Lögberg - 31.12.1903, Blaðsíða 4

4
LÖGEERG 31. DESEMBER 1903
J'ögberg.
ííór. SBilIiam JUe,
a^imtipcg, JJUn.
M. PAUL80N, Eclltor,
J. A . BLONDAL, Bua.Mnnager.
VTANÁSKBIFT :
The LÖQBEKO PRINTING 4 PIIBL. Co.
P.O.Lox i;í , V iri jj < t, * 11.
I■ittilvdcgirn 31 De&enbcr 1903.
Tll kaupendanna.
Urn leið og Lögberg óskar öll-
um kaupendom sínum og vinum
goCs og gleðilegs nýárs með innilegu
þakklæti fyrir árin sem & bak við
liggja og sérstaklega fyrir hið útlíö
andi, sem verið hefir hagsældarár
iyiir Lögberg, ekki síður en aðra,
og það á hinum mörgu kaupendum
sinum mest aö þakka, þ4 er oss s*r-
íega miki! énægja að geta lýst yfir
því, að útgefendurnir hafa séð sér
fært og ékveðið að ttækka blaðið til
muna með byrjun næsta árgangs.
Utgefendurnir hafa ætíð til þess
fandið, að ísienzku blöðin væru ö-
hæfilega dýr miðað við en3k b!öð,
og þótt kaupendatalan sé ekk' >tór,
miðuð við keuperdatölu ra
blaða, þá vrrri þessi fyriri n. iða
stækkun blaðsins komin 4 f > • i ef
tkki hefði verið útistandandi st.ír-
té af tskriftargjaldinu. Síðustu ér-
in htfir im heimton gengið vel.og é-
ifta útgefendurnir, að kauper.dum
verði ekkiftannan héttbetur þakk-
að fyrir góð skil en með því að
stækka blaðið. Enn á Lögberg
mikið fé útistsndandi, og vona út-
gefendurnir, að þeir, sem því skulda,
1 ti það njóta viðleitninnar að gera
ve! við þft með þvi að gera rögg t
sig og borga.
Newfoundland.
Eir s og getið var í síðasta blaði
voru hefir nú á yfirstandai di tíma
komið til orða að Ne'wfoundland
gengi ir n 1 canadíska fylkjasam-
nandið. Hvoit Newfoundland-
meun ganga inn eða ekki, er undir
þvík«niðh\er kjör þeim bjóðast.
þegar canadíska fylkjasambandið
var myndað um ári*', þá var fram á
það taiið, að Ntwfoundland yrði
með. En eyjaimenn vildu ekki
vinna það fyrir blunnindi þau sem
bo*'in voru í aðra hönd að sleppa
Bjalfstæði sinn. það voru vissir
meuu, sem sjftlfra sín vegna voru
sanibandinu andstæðir og fvrir á-
hrif þeirra og fortölur gieiddu eyj-
; ; inenn atk'æði gegn því með mikl-
im atkvæðamun að sameinast Can-
i da-fylkjunum.
Vegna al!s væri það Jnngeðlileg-
ast að Newloufadland tilheyrði Can-
ada, ekki einasta vegna þess eyjan
er brezk nýlenda, heldur vegna þess
hvar hún liggur og ekkisíður vegna
þess, að eynni tilheyrir Labrador-
strondin andspænis á löngu svæði.
það mundi því veröa Canada mjög
tilfinnanlegt tjóri ef Newfoundland
gergi í samband við eitthvert annað
ríki t. d Bandarikin; þess vegna
hefir lfka síðan verið reyntað vinna
að sameiningu þó ekki hafi enn þá
dregið saman.
Aldrei hefir Canada átt það eins
í hendi sinm að fft Newfoundland
til að Bameinast sér einsog Rrið 1895,
næstsiðasta ftrið sem aflurhalds-
menn s'.tu að völdum i Ottawa. þvi
að þá beiddust eyjarmenn beinlmis
inngöngu i sambandið. En arið
1869 bafði Bir John A, Macdonald
lýet ytir því, að hann áliti inngöngu
Newioundlands mjög líuls virði, og
Mackenzie Bowell stjórnin, sem við
völdin var árið 1895, lét það álit
hans mestu varða og hafnaði boði
eyjarmanna.sem var þó svo aðgengi-
legt, að ek ki verður við því búist,
að nú eða hér eftir geti orðið um
sameining að tnla með jafn góðum
kjörum fyrir Canada.
