Lögberg - 26.09.1901, Side 4

4
LOGBERG, FIMTUDAGINN 26. SEPTEMBER 1901
LOGBERGr.
er Kefl ð (ít hvern flmtnflfie af THE LÖGBERG
TUNTING & PUBLTSHING CO.. (lflggllt), aö Cor
Wllll«m Ave. oe Nena Str. Winnipeg, Man. — Kost-
ar $2.00 um árið [á íslandi 6kr.]. Borgist f*rir
fram, EinstOk nr. 5c.
Pnhli*heð every Thnrsday hy THE LÖQBERG
PRINTING fc PUBLISHING CO., flncorporated], at
Cor W lllam Ave fcNena St., Winnipeg, Mao -■
Subecription price ** 00 per year. payable in afl-
vance. Single copies 5c.
Business Manager: M. Paulson.
í*UGLYSINGAR: Smá-auglýsingar í eltt skifti25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts nm
mánudinn. A stærri auglýsingnm um lengri
tíma, afsláttur efíir sammngi.
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda verdur að tilkynna
skriflega ög geta um fyrverandibústad jafnfVam
Utanáskripttil afgreiðslustofubladsinser i
The Logberg Printing & Pubiishing Co.
P.O.Box 1292
Tel 221. WinnipeX'M&n.
UUnáakripntil rltatjórana er:
Editor Lðgberjr,
P 'O.Box 1292,
Winnipeg, Man.
-— Samkvæmt landslflgnm er nppsögn kaupanda á
biudi ógild, nema hannsé skaldlans, þegar hann seg
r upp.— Kf knupandi,sem er í skuld vió bladidflytu
viaiferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptin, þá er
f.d yrir dómstólunmn álitin sýnileg sönnnmfyrir
prettvísnm tilgangi.
— FIMTUDAGINN, 26 . SEFT. 1901 —
Sendið unglingana
á nkólann.
Nú byrjcir kenslan á Wesley
College 1. næsta mfinaðar, svo þaf5
verður að fara að hug*a til hreyf-
ings með ungiingana, sem þar eiga
að njóta tilsagnar í vetur. Hvort
skyldi nú verða fleiri íslenzkir nem-
endur á skúlanum í vetur sunnan
eða norðan línunnar?
það lítur út fyrir, að fólkið
fyrir sunnan láti sér annara
um að menta börnin sío. Jiað
liafa hingað til fleiri íslenzkir
unglingar mentast fyrir sunnan,
hæði 1 Dakota og Minnesota, en hér
fyrir norðan, þ6 undarlegt sé. það
er þó ekki fyrir það, að Canada-
mcnn láti sér ekki ant um að menta
börnin sín. íslendingar hér norð-
urfrá hat'a einhvern veginn dregist
aftur »i r í þessu.
Nú ver^ur að kippa þessu f
lag, í öllum bænum. Nú er sjálf-
sagt að bregða við og senda ungl-
ingana til séra Friðriks, á Weshy
College, bæði drengina og stúlkurn-
ar. það er alveg ómögulegt að
njóta sín í þessu landi nema'maður
sé sæmilega mentaður. þjóðin er
bvo mentuð yfirleitt.
Menn eru nú svo hepnir, að
einmitt þetta haust, þegar samband-
ið við Wesley College byrjar, er svo
óvanalega gott í ári, svo fjölda
mörgum er nú innanhandar að hag-
nýta sér kensluna.
Ungir menn, sem farnir eru að
spila upp á sínar eigin spýtur, geta
ómögulega varið sumarkaupinu sínu
hetur en svo, að kaupa fyrir það
kenslu að vetrinum; og halda þeirri
aðferð áfram þangað ti) þeir eru
orðnir mentaðir menn. þeir, sem
gera það, verða betur staddir, betur
undir lífið húnir að loknu náminu,
heldur en piltar, sem alt er strax
lagt upp í höndurnar á og ekki
þurfa neitt fyrir neinu að hafa,
það er enginn vandi hér f land-
inu fyrir efnilega og reglusama
unglinga að ná góðri mentun þó þeir
séu fátækir. það er fjöldi hér, sem
vinnur á sumrin og gengur á skóla
á vetrum, og þeir, sem nógau dugn-
að sýna til þess að gera það, verða
vanalega nýtustu mennirnir í land-
inu. það eru til íslendingar hér,
sem þetta hafa gert og hepnast vel,
en þeir eru alt of fáir.
