Lögberg - 22.09.1898, Blaðsíða 5

LÖGJBERG, FIMMTUDAGINN 22 SEPTEMBER 1898.
5
í f>essu mikla landi, og láta svo fjölina
fljöta.
Svo sný jeg mjer aptur að skýrslu
hinnar konunglegu nefndar. A 27.
nlaðsiðu peirrar skýrslu stendureptir-
fylgjandi;
Vinfanga-tollur, sem i
alríkissjóð gengur, er
að upphæð................$7,101,557.22
Tekjur í fylkja- og
aveita-sjóði fyrir veit-
inga-leyfl........ .... 1,853,465.00
Samtals..........$8,455,022.22
l>ar að auki borga vin- ^
fangasalar og bruggar-
ar í verkaíaun og skött-
um til sveita........... 15,359,900.00
AIIs er þ&komið.. $23,994,928.22
Þessi feykna upphæð er af vininu
greidd á hverju ári i tollum, verka-
launum, sköttum og fyrir veitinga-
leyfi, og er J>að n&lega 23^ milljón
meira en pær $500,000, sem greina-
höfundarnir drógu frá 39 milljónun-
um, og kv&ðu svo allt hitt hreinan
gróða.
l>egar um gróða af víninu er að
ræða, f>á er líka skyldugt að taka til
álita höfuðstól f>ann, er lagður er í
vín- og ölgerðar-hús.
í Canada nemur f>að .. . $15,588,953
Vínsölubús með tilheyr-
andi áhöldum............. 59,000,000
Samtals..........$74,588,953
Enn fremur kemur til greina efni,
sem brúkað er til vínfanga tilbúnÍDgs,
sem í Canada kemur upp á fimm
milljónir & ári og er að miklu leyti
framleitt af bændum landsins.
l>egar menn nú athuga f>essar
tölur, sem ekki eru úr lausu lopti
gripnar, heldur nákvæmlega rjettar,
f>& kemur 1 ljós, hve samvizkusamir
f>essir æsingamenn eiu, sem staðhæfa
að nálega allir þessir peningar, sem
borgaðir eru fyrir vínföng, sje hreinn
ágóði. Af rúmum 39 milljónum, sem
vín sje keypt fyrir I Canada, gangi
til almennings-þarfa að eins h&lf millj-
6n, hitt renni allt í vasa vínsölu-
manna. Á öðrum stað segja f>eir, að
allir f>eir peningar, sem fyrir vín
gangi, sjeu pjóðinni tapað fje; fari til
ónýtis; sjeu beinlínis útgjöld fyrir
ríkið. Má jeg nú spyrja: Hvað
verður um þessa peninga? Hvernig
stendur á að f>eir eru tapaðir og
gagnslausir þjóðfjelaginu fremur en
peningar f>eir, sem aðrir verzlunar-
menn græða? Brúka J>eir ekki sína
peninga til að launa sínum verka-
mönnum, eins og aðrir? Brúka f>eir
pá ekki til opinberra parfa, eins og
aðrir? Brúka f>eir f>á ekki til að for-
sorga með J>eim sig og sína og kaupa
að öðrum verzlunarmönnum peirra
vörur? Eru ekki peirra peningar
kyrrir I landinu I áframhaldandi veltu,
eins og hjá öðrum verzlunarmönnum?
Auðvitað fylgja þeirra peningar alveg
sömu viðskiptalögum.
Ekki dettur mjer I hug að neita
f>ví, að víndrykkjan hafi leitt ógæfu
yfir margan manninn, en ályktanir
pessara höfunda út af peningalegu
hliðinni á pví máli eru engu að síður
tómt bull.
Um f>ær mundir, setn pessi hag-
fræði(!!) var að birtast í Lögbergi,
kom út i Heimskringlu samskonar
lestur, n&ttúrlega úr sömu áttinni,
samskonar að áreiðanlegleik og auð-
vitað f sama augnamiði.
l>ar er mikið hrósað, hve ágæt-
lega hafi gefist vínsölubannið i ríkinu
Maine i Bandarfkjunum. Ekki bera
höfundar pess kapftula við, að sanna
pá sögu með neinu.
