Lögberg - 01.05.1902, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, 1. MAÍ 1902.
Jögberg
er gefið fit hvern fimtudag af THE LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (löggilt), að
Cor. William Ave. og Nena St., Winnipeo.Man.
— Kostar $2.00 um árið (á Islandi 6 kr.) Borgist
fyrir fram. Einstök nr. 5 cent.
Published every Thursday by THE LÖGBERG
PRINTING & PUBLISHING Co. (Incorporated),
at Cor. William Ave. and Nena St., Winnipeg.
Man. — Subscription price $2.00 per year, payable
In advance. Single copies 5 cents.
ritstjóri (editor) :
Mí\trniaa Paulaon.
* business manager:
Jolin A. Blondal.
AUGLÝSINGAR:—Smá-augl<singar i eitt skifti
25 cent fyrir 30 orð eða 1 þuml. dálkslengdar, 75
c^nt um mánuðinn. A stærri auglýsingum um
lengri tlma, afsiáttur eftir samningi.
BI?STAÐA-SKIFTI kaupenda verður að^ til-
krnna skriflega og geta um fyrverandi bústað
jaínframt.
Utanáskrift til afgreiðslustofu blaðsins er:
Tíie I^ogfbier^ F>rtgf. Sc Co,
P. O. Box 1293
Telephone 221. ____ Winnipeg.
Utanáskrift til ritstjórans er:
Eclitor Logrt>eref,
P O. Box 1302. Winnipeg, Man.
'®P%-Samkvæmt landslógum er uppsögn kaupanda
á blaði ógild nema hann sé skuldlaus, þegar hann
segirupp.—Ef kaupandi, sem er í skuld við blaðið,
flytur vistfeilum án þess að tilkynna heimilisskift-
in, þá er J>að fyrir dómstólunum álitin sýnileg
sönnun fyrxr prettvíslegum tilgangi.
FIMTTJDAGINN, 1. Maí, 1902.
Eftirtektarverð löggjöf.
Aldrei hefir jafn mikill inn-
flytjendastraumur veriö hingaö til
Vestur-Oanada eins og nú, og eftir
líkum að dæma má búast viö,að hann
haldist og fari jafnvel vaxandi. Og
það er Anægjuefni fyrir þá, sem hér
eru fyrir, og lán fyrir landiö, að inn-
flytjendurnir, sem hingað flytja, eru
því sem næst undantekningarlaust
mjög æskilegir flokkar manna. þeir,
sem hingað streyma, eru þvl nær
eingöngu Bandaríkjamenn, Bretar
og norðurlandaþjóðir.
Hingað til hafa fólksflutningar
frá Suður-Evrópu aðallega stefnt til
Bandaríkjanna; en hér eftir má við
því búast, að þær þjóðir leiti meira
norður hingað en að undanförnu.
Breyting sú á innflutninga-löggjöf-
inni, sem nú liggur fyrir þinginu í
W asbington og ugglaust verður við-
tekin, er meira en líkleg til þess að
beina innflytjendurn til Oanada, sem
annars ekki mundu þangaö hafa
leitað. þó að Bandaríkjamenn reisi
skorður við innflutningi vissra
manna, þá leiðir slíkt, þvl miður,
ekki til þess, að þeir menn sitji kyrr-
ir heima, og þá er ekki annaö lík-
legra en að þeir leiti hjngað, þar sem
þeir eiga frjálsari aðgang.
