Lögberg - 19.02.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGBÉRG, 19. FEBRÚAR 1908.

öigbírg
«r nfiB fit hv*m fimtndx af THE LÖGBBRO
PWNTING * PUBLISHING Co. flPggllti. »*
Car. VVilliam Atm. o« Nniit., Wim«ir«a.M*w.
— Kottar $2.00 om ártfi tá íslondl fi kr.) Borgiot
tyrlr (ram. KinnSk ar. I ent
Pobllshed mrr Tbondar by THB LÖGBERG
PRIN'TING * PUBUSHING Co. jlosorooratedj.
at Cor. Williím Arm. and Naaa St.. Wimmipks.
M*m. — Sobacriodoa orlc* $aoo o*r roar. payabU
ba advaoca. SiaaU oopím í aaata
aiTMTjáai ImmtI I j
Magnoa Paolaoo.
atramaa w***a«a:
John Jfi, Blondal,
AUOLÝSINGARr—Smfi-*n«lfialn«ar t aitt aWW
j cant fyrir so orfi *fia t pumi. dálkalenadar, y$
tent nm manofitnn. A atærrl aogl^aingnm nnt
Ioo«ri tlma. alaLíttar aftlr aimninal.
BÖSTAÐA-SKIPTI kanpanda Tarfior aB dk
kynna akriflaga og gata am frrraraadl bfiatal
fpf*} frmvil
UtaafiakrUt dl afgraifialoatofo bUfiaiaa g«i
Th* Logborg Prt*. Aa Pot>, Oo,
P. O, Boa 1282,
TaUwboaa gm. _______ WlmnUMg.
Utaoáakrttt dl rltaddraai ec.
Bdltor JLo«t>«ra.
P O. Box I282i Wlnnípaa Maa.
RVSamkTsmt la> dilðgom ar opoaegn Kaopanda
á blafii dgiid nenia nann ré tkoldiaua. þegur nana
♦eglr upp.—Ei kaupandi aem er I akuld viS blaSifik
$vtur vistfeilnm áil þcat afi íHkyuna heiiuilisskifa
iu. þá er þafi fyrir dónisrílumim álitiu aýniieg
•öunun fyrir prettvíslegurn dlgaugi.
*• 1 - ■ ■ ■
FIMTUDAGINN 19. Febr., 1903.
Man ttoba-Þin gið.
Eins og til stóð var Manitoba-
þingið sett ó fimtudaginn var tneð
vanalegri viðhöfn. Og eins og vana-
legt er var samþykt að fresta fundi
til mánudags eftir að þingsetningar-
ræðan hafði verið lesin og fast-
ákveðnar stjórnartillögur bornar
fram. Síðsistliðinn mánudag kom
því þingið aftur saman á fundi. Til
þess að gera hina fikveðnu tillögu
um þingsetningar- eða hísætiaræðu
■varið hafði stjórnin valið Hugh
Armstrong frá Portage la Prairie og
til stufnings Mr. Mclnnis frá
Brandon. þeir héldu stuttar og
fremur lélegar ræður þótti öllum.
Eftir að þeir höfðu lokið máli s'nu
tók Mr. Greenway til máls og ávít-
aði Roblin-stjórnina mjög harðlega
fyrir það, hvernig hún hefði með-
höndlað mál fylkisins á kjörtíma
bilinu. Hann sýndi fram á, hvað
rangt og fjarstætt það væri sem Mr
Roblin héldi fram, að fullkomin úr-
lausn væri fengin á vöruflutnings-
málunum; járnbrautarstúfarnir sem
hver rSðgjafi hefði fengið inn í sitt
kjördæmi, greiddi ekkert úr flutn-
ingsmálunum, þv( að alt yrði að
sendast eftir þessum tveimur járn-
brautum. þá hefði fylkið nú verið
ólíkt betur statt ef Northern Pacific
járnbrautarfélagið hefði verið hér
með brautir sínar og haldið hefði
verið áfram með samningana, sem
Hugh John Macdonald varbyrjaður
á. þá hefðu nú Manitoba-menn
haft tjögur járnbrautarfélög til að
keppa hver við önnur í stað tveggja
og mundi slík samkepni hafa þýtt
rneiri niðurfærslu á flutningsgjaldi
en alt það sem Roblin hefir gert.