það eru náttúrlega til menn,
sem langar til að senda börn sín á
skóla, en treysta sér ekki að bera
kostnaðinn ár eftir ár. þeim vild-
um vér henda á, að ef þeir byrja
með því að senda börnin í vetur, þá
taka þau við, ef þau eru orðin nokk-
uð vaxiu, og borga sjálf kostnaðinn
framvegis. það þarf að eins að
hjálpa þeim til að byrja, koma þeim
á rekspölinn.
Menn mega ekki hugsa sem
svo, að þeir ætli að senda börnin til
séra Friðriks aftur að ári, en ekki
núna, því ef engir nota kensluna í
vetur, þá verður ef til vill hætt við
alt saman. Menn verða að senda
þau núna strax ef menn mögulega
geta. Eftir því sem þau byrja
fyrri, því fyrri hafa þau lokið skóla-
náminu.
Úr hvaða íslenzku bygðarlagi
hérna norðan lfnunnar ætli verði
nú flestir unglingar á Wesley Coll-
ege í vetur? B vort ætli verði fleira,
drengirnir eða stúlkurnar?
Ovild gegn Bretum.
Á síðastliðnu ári hefir óvildin
gegn Bretum komið fram í nýju og
hálf-hlægilegu og þó jafnframt við-
bjóðslega fyrirlitlegu formi, sem
gengur undir nafninu Búa-meðhald
(Pro-Boerism). Norðurálfu-þjóð-
irnar margar hafa að undanfömu
litið hornauga til Breta; þótt þeir
vera orðnir nokkuð ægileg stærð,
horft á vöxt þeirra og útbreiðslu
með öfundaraugum og gjarnan vilj-
að lialda í hemilinn á þeim á ein-
hvern hátt ef þess væri kostur. En
Bretar hafa siglt sinn sjó, farið öllu
sinu fram, og ekki gefið óvildar-
augum hinna Norðurálfu-þjóðanna
minsta gaum. þeir hafa ekkert til-
efni gefið þeim til opinhers fjand-
skapar, vegna þess að þeir hafa öll-
um öðrum fremur haldið alla al-
ríkissamninga og verið friðsamir,
og stjórn þeirra, bæði teima fyrir
og í nýlendunum, hefir verið svo
frjálsleg og vinsæl, að innbyrðis ó-
ánægju og óeirðum hefir ekki tekist
að korr a á, hvernig sem reynt hefir
verið. Óvildin til Breta hefir því
ekki getað brotist út í neinu á-
kveðnu formi. það hefir ekki verið
hægt að færa Bretum neitt til saka,
sem nokkurar líkur væri til að
þjóðirnar sameinuðu sig um.
En nú á allra síðustn tímum
hafa vissir 'menn og jatnvel vissar
þjóðir gert sér von um höggstað á
Bretum. Suður Afi íku stríðið átti
og á enn þá að reyna að nota til
þess að spana þjóðirnar upp á móti
Bretum. Ekki af óvild eða hatri
gegn Bretum—það var svo sem öðru
nær —heldur af meðaumkvun með
Búunum. það er reynt að sýna
fram á, að Búarnir séu svo dæma-
laust illa leiknir, að það sé kristileg
skylda að skerast f leikinn og hjálpa
þeim; þeir berjist fyrir frelsi sínu
og gegn undirokun og harðstjórn.
Og svo er þetta kallað meðhald með
Búum, en er í rauninni ekki annað
en óvild til Breta.
Væri mönnum alvara með það,
að ranglátlega væri farið með Bú-
ana, og meðhaldið væri sprottið af
sannri meðaumkvun, þá mundu þau
brjóstgæði koma víðar fram, því
að margir verða fyrir ranglæti í
heiminum og eiga bágt.