Frumvarp það, sem hér er átt
við, fer fram á það, að $1.50 nef-
skattur verði lagður á innflytjendur
til þess að bera kostnað innflutninga-
deildarinnar. það fer ennfremur
fram á, ekki einasta að leyfa ekki
óálitlegum og óákjósanlegum útlend-
ingum að setjast að í landinu, held-
ur að eftirlit skuli haft með útlend-
um innflytjendum og verði þeir
glæpamenn eða þurfamenn innan
fyrstu fimm áranna, sem þeir dvelja
í landinu, þá skuli þeir sendast aft-
ur í land það, sem þeir fluttu frá. í
frumvarpinu er anarkistum bannaö-
ur inntlutningur og öllum þeim, sem
kenningum þeirra halda fram. Enn-
fremur er tekið fram í frumvarpinu
að flogaveikt fólk, og fólk, sem bor-
ið hefir á brjálsemi hjá innan fimm
ára, og fólk, sem tvívegis eða oftar
heflr borið á brjálsemi hjá, hvað
langur tími sem síðan er liðinn, fái
ekki að setjast að i landinu. Lækna-
skoðun á að verða vandaðri og
strangari en verið hefir og henni á
að beita við alla, hvort heldur þeir
eru innflytjendur eða ferðamenn,
sem til Bandarikjanna koma.
Mjög misjat'na dóma kveða
menn upp yfir þetta áminsta frum-
varp. Sumum þykir það hart —
jafnvel ókristilegt— að segja ekki
alla jafnt velkomna, hvort þeir eru
ríkir eða fátækir, hraustir eða ó-
hraustir og hver helzt sem skoðun
þeirra kaun að vera í stjórnmálum.
Aðrir aí'tur á uióti eru frumvarpinu
hjartanlega samþykkir og mundu
verða þó á því væri hert.
Canada-mönnum er ant um það,
aö innflutningar fólks haldi áfram
og fari vaxandi, tiþþess að hið við-
áttumikla og frjósama Norðvestur-
land þétt-byggist sem fyrst. En
vér megum alvarlega gæta vor, því
að hór eftir munu þeir hingað leita,
sem synjað verður inngöngu í Banda-
ríkin. Og sóu slíkir menn hættu-
legir fyrir Bandaríkjamenn, þar sem
áttatíu miljón manna eru fyrir, þá
ættu þeir að vera enn þá miklu
hættulegri hér, þar sem þeir mynda
stærra brot af allri heildinni.
þessi þýðingarmikla löggjöf
Bandaríkjamanna leiðir til þess, að
innflutningalöggjöf Canada-manna
hlýtur einnig að breytast. Annars
sitjum vér uppi með allan þann
ruslaralýð, sem ekki fær landtöku I
Bandaríkjunum og mik!u æskilegra
er að vera laus við.
Alþýðuskóla-samstey pa.
Allmikil hreyfing er bæði í
Minnesota og North Dakota í þá
átt að fækka sveitaskólunum og
stækka þá að sama *kapi, eða með
öðrum orðum, sameina tvö eða fleiri
skólahóruð og láta síðan flytja skóla-
börnin, upp á kostnað hinna stækk-
uðu skólahéraöa, til skólanna á
morgnana og heim aftur á kveldin.
Er gert svo ráð fyrir, að af þessu
muni leiða mjög margar og mikils-
verðar umbætur og að sveitaskól-
amir þurfl ekki með þessu móti að
standa bæjaskólunuin á baki. Með
þessu er búist við, að aðsóknin að
skólunum verði betri, eftirlit þeirra
betra, kennarar betri og allur út-
búnaður þeirra yfir höfuð betri.
Alþýðuskóla-samsteypa þessi hefir
verið byrjuö í Massachusetts, Ter-
mont, NewUampshire.Rhade Island,
New York, Ohio, Indiana, Wiscon-
sin, Iowa, Kansas og Nebraska, og
ber umsjónarmönnuuY skólanna í
ríkjum þessum saman um, að það
hafi reynzt ágætlega.
Meö fyrirkomulagi þessu, segja
þeir, að hægt sé að veita sér betri
kennara og flokka betur niður börn-
in samkvæmt kunnáttu þeirra og
hæfíleikum, svo að þuu hafi marg-
falt nseiri not af skólagöngunni.