Mr. Greenway ávítaði Roblin
fyrir að hafa gerst liðsmaður há
tollamannanna eystra og lýst yfir
því, að hann og flokkur hans væri
með því að innflutningstolJar yrði
hækkaðir. Slíkt gæti ekki verið
annað en tjón fyrir Manitoba; bænd-
um hlyti að vera það bagi að láta
hækka tollana á nauðsynjum þeirra
og þeir múndu aldrei inn á það
ganga. Tolluriim á hveitibandi
hefði verið 15 þrócent, en Laurier-
stjórnin hefði algerlega tekið af því
tollinn; væri kenningu Roblins fylgt,
Uiundi tollurinn á því framvegis
verða 45 prócent. það mundu bænd-
ur ekki álíta sér hag. Hann (Mr.
Greenway) áliti það ekki hvað sig
sjáifan snerti; hann vildi ætíð helzt
• kaupa þar, sem varan er ódýrust.
Mr. G.eenway sýndi fran á, að
ttjlur Roblin-stjórnarinnar viðvíkj-
andi vöxtum & skólasjóð fylkisins
væri gerður miklu hærri en þær ættu
að vera.
Mr, Roblin lýsti yfir því í svari
sínu, að hann væri tollhækkun
hlyntur, og sér væri það mikil á-
nægja að fá tilefni til að gera þá
yfhlýsing á þinginu. Geti Banda-
ríkjabændur þrifist með því að greiða
háa tolla af nauðsynjum sínum, þá
sjái hann ekki því Manitobabændur
ekki ættu einnig að geta það.
Enn hefir Gimli pingmaðurinn
ekki spurt Roblin um það, hve nær
jnrnbrautin til Ouk Point verði full-
gerð, en talið er víst hann geri það
einhvern tíma fyrir þinglok.
Stjór-nspeki ,,Heim»kr.“
það er aldrei mikið að græða á
því þegar „Heimskringla" leggur út
af örkinni til að ræða um fylkismél,
því að þó Gimli þingmanninura só
sumt vel gefið þá er það sannast að
segja, að hsnn skilur ekki upp né
niður i stjórnmálum fylkisins. Hon-
um er ekki „list sú léð“ og hann get-
ur ekki að því gert. Fyrir skömmu
sýndi Lögberg fram á það, hvernig
afturhaldsflokkurinn hagaði kjör-
dæmaskifting þegar hann væri við
völdin til þess að geta unnið kosn-
ingar með minnihluta atkvæðum.
Blaðið benti á, að þessu yrði komið
til leiðar með því að bæta sem flest-
um frjáJslyndum kjósendum við þau
kjördæmi sem undiröllum kringum-
stæðum mundu kjósa þingmenn úr
frjfelslynda flokknum, en bæta aftur
sem flestum afturhaldsmönnum það-
an inn í kjördæmi, þar sem'flokkarn-
ir eru álíka mannmargir fyrir. þetta
skilur Gimli þingmaðurinn ekki.
honum finst jafnvel, að þetta mundi
verða hagur fyrir frjálslynda flokk-
inn. Ef til vill tekst að gera mann-
inum þetta skiljanlegt um það hinni
fyrirhuguðu kjördæmaskifting Rob-
lins er lokið á yfirstandandi þingi.
Sem annað dæmi upp á skiln-
ingsleysi þingmannsins skal bent á
einungis eitt atriði: Lögberg sagði
það væri nauðsyniegt íyrir menn að
kynna sér stjórnm&l fylkisins og
gera sér ljóea grein fyrir stcfnumun
pólitfsku flokkanna og fræðast um
það, hverja þýðing það hafði FYRIR
FYLKIÐ þ^gar Greenwny-stjórnin
komst til valda árið 1888, og hverja
þýðing kosningaúrslitin 1899 höfðu.
