Lögberg - 19.01.1899, Blaðsíða 4

4
LÖGBERCr, FlMMTUDAGINN 19. JANÚAR 1899.
LOGBERG.
GefiS út a8 309^ Klgin Ave. ,Winnipeg,Man
af The Lögberg Print’g & Publising Co’y
(IncorporatedMay27,1890) ,
1
Ritstjóri (Editor): Sigtr. Jónasson.
Business Manager: B. T. Björnson.
\ up I ýKÍnpíir : Smá-auglýBÍngar í eittskipti25
j rir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts um máu
oinn. A stærri auglýsingum, eda auglýsingumum
lengritíma, afsláttur eptir samningi.
f* /í^fada-skipti kaupenda verdur ad tilkynna
krillega og geta um fyrverand* bústad jafnframt
ITtanáskripttll afgreidslustofubladsins er:
1 l»e Lóiíberg Pnntin A l'ub]i»b. Co
P. O.Boz 5 85 Z
Winnipeg,Man.
Utanáskrip ttilritstjórans er:
JLditor Lögberg,
P *0. Box 585«
Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er nppsögn kaupenda á
adiógild,nema hannsje skaldlaus, þegar hann seg
ropp. —Ef kaupandi, sem er í skuld vid bladid flytu
vletferlum, án þess að tilkynna heimilaskiptin, þá er
þad »yrir dómstólunum álitin sýuileg sönnumfyrr
prettvisumtilgangi.
PiMMTUDAGlNíf, 19. JAN. 1899.
líluðamaumifólags stafsetn-
ingin.
Á öðrum stað í J:essu blaði birt-
uui vér langa og skilmerkilega rit-
geið úr „ísaí'old“, dags. 16. okt. síð-
astl., með fyrirsögn: „Stafsetning-
ar-samþyktin“, og inniheldur sú rit-
gerð ekki einasta samþykt Blaða-
rnannafélagsins í Reykjavík, sem
vér gátum um í síðasta blaði Lög-
bergs, heldur einnig ástæður félags-
inS og vörn fyrir staí'setningunni.
Vér vonum, að lesendur vorir lesi
„ísafoldar“-ritgerðina með athygli
og kynni sér stafsetningar-reglurnar
nákvæmlega, og það er ösk vor og
von, að allir Vestur-íslendingar
taki upp stafsetning Blaðamanna-
félagsins, því eins og vér höfum áð-
ur tekið fram, og flestir eða allir
kannast í rauninni við, þá er staf-
setningar-ruglingurinn íslenzki
ínesta hneyksli og meir en mál að
kippa honum í lið.
Síðar munum vér birta skrá
yfir þá blaða- og böka-útgefendur
og aðra málsmetandi menn á íslandi,
sern ritað hafa undir stafsetningar-
samþykt Blaðamannafélagsins, og
þannig opinberlega bundið sig til
að fylgja þessari stafsetningu fram-
vegis. þött Vestur-íslendingum
gæti ekki komið saman um nokk-
urn annan hlut, þá ætti þeim þvínæi
öllum að geta komið saman um að
fylgja þessari sameiginlegu staf-
setningu, því stafsetningin hefur
aldrei verið deilumál hér vestan
hafs. En það, að allir Vestur-ls
lendingar tækju upp stafsetninguna.
myndi styrkja hina heiðarlegu til
raun Blaðamannafélagsins og hafa
allmikil áhrif í þá átt að útrýma
hinum hneykslanlega stafsetnÍDgar
ruglingi.
Til G. A. Dalmanng.
í Lögbergi sem kom út 29. f. m
gáfum vér í skyn, að vér myndum
seinna gera nokkrar athugasemdir
við síðustu grein Mr. G. A. Dal
manns í Minneota, er birtist í Hkr.
22. s. m., og ætlum vér ekki að láta
hvorki hann né lesendur vora verða
fyrir vonbrigðum í þessu tilliti.
