Lögberg - 19.02.1903, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG 19 EEBRÚAR 1903.
Óverðskulduð áreitni.
ttSé eg slltorfu,
sé eg þorskao.s.frv.
B. Thórarensen.
óverPskulduð er vist að mestu
eða Bliu leyti áieitni sú, illkvitni op
rangfærsla, sem kemur fram i grein
f>eirri í siðustu „Heiraskringlu, er
nefnist: „Verðskulduð ádrepa“, og
virðist vera ritstjórnargrein. Ein
stðku atriði eru par sjálfsagt réttilega
vitt, en annars er greinin auðsjáan-
lega rituð í peim aðal tilgangi, að
kasta sorpi á einstakan mann (eða
einstaka meun). — Mér kemúr auð-
vitað ekki til hugar að svara ?yrir
„Leikfélag Skuídar“; eg b/st við, að
pað muni gera pað sjálft, og pví sið-
ur mun pörf á að taka svari Sig. Júl.
Jóhannessonar persónulega; bann er
vanur að bíta frá sér. Eu pað er að
eias eitt atriði, sem eg get ekki stilt
mig um að fara nokkurum orðum um,
af pví pað snertir mig líka dálftið,
pó óbeinlínis sé. I>etta atriði er hian
frámunalegi misskilningur (eða vís.
vitacdi rangfærsla og umsnúningur)
& leikritiau „Hjartadrotningin.“
Eg ssgði feðan, að einstöku atriði
mundu iéttilega vítt, og tel eg par
til, hve óstundvíslega sainkomur byrja
venjulega, sem er aíleitur ósiður og
ókurteisi við pá, er koma á ákveðnum
tima. Um framkomu fiðluleikarans
og leikendanna get eg ekki dsemt,par
eð eg gat, pvi miður, ekki horft á
ieikina, en pað var lika að eins um
efni „Hjartadrotningarinnar“, sem eg
ætlaði að tala.
Ritstjóri „Heimskringlu“ segir,
að efni pessa nefnda leikrits sé „blátt
áfram til skammar,.........eintómur
syndasori.........og kenni ekkert
aonað en pað, að hver sá giftur mað-
ur, sem vill halda eða örva elskn
konu sinnar til sin, geri pað bezt og
vissast með pvi að vera henni sem
ótryggastur, hafa fram hjá henni.
Og á hina hliðina sýni hann, að pær
koaur, sem ékki eru opinberlega ó-
trúar mönnum sinum, liti samt með
melpókcun á lostegirndina, par sem
hún kemur i ljós, og að ást peirra til
manna sinna vaxi við uppgötvan
pessa lastar i eðlisfari peirra.“—
X>annig dæmir ritstjórinn efni leiks.
ins, og sér ekkert annað en hórdóm,
pjófnað og aðra svivirðing.
Margan sleggju- og staðleysu-
dóm hefi eg séð, en engan held eg
jafn hringlandi bandvitlausan og
penna. Ritstj. hefir nú raunar aldrei
lesið leikritið, og i petta skifti, sem
haon horfði á pað leikið, hlýtur bann
að hafa haft hugann fastan við eitt
hvað annað en pað (ekki pó við eitt
hvað af syndasoranum?). JÞvi pó
aldrei nema pað hafi verið illa leikið,
pá hefði hann pó aldrei komist að
peisari niðurstöðu, ef hann hefði tekið
eftir orðunum, hvernig pau hljóðuðu.
—Eg ætla nú að segja efui leiksins,
°g pykist hafa fullan rétt á að álíta
minn skilning réttari enn ritstjórans,
par sem eg er paulkunnugur leiknum
og hefi séð hann leikinn á íslandi, cg
lesið hann oftar en einu sinni og verið
með 1 að æfa hann, pó eg, sökum
veíkiuda, ekki gæti leikið, en ritstj
aldrei svo mikið sem lesið hann.
I>að er altitt, áð i stóibæjum
koma stuDdum fram persónur, sem
einhver hulda hvilir ytír, og sem menn
ekkert vita frekar um. t>ær berast
venjulega mikið á að skrauti og fjár-
eyðslu, bera oftast eitthvert aðals-
nafn: barón, greifi, friberra o. s frv.