Frakkar hafa t. d. iðað f skinn-
inu af meðaumkvun með Bánnum
og löngun til að hjálpa þeim; en
ekki heyrist þess getið, að þeir taki
sér meðferð Rússa á Finnlendingum
hið allra minsta nærri, og liggur
það þó talsvert nær þeim. Frakkar
vita, að Finnarnir bafa orðið fyrir
ófyrirgefanlegum svikura og óþol-
andi meðferð fri hendi Rússakeis-
ara, en þeir bera nú sem stendur
engan óvildarhug til hans og þess
vegna hafa þeir þá enga meðaumkv-
un með þeim, sem þeir fara illa með.
Sama er að segja um aðrar
þjóðir og einstaklinga, sem Bretum
eru óvinveittir. Sumir menn eru
við öll möguleg og ómöguleg tæki-
færi að tala um ekkjurnarog föður-
leysingjana í Suður Afrfku, en
minnast aldrei á ekkjurnar og föð-
urleysingjana á Philippine-eyjun-
um og því síður á ekkjur og föður-
leysingja Breta og Bandaríkja-
manna. þeir aumkvast sérstaklega
yfir Búana og kom&st við af því
hvað illa sé með þá farið af því þeim
er illa við Breta.
Slík meðaumkvun er andstyggi-
leg, hvort heldur hún kemur fram
hjá heilli þjóð eða einstökum mönn-
um.
Enn um skattana.
Eins og sízt er að furða, eru
menn nú farnir að kvarta undan
sköttum Roblin-stjórnarinnar. það
eru nú farnar að heyra3t stunur
undan byrðinni, sem á bændurna og
daglaunamennina hefir verið lögð,
hingað og þangað að úr fylkinu.
þegar Hugh John Macdonald
lagði skattana 6 fólkið, þá kom það
auðvitað nokkuð flatt upp á menn.
Mönnum hafði svo hvað eftir annað
verið sagt það, að skattar yrðu ekki
lagðir á þá nema ef Greenway yrði
við völdin, og þess vegna, til þess
að verða ekki að gjalda skatta^
höfðu menn komið afturhalds-
flokknum til valda.
Og svo fóra menn að spyrja
sig fyrir um það, hvernig á þessum
(ivanalegu sköttum stæði. það
hlutu þó að vera áreiðanlegar frétt-
irnar, að Greenway-stjórnin, sem
ætlaði að leggja skatta á fólkið,
væri farin frá völdum, og að aftur-
haldsmenn, sem ætluðu að verða svo
undur sparsamir og enga skatta að
láta fólkið borga, væri komnir til
valda?
Og Hugh John lagði undir flatt
og hvfslaði því að mönnum í trún-
aði, að eiginlega væri þetta, sem á
þá væri lagt, ekki skattur; enginn
hlutur sé fjær sér og afturhalds-
flokknum en að leggja á menn beina
skatta. Menn séu að eins beðnir
um þetta lítilræði rétt í þetta sinn
til þess að koraa fjárhag fylkisins í
betra horf. Greenway-stjórnin hafi
verið búin ab sökkva fylkinu í svo
óttalegar skuldir, að vextirnir séu
orðnir óþolandi háir. þetta óhræsi,
sem stjórnin jafni niður á menn,
eigi að ganga til að ininka skuldina
svo menn þurfi ekki að borga jafn
háa vexti framvegis. Nei, mikil
osköp! Afturhalds-stjórnin hafði
lofað því að leggja ekki skatta á
fólkið og við það ætlaði hún sér að
I standa.
Menn létu þetta gott heita,
s8u auðvitað, að hér voru svik, en
ef þetta yrði einungis í hráðina, og
fónu væri varið til þess að koma
fjármálum fylkisins í betra horf, þá
var hægt að gera sér það að góðu.
En svo kemur Mr. Roblin til
sögunnar, og í stað þess að bæta úr
svikum fyrirrennara sins eða láta
skattana vera við það, sem Hugh
John hafði gert þ&, þá færir hann
þá upp um $49,223 02. í staðinn
fyrir svipur Hugh John Macdonalds
fá nú Manitoba-menn að kenna á
sporðdrek um Roblin stjórnarinnar.