þessu segir þingmaðurinn, að sér sé
ljúft að svara, og svo svarar hann
þvi hiklaust eftir sínum skilningi á
málinu. Hann telur ýmislegt til,
en fyrstu og helztu þýðing kosninga-
úrslitanna 1888 og 1899 FYRIR
FYLKIÐ telur hann það, að við
fyrri kosningarnar hafi Lögberg
fengið stjörnarstyrk og við hinar
síðari hafi það mist styrkinn. Lög-
berg kannast nú ekki við að hafa
fengið neinn stjórnarstyrk þegar
Greenway-stjórnin var við völdin,
en það fékk ýmsa stjórnarvinnu,
sem þurfti að vinnast og önnur
prentfólög mundu hafa unnið að þvf
frágengnu. Skilningur þingmanns-
ins er þá sá, að þýðingarmesta fylk-
ismálið sé það, hvort blaðið „Lög-
berg“ eða „Heimskringla“ var látið
vinna visaa stjórnarvinnu. Aum-
ingjalegri skoðun á fyikismálum get-
um vér ekki hugsað oss hjá þing-
manni; en vafalaust er hér talað í
íreinustu einlægni; það munu vera
tekjur „Heimskringlu" frá fylkis-
stjórninni—hinn svo kallaði „styrk-
ur“—sem þingmanninum er fyrir
mestu og hans aðal stjórnmál.
SkilnÍDgsleysi, sem kemur fram
hjá „Heimskringlu“ ritstjóranum er
hægt að þola og veita til vorkunnar;
en óærlegheitin og ósannsöglina sem
grein hans í síðasta blaði er full af,
er síður hægt að þola. Allar þær
illu afleiðingar, sem hann bend r á,
að hafi yfir fylkið geDgið við það, að
Greenway stjórnin komst til valda,
eru ekki einuDgis ósannar, barnsleg-
ar og heimskulegar heldur dónalega
illmannlegar, og þó það sé ekki til-
gangurinn að munnhöggvast við
„Kringluna" fremur hér eftir en
lingað til, þá skal hér með fám orð-
um svara hverju einstöku atriði
greinarinnar og sýna fram á, hve
ullsendis tilhæfulausar og illmann-
legar kærur hans gegn Greenwey-
stjórninni eru.
„Heimskringlu '-ritstjórinn seg
ir, að úrslit kosniriganna hafi haft
þá þýðing, að fylkið hafi verið veð-
sett fyiir 2| milj. dollars. Hann
gleymir að geta þess, að raikið af
láni þessu var reynt að fá áður en
Greenwuy kom til valda, en fékst
ekki á meðan Norquay-stjórnin sat
að völdum vegna þess afturhalds-
flokkurinn var gersamlega búinn að
eyðileggja lánstraust fylkisins eins-
og Roblin-stjórnin er nú vel á veg
komin með að gera. Hann gleymir
ennfremur að geta þess, að öllu þessu
láni var varið til þess að fá járn-
brautasamkepni í fylkinu og hrjóta
þannig á bak aftur járnbrautaein-
veldi afturhaldsflokksins, sem mörg-
um fylkisbúum enn er í fersku
minni, og til þess að koma upp opin-
berum byggingum hér og þar um
fylkið, til að afborga $315,000 tekju-
halla som var þegar Greenway-
stjórnia tók við, til að lána sveita-
stjórnum og skólahéruðum og svo
framvegis. það ætti annars ekki að
vera þörf á því að taka málstað
Greenway-stjórnarinnar þegar um
meðferð hennar á almenningsfó er
að ræða. Afturhaldsstjórnin valdi
slungna fínansfræðinga og stæka
afturhaldsmenn og pólitíska óvini
Greenway-stjórnarinnar til þess að
ganga ( gegn um fylkisreikningana
yfir alt tímabilið sem hún sat að
völdum og reyna á einhvern hátt að
gera þá tortryggilega, en það tókst
ekki: öll sú rannsókn varð fylkinu
til kostnaðar, Greenway-stjórninni
til sóma og afturh'alds-stjórninni til
verðugrar skammar.