Árið 1895 voru útgjöld Newfound-
lands nálægt $2,000,000 og voru
tekjurnar fengnar inn sumprrt með
tollum. þegar ekki tókust samn
ingar við Canada, varð Newfound-
landstjórnin að færa útgjöldin nið-
ar um tvo þriðjunga úr miljón; en
síðan hefir hagur eyjarinnar svo
batnað, að tekjur og útgjöld hafa
stigið upp aftur og eru nú á þriðju
rniljón. Skuld eyjarinnar er
$17,000,000.
Newfoundland-menn fórn fram á
það, eins og eðlilegt var í alla staði,
að Dominion-stjórnin tæki að sér
ekuldina í réttum hlutföllum við
Ganada skuldiria o? greiddi 5 prct
af mismuninum væri Newfound
land-skuldin blutfallslega minni.
Eonfremur var fram á það farið, að
Dominion-stjórnin tæki að sér öll
opinber mál eyjarinnar nema menta-
mál og brúa og vegsgerð, og borgaði
eynni árlega—sem fylkistillag, fyrir
8tjórnarlönd, mismuninn ft skuld
inni, tillag til fiskimanna, þingkostn
að o. s. frv.—$819 200.
Ottawa-stjórnin neitaði að taka
að sér alla skuldina og vildi ekki
borga eynni áilega nema í mesta
lagi $505,600. En með því New
toundland niönnuui var þá ant um
samkomulag, buðust þeir að lokum
til að gera sig ftnægða með það, að
Dominion-stjórnin tæki að sér skuld-
ina, járnbráutina og telegrafþræðina
og legði eynni árlega til $650,000 f
peningum. En svo hrspnllega
skammsýn var stjórnin í Ottawa þá
að bún gekk frá þessu tílboði, neit-
aði að ganga að því nema Bretar
tækju að sér þriðjung Newfound
land skuldarinnar, sem þó hverjum
heilvita manni hlant að vera aað-
skilið að ekki gat tekið neinu tali.
Utdráttur úr ræðu,
stm Sir llichard Carl wright hélt á
almennum fundi í l'oronto,
Ont, 10■ Ðesember.
(Niöurl.)
Hverjir mótmæltu C. P. R. fyrir-
ætluninni og hvers vegna? Sand
tield Mscdonald, Sir Alexander Galt,
Mr. Blake, Hon. Alexander Mac
kenzie. Og þeir réttlættu fullkom-
lega þft mótspyrnu sína. Á þeim
áram var ómögulegt að fullgera
brautina á tíu árum, eins og gert var
ráð fyrir í samningnuum. Mér er
það ekki ókunnugt, að það tókmæl-
ingamennina alt að tveimur árum
að finna nokkur skörð vestur í gegn
uro fjöllin. Menn vissu ekki mikið
um land þetta á þeim árum. Eg
rnan vel eftir omræðunum um C. P.
R. malið þft, og eg skal segja yður
það, að enginn maður í stjórninui,
sem fyrirtækið setti i hréyfingu,
hafði neina hugmynd um það, eins
og kom í Ijós frammi fyrir rann-
sóknarnefndinni, hvort yfir einn
tjallgarð eða þrjá þyrfti að komast
til að ná vestur í British Columbia.
Eg held enginn þeirra hafi þá stígið
fæti sínnm í Norðvesturlandið—
nema Sir Charles Tupper, sem heim-
sótti Louis Riel undir skringilegum
kringumstæðum (hlátur), og tafði
hjá honum hftlfan klukkutíma til
þess að fá fullkomna landfræðilega
þekkingu á öllu Norðvesturlandinu
(hl .tur). Segjum að G. T. P. járn-
brautin kostaði þrisvar eða fjórum
sinnum það, sem við gerum ráð fyr-
ir, ef a hö um iiokkura ástæðu til að
gera ri ð fyrir, bvað mundi þá samt
kostnaðurmn verða? Kostnaðurinn
mundi verða setn svarar einum sex-
tugasta af öllum landstekjunum. Eg
leytí mér að segja, að ef inntíutning-
ar ganga eins vel framvegis eins og
siðusta undanfarin ár, þá græðir
landið meira & eins árs innfiutningi
en nemur öllum kostnaðinum við
þetta þýðingarmikla fyrirtæki okk-
ar.
Fólksklutningur fra Bandaríkj-
UNUM.