það eru tiltölulega fáir kennarar,
sem eru vel hæfir til að kenna börn-
um í öllum bekkjum skólanna, jafut
þeim, sem eru að byrja að þekkja
stafina og þeim, sem lengst eru á
veg komin. En með þessu umtal-
aða fyrirkomulagi getur hver kenn-
ari kent þar, sem hann er bezt
til fallinn. Menn geta verið ágæt-
lega hæfir til þess að kenna byrj-
endum, en óhæfir eða miður
hæfir til þess að kenna þeim,
sem ofarlega eru komin í skóla. Og
þeir, sem vel eru lagaðir til kenslu í
efstu bekkjum, geta verið óhæfir til
að kenna þeirn, sem eru að byrja
Alt þetta á að geta lagast með þessu
nýja fyrirkomulagi.
Með þessu samsteypu-fyrirkomu-
lagi væri hægt að hafa vandaðri og
notalegri skólahús, vandaðri og full-
komnari útbúnað allan, góð bóka-
söfn o. s. frv. Svo hefir reynslan
sýnt það, að með því að flytja börn-
in á skólana og heirn aftur á kveld-
in, verður aðsóknin betri og skóla-
gangan lengri en ahnent tíðkast með
gamla fyrirkomulaginu. Með þessu
móti er enn fremur minni ástæða
til að senda drengi og stúlkur til
bæjanna til þess að fullkomna nám
sitt, og telja margir það eitt mikils
virði. þá er og þetta álitið betra
fyrir heilsu barnanna heldur en að
láta þau á öllum aldri ganga fleiri
og færri mílur á skóla í öllum veðr-
um (því að hugmyndin er að láta
flytja þau til og frá í lokuðum vögn-
um) og setjast svo niður í lélegum
húsum, oft blaut í fætur og aö ýmsu
leyti misjafnlega fyrir kölluð.
í fljótu bragði geðjast oss vel að
fyrirkomulagi þessu að því leyti
sem vér höfum átt kost á að kynna
oss það.
v
Alit Bandarikjainanna á
Canada.
Ýms helztu blöð B*ndaríkjanna
skýra lesendum sínum frá því, að
Canada-menn séu með allra beztu
viðskiftamönnum sínum. þeir telja
Canadamenn aö því leyti fyrsta i
röðinni, að þeir kaupi þar meira af
nauðsynjum stnum en í öllumöðrum
löndum til samans. þetta byggja
blöðin á útdrætti úr skýrslu Banda-
ríkjastjórnarinnar yfir viðskifti við
Canada árið 1901, sem nýlega hefir
komið fyrir almenningssjónir.
í útdrætti þessum er tekið fram
að viðskiftasambandið á milli Banda-
ríkjanna og Canada sé orðið svo
náið, að góðæri eða verzlunardeyfð
þar syðra, hafi samskonar áhrif norð-
an línunnar. Síðan árið 1887 hafa
Canada-menn keypt meiri vörur í
Bandarlkjunum en á Englandi og
árlega síðan hsfir Bandaríkjunum
veitt betur og betur í samkepninni
við Breta um Canada-markaðinn.
Og það er ekki jafn kunnugt al-
menningi eins og ætti að vera, segir
skýrslan, að Canada-menn eru
Bandaríkjanna beztu viðskiftamenn
næst Bretum og þjóðverjum. Bitt-
inger, Bandaríkja-yfirkonsúll í Mon-
treal, fer svolátandi oröum um mál
þetta í skýrslu sinni til skjórnarinn-
ar: „Bandaríkin eiga meiri viðskifti
við Canada heldur en við alla Suð-
ur-Ameríku, eins mikil eins og við
alla MiO-Ameríku, Mexico og Vest-
indíin til sa*ans og því sem næst
jafn mikil eins og við Afríku, As(u
og Eyálfuna alla.
