Lögberg - 07.11.1901, Blaðsíða 4

4
LOGBERQ, FIMTUDAGINN 7. NÓVEMBER 1901
LOGBERG.
er crefl A fit hvern flmtndae af THE LÖGBERG
RTNTING & PUBLISHING CO., (löggilt), ad Cor.
Wtlll-m Ave. og Nena Str. Winnlpeg, Man-—Kost-
ar $2.00 um árið [í iplandi 6kr.]. Borgist fyrir
fram, Einstök nr. 5c.
Pnhli^hed every Thursday by THE LÖQBERG
PRINTING & PUBLISHING CO., flncorporated], at
COr William Ave & Nena Stn WTiunipeg, Maa —
Subscription price ♦S.OO per year. payabie in ftd-
vance. Síngle copiee 5c.
Business Manager: M. Paulson.
aUGLYSINGAR: Smá-anglýsingar í elttskifti25c
fyrir 30 ord eda 1 þml. dálkslengdar, 75 cts- nm
mánndinn. A stærri auglýsingnm nm lengri
tíma, afsláttur efiir sammngi.
BUSTAD \-SKIFTI kaupenda verdur ad tilkynna
skriflega óg geta um fyrverandibústad jafnfl'am
Utanáskripttil afgreidslustofubladsins er i
The Logberg Printing & Publishing Co.
P.O.Box 1292
Tei 221. Wianipeg.Man.
UUnáBkripntll ritatjórans er:
Editor Lftgberg,
P *0. Box 1292,
Wlnnipeg, Man.
— Samkvcemt landslögum er uppsögn kaupanda á
bladi 'gild, nema hannsé skuldlaus, þegar hann seg
r upp.—Ef baupandi,sem er í skuld vid bladidflytu
vtstferlum, án þess ad tilkynna heimilaskiptiu, þá er
*d fyrir dómstólunum álitin sýnileg sönnumfyrir
prettvísum tilgangi.
--FJMTI’DAGINN, 7. NOV. 1901 —
Fjármál fylkisins.
í síðustu viku gátum vér (jess i
Lögbergi, að Roblin.stjórnin reyndi
aö syna fylkisbúum fraæ á, að f»ví
naer allar f>»r skuldir, sem nú hví’a á
fyl tinu væri verk Greenvray stjórnar
innar. Til f>ess að gera fjarstæðu
f>essi sem trúlegasta, er málgagu
stjóruarinnar látið viðurkenna, aldrei
fjesau vant, &ð tekjuhalli eða sjóð-
purður hafi verið f>egar Greenway-
stjórnin tók við vöidum; en i 8tað
pesj, að tekjuballinn var $315,000,
l»tur Roblin-stjórnin blað sitt segja,
að upphæðin hafi verið $4,887 99.
£>að er nú orðið svo langt siðan að
Greenway-stjórnin kom til valda og
aftu.rbaldsstjórnin gamla lagði niður
völdin, að menn eru eðlilega farnir
að ryfga í pvi hvernig fylkisreikn.
ingar stóðu p&, enda mundi ekki
Roblin-stjórnin sjá sér neinn hag í
að láta bl&ð fitt bera annan eins
f>v®ttiog & borð fyrir alrnenning ef
f>ví væri ekki treyst að fjárhagur
fylkisins árið 1888 væri fallinn í
gleymsku.
En Roblin-stjórninni bregst hér
bogalistin. t>að eru til menn hing-
að og þangað um Manitoba-fylki, og
f>eir ekki svo fáir, sem muna vsl 1
hverri niðurlægingu fjfirm&l fylkisics
voru árið 1888, og peir, sem ekki
muua f»að, geta með hægu móti veitt
tér uppifsingar í þvl sfni, sem ekki
verður mótmælt. Að fjfirlsagurinn
b•> fi f>& ekki verið sem beztur, sann-
ast með pvl — pó ekki sé lengra far-
ið—, að stjórnin gat ekki fengið
oeinn til pess að kaupa skuldabréf
fylkisins, o_r ba>.k»rnir hér I Winni-
peg neituðu að borga út banka&vls-
anir stjórnarinnar.