Hvaðan fáum vér innflytjendur
vora? Fyrir nokkurum árum urð-
nm vér að sjft á eftir fólki voru
streyma þúsundum saman til Banda-
ríkjanna Nú er sú breyting ft orð-
in, aö beztu bændur og bændaefni
Bandaríkjanna streyma til Canada
þúsundum sanian og setjast að ft
meðal vor. þar má segja, að vér
höfum fittatíu miljónir á að ganga,
og nægi það ekki, þá hálfa Norður-
álfuna. það er kunnugt, að tiltölu-
lega lítið er nú eftir af óbygðum
löndum i BandarfkjuDum, svo lítil
hætta er ft því, að þangað verði mik-
,11 innflutningur framvegis af þeim
flokki inntiytjenda, sem vér viljum
helzt að til Canada flytji. Mikill
inuflutningur hefir að vísu verið til
Bandaríkjanna á síðustu árum; en
þeir iunflytjendur eru, eins og
Handaríkjamenn sjftlfir vita, úrhrak
Norðurálfu þjóðanna. Skandinav-
fsku þjóðirriar og Englendingar eru
að hætta að flytja til Bandarfkjanna
að heita m ; flytji þeir þangað, þi
koma þeir þó hingað margfalt fleiri.
það er eitt mál enn þá, herrar
mínir og frúr, sem mig langar til að
minnast á. Eg veit það vel, að því
miður misskilja menn það, sem eg
ætla ft að minnast, og það menn, sem
mér er ant um að ekki misskilji
mig; og aðrir leggja rangan skiln-
ing í orð mín af öðrum ástæðum.
það eru mikil umbiot í loftinu, og
það liggja þýðingarmikil mál fyrir
til meðferðar.
Aðalmálið, sem nú er á dagskrá
hjá Bretum, er hvort ,unt só að
styrkja samband brezka ríkisins.
Eg man þá tíð, að brezkir stjórnmála-
menn l 1 tu það ekki hægt. Eg man
þátíf, að brezkir stjórnmftlamenn,
og það ft meðal hinna hclztu, voru
til með að lofa brezku nýlendunum
að eiga sig, ekki sízt nýlendunum í
Norður-Ameríku. A þessu hefir
mikil breyting orðið. Eg held hér
á hinni einkennilegu yfirlýsing
Balfour stjórnaríormanDS Breta.
Hún er gætilega og vel samin eins
og við er að búast úr þeirri átt. En
með allri tilhlýðilegri virðingu leyfi
eg mér að segja, að hún er fremur
fræðileg en framkvæmanleg. Fjár-
mftlafyrirkomulag Bandaríkjanna
er spilt; bæði frá pólitísku og við-
skiftalegu sjónarmiði er það óheilt.
það hefir mjög skaðleg ábrif ft það
til hverra auðurinn rennur, og er
það þýðingarmikið atriði. Eg álít,
að Canada vilji engan Pierpont
Morgan hafa og engar eftirlíkingar
af Rockefellers á meðal Canada-
manna. Canada vill engin Stand
ard Oil félög hafa og engin stál
trusts. Canada æskir þess ekki að
eiga öll viðskiftamftl sín ft valdi
fárra ábyrgðarlausra einvaldsherra.
sem geta haít miljónir manna í land-
inu að leiksoppi.
Mr, ’Chamberlain er praktlskur
maður og kunnugri málunum en
Balfour, enda tek eg eftir því í ræð-
um hans nú, að hann talar um toll-
löggjöf Bandaríkjamanna sem and
styggilega tolllöggjöf. Samt er
Chamberlain ekki ætíð klftr á því
við hvað hann á, og eg efast um, að
hann hafi hugsað til hlítar það sem
hann fer fram á. Eg er viss ura, að
hinir canadísku talsmenn hans hafa
að minsta kosti ekki geH það. það
eru eigin hagsmunir sem fyrir þeim
vaka. Nú skal eg segja yður
álít mitt; svo getið þór
dæmt um, hvort þér álítið hið sama.