það er ekki til neins að segja
mönnum það lengur að þessum
sköttum, sem Rohlin-stjórnin leggur
á fylkisbúa, só varið til afborgunar
á fylkisskuldum. það er ekki einu-
sinni til neins að segja mönuum, að
fénu sé varið til þess að láta tekj-
urnar mæta útgjöldunum svo að
fylkisskuldirnar aukist ekki. Menn
eru nú betur og betur að sjá það, að
fjárhagur fylkisins var glæsilegur
og í gáðu lagi þegar Greenway-
stjórnin var við völdin, en að eyðslu-
semi Roblin stjórnarinnar er svo
mikil, að stórkostlegur tekjuhalli
vofir yfir, þrátt fyrir alla skattana.
* *
*
Kjósendur J. A. Davidsons, fjár-
málaráðgjafans í Roblin r&ðaneyt-
inu, segja, að það kosti sig þetta fir-
ið $1,182.90 að afturhaldsmcnn eru
við völdin, og að hafa mann í stjórn-
inni, sem öllu lofar en ekkert gerir
fyrir kjördæmið.
Vór skýrðum frá því í síðasta
blaði, hvað miklar álögur það þýðir
þetta árið fyrir islenzku bygðirnar,
að ttfturhaldsmenu eru við völdin.
Gctt sumar í Ameríku.
Meira en vanaleg vellíðan hefir
verið hér í landi á útlfðandi sumri.
Sérstaklega mun slíkt vera því að
þakka, að ástandið í landinu hefir
verið þannig, að því nær hver ein-
asti maður, sem hefir heilsu og
kiafta og vilja til þess að vinna,
hefir getað fengið vinnu fyrir jafn
mikið kaup, upp og ofan, eins og
sögur fara af, að nokkurn tíma áð-
ur hafi verið borgað l,landinu. þeg-
ar hvorki stríð, drepsóttir eða hall-
æri ganga yfir landið; þegar akur-
yrkjan er arðsöm, og þegar allir
menn hafa nóga vinnu og sæmilegt
kaup, þá hafa menn efni á að horga
fyrir fæði, fatnað og húsaskjól og
ýmisleg þægindi, og þannig veita
menn sér fleira og líður betur eftir
því sem framleiðslan er meiri. það
sýnist eins og þetta ætti í öllum
góðum árum að vera óraskanlegt
lögmál. En jafnvel nú þegar svona
óvanalega gott er í ári, eru menn
hræddir vegna undanfarinnar
reynslu. Á góðu árunum hættir
mörgum svo við að fara ógætilega
með fó, leggja fé sitt í fyrirtæki,
sem ekki borga sig; lána fó ógæti-
lega og taka fó ógætilega að láni.
Fyr eða síðar fellur eitthvað á, sem
g#rir peninga-mennina hrædda, svo
þeir hætta að lána og vissir menn
1 missa lánstraustið. Láns-vantraust-
410
>(Herrar mínir,“ hélt Jim prédikari ftfram, „eg
skal 8egja ykkur alla söguna eins og hún er, þvl það
er margt, sem mun ganga fram af ykkur, í sambandi
við hana. Margt sem jafnvel yður, Mr. Mitchel,
grunar ekki. Eu lofið mér samt fyrst að spyrja yð-
ur—segið pér mér af móður minni? I>ér voruð bjá
henni ft meðan eg var að leita læknisins. Hvað kom
fyrir? Hvernig atvikaðist pað, að þér lofuðuð að
vernda mig? Ekki vissi hún um þetta? Ekki grun-
aði hana neitt um þetta? Nei, nei! Þdð var ómögu-
legtl-*
„Móðir yðar sagði mér æfisögu sína, og yðar.