(eða eitthvað samsvarandi, ef konur
eru), og koma sem oftast frá ein-
hverju fjarlægu landi, og eru glæsi-
legar að öllu ytra útliti. Blikar per-
sónur leggja kapp á að komast í
kynni við tigið fóik, helzt ungt og
tekst oftast að draga pað að sér, pvi
nýjungagirnin og pessi leyndardóms
fulla óvissa um hagi peirra gerir sitt
til. En persónur pessar eru ekki
aunað en slægir og séðir fjárglæfra
braskarar, sera svo hverfa algerlega
einn góðan veðurdag, ea ýmsir sitja
eftir með sárt ennið, sem pe'm hefir
tekist að féfletta, annað hvort i spilum
eða á einhvern annan hátt.
Efni „Hjartadrotningarinnar“ er
pett : Til bæjar eins á Þýzkalandi
kemur ein slik æfintýra persóna, kona,
sem nefnir sig greifafrú og er ekkja
(ritstj. „Heimskringlu11 hefir ekki
tekið eftir pví, pvi hann segir, að
hún h&fi fram hjá manni sinurn með
bverjum sem- hafa vill, en pað er
raunar ekki meira en aðrar vitleys-
urnar. Annars lítur út fyrir, oð setn-
ingin að „hafa fram hjá“ sé rik i
huga ritstjórans, pví hún kemur pri-
faldtega fyrir í pessari grein hans).
Húa er fyriitaks fögur ogenginn veit
um ætt hennar eða uppruna. Henui
tekst með fegurð sinni og ástleitni að
aá haldi á og fá Dokkurt vald yfir
ookkurum mönnum af tignum ættum
og pað notar hún til að fá pá til að
spila við sig lukkuspil, par sem
hjartadrotniogia er hæsta tromp, og
frúin vinnur auðvitað nær ávalt (pvf
pað ey að sjálfsögðu hencar lífsstatf
að spila fjárhættuspil, en tignarnafn
hennar og fegurð halda mönnum frá
að gruDa hana nokkuð), en hverjum
fyrir sig segir hún, að hann sé sá eini,
sem hún umgangist svo náið. — Einn
af peim, setn benni hefir tekist að
heilla með fegurð sinni og ástleitni,
er barón von StsfE, sem er ungur, og
kvæntur fyrir ári sið&n. Henni tekst
að fá hann til að spila við sig, og
haDn tapar, en enga aðra óhæfu hafa
pau framið, eftir pvi sem honum far-
ast orð, sem eg skal nú að nokkuru
leyti tilfæra.
Hann verður pess var einn dag,
að hann hefir glatað bréfaveski með
talsverðum peningum, en kemst svo
að peirri niðurstöðu, að hann hafi
gleymt pví hjá greifafrúnni kveldið
áður pegar hann var að spila við
haoa. Svo er eics og hann hálf sjái
eftir, hve miklu haun hefir t&pað við
hana, en svo sættir hann sig við p&ð,
par sem hann sem aðalsmaður og
ge/iffemf.ður hafi ekki getað reynt til
að vinna fé af svo yndislegri kcmu,
pegar hann hafi setið einn andspænis
henni alt kveldið. Svo fær hann hálf-
gert samvizkubit út af pessum kunn-
iagsskap við greifafrúna og segir vif
sjálfan sig: „Eg held hún hafi ást á
mér....... Elska eg hnna?............
Hm!—Eg játa, að pað eru dutlungar.
Eg hefi verið fyrirmyndar eiginmaður
siðan eg kvæntist. Þessi iússneska
greifafrú er fyrsta konan, sem hefir
komið mér til nokkurrar óreglu“.
(KuDDÍngssk8pu inn virðist ekki hafa
verið jafn svívirðilga hneykslanlegur
og ritstj. segir, pó baróninn hafi látið
töfrast um stund af fagnrri og fjör-
ugri konu.—En ætli pað hafi ekki
margan góðan manninn hent, ritstj.
minn góður?). Þegar hann er í pess-
um hugleiðingum fær hann bréf frá
greifafrúnni, par sem hún skorar á
hann að sýna nú hvað mikið honum
pyki i sig varið, hún viti,að hann ætli
i leikhúsið með konu sinni, en uú
s'iuli hann heldur koma til sin, og pá
muni hún segja honum, hvort rúts-
nesk kona geti elskað pýzkan mann,
og endar bréfið pannig: „Munið eft-
ir spilunum okkar Hjartadrotningin
er tromp“. — Ut af pessu btéfi á bar-
óninn i stríði við sjálfaa sig. Annars-
vegar er skyldan gagnvait konunni,
en hinsvegar freistingin að hitta
greifafrúna, og svo býst hann par að
auki við að fá pá aftur bréfaveskið.
