Lögberg - 26.05.1904, Blaðsíða 4

Lögberg - 26.05.1904, Blaðsíða 4
4 LÖGBERG, FIMTUDAGIMN 26. MAI 1904. JCögbeig cor Williara Ave.{& Neca St. Sitlinnipeg, ^ttan. M. PAULSON, Eclitor, J. A. BLONDAL, Bus.Manager. UTANÁSKRIFT : * The 1.ÖGBEKG PRINTING Ai PUBLCo.. P. O, Boi 1 3fl., Winnlpeg, Man. Gamla sagan. Um þvert og endilangt landiö er því af andstæðingum Laurier- stjórnarinnar haldiö fram munn- lega og skriflega, aö góðæriö, auk- inn markaður fyrir canadískar vörur og betri prísar á undanförn- um árum sé á engan hátt henni aö þakka, heldur eölilegri rás viö- buröanna, sem mannleg stjórn ekkert ráöi viö. En nú hefir ost- ur og reykt svínsflesk falliQíí veröi fyrir aukna samkepni á brezka markaönum; og nú rísa sömu mennirnir og sömu blööin upp og halda því ótvírætt fram, aö verö- lækkun þessi á osti og fleski sé Laurier-stjórninni aö kenna. Það er gamla sagan: Aö spila á skilningsleysiö og heimskuna. Því aö skynsömum og skilningsgóöum mönnum koma þeir ekki til aö trúa því, að ráöi stjórnin ekkert við markaðinn til góös þá ráði hún fremur viö hann til hins verra. En ekki er því aö neita, þó ilt sé til frásagnar, að alt af fást ein- hverjir til aö trúa þessum og því- líkum fjarstæðum og heimsku. ÞaÖ eru til dæmis til þeir menn hér í Vestur-Canada, sem trúa leiötogum afturhaldsflokksins ti þeirrar heimsku, er fram er hald iö nú, að nauösynjavörur hækki ekkert f veröi fyrir þaö þó inn- flutningstollurinn veröi stórum hækkaöur. Þaö eru til þeir menn í Vestur-Canada, sem trúa því, aö landið hafi fremur ilt en gott af því aö fá Grand Trunk Pacific járnbrautina vestur. Það eru til þeir menn, sem trúa því, að land- inu skíni ekkert gott af hinum mikla fólksflutningi til Norövest- urlandsins. Þaö eru til þeir menn (eöa þaö lftur svo út), sem trúa því, að Canada skini gott af því að fá afturhaldsmenn aftur til valda. Það eru til menn, meö öðrum oröum, sem öllu trúa, hvaö mikil fjarstæða sem er, ef það bara kemur frá leiðtogum afturhaldsflokksins. En trúgirni þessi fer óðiim minkandi, vegna þess skilningur og þroski manna í landsmálum fer óöum vaxandi. Vér höfum áöur bent lesendum vorum á þaö, aö verð canadísku virunnar á brezka markaönum fellur og stígur eftir því, hvaö samkepnin þar er mikil eöa lítil, og aö Canadastjórn, hverjum pólitíska flokknum sem hún til- heyrir, ræöur alls ekkert viö slíkt. Laurier-stjórnin hefir aldrei gert kröfu til þess aö ráöa verði á can- a lískum vörum á heimsmarkaön- um. Samt sem áður væri rangt aö haida því fram, aö stjórnin heföi ekki eöa gæti ekki haft áhrif á viðskiíti manna við umheiminn og vellíöan ýmsra flokka í landinu. Áhrif afturhaldsmanna, meðan þeir voru viö völdin, voru sjáan- leg, og áhrif frjálslyndu stjórnar- innar, síöan hún kom til valda, ekki síöur. Áhrif stjórnanna voru aö vísu sín upp á hvern máta eins og eölilegt er í alla staði, því stefn- an er svo gagnólík og markmiöið sitt hjá hvorri. Markmið afturhaldsmanna var þaö, eins og þaö er enn í dag, aö hlynna aö verksmiöjumönnum og kapitalistnm í Austur-Canada, vernda þá frá útlendri samkepni og láta þá vera sem mest eina um canadíska markaöinn. Og til þess aö ná takmarki þessu inn- leiddu þeir verndartolla eöa há- tolla löggjöfina. Þetta leiddi tij þess, aö sá flokkur manna—verk- smiöjumennirnir—sem afturhalds- stiórnin sérstaklega bar fyrir brjóstinu, er nú stórauöugur. Aö vísu er flokkur sá lítill hluti þjóö- arinnar, sem tiltölulega fáir menn skipa; en þegar afturhaldsstjórnin lagöi niöur völdin áriö 1896, þá voru þeir flestir orönir miljóna- iigendur.