N úverandi toll-löggjöf Banda-
ríkjanna jagnvart innfluttum vör-
um frá Canada,“ segir konsúllinn,
„knýr Canada-menn til þess að
leggja kapp á innlendan iðnað til
þess að geta kept við Bandaríkja-
menn. Sé Bandarikjamönnum ant
um að fá einhverja þjóð til að kaupa
aö sér, þá verfla þoir að leyfa þeirri
þjóð a8 flytja inn það.sem hún fram-
leiöir og hefir að bjóða í viðskiftum
Canada-menn vilja gjarnan selja
Bandaríkjamönnum trjáviö, viðar-
pappírsdeig, hey, bygg og málma.
Bandaríkjamenn brúka meiri trjá-
við og pappír en nokkur önnur
þjóð heimsins og ættu þeir því með
mestu ánægju að leyfa innflutning
trjáviðar og pappírsdeigs tollfrítt.
Ef Bandaríkjamenn tækju toll-
inn af canadískum kolum ^sem tals-
verð sala gæti orðið fyrir meðfram
austurströndinni), þá yrði tollur
tekinn af Bandarlkjakolum í Can-
ada og mundi þá verða þar helmingi
meiri markaður fyrir þau en nú er.‘‘
Blöðin telja svo til (miðað við
skýrslur), að á árinu hafi Canada-
menn—af $181,238,000 virði af vör-
um, sem fluttar voru inn í landið —
keypt $110,485,000 viröi af Banda-
ríkjamönnum, og sé það $600,000
meira en árið áður. Sýnt er enn-
fremur fram á, að brezku verzlun-
arhlunnindin hafi ekki dregið hið
minsta úr viðskiftum Canada-
manna við Bandaríkin; að vísu hati
verið keypt $300,000 miuna af toll-
uðum vörum, en slíkt muni stafa af
vexti canadísks iðnaðar.
Enginn hlutur er eðlilegri og
ánægjulegri en að viðskifta-sam-
band Canada og Bandaríkjanna
haldi áfram að verða betra og betra;
en til þess að slíkt geti orSið verða
tollarnir að smá lækka og hverfa á
vissum vörutegundum, einn og bent
er á hér að ofan. Canada-menn hafa
gjarnan viljað eiga sem allra mest
viðskifti við Bandaríkjamenn, og
Bandarikjamenn hafa sýnt það nú
á síðustu árum að þeir vilja gjarnan
hlynna að hinu sama.
Bandarlkjamenn kannast við
það, að brezku verzlunarhlunnindin
hafi ekki dregið úr viðskiftum Gan-
ada og mun það ekki mjög fjarri
sanni; áhrifin liggja aðallega í því,
að Canadamenn liafa keypt að þeim
ýmsar nauðsynjar með lægra verði
en áður vegna eðlilegrar samkepni
við Breta.
Loksins.
Síðan ófriðurinn f Suður At'i íku
hófst hafa blöðin á íslandi, sem þó
ekki eru að jafnaði á sama máli.verið
býsnavel samtaka í því aö fara óvin-
gjarnlegum orðum um Breta og út-
hdða þeim niður fyrir allar hellur
fyrir yfirgang þeirra og illa meðferð
á Búunum. Og þó heimskulegt og
barnalegt kunni að þykja, þá hefir
fslendingum hór vestra fallið þetta
illa, tekið sér það dálítið nærri, sér-
staklega þeir, sem kunnugir eru sögu
Búanna og vita hvað rnikið gott þeir
eiga Bretum upp aö unna frá upp-
hafi og hvað rnikið Bretar hafa
rcynt að vera Búunum vel og lagt
jafavel stórmikið í sölurnar þeim til
hjálpar á vissum tímum. Yér get-
um fullvissað ritstjóra„Norðurlands“
um það, að grein hans um „Breta og
Búa“, sem bírtist f blaöi hans 7. Jan.
síðastl., verður vel tekið og að hún
dregur ekki úr vinsældum blaðs
hans hér vestra. Menn hefir jafn-
vel furðað á því, að hann, sem óefað
er kunnugri nýlendustjórn Breta á
sfðari árum og sögu þeirra og Bú-
anna í Suður Afríku en nokkur
anaar maður á íslandi, skuli ekki
fyrir lörgu hafa stungiö niður penna
eitthvaö svipað því, sem hann hefir
nú gert. Hin áminsta grein hlj óð-
ar þannig:
„BRETAB OG BÓAU.