„Heimskringla“ segir, að Green-
way hafi hleypt fylkinu í árlegan
ajóðþurð. Um þetta er ekkert ann-
að en það að segja, að það eru helber
tilhæfulaus ósannindi. Eftir öll
stjórnarár Greenway var, eins og
nefndin sem á var minst skýrði frá,
$248,136.40 tekjuhalli, sem varð
allur á sífasta árinu vegna þess fjár-
lögin gerðu ráð fyrir $300,000 sem
ekki fengust. Fylkisreikningarnir,
sem nefndin góða gat ekki annað
en kannast við að væru róttir, sýna
á öllum hinum árunum tekjuafgang.
„Heimskringla" segir, að fylkið
hafi verið látið borga út á aðra milj-
ón dollara til járnbrautarfélaga án
þess að f4 nokkur umráð yfir flutn-
ingsgjaldL Um þes3Í mál hefði
þingmaðurinn átt að hafa vit & að
þegja. það er nú fyrst og fremst
ekki satt að Greenway léti á aðra
rniljón dollara ganga til járnbrauta.
Sú upphæð er langt fyrir innan eina
miljón, En setjum svo, að það hefði
verið á aðra miljón og þó ennþá
meira hefði verið. Mun Greenway-
stjórnin eða frjálslyndi flokkurinn
þurfa nokkurn kinnroða að bera af
því? Fyrir fjárveiting þessa fær
GreenWay járnhrautarfélög til að
koma með brautir þeirra inn ( fylk-
ið, fékk 1,024 mílur af járnbrautum
lagðar um þvert og endilangt fylkið,
og auk þe3s fékk hann flutnings-
gjald fært niður í 14 cent úr 24 cent-
um. Er ekki þetta all sómasamlegt
í samanburði við járnbrautarrúðs-
mensku Roblins? Hann hefir hleypt
fylkinu í undir tuttugu miljon doll-
ara ftbyrgð til þess að fækka jfirn-
Drautarfólögnnum í fylkinu, fá
(lutning8gjald niðursett um 4 cent
og enga nýja járnhraut lagða. þykir
„Heimskringlu" það betra?
„Heimskringla" segir, að Green-
way-stjórninin hafi stolið um $3,000
af peningum, sem fylkið lagði út
:ýrir fargjöld íslenzkra vesturfara
og innkallaðir voru með æruuin
rostnaði. Fyrir þessa lygi ætti
úngmaðurinn að skamnmst s(n, því
íann veit upp & sínar tfu fingur
hvernig í máli þessu liggur og að
hér er um góðmensku Greenway að
ræða, en alls enga óráðvendni.
Greenway stjórnin hljóp fyrst und
ir bagga og lánaði íslenzkum alls-
Ieysingjum fé til þess þeir kæmist
vestur eða réttara sagt áhyrgðist
gufuskipafélaginufargjöldin. Stjórn-
in gerfti sér von um, að alt eða mest
alt fé þetta muudi borgast aftur og
til þess að Uta það ekki þurfa að
ganga í gegn um fylkisreikningana
hlupu nokkurir Islendingar undir
hagga ( braðina til þess að lúka
skuldinni við gufuskipafélagið. Með
mikilli (ýrirhöfn innkallaðist nokk-
uð af þessu og var pað auðvitað—
hvert einasta cent—látið ganga upp
( skuldina við þessa einstöku menn.
Hefði stjórnin viljað ganga hart að
mönnum þá hefði að Hkindum mátt
innkalla mest allar skuldirnar, en
Greenway áleit rétt að ganga ekki
ríkt eftir við nýkomna og efnalausa
innflytjendur; og þegar alt, það var
fengið, sem meðgóðu fókst.samþykti
stjórnin að eiga ekki frekar við inn-
heimtuna heldur borga það, sem til
vantaði. þannig er því varið, að
upphæðirnar, sem innheimtar voru
frá innflytjendum gengu aldrei og
áttu aldrei að ganga í fylkissjóð,
heldur til þeirra vissu manna, sem
upphaflega borguðu gufufuskipafé-
laginu. Haldi rítstjóri „Heims-
kringlu“ áfram með þessa fargjalda-
lýgi sína þá getum vór auglýst nöfn
þeirra, sem stjórnin bjálpaði til að
komást vestur og aldrei hafa sýnt
lit á að borga þá skuld.