I>að eru hálfgerð vandræði að eiga
við ofannefnda grein Mr. Dalmanns
—með fyrirsögn : „Ekki vonlaus“—
því hann fer þar svo langt út frá
atriðunum, sem orsökuðu þessa
blaðadeilu milli hans og vor, að það
mun orðið ertítt fyrir lesendur blað-
anna að átta sig á, hvað eiginlega
var hið upprunalega deiluefni, og
þess vegna ætlum vér að rif ja þau
atriði stuttlega upp aftur. En áður
en vér förum út í þau atriði, viljum
vér fara nokkrum orðum um hið
einkennilega upphaf siðustu greinar
Mr. Dalmanns.
Hann byrjar sem sé grein sína
með þessum orðum: „Enn þá hefi
ég þá von að hægt sé að ræða al-
menn málcfni við ritstj. Lögbergs
án persönulegra illyrða eða útúr
snúninga. Auðvitað brá skugga á
von mína um stund, er mér virtist
Mr. Jönasson að óþörfu snúa út úr
eða þykjast misskilja þessa einföldu
setningu: ,það er siður vor hér‘ o.
s. frv.“ Svo segir hann, að þótt
Bandarikja-menn séu nokkuð há-
vaðasamir um kosningar o. s. frv.,
þá fari undur fljótt að lægja rost
ann og illindin þegar þær séu af-
staðnar, og gefur í skyn, að þetta sé
reglur" sem alment sé „viðteknar"
í landinn. Einnig fræðir Mr. Dal-
mann lesendur Hkr. á, að hinn
„fyrri“ (á líkl. að vera fyrsta, því
greinin, sem hann segir þetta I, er
hin þriðja í þessari deilu) grein sín
hafi verið „skrifuð í þeim tilgangi
að hún kæmi út í síðasta blaði í'yrir
kosningarnar, en ekki í því fyrsta
eftir þær“.
Utaf þessum inngangi Mr. Dal-
manns viljum vér fyrst taka fram,
að það er ekkert þakkavert þó hann
hafi þá von, að hægt sé að ræða al-
menn mál við oss „án persónulegra
illyrða eða útúrsnúninga", því fyrst
og fremst ræðum vér almenn mál
án þess, og þannig höfum vér rætt
þetta mál við hann. Yér biðjum
lesendur vora að muna eftir því, að
vér rituðum grein þá um kosDÍng
arnar 8. nóv. síðastl. og hina pólit
isku flokka í Bandaríkjunum, sem
kom Mr. Dalmann út á ritvöllinn
frá almennu sjónarmiði og nefndum
hann ekki á narn, svo þar gátu
engin „persónuleg illyrði“ átt sér
stað. En hvað skeði svo? Mr. Dal-
mann verður uppvægur, ritar hina
fyrstu grein sína og byrjar hana
með svívirðilegri árás á Lögberg og
„persónulegum" ónotum til vor.
Oss kotn þetta reyndar ekki mjög á
óvart, því þetta er einmitt það sem
vér höfum átt að venjast af tíestum
sem í Hkr. rita, að þótt vér höfum
ritað um almenn mál frá almennu
sjónarmiði og ekki beinst að nein-
um sérstökum manni, þá hafa þeir
vaðið upp á oss með ,.persónulegri“
áreitni og skömmum. En samt átt-
um vór varla von á að Mr. Dalmann
gerði þetta, og ímynduðum oss að
liinni svívirðilegu fyrirsögn greinar
hans hefði verið klambrað saman í
gömlu fúkyrða-smiðjunni — Hkr.