Um vínsölubannið í Maine m&
segja hið sama eins og í Norður Da-
kota og hvar annarsstaðar, sem pað
hefur verið reynt. I>að hefur semsje
allstaðar gefist illa.
Jeg hef fyrir mjer skýrslur, n&-
kvæmar mjög, um það, hvernig
gengið hefur með pað mál i Maine,
en rúmsins vegna er ekki hægt að
færa til margt úr þeim. l>ó skal jeg
benda á fátt eitt. Hon. Chas. F.
Libby, fyrverandi efrideildar-forseti
í Maine, rikispinginu og m&lafærslu-
maður bæjarins Portland, vitnaði
fyrir rjetti á pessa leið: »Jeg Alft
vínsölubannið mislukkað. Jeg rak
mig á, að með pví að rýma vfninu út
úr hinum venjulegu vínsölustöðum,
rak jeg það inn & heimilin, inn i
fveruhúsin, par sem börnin, sem
aldrei áður höfðu sjeð vfn, vöndust &
að sjá pað og brúka það í laumi og
pukri. Tilraunin að framfylgja pess-
um lögum, kom & þeim ósið, að pukra
með vfnflöskur f vösunum, sem aldrei
hafði átt sjer stað fyr f þeim bæ.
Og ekki par með búið, heldur hefur
petta einnig orsakað meinsæri við
rjettina f voðalega stórum stfl.“
Dr. Healy, kaþólski biskupinn f
Maine, segir á pessa leið: „Vfnsölu-
bannið flytur vfnið inn á beimilin. í
staðinn fyrir að fá sjer drykk, bera
menn pað heim, og jeg er orðinn
sannfærður uro, að vínið gerir meira
tjón á pann hátt. . . Það er góður
meinsæris-skóli fyrir vitnin, Sem köll-
uð eru til framburðar í m&lum, sem
af pví rísa, pað skapar óvirðing fyr-
ir lögum landsins meðal hinna fátæk-
ari, sem líta svo á, sem pessi lög sjeu
búin til að eins fyrir þ&, en ekki hina
ríku. Vínsölubanuið freistar em-
bættismannanna, frá peim æðstu til
hinna lægstu, til að fótumtroða
lögin“.
Dr. Neely, biskup ensku kirkj-
uunar í Maine, segir: „Vínölubannið
er mislukkað og leiðir af sjer spillingu
meðal fólksins. Samt eru til ofstæk-
ismenn, sem, vel að merkja, ekkert
vit hafa á málinu, er kalla petta um-
bætur“.
Dómsm&laskýrslur ríkisins Maine
sanna hið sama. Þær sýna t. d. hve
mörgum er á ári hverju stefnt fyrir
óleyfilega vínsölu í bænum Portland.
Hjer er útdráttur úr þeim:
1888 .... 2,887
1889 .... 3,856
1890 .... 3,637
1891 . .. 3 979
1892 .... 10,863
Þessar tölur sýna nú hinar miklu
framfarir, sem peir láta svo mikið af,
að vínsölubannið f Maine hafi af sjer
getið. Alltaf versnar með ári hverju,
og lagabrotin margfaldast úpp í tugi
púsunda í einum bæ. Vínið er, eins
og áður er sagt, nálega í hverju húsi.
Heimilin eru orðin að drykkju knæp-
um. Það eru umbæturnar sem leitt
hafa af vfnsölubanninu par f Maine.
í sambandi við ástandið í Maine,
þar sem vínsölubannið er, væri ekki
úr vegi að athuga ástandið t. d. í
Canada, par sem vfnsalan hefur verið
leyfð.
í Canada fara allskonar glæpir
fækkandi með ári hverju, og sakfell-
ingar fyrir ofdrykkju að sama skapi.
Árið 1889 voru sekir fundnir 38,620
glæpamenn eða lögbrotsmeno af öllu
tagi; en árið 1893 voru þeir að eins
35,651. Þannig hafði peim fækkað
um nálega 3,000 á fimm árum. A
pessum árum hafði pó fólkið f land-
inu f jölgað um n&lega ^ milljón-
Árið 1888 voru 13,893 dómar
felldir í Canada fyrir ofdrykkju. Árið
1893 voru peir 11,650; n&lega 2,000
færri eptir 5 ár.