„Heimskringla" segir, að þegar
Greenway hafi farið frá, þá hafi fylk-
ið verið komið í algerð gjaldþrot(
þessu er nú reyndar ekki svarandi
það er svo mikil fjarstæða. Hvern-
ig hefði Roblin átt að gefa trygging
fylkisins fyrir um tuttugu miljón
dollars rétt eftir að hann tók við
völdum ef fylkið hefði þá verið
gjaldþrota? En vér sögðumst ætla
að svara öllum ákæru atriðunum í
„Heimskringlu“ greininni, svo það:
er sjálfsagt að ganga ekki fram hjá
þessu. Og til þess aö sýna sem allra
mest frjálslyndi skulum vér láta oss
nægja að bera fyrir oss orð Roblins
sj'ílfs, sem hann talaði á Indian
Head fundinum 18. Desember 1901
þar fórust honum orð á þessa leið:
„Eg hefi nú skýrt yður frá tekj-
um fylkisins og eg efast ekki um,
að þér búist við að heyra minst á
eignir þess og skuldir. óefað hafa
Winnipeg-blöðin talsverða útbreiðslu
1 héraði þessu og munuð þér því
hafa veitt því eftirtekt, að skuld
hvflir á Manitoba-fylki og að stund-
um er um það deilt, hvernig láns-
fónu hafi verið varið. Eins og
fundarstjórinn tók fram, er fundur
þessi laus við alla pólitfska hlut-
drægni. Menn eru komnir hér sam-
an i kveld eingöngu til þess að ræða
business-tillögu. Eg bið yður þv(,sem
hvaða blöð sem þór hafið lesið, þar
rætt hefir verið um fylkisskuldina og
meftferð f jár þess sem inn hefir kom-
ið fyrir skuldahréfin, að lesa að-
finslurnar cum, gran salis (þ. e.:
leggja ekki of mikinn trúnað á þær)
efta meft tilhlýftilegri gætni, því aft
hér í Norðvesturlandinu, þar sem á-
kveftin flokkaskifting í stjórnmál-
um ekki hefir enn þá náö sér niftri,
geta menn naumast sett sig inn í
það, aft flokksákafinn leiftir einatt
til útásetninga þar sem ekki er fariÖ
nákvæmlega rétt með.
Beinar eignir fylkisins eru á
þessa leift:
Dominion G’v'm’t innstæða $3,877,776.00
Það sem stjórnin hefir lán-
að o. s. frv............... 135,000.00
Opinberar byggingar......... 848,000.00
Fylkislönd (áætlað) 7 milj.
ekrur á $3 ekraa......... 21,000,000.00
Peningar í sjóði............... 102,860.00
Alls............... $25,968,636.00
Beinar skuldir eru:
Skuldabréf fylkisins gefin út
í sambandi við M. & N.W.
járnbrautina....... ......$ 787,426.67
Dto. í sambandi við Hudsons-
flóa-járnbrautina........... 255,986.66
Fyrir fylkisþarfir.........1,498,933.88
Dto. dto.................... 997,666 67
Dto. dto.................... 500,000.00
Alls...................$4,040,018.33
EBa fylkiseignir umfram allar skuld-
ir $21,923,628.67.“
Ekki einasta nægja þessi orð
Roblins til að sýna að hagur fylkis-
ins var hinn blómlegasti þegar Green-
way-stjórnin lagfti niður völdin, held-
ur lýsir Rohlin opinberlega yfir þvf,
að aðfinslur afturaaldshlaðanna við
meftferð Greenway-stjórnarinnar á
almenningsfó hafi verið ósannar og
varar menn við að trúa þeim.