Til pess að sýna mönnum fram á
hvað mikið er byggjandi á staðhæf-
ingum Roblin stjórnarinnar, eða mál-
gagns henn&r, skal hér með fám orð-
um skyrt frá hvernig sakir stóðu peg-
ar Greenway stjórnin tók við völdum
irið 1888.
t>egar afturhaldsstjórnin lagði
niður völdiu hafði húu gefið útskulda-
bréf til styrktar járubrautum, & pessa
letð:
Til Man. og Norðvestur
járnbrautarinnar.... $787,426 27
Til Man. og Suðvestur-
brautarinnar............ 899,846 66
Til Hudsonsflóa-brautar-
inoar................... 256,986 66
Samtals........$1,944,259 59
Af allri pessari upphæð, nema
pví, sem gekk til Suðvestur brautar-
innar, varð Greenway-stjórnin sð
borga 5 prócent rentu frá pví skulda-
bréfin voru gefin út. Auk pess
hleypti sfturhaldsstjórnin sér I ná-
lægt miljón dollara skuid I sambandi
við Rauðárdals-brautina, og hafði
fengið sampykki pingsins til að gefa
út skuldabréf fy’kisins fyrir peirri
upphæð, en pá var lánstraust fylkis-
ins I ekki betra ástandi en svo, að
ómögulegt var að selja pau á pen-
ingamarkaði heimsins. Etin fremur
hafði stjórnin gefið út bráðabirgða
skuldabréf og gripið til geymslufjár
(trust funds) upp & $600,000, og
dregið $458,000 af innstæðu fylkisins
hjá Dominion-stjórninni, sem par
hafði ge£ð af sér 5 af hundraði.
Af pessu, sem bér er tilfært, get-
ur hver heilvita maður séð, að pegar
sagt er, að afturhaidsstjórnin hafi
skilið við fjárhsg fylkisins I góðu
lagi árið 1888, pá er farið með vls-
vitandi ósannindi. Og pað situr illa
á Mr. Roblin, sem á peim árum til-
heyrði frjálslynda flokknum og ekki
Stóð öðrum & baki I pvi að syna
fram fi pörfina á pvi að velta Nor-
quay og Harrison stjórninni úr valda
sessinum ef fylkið ætti að frelsast frá
gjaldproti, að l&ta nú málgagn sitt
reyna &ð telja fóiki trú um, að f>ar
hafi ekki verið neitt að I saman-
burði við ráðsmensku Greenway-
stjórnarinnar.
L»ggi menn saman upphæðirnar
hér að ofan og bæti par við tekju-
hallanum ($315,000), pá sézt, að árið
1888, pegar Mr. Gseenway tók við
völdum, hafði afturhaldsstjórnin
hleypt fylkinu beinlinis og óbeinlin-
is í talsvert á fimtu miljón dollara
skuld.
Til samanbarðar við pað, Bem
hér að ofan er sagt, viðvíkjandi ráðs-
mensku peirra Norqnay og Harrson
fram að 1888, pegar peir lögðu niður
völdin, er fróðlegt að renna augum
yfir ráðsmensku Greenway stjórnar-
innar & timabiiinu, sem stjórn hans
var við völdin. Á pvi tímabili soldi
Greenway- st jórnin fylkis-skuldabréf
upp á $2,496,600, og var andvirði
peirra varið & pessa leið:
Til j&rnbrauta:—
Rauðár-brautarinnsr (66
mílur), Portage la Prairie-
brautarinnar (52 milur.),
Morris Brandon brautar-
innsr (145 míJur), Pipe-
stone og Glenboro-braut-
arinnar (50 milnr), Souris-
brautarinnar (148 mílur).$697,627 50
Brúarinnar yfir um Ass-
iaiboine ána............ 72,000.00
Járnbr&uta [til pess að
leysa vissar sveitir undan
fjárveitingum (bonuses) til
járnbrauts]............. 94,999.04
Opinberar byggingar:
Brandon vitfirringaspital-
ann, Selkirk vitfirringa-
spítalann (viðauki), Heim-
ili ólæknandi fólks, Mál-
leysingjastofoun, Land-
eigna skrifstofunnar,Dóm-
húsið i Winnipeg og fleiri
byggingar............... 447 662 92
Kynbl.-veðskuldir .... 33,478.77
Iíenta af járnbrauta-
skuldabréfum.............. 615,229.79
Lán og hj&lp til sveita
og skólastjórna o.s.frv.. . 83,960.76
Sjóðpurður eða tekju-
halli gömlu afturbalds-
stjórnarinnar........... 315,000 00
Peningar i sjóði 81.