kompunni. En nú hefur Mr. Dal
mann meðgencjið að hafa samið hina
svívirðilegu greinar-fyrirsögn, og er
að reyna að fóðra hana rneð ósann-
inda-þvættingi fjandmanna Lög
bergs og með hinu aumasta hulli og
vífilengjum. Hvað mundi Mr. Dal-
mann hafa sagt, ef vér hefðum far
ið eins að við hann í þessu máli og
hann hefur gert gagnvart Lögbergi
og oss? það hefði vafalaust orðið
eitthvað óþvegið. Mr. Dalmann hcf-
ur þannig byrjað þessa deilu, og
byrjað hana með skömmum um Lög-
berg og persónulegri árás á oss, af
því vér leyfðum oss að láta álit vort
í ljósi um almenn mál! Oss þykir
leiðinlegt vegna Mr.D. sjálfs.að hann
skuli hafa látið flokks-ofstæki
sitt hlaupa svo í gönur með sig, að
hann misti sjónar á drengskapnum
og sanngirninni.—Hvað snertir að
rostann og illindin lægi undur fljótt
eftir að kosningar eru um garð
gengnar í Bandaríkjunum, þá er
?að ekki nema hálfur sannleikur, og
iað sem vór sögðum því enginn út-
úrsnúningur, auk þess sem það er
út í hött at' Mr. Dalmann að vera
að slá þessu út eins og afstaða hans
var í þessu máli. Vér getum vel
skilið, að það hefði komið honum
betur, að vér hefðum þolað hnútu-
kastið í fyrstu greininni þegjandi,
en hann hafði engan rétt til að ætl-
ast til þess. Og viðvíkjandi því, að
grein hans hafi átt að koma út fyrir
kosningarnar 8. nóv., þá er sú afsök-
un svo þunn, að það sér í gegn
um hana. það blað Lögb. sem grein-
in, er kom honum af stað, birtist í,
er dags. 27. okt., og er ómögulegt
að það bærist honum í hendur fyr
en að kveldi hins 28. (föstudags-
kveld). Til þess nú að nokkrar lík-
ur væru til að grein hans kæmi út
i næsta blaði Hkr., varð hann að
skrifa grein sína um nóttina og
senda með pósti nokkru fyrir há-
degi næsta dag (laugardag). Hafi
hún ekki farið með þeim pósti, gat
hún ekki farið f'rá Minneota fyr en
á mánudag, og gat þá ekki korwið á
skrifstofu Hkr. fyr en kl. 4 til 5 e:
m. á þriðjudag, í fyrsta lagi. Nú'er
Hkr. prentuð seinnipart miðviku-
dags, og því er undir vanal. kring-
umstæðum ómögulegt að koma þess-
háttar grein í blaðið eftir kl. 4
e.m. á þriðjudag. Mr. Dalmann
hafði því litla ástæðu til að ímynda
sér, að grein hans birtist í Hkr. fyr-
ir kosningar. það er líka einkenni-
legt við grein hans, að hún er dag-
setningarlaus.
Atriðin í grein vorri, er komu
Mr. Dalmann út á ritvöllinn, voru
þau sem hér segir: 1. Að vér héld-
uin því fram, að flokkur republik-
ana hefði hvervetna unnið Banda-
ríkja-þjóðinni í heild sinni mest
gagn og haldið beiðri hennar uppi í
augum heimsins, og að hið sama
gilti um stjórn republikana í^hinum
einstöku ríkjum, borgum, bæjum og
„county“-um. 2. Að vér sögðum,
að populistar hefðu farið með hættu-
lega villukenningu um silfur-frí-
sláttu við síðustu forseta-kosningar.
Fyrra atriðið ætlaði Mr. Dalmann
að reyna áð hrekja með sögum um
óráðvendni þriggja manna í fiokki
republikana, og sjá allir hve rÖDg
og ósanngjörn sú deilu-aðferð er.
það má finna nóga óráðvanda menn
í flokki demókrata og populista, en
oss dettur ekki í hug að fordæma
flokkana fyrir glæpi einstakra
manna í þeim. Yér fordæmum þá
fyrir að framfylgja skaðlegri stefnu
—stefnu, sem elur upp og leiðir af
sér óráðvendni, eins og t. d. stefna
hins alræmda „Tammany“-félags,
sem er kosninga-vél demókrata.
Mr. Dalmann er að afsaka flokk
sinn (populista) frá, að bera nokkra
ábyrgð af svívirðingum „Tammany‘‘
félagsins, en það hefur litla þýðingu
í augum hugsandi manna, því á með-
an populistar eru í bandalagi við
demókrata, hljóta þeir að líða súrt
og sætt með þeim. Gamall máls-
íáttur segir: „Segðu mór hvern þú
umgengst, og þá skal ég segja þér
liver þú ert“. það er ekki sem
allra dreDgilegast fyrir populista að
afneita herra sínum, „Tammany“-
iringnum.
