Lögberg - 13.06.1901, Síða 6

6
LÖGBEKG, FIMTLDAGINN .13 JÓNÍ 1901
Fjölgun landsiiianna.
Hnna má sjá í skýrslum um fæddn
oíí dána í LandshaKS-kýrslunum, og
íuj'jg f;ó!'legt er að líta á hana frá ýms-
uiu hliðum.
Vér tökum siðasta áratug aldarinn-
ar, neraa hvað auðvitað verður aðsleppa
síðasta árinu. með því að skýislurnar
ná enn ekki svo ’anst.
Samkvremt því, sem prestum hefur
t.ilist til, hafa landsmenn verið í árslok
1SS0 samtals 69,574. Bíðan hefur bæzt
viðáhverju ári, pó að hægt hafi farið
sum árín. íéest Vi.r mannfjölgunin 1897;
iiúu nam það ár 1,082. En minst var
hún 1899; þá fjölgafi laudsmönnum ekki
nema nm 146.
Fjölgunin stafar auðvilað mest af
J>ví, hve miklu fleiri iiafa fa ðst en dáið.
Litist ha a á árunum 1890—1899 alls
11,553. En 23,837 hafa fæðst. Inn í
landið háfa fiuzt 245. En svo hafa fiuzt
burt af því 2,720. Auðvitað eru engar
beinar skýrslur til um útflutningana.
Löggjöfin þeim viðvíkjandi er svo vís-
dómsleg, að naumast mundi unt að búa
til nokkurar áreiðanlegar skýrslur um
þá, eins og tí?kast méð öllum öðrum
þjóðum. Löggjafarnir ætluðu sér að
hefta útflutningana með löggjöf. Og
þoira ávanst það mest, að svifta menn
f eri á að kom-t nokkurri tölu á útflýtj-
endur. En eftir skýrslunum ætti tala
þeirra að vera sú, er þegar hefur verið
frá skýrt, auðvitað að þeim meðtöldum,
sem flytja sig til Damnr rkur eða annara
laiida Norðurálfunnar.
Mannfjölgunin ncmur þá því, sera
fieiri hafa fæðst en dáið........ 9,284
Þar við bætast þeir, er inn í land-
ið hafa fluzt............... 245
9,529
Þar frá dragast burtfluttir menn.. 2,720
6,809
Og sainkvæmt því, sem áður er sagt um
m iiinfjöldann í árslok 1889, ætti þá tala
laudsmanna að hafa verið 76,383 í árs-
l_ik 1899.
Nú er fróðlegt að athup-a, hvernig
inannfjölgunin skiftist í landinu. Fest-
ir irera *ér að líkindum í hugarlund, að
kaupstaðirnir hafi tekið við heuni allri.
Mikið hafa þeir af lienni fengið, en þó
ekki alt.
Ibúatala í kauptúnum var 9,758 í
árdok 1889. í árslok 1899 var hún orðin
1 1,705: hafði vaxið um 4,947. En utan
kruptúna fjölgaði fólkinu á sama tíma-
bili um 1,862.
Séistaklega eru tölurnar í þessum
skýrslum mjög leiðbeinandi, ef vór vilj-
um komast að raun um, hvernig háttað
sé þeim verkafólks-örðugleikum, sem nú
er mest kvartað um í sveitunum. Svo
s -ra kunnugt er, þá eru þeir örðugloikar
nú aðalumkvðrtunarefni bænda. ,,Við
g etum komist af, ef ekki væri viunu-
fólkseklan'1; þaðer viðkvæðið hjá mörg-
Og svo ramt kveður að þessunyimkvört-
unum og óttanum við það, að vinnu-
fólkseklan sé að koma bændum á höfuð-
ið, að laddir eru jafuvel farnar að lieyr-
ast um það fáheyrða úrræði, aðdraga úr
k tupi háseta á þilskipum í því skyni að
fæla þá frá sjónumog haldaþeimí sveit.
I sumum prófastsdæmum, — við
þau eru skýrslurnar miðaðar — og þeim
eigi allfáum, verður nú ekki séð, að
fólksfæðin kreppi neitt að mðnnum
fremur en var fyrir 10 árum.
í Vestur-Skaftafells, Rorgarfjarðar,
Mýra, Norður-I ingeyjar og Austur-
Skaftafells prófastsdæmum hefur mann-
fjöldinn staðið í stað, aiveg að kalla
má, á árunum 1891 til 1899. í Dala-
prófastsdæmi hefur hann aukist um 230.