í Oktober- og Nóvemberheft-
unum af ,Dansk Tidskrift' nú í
haust er mjög fróðleg ritgjörð eftir
prófessor Thomsen um tildrögin að
Búaófriðnum („England og Boerre-
publikken"), sem vér viljum beuda
þeim á til lestur, sem þes’ eiga kost.
Vitaskuld kanu sú ritgjörð að
hagga við rótgróuum hugmyndum
manna um þanu ófrið. Eu hún ætti
ekki að vera neitt lakari fyrir það,
ef hugmyndirnar verða þá nær sann-
leikanum eftir en áður.
það virðist vera orðiu trúar-
setning hér á landi, jafn-heilög og
jafn-almenn eins og nokkur trúar-
setning kirkjuunar hefir nokkuru
sinni verið, að í viöureigninni við
Búa séu Bretar ekkert aanaðen guð-
lausir ránsmenn og ágengniseggir,
sem séu aö brjóta undir sig saklausa
þjóð af engum öðrum hvötum en
þeim, að þá langar til að eignast
íand þeirra.
Mjög er það skiljanlegt, að
þessi trú hefir náð svo mikilli fót-
festu hér á landi. Allur þorri
Norðurálfublaöanna hefir boðið hana
ósleitilega. íslenzku blöðin hafa
flutt þjóðinni hana, undantekning-
arlaust, að því er oss minnir. Svo
bætist við þetta tilhneigingin, sem
vér íslendingar höfum til þess að
vera í huganum á bandi lítilmagn-
ans, sem á í höggi við ofurefli sitt,
að ógleymdum þeim frábæra hetju-
skap, harðfengi og sjilfsafneitun,
sem þessi smáþjóð hefir sýnt í viöur-
eigninni við veraldarinnar mesta
stórveldi. það er sízt að undra, þó
að íslendingar hafi litið á málið
mjög svo einhliða.
1 ritgjörö þeirri, sem þegar hef-
ir veriö minst á og að mestu er á-
grip af ritgjörö eftir enskan prófes-
sor, Westlake í Cambridge, f alþjóða-
tbnaritinu Révue de Droit Inter-
national et de Legislation Comparée,
er sýnt fram á það með miklum og
ljósum rökum, að rlki Englendinga
í Suður Afrfku var afar-mikil hætta
fiúin af æsingum Búa I Transvaal og
Óraníu, ad stjórnmálastefna Búa
bersýnilega fór í þá átt aðkollvarpa
því ríki sg reisa annað þarlent í
bandalagi við þjóðverja, að hug-
myndir Breta og Búa um fyrirkomu-
lag þjóðfélagsins eru svo gagnólíkar,
að þær verða ekki með nokkuru móti
samrýmdar, að ganga rnátti að því
vfsu af öllu atferli Búa. að þeir
mundu sæta færi, hvenær sem Eng-
lendingar ættu yfir einhverjum
vandamálum að snúast, t. d. ófriði á
Indlandi, til þess liö hefjast handa
gegn Bretum, að stjórn Englendinga
í Suður Afríku hefir yfirleitt verið
miklum mun réttl&tari og maunúð-
legri en stjórn B'ia, að stjórn Eng-
lendinga var gersamlega tilneydd,
vegna sinna eigin þegna f Suður
Afrfku yfirleitt, til j-ess að hlutast
um mál manna í Transvaal, og að
samningar þeir, er Kruger forseti
bauð áður en friðinum var slitið,
voru þess eðlis, að engin stjórn í
veröldinni heffli gengiö að þeim.