Og hvað snertir síðara atriðið,
lina hættulegu villukenningu pop-
ulista um frísláttu silfurs, þá hefur
reynslan sýnt, að hún er villukenn-
ing. þeir héldu þvi t. d. fram fyrir
síðustu forseta-kosningar, að verð
silfurs og hveitis fylgist ætið að, en
reynslan siðan hefur gert þessa
kreddu að heimsku. þessi villu-
kenning var hættuleg að því leyti,
að ef þeir, sem henni héldu fram,
hefðu komist til valda og lögleitt
frísláttu silfurs á þann hátt sem
þeir prédikuðu, þá hefðu þeir eyði-
lagt lánstraust Bandaríkjanna, hinna
einstöku ríkja, borga o. s. frv., og
einnig eyðilagt lánstraust verk-
smiðju-eigenda, kaupmanna, og ann-
ara þvilíkra prívat félaga og manna,
komið öllum hlutum á ringulreið og
orsakað þvílíkt atvÍDnuleysi og
eymd í landinu, að hárið rís á höfði
rnanns við umhugsunina um það.
jiað voru silfurnáma-eigendur í
Bandaríkjunum sem gerðu þessar
miljónir, er Mr. Dalmann segir að
hafi greitt atkvæði með frisláttu-
heimskunni, drukknar af voninni
um, að fríslátta silfurs mundi gera
þær ríkar og lækna öll mein þeirra.
Fjöldinn af þessum miljónum kjós-
enda trúði því, að þeir gætu borgað
hvert dollars virði af skuldum sin-
um með hérum bil 50 centum, en
þeir gættu þess ekki, að þeir áttu
ekkert silfur til að láta slá dollara
úr, heldur voru það náma-eigend-
urnir og aðrir ríkismenn, sem áttu
silfrið og hefðu fengið allan gróð-
ann! Á meðan alþýðan var drukk-
in af þessum vonum sá hún ekki,
að það var verið að fleka hana og
að silfurkongarnir voru að reyna
að nota hana sem verkfæri til að
margfalda miljónir sinar. En hinir
sömu kjósendur eru nú vaknaðir af
þessari vfmu, eins og kosningarnar
8. nóvember sýndu. því þó Mr.
Dalmann hafi staðhæft í »!ðari
greinum sínum, að frísláttu-spurs-
málið hafi ekki veriö uppi við kosn-
ingarnar 8 nóv. síðastl., þá segir
hann það ósatt, hvort sem hann ger-
ir það vísvitandi eða af fáfræði.
Hin merkustu og óhlutdrægustu
blöð Bandaríkjanna uegja, að frí-
sláttu-spursmálið hafi verið uppi í
vestlægu ríkjunum við kosningarn-
ar 8. nóv. síðastl. alveg eins og við
forseta-kosningarnar, og að þar hafi
samsuðumenn einmitt tapað fylgi.
Mr. Dalmann verður að fyrirgefa
þó vór leggjum meira upp úr þv£
sem áreiðanlegustu blöð I Banda-
ríkjunum segja en úr því sem hann
segir í Hkr.
Mr. Dalmann fleygði því fram í
fyrstu grein sinni, að vér vissum
ekkert um hvort frísláttu-kreddan
væri „hættuleg villukenning“ eða
ekki, af því vér hefðum ekki leitast
við í greininni, sem kom honum af
428
uíh, nje helduf að gaögá I lið með Englendíngum
gegn Gascony-mönnum, þar eð f>jer eruð drottinn
peirra beggja“, svaraði Chandos lávarður. „Gascony-
menn hafa ekki mikla ást á okkur Englendingum
eins og nú er, og hið eina, sem bindur f>á og okkur
saman, er hinn gullni hlekkur prinz tignar yðar. Ef
hann skyldi slitna, pá veit jeg ekki hvað kynni
að Bke.“
„Slitna, Sir John!“, hrópaði prinzinn og reiði-
bloisi sást í hinum dökku augum hans. „Hverskon-
ar tal er þetta? l>jer talið eins og hollusta fólks
vors væri hlutur, sem fleygja mætti af og á eins og
fáika-bandi.“
„Ef maður ríður ljelegum og lötum hesti, þá
notar maður svipu, herra“, sngði Chandos; „en ríði
maður kyngóðum og fjörugum hesti, f>á er góður
reiðmaður vauur að vera mjúkhentur og sefandi,
lokka hann fremur en beita valdi. l>etta fólk hjer
er uodarleg þjóð, og þjer verðiðjjað halda á3t hennar
eins og hún er nú, því þjer getið fengið hana til
þess með góðu, sem þjer getið ekki kúgað hana til
með öllum her yðar.“
„I>jer eruð allt of alvarlegur í dag, Sir John,“
sagði prinzinn. „Við ættum að geyma þvllík spurs-
mál og þetta þangað til við sitjum á leyndarráðs-
samkomu. Eo hvað segið þið nú, bræður mínir frá
Spáni og Majorca, hvernig llzt ykkur á þessar burt-
reiða áskoranir?41
?)Jeg á von á að sjá fallegar burtreiðir“, sagði
43?