Eptirtektavert er, hvernig tals-
menn vfnsölubannsins ætla að vinna
upp tekjuhallan, sem rfkið lfður, ef
pað kæmist &. Hann & að jafnast
með pvf, að pá detti niður allur
kostnaður, sem af glæpamönnum
leiði, pvf þeir verði p& engir til. AU-
ir glæpir sjeu afleiðing drykkjuskap-
arins.
í sambandi við pað atriði skal
jeg benda & manntalsskýrslur Banda-
rfkjanna frá 1890. Þær skýrslur sýna
tölu allra glæpamanna, sem f varð-
haldi voru pað ár, orsakir glæpanna,
eptir pví sem hægt var og ástand
hvers manns fyrir sig. Rúmlega 19
af hundraði slfkra glæpamanna höfðu
áður verið drykkjumeno, en rúmlega
20 af hundraði höfðu verið algerðir
bindindismenn. Auðvitað leiðir opt
drykkjuskapur til glæpa, en aðal-
orsök til glæpa er alracnnt talið að
sje iðjulcýsi og fávizka, og í fangels-
unum sýnast diykkjumonn og bind-
indismenn jeta hver sitt og hvorug-
ur flokkurinn hafa af miklu að raupa.
Jeg er alveg á þeirra máli, sem
halda pyí fram, að ofdrykkjasje skað
leg og að pað væri hagur fyrir hverja
pjóð, að geta algerlega útrýmt vfni.
En hjer er ekki um neitt slfkt að
ræða. Fyrir pvf er feDgin margföld
reynsla, að hversu háir bindindismúr-
veggir sem hlaðnir eru utan um rfkin
eða löndÍD, p& varna peir ekki víninu
inngöogu eða uppgprettum að mynd-
ast innan peirra. Fólkið vill drekka,
og meðan svo er stoða engin laga-
ákvæði, engin lögregla, ekkert of-
beldi nje ofstæki; vínið er og verður
búið til og drukkið samt.
Lögin et hægt að búa til og af-
nema vínsöluleyfl. En, hvað svo?
Ja, þá er pað búið til og selt f leyfis-
leysi. Og hver er munurinn? Haon
er sá, að í staðinn fyrir að vínið sje
búið til og selt undir strÖDgu eptir-
liti laganna, pá yr*i pað búið til og
selt f leyfisleysi. í staðinn fyrir að
pað sje selt á opinberum stöðnm, pá
yrði pað selt f skúmaskotum, og
drukkið & heimilunum. í staðinn
fyrir að ekki f&i vínsöluleyfi nema
menn, með sæmilegu mannorði, p&
legðu vfnsöluna fyrir sig aðallega
verstu hrakmeunin og óvandaðir
hrottar. 1 staðinn fyrir pað, að áður
fjekk rfkið feykna tekjur af þeirri
verzlun, pá yrði það nú svipt peim,
en yrði aptur að pola allan pann gff-
urlega kostnað, sem leiddi af öllum
málaferlunum, sera af sffelldum laga-
brotum leiddi. í staðinn fyrir pað,
að áður purfti enginn sá, er ekkert
vín drakk, að bera neinn vínkostnað,
en naut, sem borgari landsins, ríkis-
tekjanna, sem pví fylgdu, þá fær hann
nú, fyrst að borga pann skatt, sem
nauðsynlega legðist & alla pegna rfk-
isins til pess að vinna upp tekjuhall-
ann, og svo ofan i kaupið, að bera
kostuaðinn sem af öllum lagabrotun-
um leiddi.
Jeg tók fram í upphafi þessarar
greinar, að pað væru tvær hliðar &
pessu máli. Jeg hef nú leitast við að
sýna pá hliðina, sem höfuDdar bind-
indis greinanna hafa reynt að dylja.
Jeg álft petta mál pess vert, að pað
sje athugað. Greinaböfundarnir segja
lesendum sínum, að atkvæðagreiðslan
pann 29. þ. m. eigi að vera um það,
hvort vfn eigi framvegis að verða selt
og drukkið í pessu landi, eða ekki.