Des. 1898, auk geymslu-
fjár...................... 141,815.31
$2,501,774.09
Skyrsla pessi s/uir, að engum
einasta dollar af fé pvi, sem Green-
way-stjórnin fékk til l&ns, hefir verií
varið til almennra útgjalda, heldur
til pess að sem flestir bændur I fylk-
iuu,fengi járnbrautir sem allra næstsér
og til pess að koma upp nauðsynleg-
um byggingum og líknarstofnunum.
Mikið af fénu liggur I byggingum,
sem fyJkið &, og er par meira en I
sínu fulla verði.
Sk/rsla pessi synir annað, sem
mikil fistæða er til að maður veiti
nákvæma eftirtekt, og pað er petta:
Tekjur fylkisins nægðu Greenway-
stjórninni til pess að mæta öllum út-
gjöldum án pess að taka neitt til
láns eða ofpyngji fylkisbúum með
beinum sköttum, eins og Roblin-
stjórnin gerir. Hún (sk/ralan) sýnir
pað ljóslega, að pað er illri stjórn og
óhóflegri eyðslusemi um að kenna,
að fylkisbúar verða að fara ofan í
vasa sinn til pess að halda stjórn
fylkisins gangandi.
Eina atriðið í sk/rslunum bér að
ofan, sem afturhaldsmenn hafa reynt
að fetta fingur út i, er tekjuhalli
gömlu afturhaldsstjórnarinnar, en
slikt er ástæðulaust og tilgangslaust
með öllu. Yfirskoðunarmaður fylkis-
reikninganna, sem er sterkur aftur
haldsmaður og var valinn i pað em-
bætti af gömlu aftuihaidsstjórninni,
hefir gefið skriflegt vottorð um að
upphæðin sé n&kvæmlega rétt til-
færð, $315,000.
Ög svo til 8amanburðar við ráðs-
mensku Greenway stjórnarinnar, pau
tólf ár, sem hún var við vöidin, fer
vel & pví að forvitnast um hvernig
Roblin-8tjórninni hefir farnast hingað
til. Par getur enn sem komið er
ekki verið nema um eitt. ár að ræða,
vegna pess að enn pó eru ekki reikn-
ingarnir fyrir yfirs-tandandi ár aimenn-
ingi kunnir eins og ekki er við að
búast. Sarnar burðurinn getur ekki
orðið sanngjarn vegna pess, að msður
hetir ekái annað on fyrsta árs fylkis-
reiknings stjóruarinnar, og eins og
alkunnugt er pi he.fir stjórnin æfin-
lega minstan kos'nað fyrstu stjórnar-
ár sín. Sérstaklega er pað ófrávíkj-
anleg regla með allar afturha!dsi-
stjórnir í landinu. t>að er pví öid-
ungis óhætt að gera pvi skóna,að út-
koman fari heldur versnandi en
batnandi eftir pvi sem árin líða
Fylkisretkninga Rublin stjórnt rinn-
ar, sem nú hafa komið fyrir alinenn-
ings sjónir, geta menn pvi óh'eft
hugsað sér pá glæ3Ílegustu, sem fyr-
ir peirri stjórn liggur að sýna, hvað
langlíf sem hún kann að verða.
Roblin stjórnin h jfir, ein3 og áð-
ur hefir verið minst á, lagt all-tilfinn-
anlega beina skatta & fylkisbúa til
pe3s að geta l&tið tekjurnar mæta út-
gjöldunum, og samt hefir pað ekki
getað tekist, jafnvel ekki fyrsta áriö,
svo að tekjuhallinn eftir pað eina ár
var $180,000. Setjum nú svo, að
eyðslusemi Roblin-stjórnariunar færi
ekki vaxandi framvegis — og er nátt-
úrlega ekkert vit í að hugsa sér slíkt
—og að skattarnir verði ekki færðir
upp úr pessu, sem full ástæða er að
vona að ekki verði, og að Roblin-
stjórnin sæti að völdum í tólf ár, eins
og Greenway-stjórnÍD, pá »tti tekju-
hallinn að verða orðinn $2,160,000;
en tekjuhalli Greenway-stjórnarinnar
var eftir tólf árin (að sögn afturhalds-
manna sjálfra, eftir að pe;r höfðu
teygt úr honum alt hvað peir gátu),
$248,126.40.