PrÍDzinn kinkaði kolli, og lúðrarnir gullu við,
en kapparnir riðu út á völlinn, hver eptir annan, og
hver um sig mætti mótstöðumanni sínum á miðjum
vellinum. Hinn æfði spjótsmaður Captal de Bueh
reið Sir William Beauchamp niður. Sir Thomas
Percy hafði betur I viðskiptunum við Mucident lá-
varð, og Audley lávarður hrakti Sir Perducas d’Al-
bert úr söðlinum. En hinn þrekni De Clisson vakti
aptur vonir um sigur fyrir þann flokkinn sem sókti á,
því hann reið niður Sir Thomas Wake frá Yorkshire.
I>egar hjer var komið, var lítill munur milli sækj-
enda og verjenda.
„Við hinn heilaga James af Santiagol-1 hrópaði
Don Pedro og ofurlítill roði færðist I hinar fölu
kinnar hans, „hvor hliðin sem vinnur, þ& hefur þetta
verið mjög eptirtektaverð kappraun“.
„Hver kemur næst & Englands-hlið, Sir John?“
spurði prinzinn og titraði rödd hans af geðshræringu.
„Sir Nigel Loring frá Hampshire kemur næst,
herra“, svaraði Sir John.
„Ha! hann er mesti ofurhugi og fimur mjög og
æfður með hverskyns vopn“, sagði prinzinn.
„Hann er það, herra“, sagði Sir John; „en því
er eins varið með augu hans eins og mln, að þau
hafa látið sig I orustunum. En hann er nú samt eins
fimur, bæði með spjót og sverð, eins og hann hefur
nokkurn tlma verið. £>að var hann, herra, sem vann
gullnu kórónuna er Philippa drottning, móðir yðar,
gaf sem verðlaun með því skilyrði, að allir Englands
435
„Og þvl skylduð þjer ekki fá þá ósk yðaf upp-
fyllta, kæri bróðir“, sagði Pedro. „Bogamenn yðar
hafa rutt sjer braut til Parísar, og hví skyldu þeir
ekki einnig ryðja braut til Jerúsalem? E>egar þjer
eruð komian þangað, gætuð þjer hvílt lið yðar“.
„Nei, það væri samt nóg verk fyrir hendi“, hróp-
aði prinzinn, sem ljet drauma sína um framtlðar-
sigurvinninga hlaupa I gönur með sig. „Það væri
samt eptir að vinna Gonstantins-borg (Constantin-
opel), og eptir að herja á soldáninn I Damaskus.
Og svo þegar búið væri að yfirvinna hanu, þá væri
eptir að gera Tartary og Cathay, sem eru hinumegin
við land hans, að skattlöndum. Ó, Sir John, getum
við ekki farið eins langt austur eins og Richard
ljónshjarta?“ ,
„Nei, John gamli verður kyr hjer, herra“, sagði
hinn harðgerði hermaður, Sir John Chandos. „Við
sálu mína! á meðan jeg er fulltrúi yðar hjer í Aqui-
taine, þá hef jeg nóg að gera að verja flóana, eins
°g þjer hafið falið mjer að gera. l>að væri gleði-
dagur fyrir Frakklands-konung ef hann frjetti, að
hafið væri á milli hans og okkar.“
„Við sálu mlna, Sir John, jeg hef aldrei fyr vit-
að yður draga yður I hlje“, sagði prinzinn.
„Hundurinn sem gjammar mest, er ekki ætíð
fremstur þegar kemur að þvl að leggja hjörtinn að
velli, herra“, sagði Sir John.
„Það er satt, hugumstóri vinur minn!“ sagði
prinzinn. „Jeg hef reynt yður of opt til að vita þai}