Þetta er falskt. Það er ekki hægt
með neinni atkvæðagreiðslu að út-
rýma vfninu. Það er margsannað af
reynslunni. Atkvæðagreiðslan verð-
ur pess vegna um pað, hvort maður
vilji að vfntilbúningurinn og vfnsalan
sje undir strangri urnsjón laganna,eða
að pað allt sje gert í pukri og stjórn-
leysi, eptirlitsleysi og svfvirðingum.
Það er tvennt, sem þjóðirnar
hafa rcynt til þess að afstýra ofdrykkj-
unni með. Annað er bindindisfje-
lagsskapur, þar sem reynt er að gera
rfkjandi pá hugsun og þann ásetning,
að forðast pá bættu. Af peim fje-
lagsskap hefur leitt blessun.
Hitt er, að byggja út vfninu með
lögum. Það hefur ekki orðið árang-
urslaust heldur. En af þvf hefur
leitt bölvun. Seinni villan hefur orð-
ið argari hinni fyrri.
Bindindismaðue.
SAFES.
Nú er tækifæri til að fá gott “Safe” fyrir lagt
verð. Allar stærðir frá $15.00 og upp. Victor
Safe & Lock Co., Cincinnati, O , heíur stærsta
verkstæðið í heimi, sem býr til “Safes”. ^að
eru öll ábyrgst að þola að lenda í húsbruna.
Komið og «jáið þau.
KARL K. ALBERT,
aSa -agent tyrir NorðvesturlandiS.
148 Princess St., Winnipcg.
BEZTI^
STADURINN T/L AD KAUPA
LEIitTAU,
GLASVÓRU,
POSTULÍN,
LAMPA,
.SILFURyÖRU,
HNÍFAPÖR, o. s. trv
er hjá
Porter fc Co„
330 Main Strekt.
Ósk að eptir verzlan íslendinga.
J. W. CARTMELL, M. D.
GLENBORO MAN.,
pakkar fslendingum fyrrir undanfarin póð vi8
sklpti, og óskar að geta veriö þeim tii þjenustu
framvegis.
Hann selur f lyfjabúð sinni allskona
„Patenf' meðul og ýmsan annan varning, sem
venjulega er seldur á slikum stöðum.
Islendingur, Mr. Sölvi Anderson, vinnur
apóthekinu. Hann er bæði fús og vel fær aS
tulka fyrtr yður allt sem þjer æskið.
Strenahan & Hampe,
PARK RIVER, - N. DAK
SELJA ALLSKONAR MEDÖL, BŒKUR
SKRIFFÆRI, SKRAUTMUNI, o. s. fr,-.
0f“ Menn geta nú eins og áðnr skrifað
okkur á íslenzku, þegar t>eir vilja fá meðöl
Munið eptir að gefa númerið af meðalinu
Dr, G. F. BUSH, L. D. S
TANNL.Æ.KNIR.
Tennur fylltar og dregnarút án sárs.
auka.
Fyrir að draga út tönn 0,50.
Fyrir að fylla tönn $1,00.
527 Main St.
TANNLÆKNIR,
M. C. CLARK,
er fluttur & bomiöá
MAIN ST. OC BANATYNE AVE
235
eruð hjerna; pví hún er fremur & eptir tfmanum með
lærdóminn, er jeg hrædd um, nema hvað snertir þess-
ar blessaðar sk&Idsögur, sem bara fylla veslings höf-
uðið & henni með drauma um töfraðar meyjar og
riddara, sem koma peim til bjargar. Faðir Christ-
opher kemur yfir um hingað frá klaustrinu seinni-
partinn & dagin, en hann er orðinn svo gamall og
seintalaður, að hún hefur lítið gagn af kenningum
hans. Jeg vildi pess vegna að þjer reynduð, að
kenna henni allt sem pjer getið, og einnig henni
Agatha ungu vinnukonu og henni Doroteu Pierpont'1.
Þannig sá Alleyne, að hann hafðl ekki einasta
verið valinn sem sveinn nafntogaðs riddara, heldur
som sveinn priggja meyja, sem var svo fjærri öllu er
hann hafði hugsað sjer að takast á hendur 1 veröld-
inni. En samt gat hann ekki annað en sampykkt,
að gera það sem hann gæti f þessu efni, svo hann
fór út úr kastala salnum blóðrjóður 1 framan og
ringlaður út af hinum undarlega og hættulega vegi,
lem fætur hans virtust hafa borið hann inn &.