Á peim tólf árum, sem Green-
way-stjórnin var við völdin, tók hún
$2,500,000 lán og varði hverju ein-
asta centi centi af peirri upphæð til
nytsamlegra og nauðsynlegra umbóta
í fylkinu, eins og fram á hefir verið
sýnt, en Roblin-stjórnin er nú strax
búin að fá $500,000 (hálfa miljón) að
láni. I>að er ekki lýðum ljóst til
hvers pví fé hefir verið varið. Robl-
in sagði víst að pað ætti að ganga til
pesB að borga tekjuhalla Greenway-
stjórnarinnar, en svo er einnig haft
eftir honum, að skatturinn, sem hann
lætur leggja & menn, minki eða jafn-
vel hverfi pegar bú:ð sé að borga
tekjuh&ll&nn. 1 pvi e!ni er ómögu-
legt að vita hverju á að trúa. En
víst er um pað, að geti stjórninni
ekki borið saman við sjálfa sig um
pað, hvernig fyrsta fylkisláninu er
varið, pá gætum vér trúað pvi, að
henni vefðist tunga um töun undir
vertíðarlokin, ef húa fengi að sitja
tólf &r að völdum.
* *
*
Lesi menn vandlega skýringar
pær, scm héc að ofan eru gefnar, pi
geta menn fljótlega rent grun í hvað
Roblin-stjórninni muni til pess gauga
að reyna að koma peim ósannindum
ÍDn bjá möanum, að fylkið Infi verið
skuldlaust að heita má pegar Green-
way-stjóruin tók við. Hefði verið
hægt að koma mönnurn til að trúa
pvi, pá hefði samanburðurinn á r&ðs-
mensku Greenway-stjórnarinnar og
Roblin-stjórnarinnar ekki veiið hinni
siðar nefndu til jafn mikillar skammar.
Séu hins vegar cokkurir peir,
aem trúa pvi, að fylkið hsfi verið
skuldlaust árið 1888 pegar Green-
way-stjórnin kom til valda, peim
vildum vér segja, að jafnvel pó svo
hefði verið, pá pyldi r&ðsmenska
Roblin-stjórnarinnar ekki samanburð
vif ráðamer.sku fyrirrennara hennar.
Af öllum glappaskotum fylkis-
stjórnarinnar iðrast hún nú óefað
mest eftir pvi að hafa sett nefndina
góðu til pess að yfirskoða alla reikn-
inga fylkisins um öll pau &r, sem
Greenway-stjórnin sat að völdum.
Eins og menn muna voru i nefndina
valdir stækir afturhaldsmenn og sér-
lega vel reikningsfærir til pess að
grafa upp ef mögulept væri eitthvað
rangt i reikningsf»rslu stjórnarinnar,
eitthvað pað, sem & e:nhvern hátt
h&gg&ði skýrslum Greenway-stjórn-
arinnar og gæti orðið henni til
skamm&r. En hvernig sem bamast
var og leit&ð, p& fanst ekkert. Green-
way-stjórnin kom ósködduð út úr
eldinum. I>eir einu, sem höfðu gott
af nefndinni, voru einmitt peir, sem
»tlast var til að hefði ilt af henni —
Greenway-stjórnin.
Af pessu glappaskoti leiðir pað,
að nú getur euginn afturhaldsmaður,
sem vill heiðarlegur kallast, haft eitt
einasta orð á móti neinu atriði í fylk-
isreikningum Greenway-stjórnarinn-
ar öll pau ár, sem hún hafði r&ðs-
mensku á hendi yfir fjármálum fylk-
isins.
Hvað skyldi pá Roblin-stjórnin
mega sitja_ mörg ár að völdum til
pess að pola pvilikan eld?
14
ingum. Höfuð hans er stórvaxið og þakið með
grófgerðu, gráu hári; litlu augun hans eru hvöss
og snör. Hann er elzti maður á skipinu, nálægt
sextugur, og er umsjr'narmaður fallbyssanna. Hann
heitir Ben Marton. Skipverjar hlýða öllum l'yrir-
skipunum kafteinsins, og þegar hann er rólegur
og ákveðinn þá eru þeir það líka; en þegar þeir
komast í hann krappan og eitt vel skotið skot get-
ur frelsað þá, þá líta allir í áttina til Ben Marton,
J’ví allir vita, að enginn annar en hann getur farið
með löngu fallbyssuna svo að jafngóðum notum
komi; og á þeim tímum vaktaði Larún sjálfur and-
lit gamla mannsins til þess að sjá hvort hann á-
liti hættuna mikla eða litla, og félst vanalega á
ölit hans. þegar gamla skyttan deplaði augunum
cg ofuiiítið bros lék á vörum hans, þá var hann
vanalega viss í sinni sök.