I Stranda-prófastsdæmi aukist um 441.
í Húnavatns-prófastsdæmi um 176. I
Suður-Þingeyjar-prófastsdæmi 180.
I engum af þossum landshlutum
hafa kauptún né fiskiver dregið vinu-
afliðfrá landbúnaðiuum. Sumpart hlýt-
ur landbúnaður þar að hafa staðið mjög
líkt að vígi, að fólksmagni, í lok ára-
tugsins, eins og í byrjun haus, sumpart
betur.
Sama má að líkindum segja um
nokkurar fieiri sýslur. í Snæfellsne,-
sýslu nemur fólksfjölgunin því, sem
Ólafsvík hefur fært út kviarnar. í
Barðastrandarsýslu neraur fólksfjðlgun-
in 180, og befur að líkindum lent mest-
öll hjá hvalaveiðamönnum. I Vestur-
ísafjarðarsýslu nemur hún 237, og er
það að líkindum líkt og það, er kauptún
og hvalaveiðamenn þar hafa að sér
dregið. í Norður-ísafjarðar prófasts-
dæmi nemur hún álíka miklu og ísa-
fjörður hefur vaxið. í Skagafjarðar-
prófastsdæmi álíka miklu og Sauðár-
krókur hefur eflst.
í engum þessara landshluta virðast
veruleg, líkiudi til, að verkafólk hafi
dregist frá landbúnaðinum svo um muni.
Auðvitað verður ekki með fullri vissu
sagt, að það hafi ekki verið eitthvað
ofurlítið sumstaðar. En tilfinnanlegt
getur það ekki verið víða.
Það eru 4 prófastsdæmi, sem eru
nokkuð vafasöm: Kjalarness, Eyjafjarð-
ar, Norðurmúla og Suðurmúla. I Kjal-
arnes-prófastsdæmi nemur mannfjölgun-
in álíka miklu og Reykjavík hefur vax-
ið. Þilskipa-útvegurinn hefur eflst þar
víðar en í Reykjavík. En í sumum
fiskiv-.rum hefur aftur orðið þnnnskip-
aðra. í Eyjafjarðar-prófastsd. fjöl 'aði
fólkinu um 675. Akureyri og eyfirzk
fiskiver kunna að hafa dregið að sér
meira, en þó munar það líklega ekki
miklu. í Norðurmúla-prófastsd. hefur
fólkinu fjölgaðum 130. Ósagt skal látið
hvort landbúnaðurinn hefur notið góðs
af þeirri fjölgun, eða livort hún hefur
öll lent við sjóinn. I Suðurmúl ,-pró-
fastsdæmi hefur fólki fjölgað uin 1,100.
En samt þorum vér ekkert um það að
fullyrða, hvernig sú fjölgun kann að
horfa við landbúnaðinum, með því að
allir firðir eru þar að byggjastog sjávar-
útvegurinn aðalatvinnan þar.
Þar á móti getur enginn vafi leikið
á því, að Rangæingar og Árcesingar
hafa mist vinnukraft. í Rangárvalla-
prófastsdæmi hefur fólkinu f æ k k a ð
um 123. í Arnes-prófastsdæmi liefur
því fjölgað um 190; en Eyrarbakki og
Stokkseyri hafa eflst miklu meira en
sem því nemur.
Niðurstaðan virðist þá hljóta að
verða sú, að á mestum hluta landsins
hafi hvorki útflutningar né sjáfarútveg-
ur svift landbúnaðinn fólksmagni, frá
því sem það var í byrjun síðasta ára-
tugar. Fólkið hefur víðast verið eins
margt í sveitunum í áratugarlokin. En
þrátt fyrir það getur vel verið að út-
flutningur og sjávarútvegur hafi krept
að landbændum á þann hátt, að þeir
hafi neyðst til að gjalda hærra kaup en
þeir geta eftir afi akstrinum. Með öðr-
um orðum: fólkið er fáanlegt, ef bænd-
ur geta goldið þvi þolanlegt kaup.
Enn er ein merkileg hlið á þjóðlífi
voru, sem komast má að af þessum |
skýrslum, og vér skulum benda á — sú,
hve langlífir menn verða nú hér á landi j
til jafnaðar. Dánarkvótinn var 51,3
síðasta áratug, 1890—99. Eftir reikn-
ingi Sigurðar Hansen í Landshags-
skýrslum 1853 var dánarkvótinn 31 á
árunum 1827—49 að meðaltali.