XII. KAPITULI.
ALLKTNE LÆIUIt MEIIl EN HANN KE-NNiií.
Og nú kom annrfkis-tfmi; pað var farið að fægja
hrrklnði, og hamars-hljóð heyrðist hvervetna í suður-
238
ýfir stórum fýlkinguih af bogiskyttum frá Holt,
Wolmer og Harewood-skógunum. De Borhunte
safnaði liði fyrir austan og Sir John de Montague
fyrir vestan. Þeir Sir Lúkas de Ponynges, Sir Thom-
ai West, Sir Maurice de Bruin,Sir Arthur Lipscombe,
Sir Walter Ramsey og hinn digri Sir Oliver Buttes-
thorn voru allir á leiðinni suður með lið frá Andover,
Arlesford, Odiham og Winchester, en frá Sussex
komu þeir Sir John Clinton, Sir Thomas Cheyne og
Sir John Fallislee með valið herlið, og hjelt alltpetta
lið til Southamton. En mesta liðið flykktist pó
saman 1 Twynham-kastala, pvf orðstfr Sir Nigels
Loring dró pangað vöskustu og áræðnustu mennina,
sem allir vildu vera undir merki pessa nafntogaða og
vaska leiðtoga. Bogaskyttur frá Nýja skógi og
Bere-skógi, kilfumenn frá liicu fagra hjerafi, sem
árnar Stour, Avon og ltchen renna um, og ungir
riddarar frá hinum gömlu höfðingjasetrum I Hamp-
shire, streymdu til Christchurch til að vera undir
fánanum með hinum fimm skarlatsrauðu rósum.
Og hefði nú Sir Nigel átt ekrufjölda pann, sem
lögin um nafnbætur heimtuðu, pá hefði hann hæg-
lega getað breytt kvislaða fánanum sfnum f ferhyrnt-
an fána og farið f hernað meö eins mikið lið eins og
útheimtist til að halda uppi virðingu sfðarnef jds fána.
En fátæktin var fylgikona hans, landeign hans smá
og fjárskrín hans tómt, og jafnvel kastalinn, sem
hann bjó i, var eign annars manns. Það skar hann 1
hjartað, að verða að vísa burt frá hliðum sfnum &•
231
ekki vanur að ráða neinum mikilsvarðantli tnálum til
lykta &□ pess að ráðgast við hana; en satt að segja
var pað hennar uppástunga, að pjer gengjuð f pjón-
ustu mfna“.
„Því jeg hef fengið gott álit & yður og sje, að
pjer eruð inaður sem óhætt er að bera traust til,“
sagði lafði Loring. „Og sannleikurinn er, að kæri
lávarðurinn minn parf á slfkum manni að halda við
hlið sjer, pvl hann hugsar svo lítið um sjálfan sig, að
hann ætti að bafa einhvem til að lfta eptir hvers
hann paifnast og uppfylla parfir hans. Þjer hafið nú
kynnst klaustrunum, svo pað fer nú vel á pvf að pjer
kynnist veröldinni áður en þjer veljið annaðhvort
fyrir fullt og allt.“
„Það var einmitt ástæðan fyrir pvf,að faðir minn
mælti svo fyrir, að jeg skyldi koma út úr klaustrinu
pegar jeg væri tvftugur að aldri“, sagði Alleyne.
„Þ& hefur faðir yðar verið ráðhollur maður“,
sagði lafði Loring, „og pjer getið ekki gert vilja
hans betur & ann&n hátt en þann, að fara f>& leið sem
jeg benti á, pvf par hafið pjer fyrir fjelaga alla hina
göfugustu og vöskustu menn af binni ensku þjóð“.
„Kunnið pjer að rlða & hesti?“ spurði Sir Nigel
og horfði á Alleyne með hinuni pungdregnu augum
sfnum.
„J&, jeg æfði mig raikið I að rfða á meðan jeg
var í klaustrinu", svaraði Alleyne.
„En pað er nú samt mikill mun -r á munka-
bykkju og strfðshesti“, sagði Sir Nigel. „Kunnið
pjer að syngja og lcika á bljóðfæri?“