Að öflu samanlög*u eru þess
fráleitt mörg dæmi f sögu mann-
kynsins, að stðrveldi hafi sýnt lítilli
kotþjóð jafn mikið langlundargeð
eins og Englendingar hafa sýnt Bú-
um, áður en til ófriðar kom. Vitan-
lega er það raunalegt, að jafn vaskir
menn ogBúar skuli verða fyrir öðr
um eins hörœungutn; en það virðist
miklu fremur stafa af þvf, að stjórn
þeirra hefir gersamlega misskilið
stöðu þeirra f mannfélaginu, eu af
yfirgangi og ójöfnuði Englendinga.
Líinjglíli.
DÆMI TIL þESS Á SÍÐARI TÍMUM AD
MENN HAFA NÁÐ MJÖG
HÁRRI ELLI.
Það lítur út fyrir, að fyrst á tím-
um hafi menn náð mjög hárri elli;
svo hafi aldurstakmarkið farið
lækkandi, en sé nú aftur að hækka.
Auðvitað er ekki líklegt, að neinn
maður eigi fyrir höndum aö verða
969 ára gamall eins og sagan segir
að Metúsela hafi orðið, eða 962
ára eins og Jarad; en það er ekki
sjáanlegt hvers vegna menn ekki
ættu að geta náð 110 áraaldri, eða
þar um bil á ókomnum tímurn al-
mennara en nú gerist.
Á seytjándu öldinni var meðal-
aldur mannkynsins talinn lítið
meira en 13 ár; en þá voru þjóð-
irnar undirorpnar mannskæðum
orustum, hallærum og drepsóttum
— auk læknanna. Meðalaldur
mannkynsins nú er talinn um 38
ár, og er þar auðvitað barnadauði
tekinn með í reikninginn. Á Eng-
landi er talið svo til, að 4af hverj-
um 1,000 manns nái yfir IOO
manns 75 ára aldri; 38 verða 85
ára, og 2 verða 95 ára. En 1 af
hverjum 5,000 verður 100 ára
gamall. Á fyrri tímum var 50 ár
kallað hár aldur, og ico ára gaml-
ir menn voru svo sjaldgæfir, aö
þeirra var getið sem sögu afbrigða.
Hér er ekki tilgangurinn að tala
um 100 ára gamla menn, heldur
þá, sem hafa orðið 120 ára gamlir
og þaðan af eldri. Elzti maður nú
á tímum, sem menn hafa sögur af,
er að öllum líkindum Michael Sol-
is, sem var lifandi í Bogota árið
1878. Hann sagðist þá vera 184
ára gamall, og dr. Louis Herman-
dez, sem þá var yfir 89 ára gamall,
og fenginn var til að rannsaka mál-
iö. sagðist hafa verið lítill drengur
þegar hann hefði heyrt talað um
Solis sem hundrað ára gamlan
mann. En nú er til skjal um
byggingu klausturs í San Salvador,
er Solis, sem var kynblendingur,
hafði skrifað undir árið 1712, svo
það lítur út fyrir, að hann hafi þá
verið jafnvel eldri en hann segir.
Lítill vafi er á því, að sagan um
mann þennan er sönn og áreiðan-
leg. Blaðið ,,Lancet“, sem rann-
sakaði málið árið 1878, komst að
þeirri niðurstöðu, að Soli væri Þá
180 ára gamall að minsta kosti.
Árið 1896 gerði dr. Hermandez
rannsóknir sínar, og árið áðnr
(1895) var Solis lifandi. Hafi
hann dáið það ár, þá hefir hann
átt tvö ár ólifuð til þess að verða
200 ára gamall. Michael Soris
þakkar þetta langlífi sitt sérstakri
reglusemi í öllum lifnaðarháttum
sínum. Hann borðaði aldrei nema
eina máltíö á dag og lét æfinlega
matinn kólna áöur en hann snerti
viö honum; alt, sem hann borðaði
var næringarmikið og óbrotið.
Hann fastaði algerlega tvo daga í
viku og drakk þá rnikið af vatni,