Að lokum verður pó freistingin yfir
sterkari og hann afræðar að fara til
greifafrúariunar. — í pessum svifum
kemur barónsfrúin beim og . finnur
bréfið frá greifafrúnni á borðinu og
les pað. Henni verður svo unikið um,
að hún b’dgur niður á stól, og svo
talar hún við sjálfa sig og set eg hér
nokkurar setningar: „Ó, guð minn
góður, eg held eg missi vitið........
Hann—annan kvenmann.... Eg má
til að komast buit—til mömmu. Nei!
Hún getur ekki hjálp&ð mér, fyrst
honum pykir ekki lengur vænt um
mig. En pað er óhugsandi, eg finn
pað, pví að eg elska hann—mér pyk-
ir vænua um hann nú, en nokkuru
sinni áður. Nú, pegar freistingin
.... pví p&ð er freisting og hætta" —
Þetta hneykslar ritstj. „Hkr.“ svo
mjög, en auðvitað af tómum mis-
skilningi — „Og eg ætti að f'ýja?
Nei, eg verð að vera kyr. En hv&ð á
eg að gera? Hvað yerir kona,pegar
maðar hennar œtlar að breyðast
henni?—Avitar?—Kvartar? — X>að er
er ósómi, og ekkert gagn i pvf. Þola
ptðpegjandi, að húu beri sigur úr
b/tum? Nei“. Svo dettur henni
e tthvað í hug, verður litið á end r
bréfsins og segir siðan: , Jæja,
greifafrú, pér raegið hafa há spil á
hendinni, en við skulum nú samt sjá,
hver hefir hj&rtadrotninguna á hend-
inni“. — Síðan sýuir leikurinn aðal
lega, hvernig hún notar spilin sin í
8amti:li sínu við baróainn. Hann er
I mikilli geðshræringu. Samvizkan
talar sínu máli og hann blygðast sin
fyrir sjálfum sér, og svo er freistingin
hins vegar. Hann segist bafa verið
í klúbbaum kveldið áður, og hún
læ3t ekkert vita, en hefir sett sér p&ð
takmark, að sigra hann svo, að haun
skuli hvorki fara til greifafrúarinn&r
né skrifa henni, og til pess ætlar hún
að nota spilin sln, en pau eru: ein-
læg ást, fegurð, sterkur viljakraftur,
skynsemi, umburðarlyndi og hjartans
löngun til að fyrirgefa. Og með
pessum spilum tekst henni að láta
hann finna pað betur og betur, að
hann h.fi ekki breytt sem sannheiðar-
legur maður. Svo kemur einn af
meölimum klúbbsins, mesti blaðrari,
sem segir alt sem hann veit og meira
til, og við pað kemst baróninn að pví,
að hann er ekki eini vinurinn greifa-
frúarinnar, og við pað blygðast hann
sfn enn meir, og geðsmunir hans
veiða enn æst-ri, og við pað bætist,
að hann pykiat viss um, að konu sína
muDÍ gruna, að hann hafi ekki sagt
henni satt, og í geðshræringu sinni
gerir hann hálfvegis játningu og spyr
hana hvað hún mundi segja ef svona
hefði nú farið fyrir sér; hún mundi
víst verða reið; hann megi til að fá að
vita, hvað húu mundi segja. Eg set
bér svar hennar, pví mér pykir pað
fallegt, pó ritstj. álíti p&ð kenna sið-
spillingu, hún svarar svo: „Eg mundi
taka um hendurni r á pér og horfa inn
i augun pin, og par mundi eg lesa,
hvað eg ætti að segja, pví par mundi
eg sjá blika eins og tár, iðrun og ást.
Svo mundi eg minna pig á alla okk
ar stuttu, yndislegu samveru. I>á
mundi eg segja pér, að mér pykir
svo vænt um pig, og að engin kona á
jarðriki geti elskað pig eins og konan
p í n, pví pú sért henni alt, öll ham-
ingja hennar, alt hennar llf — og eg
mundi biðja pig: Vertu góður við
mig—ást mína og lff mitt áttu, farðu
ekki illa með pað. Franz, Franz,
mér pykir svo vænt um pig.“ — Svo
fær hann að vita, að hún vissi alt, og
pegar hann spyr, hvort hún fyrirgefi
sár, pá segir hún: „Má eg ekkt til?
Eíns og eg geti annað? Hjarta
er tromp.“
Eg hefi nú allitarlega sagt efni
leiksins og legg óhræddur uodir dóm
hugsandi manna,hve siðspillandi hmn
sé og hvert pað sé ekki fjarstæða,
að hann kenni pað, að vissasti vegur-
inn til að örva ást eiginkvenna sinna
sé að vera peitn sem ótrúastir, og að
konur líti með velpóknun á lostagirnd
manna sinna til annarra kvenna.