„Pall,“ sagði kafteinninn, og vék sér að hinum
unga fólaga sínum, „við náum í skógarhælið innan
skarams. þykir þér ekki vænt um það?“
Drengurinn hrökk við, og blóðið stökk út í
kinnar hans þegar hann leit framan í kafteininn.
„Varst þú að hugsa um það sama?“ hélt Larún
áfram þegar hann sá geðshræringar Pals.
það kom fram í síðustu orðunum einkennileg-
nr háðs eða gremjuvottur, og hinn yfirbragðsdökki
maður leit hvössum augurn á Pál þegar hann sagði
Jetta.
23
frá, stefndi beint í vestur. Strfðs-skútan var nú
því nær á hlið og stefndi í suövestur, svo með
þeirri stefnu hefði hún innan skamms komist á
skotfæri með fallbyssur sínar, jafnvel þó brigg-
skipið væri hraðskreiðara.
Ofurlítil stund leið, og voru skipverjar á ræn-
iugjaskipinu farnir að verða órólegir. Skútan var
hvað eftir annað að senda ræningjaskipinu skot úr
íallbyssunum í framstafninum, en þau komust
aldrei alla leið. Lar-ún stóð við hlið gömlu skytt-
unnar, og spurði hann, hvort ekki mundi vera
reynandi að senda þeim eitt skot.
„Eg skal reyna,“ svaraði Ben, í mestu ein-
feldni, og í því hann svaraði, stóð hann á fætur og
fór að miða fallbyssunni. „Eg ætla að senda þeim
eitt skot af handahófi í þetta skifti," sagði hann
ennfremur, eftir að hann hafM reiknað út fjar-
lægðina og hagrætt byssunni, Hann tók eldspítu
og beið svo við, því hann haffti miöað aftan við
skútuna til þess að ætla fyrir hraðamun skipanna.
Með skarpskygni og glöggleik gætti hann að skriði
briggskipsins, og þegar byssukjafturinn stefndi
hér um bil sex þumlunga aftan við fram-mastrið á
skútunni, þá kveikti hann í. það kom mikill
hvellur, snöggur kippur, brak í öllum rám skips-
ins, og síðan þutu allir út að borðstokknum til þess
að sj», hvað gerst hafði. Gamli maðurinn beið
með öndina í hálsinum eftir fréttum, og það glaðn-
18
„Getur verið, oggetur veriS ekki. Við erum
& þeim stöðvum nú, sem slík skip eiga ferðir um;
en það er annar kunningi að slaga sig um þessar
slóðir."
„Enskt herskip, áttu við?“
„Já. Hvemig þætti þér að komast í kast við
þes3 konar skip?“
„það yrði þá ekki það fyrsta," svaraði ungi
maðurinn, án þess honum brigði hið minsta.
„Satt er það; en hugsast gæti, að við ættum
ekki að ná til Silfurfjarðar. Hvernig mundi þér
falla það?1
Hrollur fór allra snöggvast um Pál allan, en
það var fremur af gremju en ótta, og á næsta
augnabliki svaraði hann með kulda brosi:
„Við skulum geyma að hugsa um Silfurfjörð
þangað til við erum orðnir vissir um að komast
þangað,“
„Vel svarað, sonur minn,“ sagði kafteinninn,
og gekk í burtu.
„Sonur!“ tautaði ungi maðurinn við sjálfan
sig, og leit á eftir liinum skuggalega manni. „það
veit sála mína eg trúi því ekki, að maður þessi só
faðir minn! Eg hef aldrei trúað því. Blóð hans
hefir aldrei runnið í æðum mínuin. En, hvers
blóð rennur þar þá?“
Páll komst aldrei lengra en að spurningu þess-
ari. Hann lagði hana oít fyrir sjálfan sig, en fékk
aldrei neitt svar-