Með þessu vonum vér að ósaon-
indum „Heimskringlu" um það,
hverja þýðing kosningaúrslitin 1888
höfðu fyrir Manitoba-fylki, só svar-
að.
Gæti ein lygin verið annarri ó-
sanbari þá fer „Heimskringla" þó
með enn þá meiri ósannindi þegar
hún reynir að sýria hverja þýðing
kosningaúrslitin 1899 hafa haft og
eru daglega að hafa. Fram á það
mun Lögberg reyna að sýna svona
smátt og smátt.
Harðindin á Finnlaudi.
Á yfirstandandi tímum er mik-
ið talað um hallærið í Norftur-Sví-
þjóð og ekki einasta hefir svenska
stjórniu tekift sig mjög myndarlega
fram um aft hjálpa fólkinu og létta
neyftinni á allan hátt, heldur kemur
hjálp að úr öllum áttum utan ríkis(
sérstaklega frá Svíunum í Banda-
ríkjunum, sem þar eru fjölmennir og
margir stórauðugir.
Mönnum er ekki jafn kunnugt
i neyftarástandið á Finnlandi, sem þó
er ennþá miklu átakanlegra og
aumkvunarverðara,. Á Finnlandi
tekur hallærið yfir meira en helm-
ing alls landsins að víðáttu, og nær
til 400,000 manna. Mannfjöldinn á
Finnlandi er alls 2,500,000, svo að
einn sjötti innbúauna, sem býr á
víð og dreif um skógana á strjál-
bygðasta svæði landsins, er þá nú
sem stendur upp á góðmensku og
hjálp fólks kominn, ekki einasta
með matvæli, heldur einnig með út-
sæði á komandi vori ef hægt verður
aft halda lífinu ( fólkinu til þess
tfma.
Og það er ekki einasta hungurs-
neyftin, sem þar amar að, heldur
hafa bágindin l«itt til megnra sjúk-
dóma, svö fólkið þarfnast hjúkrunar
ekki síður en matar. Fólkið hetir
neyðst til að éta svart brauð búið til
úr frosnum rúg, sem er svo beiskt á
bragðið, að hross fást ekki til að éta
það; svo hefir fólkið étið frosnar
hálfvaxnar kartöflur og vökvann úr
skógarlaufum og malaftan trjáböik.
þó þetta seddi hungur fólksins í
svipinn þá var það svo óholt, aft fólk-
ift veiktist af því.
þaft gerir hallæri þetta enn þ4
tilfinnanlegra, að verzlunardeyfft
mikil er í öftrum hlutum landsins og
framleiöslan hefir stórum farift mink-
andi síðan Rússastjórn skyldafti
unga menn frá 21 árs til 26 ára til
aft ganga I herþjónustu. Hjálp frá
þeim 2,100,000, sem ekki eru i verstu
harðindapl psunum, til þeirra 400
þús„ sem mesta nauð lífta, þýftir því
almenn neyð um gjörvalt landift.
Bágindi þessi stafa alls ekki af
ódugnafti Finnanna, heldur kom^af
óviftráftanlegum völdum. Fólk þetta
hefir á ekkert annaft en jörðina að
treysta og með iðjusemi og miklum
sparnafti gerir það ekki betur jafn-
vel ígóðum árum en að halda við
og svo þegar árferðið bregzt er alt
farið. það er gert ráð fj-rir að það
kosti $2 að fæða hvern mann á
Finnlandi um mánuðinn. Og að
fæða þessar 400,000 þangað til upp-
skeruvon er í næsta Agústmánuði
mundi því kosta ytir sex miljón
dollara.
Skorað hefir veriö á menn í
Bandaríkjunum, sérstaklega ft meðal
Skandivanna að rétta hjftlparhönd;
en eins og eðlilegt er verður Svíun-
um þaft fyrir aft láta landa sína sitja
fyrir hjálp sinni. Óhætt má segja,
aft Finnarnir séu meiri hjftlparþurfar
en Svíarnir. Svenska stjórnin
hugsar um þurfamenn sína og auk
þess eru stórauftugir menn á raeftal