Nei, ritstj. „Hkr.“ getur haft
hvaða skoðun sem hann vill f pvf efni
og framfylgt hcmDÍ, en „Hjartadrotn-
ingin“ kennir ekki pá skoðun. Eg
verð pvert á móti að vera á peirri
s'roðun, að leikritið geti verið gagn-
leg hugvekja fycir alt fólk og sýni
mjög réttilega, hvernig heppdegast
só haga sér, pá er öðruhvoru hjón-
anna kann að verða eitthvað á.
Eg skal geta pess, að eg átti
□okkurn pátt í að possi leikur var
leikinn, pó eg só ekki meðlimur leik-
(lokksias, par eð eg áieit haun hæfi-
lega langan með „Nei iau“, svo eg
verð að taka á raitt bak eitthvað af
á\ ítum ritstj , on eg gat pess strax
til, að fólk mundi liklega ekki skilja
hann alment, en aldrei datt mér f hug
að jafn skynsamur maður og ritstj.
„Heim8kringlu“ m andi misakilja hann
svona herfilegi (og hinn er liklega
einn um pað). Eun fremur skal pess
getið, að eg man ekki betur'cn að
pað væri eftir ráði Etnars Hjörleifs
sonar, eða að minstv kosti með hans
fullu sampyaki, að leikur pussi var
leikinn í Roykjavík, og að Indrið
E nMSiOii vaidi hauu, ásaiut fleirum,
pegar raean hér bá’iu hann að velja
leikrit, sem hæfi'eg muadu til að leik-
ast hér. Þeir báðir hafa pvf álitið
hann vel p -iss verðan, að sýna hann
almenninyi. og er pó víst óhætt að
fullyið-, að hvor peirra hafi fult svo
mikið vit á leikritum sem við báðir til
samans, ritstj, „Heimskringlu14 og eg
—og or pá mikið sagt.
Aö lokum skal eg segja ritstj.
„Heimskriuglu“ pað, að sé leikur
pessi ekki boðlegur almenningi, pá
eru aðrar eins greinar og pessi
„Heimskringlu“-grein ekki bjónandi
í opinberura blöðum; eg held að óhætt
sé að segja, að pær séu til skammar.
Sigurður Maynússon,
ÁRSFUNDUR „Manitoba Dairy
Assuciation“ verður haldinn í Winni-
peg pann 19. og 20. Febrúar 1903.
—Menn úr öðrum fylkjum rikisins
hslda par ræður. — Skrifið eftir „Pro-
grammes‘, til ritaraDS
Geo. Harcouet,
Box 1310. Winnipeg.
Dr. O. BJORNSON,
Baker Block, 470 flain St.
Office-tímar: kl. 1.30 til 3 og 7 til 8 e.h.
Telefón: Á daginn: 1142.
Á nóttunni: 1682
(Dunn’s apótek).
Starfstofa b«i«t á móti
GHOTEL GII.LESPIE,
Daglegar rannsóknir^með X-ray, með stœrsta
X-ray ríkind.
CRYSTDAL.N.DAK.
Thos. H. Johnson,
íslenzkur lögfræðingur og mál-
færslumaður.
Skrifstofa: 215 Mclntyre Block.
Dtanískri ft: P. O. ox423,
Winnipeg, Manitoba.
OLE SIMONSON,
mælirmeð sfnu n/ja
Scandiiiavian Hotel
718 Maiw Stbmt
F«ði £1 OO á dao.
VIDURI VIDURI
EIK, -i.
JAOK PHíd \med /œ9sta verdt.
POPLAR ‘ J
H1. <T- WEL'WOOD,
Cor, Princess & Logan, ’Phone 4691
The Kilgoap, Bimer Co,
Tilhreinsunar-
sala
Flókaskór,
Morgunskór,
Vetluierár,
Glófar,
með innkaups verði
20 prct. afslóttur
af öllum skófatnaði
Þessi afsláetur stendur yfir til 1.
Marz.
The Kilgour Rimer Co„
Cor. IVIain &. James St.
WINNIPEG,
EMPiRE RINK
Opinn hvern eftirmiðdag og á kveldin
Hljóðfæraleikendur þrjú kveld í viku
M, Mabtinson, ráðsmaður
AUDITORIUM & CITIZENS
RINKS
eru nú i góðu ástandi. Skautaferðir
hvern eftirmiðdag og aðkveldi, ,,Band”
á hverju kveldi. Fáið tímabils-aðgöngu-
miða og verið glaðir.