Pað er að segja, hún sagði méc frá föður yðar, og I
sögunni um hann finnur maður tilefnið til margs, er
yður snertir, já, og margt yður til afsökunar: Pérer-
uð af illu bergi brotinn.“
„Qún hefir þá lýst föður mlnum fyrir yður, er
ekki svo? En hvernig stendur á þessu loforði?-‘
„Hún óttaðist, að þér kynnuð einhverntíma að
uppgötva hver faðir yðar væri, og að af því gæti leitt
rr.orð. H&na dieymdi óttalega drauma um þ&ð, að
þér hefðuð verið tekinn af ilfi samkvæmt llflitsdómi.'4
„Qún var spámaður.“
„Hún hélt þvl fram, að alt það ilt, sem 1 yður
byggi, sæktuð þér til föður yðar, og bún bað mig
þess að gera alt, sem í mínu valdi stæði, til þess að
hjáipa yður ef þér gerðuð yður sekan um glæp. Að
gera opmbert hvað ilt faðerni yðar hefði verið og
reyna að nota það yður til afsökunar. £>etta lofaði
eg að gera, og það wtia eg o.ér að gera.“
419
„En það er samt lítill vafi á því, að þér gátuð
þess til, að sonur gamla Mora mundi hafa drepið
hann?“
„I>að gerði eg, og það var rétt tilgetið. Sonur
gamla Mora drap hann “
„Hvað eigið þér við?-‘ hrópaði Mitchel.
„Eg er sonur Matthew Mora,“ ssgði Jim prédik-
ari.
„Dér? Sonur hans?-‘
„Já! Eg er sonur Matthew Mora og Margrétar
Crane. Móðir mín kallaði mig æfinlega Matthew.
I>að var misskilningur hjá yður þegar þér hMduð, að
móðir mln hefði klipt nafn föður mlns úr bréfunum.
Eg fann bréfin einusinni, og fókk þannig að vita all-
an sannleik%nn. Seinna klipti eg nafnið úr þeim,
til þess enginn annar skyldi fá að vita um þetta.“
„Petta er vis«ulega óvænt opinberun. E>ér sön.
‘ur Matthew Mora! Petta er likast skáldskap; en hvaö
undur endirinn er réttlátur. Maðurinn var myrtur
af barninu, sem hann hafði slept hendi sinni af og
aifleitt að glæpum.“
„Já, I angum laganna er eg morðingi, sem ætti
að hengja. Getur veiið að eg hafi verið verkfæri
réttvisinnar I augum guðs almáttuga. Nú, eftir að
eg hef sagt yður frá öilu saman, getið þér skilið hiun
óstöðvandi blóðþorsta I mér þegar eg sá, að þessi ó-
freskja,8em fór svo niðingslega með ungbarn,var faðir
minn. t>ér getið ennþá betur skilið, hvernig eg fór
&ð tapa znér 1 síðara skiftið, inni í herberginu, þeg&r
414
ástar hjá henni, þá hefði eg tekið hann og kyrkt hann
ef eg hefði ekki stöðugt reynt að bæla niður tilhneig-
ingu mína til manndrápa. í>egar svo v&r komið, að
eg sá, að Lilian var farin að elska manninn, þá hefði
eg ekki viljað fyrir nokkura muni gera honum mein.
Og svo tókst honum að vinna það, sem sérhverri
stúlku ætti að vera helgast. Eg fór í burtu um
tfira, og vonaði að fjarvera mín gæfi mér þrek til
þess að bera það, að eg var algerlega búinn að missa
það eina, sem eg elskaði, án þess aP falla fyrir þeirri
glæpsamlegu tilbneiging, sem stöðugt lifði í brjósti
mínu. Þegar eg kom heim aftur, var Lilian oiðin
móðir. Aftur átti eg mikið stríð við sjálfan mig að
fremja ekki morð, en það sem fieistaði raln þá, var
ekkert annað en afbrýði. I>að, sem hafði aftrað mér
frá þvl að leita ástar hennar, var óttinn við að verða
barnsfaðir hennar; að láta elsku konuna mlna fæða
af sór afkvæmi, sem hefði hlotið að verða spilt eins
og faðirinn. Og að sjá hana nú hampa annara m&nns
barni, var nokkuð þungbært. I>á vissi eg þó ekki I
hvaða niðurlæging hann hafði steypt henni. Eg hélt
þau væri gift hjón eins og þau þóttust vera. Hefði
eg þá vitað hið sanna, þá hefði eg drepið bannO
„'Vesalingurinn! Hvað mikið þér hafið mátt
llða! ‘
„Vikurnar og mánuðirnir liðu. Samúel sleipi,
einn af trúnaðarmönnum mínum, bjó öðruhvoru I
herbergi I sama húsi og Lilian. Petta gerði hann
samkvæmt beiðui miuni, tiJ þoss cg gæti fengið á-