allar í tveimur „town-
ship“um. Landslagið er öldumyndað
með töluverðu af hrísskógi hjer og
hvar, og hefur par reynzt ágætt
hveitiland. Vatn er par gott í brunn-
um og eldivið hafa bændur nægan f
Qu’Appolle dalnum, 2 til 3 mllur frá
nyl. Engjaland er par nokkurt og
hafa íslendingar par talsvert af naut-
gripum—alls um 174 nautgripi og 45
hesta; par að auki sauðfje, svfn og
hænsni. Búendur par hafa í allt brot-
ið 929 ekrur af landi og hafa nú í
sumar nálægt 600 ekrur undir hveiti.
Uppskeruhorfur voru góðar,og bjugg-
ust bændur við að fá um 20 bush. af
hveiti af ekrunni. Eptir nákvæmustu
upplysingum, sem jeg gat fengið,
nema eignir pessara 16 bænda (að frá-
dregnum öllum skuldum) nokkuð yfir
29 púsund doll. Hið erfiðasta, sem
nýlendumenn hafa nú við að stríða,
er pað, hvað langt er til markaðar, en
peir lifa í voninni um, að úr pvf ræt-
ist áður en langt um llður, pví North
West Central-járnbrautin á að leggj-
ast par í gegn. Þar er enn talsvert
af heimilisrjettarlandi f kringum ny
lenduna, sem sumir af bændum sögðu
mjer að væri gott land, og voru peir
sádr yfir pví, að íslendingar, sem enn
1 eru svo margir landlausir hingað og
pangað f bæjunum, skuli ekki nota
tækifærið að eignast par góð heimili.
Fólkið er yfir höfuð skemmtilegt, og
eins og allsstaðar annarsstaðar meðal
íslendinga, gestrisið og kurteist, og
ef pangað yrði innflutningur, ætti
meira fjelagslíf að geta átt sjer stað,
en sem örðugra er við að eiga á með-
an byggðin er fámenn.
Með b»ztu óskum til Vatnsdæl-
inga.
A. Eqgkrtssoíí.
REGLUR VID LANDTÖKU.
Af öllum sectionum með jafnri tölu,sem tilheyra sainbandsstjórn-
inni í Manitoba og Norðvesturlandinu, nema 8 og 26, geta fjölskyldu-
feður og karlmenn 18 ára gamlir eða eldri, tekið sjer 160 ekrur fyrir
heimilisrjettarland, pað er að segja, sje landið ekki áður tekið,eða sett
til sfðu af stjórninni til viðartekju eða einhvers annars.
INNRITUN.
Menn meiga skrifa sig fyrir landinu á peirri landskrifstofu, sem
næst liggur landinu, sem tekið er. Með leyfi ionanríkis-ráðherrans,
eða innflutnÍDga-umboðsmaniisins í Winnipeg, geta menn gefið öðr-
um umboð til pess að skrifa sig fyrir landi. Innritunargjaldið er í»10,
og hafi landið áður verið tekið parf að borga $5 eða $10 umfram fyrir
sjerstakan kostnað, sem pví er samfara.
HEIMILISRJETTARSKYLDUR.
Samkvæmt dú gildandi lögum verða menn að uppfylla heimilis-
rjettarskyldur sfnar með 3 ára ábúð og yrking landsins, og má land-
neminn ekki vera lengur frá landinu en 6 mánuði á ári hverju, án sjer-
staks leyfis frá innanríkis-ráðherranum, ella fyrirgerir hann rjetti sín-
um til landsins.
BEIÐNI UM EIGNARBRJF
ætti að vera gerð strax eptir að 3 árin eru liðin, annaðhvort hjá næsta
umboðsmanni eða hjá peim sem sendur er til pess að skoða hvað unn-
ið hefur verið á landinu. Sex mánuðum áður verður maður pó að
hafa kunngert Dominion Lands umboðsmanninum f Ottawa pað, að
hann ætli sjer að biðja um eignarrjettinn. Biðji maður umboðsmann
pann, sem kemur til að skoða landið, um eignarrjett, til pess að taka
af sjer ómak, pá verður hann um leið að afhenda slfkum umboðam. $5.
LEIÐBEININGAR.
Nykomnir innflytjendur fá, á innflytjenda skrifstofunni í Winni-
peg og á öllum Doroinion Lands skrifstofum innan Mauitoba og Norð-
vesturlandsin, leiðbeiningar um pað hvar lönd eru ótekin, ogallir, sem
á pessum skrifstofum vinna, veita ínnflytjendum, kostnaðar laust, leið-
beiningar og hjálp til pess að ná f lönd sem peim eru geðfeld; enn
fremur allar upplýsingar viðvfkjandi timbur, kola og námalögum. All-
ar slfkar reglugjörðir geta peir fengið par gefins, einnig geta menn
fengið reglugjörðina um stjórnarlönd innan járnbrautarbeltisins f
British Columbia, með pvf að snúa sjer brjeflega til ritara innanrfkis-
deildarinnar í Ottawa, innflytjenda-umboðsmannsins í Winnipeg eða
til einhverra af Dominion Lands umboðsmönnum í Manitoba eða Norð>
vesturlandinu.
JAMES A. SMART,
Deputy Minister of the Interior.
N. B.—Auk lands pess, sem menn geta íengið gefins, og átt er við
í reglugjörðinni lijer að ofan, pá eru púsnndir ekra af bezta landi,sem
hægt er að fá til leigu eða kaups hjá járnbrautarfjelögum og ymsum
öðrum fjelögum og einstaklingum.