FULLJAMES & HOLMES, eigendur.
WESLEY RINK
. Balmoral og Ellice Ave.,
er nú opnaður. 1— Hljóðfæraleikendur
verða þar á hverju kveldi. — Hockey-
flokkar geta gert góða samninga |um æf-
ingar á staðnum.
“EIMREIÐIN”
fjölbreyttasta og skemtilega6ta tíma-
ritið á íslenzku. Ritgjörðir, myndir,
sögur, kvæði. Verð 40 cts. hvert
hefti. Fæst hjá U. S. Bardal, S.
Bergmann, o. fl.
C. P. BANNING,
D. D. S., L. D. S.
TANNLŒKNIR.
411 Mclntyre Block, Winnipko-
TKLBFÓN 110.
TIL NYJA ISLANDS.
Eins og undanfarna vetur hefi eg
á heDdi fólksflutnÍDfra á milli Winni.
peg og íslecdingafljóts. Ferðum
verður fyrst um sinn háttað á pessa
leið:
NORÐUR.
Frá Winnipeg hvern sunnud. kl. 1 e. h.
„ Selkirk „ mánud. „ 8 f. h.
„ Gimli „ þriðjud, „ 8 f. h.
Kemur til Islecd.tlj. „ „ 6 e. h.
S UÐUR.
; Frá ísl.fljóti hvern fimtudag kl. 8 f. h.
,, Hnausa „ ,, „ 9 f. h.
„ Gimli „ föstudag „ 8 f. h.
„ Selkirk „ laugardag,, 8 f. h.
Keuior til Wpeg. „ „ 12 á h.
Upphitaður sleði off allur útbún-
i aður hiun bezti. Mr. Kristján Sig-
valdason, sem hefír almennings orð y
sór fyrir dugnað og aðgætni, keyrir
sleðann og mun eins og að undan-
förnu láta sér ant um að gera ferð.a-
fólki feiðina sem pægilegast*. Ná-
kvæmari upplýsingar fást hjá Mr.
Valdason, 605 Ross ave., Winnipeg.
Diðan leggur sleðinn af stað klukkan
1 & hverjum suunudegi. Komi sleð-
inn einhverra orsaka vegna ekki til
Wionipeg, pá verða menn að fara
með austur brautinni til Selkirk sið-
ari hluta sunnudags og verður pá
sleðinn til staðar á járnbrautarstöðv.
unum East Selkirk.
Eg hefi eiunig á hendi póstflutu-
ing á milli Selkirkjog 'tWinnipeg og
get flutt bæði fólk og flutaing með
peim sleða. Pósturinn fer frá búð
Mr. G. Ólafssor.ar kl. 2 e. h. á hverj-
um rúmhelgum degi.
George S. Dickinson,
SELKIRK, - - MAN.
Gott er blcssaíí
brauðið!
Fáíð ykkur
bragðl
Yður mundi líka brauðið okkar.
það er eins gott og það sýnist, og
sumir fara svo langt að segja að það
sé óviðjafnanlegt. Reynið þau og
erum vér sannfærðir um að yður
muni smakkast þau ekki síður en
öðrum.
W. J. BOYD.
Smásölubdð 422 Main St. clntyre BlkM
Samvinnufélögiiv^1^
Er^ekki ný hugmynd. Elsta félag af
þeirrí tegund er á Englandi. Það var
stofnað árið 1777.
Árið 1901 áttu samvinnufélögin á
Englandi og leigðu út 1,257 hús, bygðu
og seldu 3,700 hús, lánuðu meðlimum
sínum 16,082 hús og höfðu varið til þess-
ara bygginga yfir #25,650,000.
The Canadian Co-operative
Investm nt Co, Ltd,
HEAD OFFICE, CARMAN. MAN.
lánar peninga rentulaust til þess að
byggia hús, kaupa bújörð, eða losa veð-
bönd af eign og gefur 16 áraog8mánaða
frest til endurborgunar. Deyi lántak-
andi á því timabili njóta erfingjar hans
sömu réttinda.
Árlegur kostnaður við lánið, ásamt
ábyrgðargja Idi; er sex dollarar af hverju
þúsundi sem bygt er fyrir. Gerið svo vel
að spyrja yður fyrir og njóta góðs af
þessu.—Vantar góða agenta.
Skrifstofa í Winnipeg.
Cor. Main & Bannatyn©,