Með öðrum orðum: mannsaldurinn
var talinn 31 ár hér á landi á árunum
1827—49. N ú má telja hann 51 ár og
nærri því 5 mánuði, eftirþví sem reynsl-
an hefur orðið á þessum siðasta áratug,
Indriði Einarsson revísor benti á það
hér í blaðinu, að eftir reynslunni frá
fyrra helmingi þessa áratugar, sem liér
er um að ræða, ætti mannsaldarinn að
vera 5-1 ár og 4 inánuðir. Sá timi liefur
verið of stuttur, eins og I. E. gat þá
líka til jafnframt. Vel getur verið, að
10 ár séu líka of stuttur tími. En hvað
sem því liður, leynir það sér ekki, að
heilsufar manna á landinu hefur yfir-
leitt tekið stórkostlegum framförum,
sjálfsagt einkum dregið úr barnadauð-
anum, sem ettaust er inest að þakka
læknafjöigunínni, en nokkuð að líkind-
um betri húsakynnum og meiri þrifnaði.
—ísafold, 10. apríl 1901.
$100 VERDLAUN $100.
Lesendum blaðs bessa ætti að vcra
ánæeja i að heyra að það er pó einn
hrteði’cgur sjiíKdóinur sem vígirdin hafa
kent mönnum að lækna, og þaðerCatarrh
Hali’s Catarrh Cure er eina áreiðanlega
meðalið sem þ-kkist. Caturrh erconsti-
tutional sjúkdómur og verður áð með-
höndlast þannig, Hali’s Catarrh Cure er
tek'ð inn og h-fur áhrif á blóðið og slím
himnurnar, eyðir sjúdómnum og styrkir
sjúkiinginn með því að upphyggja lík-
amanu og hjálpa náttúrinm til að vinne
verk sift Eigeudurnir bera svo mikið
traust t.il lækningakrafts þess, að þeir
bjóða $100 fyrir hvert tilfelíi sem það
læknar ekki. Skrifið eftir vottorðum til
F. J. CHENEY & Oo„ Toledo. O.
Selt í lyfjahúðum.
Hall’s Family Pills eru þær ðeztu,
CURF.S
Fcmalc Troublas,
StoopingPosturc,
lnjl a m rnattons,
Intcmal Pains,
Tlred Feeling,
Bacbache,
Weak Lungs,
NerviMsneaa.
TRIALFREE.
It will make you
oomfortable, buoy
ant.happy—giveyou
ability to work and
enjoy life. It Ih
simple, wholly ex
ternal, atljuBtable to
any ngure. Worn
with or wlthout
oorset.
We have over 15,000 letters llke thlsi
Chandler, Okla., July 27,1899.
Your Brace did all you said about it and more for
me. It has saved me a big doctor’s bill and brought
me good health, which I had not had before in 26
years. My troubles were dropsy, headaclie, lunp
disease, storaach and other ills to which women art
subject. MKB. L> B. DIOKINSON.
Write today for partlculars and iilustrated book
mailed free in plain sealed enveloue. Address
TheNatural Body E-ace Co., Box , Sallna, I
Evory womiin ahould have thie Brace,
Til sölu hjá
Karl K. Albert,
337 Main Str.
Lystigarðiaum
ásamt veitmgaskálannm þar,
hefir verið slegið opnum fyrir
almenningi, yfir sumarið.
Odyr Eldividur.
TAMRAC..............$4.25
JACK PINE........... 4 00
Sparið yður peninga og kaupið eldi-
við yðar að
A.W. Roimer,
Telefón 1060. 336 Elgin Ave
OLE SIMOJNEOX,
mailirmeð sfnu nVja
Scaudinavian Itotel
718 Maiw Stbxkt.
Faði $1.00 á da«r.
50 YEARS’
EXPERIENCE
Trade Marks
Designs
COPYRIGHTS &C.
Anyone aendlng a sketch and descrlption may
qnlckly ascortaln our opinion free whether an
lnvention is probnbly patentable. Coramunica..
tionH strictly confldentlal. Handbook on Patent*
sent frce. 'ldest agency for aecuring patents.
Patent8 . aken throuch Munn & Co. recelve
tpccial notice, without charge, inthe
Scieiflific JHticrican.
A handsomely illustrated weekly. Largest cir-
culatlon of any scienttflc lournal. Terms. f.5 a
year : four months, fl. Sold by all newsdealers.