233
„Það er mjÖg fláuðsynlegt, að pjer kunnið pað“,
sagði Loring lávarður, „pareð mig langar mjög til að
liárið á mjer lfti vel út, pví að pað, að bera hjálm á
höfðinu í prjátíu ár, hefur slitið hárinu á skallanum á
rajer talsvert“. Um leið og liann sagði petta tók
hann flauels húfuna af höfðinu, og pá sást, að skall-
inn á honum var eins hárlaus eins og hænuegg og
pað glampaði á hann í eldsbirtunni. „!>jer sjáið“,
sagði hann og sneri sjcr við, svo að pað sást að pað
voru að eins fá, slitin hár eptir á vöngunum—eins og
leifar af liði á bardagavelli, sem höfðu lifað fjelaga
sína;—„pað parf að búa pessa hárlokka mína, og jeg
ofast ekki uin, að of pjer horfið á ská á höfuðið á
tnjer, pegar birtan or góð, pá sjáið pjer, að hárið er
Punnt sumsstaðaðar á höfðinu á mjer.“
„Þjer verðið líka að bera pyngjuna hans“, sagði
frúin; „pví lávarðurinn mínn er svo góður og gjaf-
uiildur, að hann mundi gefa hana hinum fyrsta betl-
ara, sem bæði hann beininga. Allt petta, að við-
bættu pví, að pjer kunnið nokkuð til veiða, kunnið
sð fara með hesta og fálka og synið pann yndisleik
ug dugnað, sem tilheyrir aldursskeiði yðar, gerir yð-
ur hæfilegan til að vera S7einn lávarðarins.“
„Æ, lafði mín!“ sagði Alleyne, „jeg kann vel að
teeta pann heiður, að pjer álftið mig verðan pess að
Þjóna eins nafntoguðum riddara eins og Sir Nigel
Loring er; en samt sem áður pekki jeg veikleika
ininn svo vel, að jeg pori varla að taka upp á mig pá
ábyrgð, sem jeg er svo lítt hæfur til að bera“.
240
En pótt búið væri að fylla nafnatöluna, pá var
margt og mikið eptir að gera áður en flokkurinn gæti
lagt af stað í leiðangur sinn. Það purfti að vfsu
ekki að hugsa um vopn, sverð eða spjót, pví pað var
hægt að kaupa pessa hluti betri og ódyrari f Bor-
deaux en á Englandi. En pað var öðru máli að
gegna raeð langbogana. Það var að vísu hægt að
fá y-við f boga á Spáni, en pað var hyggilegra að
fara með nóg boga-efni með sjer. Svo purfti pr_á
strengi til vara með hverjum boga, og einnig miklar
birgðir af örvum, auk pess að pað purfti að búa út
hringabrynju-boli, fóðraðar stálhúfur og arma-ve:j-
ur, se>n allt heyrði til hertygjum bogamanna á
peim dögum. En sjerílagi átti kvennfólkið f ná-
grenninu annrfkt við að snfða og scuma hinar hvítu
yfirhafnir eða stakka, sem voru einkennisbúningur
hersveitarinnar, og sauma á mitt brjóstið á peim
rauða sánkti Georg’s ljónið. Þegar allt petta var
búið og liðið safnaðist saman í kastala-garðinum til
yfirlits, pá gat elzti hermaðurinn úr frönsku strfðun-
um ekki annað en játað, að hann hefði aldrei sjeð
betur útbúinn eða hermannlegri flokk, allt frá gamla
riddaranum (Sir Nigel) í silkikirtlinum, sem sat á
hinum d-ikla, brúna strfðshesti sfnuin I broddi fylk-
ingar, til Hordlo Jóns, hins risavaxna nyja liða,
er studdi sig skeytingarleysislega við afarstóran,
svartan boga aptast í fylkingunni. Af hinum eitt
hundrað og tuttugu mönnum í fylkingunni, hafði
fullur helmingur verið f hemaði áður, og talsvert
229
ana, f staðinn fyrir að hleypa Troubadour á sprett
upp Wilverly Walk, eða sleppa Roland litla á Vinn-
ey Ridge-hegrana.“
„Jeg skal ekki svara spurningu hans, ef hann
spyr að pvf“, svaraði Alleyne.
„Ekki svara honum!“ hrópaði hún. „En hann
heimtar svar. Já, pjer megið ekki bregðast mjer f
pessu, pvf annars fer illa fyrir mjer“.
„En, lafði mín“, hrópaði veslÍDgs Alleyne f
mestu vandræðum, „hvernig á jeg að segja að pað
hafi verið fyrir sunnan veginn, pegar jeg veit með
vissu að pað var fjðrar mflur fyrir norðan hann“.
„Þjer ætlið pá ekki að segja pað, sem jeg bað
yður um'í“ sagði húu.
„Þjer gerið pað sannarlega ekki beldur, par sem
pjer vitið að pað er ekki satt“, sagði Alleyne.
„Ó, mjer leiðast prjedikanir yðar“, hrópaði hún,
rykkti til höfðinu og fór sina leið, en Alleyne stóð
kyr eins sorgbitinn og skömmustulogur eins og hann
hefði sjálfur gert einhverja svfvirðilega uppástungu.
En hún kom nú samt til baka að augnabliki liðnu,
og var enn einu sinni búin að breyta skapi sfnu.
„Sjáið nú til, vinur minn“, sagði hún. „Ef pjer
hefðuð verið lokaður inni f klaustri eða klefa pennan
dag, pá hefðuð pjer ekki getað kennt einpykkri tnær
að segja sannleikan, eða er ekki svo? Hvaða gagn
er að hirðinum, ef hann yfirgefur sauðina sína?“
„Hann væri laglegur hirðir! ‘ sagði Alleyne f
auðmykt. „En hjer kemur hinn göfugi faðir yðar“.