Haldi Chamberlain fram verudar-
tollakenningu, þft legg eg kenningu
hans ekkert liðsyrði. Haldi hann
fram gagnskiftakenningu, þá er öðru
mili að gegna. Haldi hann því fram,
að Bandarlkjunum hati fleygt ftfram
vegna verndartollanna, þft mótmæli
eg því. Haldi hann því fram
að þar hafi verið framfarir þrátt
fyrir verndartollana, þá er eg
algerlega á hinu sama. Segi hann
að velllðunin í Canada stafi af
verndartollum, þá neita eg því skil-
málalaust og reynslan sýnir að það
er ósatt. Segi hann að verndartoll-
ar fyrirbyggi verzlunardeyfð, þá
svara eg því, að hann veit ekkert
um verzlunarsögu lands þessa. Eg
geng ekki inn ft það, að nein sérstök
fjármftlastefna geti fyrirbygt verzl-
unardeyfð. Segi hann, að það sé
hagur fyrir þjóðirnar að gera hag
kvæma gagnskiftasamninga hver
við aðra, þá geng eg inn ft það hft-
tlðlega. Segi'hann það borgi sig að
leggja eitthvað í sölurnar til að
koma sllku til leiðar, þft er eg á
sama mftli. það er meira að segja
ekki ólíklegt að menn eins og Gos-
chen lávarður, Salisbury lávarður
hertoginn af Devonshire og Rose-
bery lávarffur mundu hafa samsint
því, og só vel leitað, þá er ekki aH
vita nema menn reki sig fi það, að
j Adam Smith, John Stewart Mills
; og Cobden hafi verið á sama máli.
Segi Chamberlain að hátollar sóu
j skaðlegir í viðskiftum við hfttolla-
j lönd, þá fer hann rétt með. Segist
hann geta lagt toll 4 inoflutta mat
j vöru frá öllum löndum án þess hún
hækki í verði, þá segi eg hann fari
iu.},tmeð. En segi hann að hægt
sé að leggja toll á vöruna frft vissum
j löndum án þess hún hækki í verði,
; þi er öðru máli að gegna; undir
j vissum kringumstæðum getur slíkt
I verið rétt og aftur undir vissum
kringumstæðum ekki. Fínansfræð-
ingarnir hafa rétt fyrir sér í því, að
strekkingur milli landanna í við-
skiftamftlum só skaðlegur; en stjórn-
málamennirnir geta einnig haft rétt
fyrir sér í því, að löndin geti neyðst
til slíks.
Yilji menn ná sér niðri & Banda-
ríkjamönnum þá verður slíkt ekki
með því að leggja hfta tolla ft vörur
verksmiðjumannanna, heldur á
bændavöruna sem hingað til hefir
verið sénd á enska markaðinn.
Bandaríkjabóndinn hefir í rauninni
engan annan markað að enúa sér til.
Að þessu miða brezku verzlunar-
hlunnindin, og þó Bretar legðu toll
á iunflutta hændavöru frá Banda-
rikjunum þft hafa þau undan engu
að kvarta. Eg ftlít auk heldur, að
slíkt mundi auka álit Bandaríkja-
munna á Bretum.
Eg hefi ætíð verið því hlyntur, að
sem bezt samkomulag gæti komistá
milli enskumælandi þjóðanna og
sérstaklega irilli Bretlands, Canada
og Bandaríkjanna. Með það í huga
hefi eg mælt fram með gagnskifta-
samningum við Bandaríkin; það hef-
ir meðal annars komið mér til að
vera með brezku verzlunarhlunn-
indunum. það er þess vegna sem
eg er hlyntur verzlunarsambandi
milli Bretlands og nýlendanna. Slíkt
mundi verða hagur fyrir Canada.
Á hinn bóginn hefi eg enga löngun
til þess að lHa Canada græða ft
kostnað Breta. Vér getum haft
vellíðau í landi án þeirra eins og vór
höfum getað það án Bandaríkja-
manna. En þrátt fyrir það dylst
mér ekki, hve mikla þýðingu gott
samkomulag milli brezka ríkisins og
Bandaríkjanna hlyti að hafa.
Hefðu andstæðingar vorir getað
sýnt jafn miklar framfarir og jafn
gott ástand eða nokkuð svipað því,
sem eg hefi hér sýnt yður í kveld,
þegar þeir voru við völdin, þá mundu
þeir hafa látið mikið yfir sér og
þózt verðskulda traust og fylgi
þjóðarinnar. Eg bið yður að leggja
ekki trúnað ft staðhæfingar óvin-
anna. Reynist trúir flokk yðar hér
eftir eins og hingað til og þá vona
eg, ef gæfan verður með, að fram-
farirnar á næstu sjö árum verði ekki
síðri en & hinum síðast liðnu. Eg
vona að framfarirnar á næstu árum
taki framförunum á undanförnum
árum langt fram, og að það, sem eg
nú hefi sýnt yður, só ekki nema for-
smekkur þess, sem Caaada ft eftir að
verða. Ef þér athugið málin eins
og sjálfstæðum og frjálslyndum
mönnum sæmir þá munuð þór reyna
að alt, sem eg hefi hór lagt fram
fyrir yður, er satt og rétt og eg
vona að það nægi yður ti þess að
veita stjórn Sir Wilfrid Laurier®
einlægt og öflugt fylgi við næsta
kosningar.