^ 0Q 361 Broadway. NewYork
REGLUR VID LANDTÖK f
Af öllurn sectionum með jafnri tölu, sem tilheyra samhamisstjörn-
inni f Manitoba og Norövesturlandinu, uema 8 op 20, geta fjölskyldu-
fePur oft karlmenn 18 ára gamlir eöa eldri, tekið sjer 160 ekrur fyrir
heiniilisrjettarland, þaft er að sepja, sje landið ekki áður tekið,eða sett
til síÖu af stjörninni til viðartekju eða einhvers annara.
INNRITUN.
Menn mei<ra skrifa sig fyrir landinu á þoirri landskrifstofu, sem
nnest lipgrur landinu, sem tekið er. Með leyfi innanríkis-ráðherrans,
eða innflutninga-umboðsmannsins í Winnipepf, peta menn gefið öðr-
um umboð til þess að skrifa si^ fyrir landi. Innritunargjaldið er $1C,
og bafi landið áður verið tekið þarf að borga $5 eða n 'fram fyrir
sjerstakan kostnað, sem því er samfara.
HEIMILISRÉTTARSKYLDUR.
Samkvæmt dú gildandi lögum verða menn að uppfylla ho’miJis-
rjettarskyldur sfnar með 8 ára ábúð og yrkin/r landsins, og mft land
neminn ekki vera lengur frá landinu en 6 m&nuði á ári hverju, &u sjer-
staks leyfia frá innanríkis-ráðherranum, elia fyrirgerir hann rjetti sta-
um til landsins.
BEIÐNI UM EIGNARBRÉF
sstti að vera gerð strax eptír að 3 írin eru liðin, annaðhvort hjá næsta
umboðsmanni eða hjá peim sem sendur er til f>ess að skoða hvað unu-
ið hefur verið & landinu. Sex mánuðum áður verður maður þö að
hafa kunngært Dominion Lands umboðsmanninum f Ottawa f>að, að
hann ætli sjer að biðja um eignarrjettinn. Biðji rnaður umboðsmann
pann, sem kemur til að skoða landið, um eignarrjett, til pess að taka
af sjor öinak, þá verður hann um leið að afhanda slíkum umboðam. $6.
LEIÐBEININGAR.
Nykomnir innflytjendur fá, á innflytienda skrifstofunni f Winni-
potr y & ölluro Dominion Lands skrifstofum innan Mauitoba os Norð-
veBtux.andsin, leiðbeiningar um það hvar lönd eru ötekin, og allir, e«m
& pessum skrifstofum vinna, veitamnflytjendum, kostnaðar laust, leið-
beiningar og hj&lp til þess að n& í lönd sem þeim eru geðfeld; enn
fremur alJar upplýsingar viðvfkjandi timbur, kola og n&malöguro All-
ar slíkar roglugjörðir geta þeir fengið f>ar gefins, eionig geta menn
fengift regiugjörðina um stjórnarlönd innan járnbrautarbeltisiíis í
British Columbia, með þvl að snúa sjor brjefloga til ritara iunaurfkis-
deildarinnar í Ottawa, innflytjenda-umboösmannsins 1 Winnipeg eða
til einhverra af Douiinion Lands umboðsmönuum í Manitoba eðn Noið-
vesturlandinu.
JAMES A. SMART,
Deputy Minister of the Interior.
N. B.—Auk lands þess, sem menn geta lengið gefins, og átt er við
reglugjörðinni hier að ofan, þá eru þúsnndir ekra af bezta landi,sem
hægtrr að fátil leigu eða kaups hjá járnbraut&rfjelögum og /msum
öðrum félögum og einstaklingum.
244
„t>að gerír ekkert til,“ sagði Mifchel. „En
hvað meintuð þér þegar þér sögðuð: ,alt nema sið-
ustu viðskiftin?“
„Eg meinti það, Mr. Mitchel, að eg hiýddi ekki
skipuninni,“ sagði Samúel. „Eg slepti eixki slóð-
inni. í>að er það sem eg meins.“
„ímyndið } ðar ekki, að þér getið leikið með
mig, kunningi,“ sagði Mitchel. „Dér getið ekki bú-
ið til neina sögu, sem eg tek fyrir góða og gilda
vöru og borga peninga fyrir. Dér veiðið að vinna
fyrir peuingunura, sem eg lofaði yður, áður en þér
faið þ(L Dað er ekki nóg að látá mig fá húsnúmer.
Eg verð að fara f húsið og finna konuna þar, áf ur
en eg borga yður penir.gana.“
„Nú, svo þetta er þá cýe samningur, er ekki
svo*f“ sagði Samúel sle’p’. „Detta var ekki á spi!-
unum 1 morgun. Dá eöoidum við svo utn, að eg iéti
yður fá húsnúmerið og þá skylduð þér afhenda mér
þann langa grær.s.* En nú hafið þér fengið þá í-
myrdun, að yður sé ekki óhætt að treyt-ta Samúel
sleipa. Dér eruð ófáanlegur til að borga fyrir hús-
númerið?11
„Eg vil ekki gera það eftii það sem fyrii hefur
*) Biéfp'cir'rar i Bandsríkjunum ern nefndir „græn-
baknr.*4 af i>vi (.eir eru græuleitir á bakifl. Og af því hór
Var uui KOlíoilara aeóii að iæð», J>ií flýfjifli S^m liann þann
,,langa giíCna,”—Ritfctj. Lögb, -
249
„£>ér vitið það ekki, og samt eruð þér að rann-
saka þetta mál? X>að er mjög undarlegt,“ sagði
Samúel sleipi, og var auðaéð að grunur var vaknað-
ur hjá honum. „Jæja þá, hvað heitir aðal paurinn í
sögunni?“
„Aðal bvað?;< sag*i Mitchel.
„Aðal maðurinn! herra þjónsins; auðugi, ungi
kvisturinn uppi 1 borginni?“ sagði Samúel sleipi.
Mr. Mitchel komst að þeirri niðurstöðu, að það
væri ekki til neins að fara neitt í kringum þessa
spurningo, svo hann svaraði hreinskilnislega og
sagði:
„Hann hei ir Matthcw Mora.“
Abrifin, sera þetta nafn gerði á Samúel sleipa,
voru líknst því sem rafmagns straum hefði verið
hleypt f hauu. Hann hröklaðist aftur á bak og
studdist upp við vcgginn, til þess að hann dytti ekki
u;r, ko!!.
„Þó ekki hinn ungi Mora, gonur—sonur—aldr-
aða maans ns, sem var myr-----það er að segja, var
drepinn? * stamaði Sam út úr sé".
„Hinn sami! ‘ svaraði Mitchel og athugaði Sam-
úel nákvæmlega, forviða yfir fihrifunum, sem Mora-
nafnið hafði gert á hann.
„Konan—konan, sem þér létuð mig veita eftir-
för, hvað var—hvað heitir hún?“ sagði Samúel sleipi
Stamandi.
„Mora nefndi sig Morton í Essex-strætis húsinu,
og peEsi kona nefudi sig eins,“ sugði Mitchc!.
248
í varirnar af gremju yfir klaufaskap sínum, að hafa
nefnt nafnið, og fly tti sér að reyna aö bæta úr skað-
anum, sem hann hafði gert sjálfum sór, ef unt væri,
og sagði því:
„Nei! nei! Dað hittist einmitt svo á, að Jim
prédikari var staddur á aðalstöðvum félags yðar þeg-
ar ökumaðurinn var sendur út af örkinni, og það var
cintóm tilviljun, að hann fekk vitneskju um það.“
„Eg gleypi þetta nú ekki svona alti einu,“ sagði
Samúel sleipi.
„Látið mig skyra þetta atriði fyrir yður ná-
kvæmlega,” sagði Mitchel. “Dað er áiitið, að þessi
konasé heimuglega gift ungura, auðugum manni,
sem hcima á hér nppi I borginni. Þetta liefur kom-
ist upp íótt n/lega, og maðurinn hefur flýtt rér að
flytja hana burt úr húsinu á Essex-stræti, til þess að
ekki skyldi komast upp hver hún væri. Þaft var
þcssi ungi maður sem sendi vagninn, til að flytja
hana burt. M’g grnnaði að hann mundi gora þetta,
og þess vegna var eg staddur í nfind við húsið, þeg-
ar við hittumst þar í gær. Skiljið þér n.álið nú? *
‘ Dessi ungi maður er þá ,krókarefur‘,“ sagði
S&múel sleipi. „Annars mundi hann ekki hafa kom-
ið & stöðvar okkar, til að fá þar bjálp.“
„Eg er alls ekki vias um það,“ sagði MitcheJ;
„en hann sendi þjón sinn á stöðvar félags ykkar, og
Jim prédikari játaði að þjónninn væri ,krókarefur‘.“
“Hvað heitir hann?“ spurði Samúel sleipi.
„Þaö veit eg ekki,“ svaraöi Mitcbel,