Yflrlýsing ,,Vínlands.“
Svolátandi yfirlýsing hirtist í síð-
asta „Víulandi*-:
„í sfffasta blaði ‘Vínlands’er ekki
rétt sagt frá þar sem sagt er, að að
undanförnu hafi verið l!tið útlitfyr-
ir að Canada vildi ganga að sérstök-
um samningum við Bandaríkin um
verzlunarmftl. það eru Baudaríkin
sem ekki hafa viljað gera sérstaka
verzlunarsamninga við Canada eins
og flestum mun kunnugt. þar er
líka sagt sð verndartollarnir í Can-
oda séu engu minni nú en þeir voru
á tíð íhaldsstjórnarinnar að því frft-
dregnu að 33^ prócent afsláttur er
gefinn af vörum frá Englandi. En
'pað er ekki rétt, því á sumum vöru-
tegundum hafa tollar verið lækkað-
ir síðan á dögum íhaldsstjórnarinn-
ar og ffteinar eru nú alveg tollfríar
orðnar. ‘Lögberg’ hefir bent ‘Vín-
landi’ á þessar villur og kunnum
vér þvl þakkir fyrir leiðréttingarn-
ar. Sömuleiðis mætti nefna athuga-
semd Lögbergs við orð'Vính > >’ <’ um
fjármálaræðu Fieldings, því ding
hans til Breta um það, að þi i .,>fíJu
undan engu að klaga þó >. nda-
raenn lækknðu tollana hjft s^r, var
ekki t'llaga um tollhækkun á ensk-
um vörum"—skilur rokkur lifandi
maður þesca síðustu setningu hjá
„Vínlandi"? — „En ‘Vínland’ segir
rétt frá þessu á öðrum stað, og þess
hefði Lögberg mátt geta. Annars
eru ummæli Lögbergs um .hnipping-
ar ‘Vínlands’ í Lanrier-stjórniua‘ ó-
þörf þó þau séu samboðin .þénustu
samlegum anda‘.“
þakkarvert er það, að „Vínland“
skyldi afturkalla ósannindi þess eða
vitleysu um Laurier stjórnina; og þó
hefði það verið enn þá miklu þakk-
arverðara—og langtum prestslegra
—ef því hefði ekki fylgt óverðskuld-
aður, undur stráksleuur ng heimsku-
legur óþverri í garð Lögbergs ogrit-
stjóra þess. „Vinland" þakkar Lög-
bergi fyrir ieiðréttingarnar, það var
rétt gert og þar hefði blaðið átt að
slá botninn í. Alt sem þar fer 4
eftir hefffi verið betur ósagt. það
situr illa á ritstjóra „Vínlands" að
fetta fingur út í blaðarnensku ann-
arra manna, því að aumari frágang
á riti er hart að finna en á „Vín-
landi." Lögberg gerði ekki athuga-
semd við ummæli „Vínlands" um
Laurier stjórnina vegna þess þau
væri nokkura vitund athugaverðari
en margt annað sem hlaðið fiytur,
heldur vegna þess mál þetta stóð
Lögbergi nær. Tökum t l dæmis
rit9tjórnargreinina í síðasta b'aði um
Panamaskurðinn. Sú grein er eig-
inlega ekkert annað en ósanninda
þvættingur frá upphafi til enda, og
oss kæmi það ekki ft óvart þó ein-
hver Bandaríkja-Íslendingur gerði
athugasemd við hana og gætí „Vín-
landi" tækifæri til að „kunna honum
þakkir fyrir leiðréttingarnar." Vór
skulum benda hér ft að eins eitt
atriði af mörgum: „Vínland" segir,
að Bandaríkjastjórnin hafi f'rá byrj-
un vitað alt um áform og uppreist-
arviðbúnað Panamamanna. þetta
hlýtur að vera ósatt, því að stjórnin
í Washington þverneitar að hafa
verið í vitorði með Panamamönn-
um og sannar þá neitun sína með
því að sýna, að svo flatt hafi upp-
reistin komið upp á Roosevelt for-
seta, að hann hafi orðið að stinga
kafla úr boðskap sínum til auka-
þingsins undir stól og rita annan
nýjan. það er naumast hægt að
hugsa sér að þetta atriði hafi farið
fram hjá ritstjóra „Vínlands."________
Rangt er það líka og heimskulegfc
að kenna stjórninni í Bogota um
það hvernig fór með Panamasamn-