—Þaö er haft eftir Sir John A. Macdonald sáluga, aö viökvæði hans hafi verið þegar hann og vinir hans komu saman á stjórnarráösfundi: ,,Jæja, piltar mínir, hvaö getum viö nú gert fyrir flokkinn?“ Þaö er aö segja: fyrir leiötoga flokksins. Og þeir hafa komist að þeirri niöurstööu, að þaö væribetra ,,fyrir flokkinn“ aö hlynna aö fáeinum og gera þá afiögufœra, en aö hlynna aöfjöld- anum og gera hann sjálfbjarga. Aöur en frjálslyndi flokkurinn komst til valdahélt hann þvífram, aö þaö, sem Canada væri fyrir mestu, vœri aö fá landiö bygt og markað fyrir afrakstur þess, og líklega dettur engum í hug aö neita því, aö Laurier-stjórninni hafi hepnast þetta hvortveggja vonum framar á jaín fáum árum. Ekki munu menn heldur neita því, aö þetta tvent hafi veriö landinu fyrir miklu. Um þaö ber vellíðunin á síöustju árum ljós- astan vottinn. Vér höfum áöur sýnt fram é, hvernig Laurier-stjórnin fékk flutningsgjald fært niöur og flutn- ingsfærin bætt til þess hægt væri að koma vöru bændanna sem ó- dýrast og greiðast og óskemdri á heitnsmarkaðinn, og hvernig fyrir aðgeröir hennar, smjör, ostur, egg, svínakjöt, ávextir o. s. frv. sté í áliti á markaönum og eftir- spurnin eftir vörum frá Canada fór vaxandi. Þannig hefir báöum stjórnun- urn óneitanlega tekist aö koma sínu fram: afturhaldsstjórninni aö hlynna að verksmiöjumönnunum og frjálslyndu stjórninni aðhlynna aö bændastéttinni. Ostur og reykt svínsflesk (bacon) hefir falliö í veröi á brezka mark- aðnum og þá þarafleiðandi einnig í Canada. Áriö 1902 var^i3,- 400,000 viröi af bacon flutt tii Bretlands, þar af £ 1,000,000 virði frá Canada. Hitt kom mest- megnís frá Bandaríkjunum og Danmörk. Nú gefa afturhalds- leiötogarnir þaö mjög drýginda- lega í skyn gegn um blöö sín, aö væru þeir viö völdin, þá mundu þeir fá verðiö hækkaö á brezka markaðnum, sem ræður verðinu hér innan lands. Og þetta ætti að vera gert á þann hátt aö leggja háan toll á innflutt bacon. Áriö 1903 var $400,000 viröi af vöru þessari flutt inn til Canada frá Bandaríkjunum. Meö því aö leggja háan innflutningstoll á hana ætti aö neyöa Breta til aö borga hærra verö fyrir margfalt meira af samskonar vöru frá Canada. Slíkt er, eins og viss maöur komst nýlega aö oröi, jafnheimskulegt og jafn ómögulegt eins og aö neyða meö löggjöf Níagarafossinn til aö renna upp í staöinn fyrir niöur. Hiö sama er um ostinn aösegja. Áriö 1902 var flutt til Bretlands £6,150,000 viröi af osti, þar af £4,300,000 viröi frá Canada. Brezki markaöurinn ræöur eöli- Iega ostveröinu hér innanlands. Hvernig ætti nokkur skynsamur maöur að trúa því, aö Canada- stjórn gæti meö löggjöf aukið lyst Breta á osti, eöa dregiö úr brezkri ostagjörð, eöa hamlaö því aö Bandaríkjamenn, Hollendingar og Frakkar flytji ost til Bretlands til þess hann stígi í veröi? Það er á sinn hátt jafn heimskulegt eins og aö ætla sér að hækka hveitiveröiö í Liverpool meö því aö leggja há- toll á innflutt Bandaríkjahveiti. Menn geta veriö öldungis vissir um það, aö þó afturhaldsmenn tækju við stjórn Canada, sem von- andi dregst aö veröi, þá hækka þeir ekki veröiö á osti né svína- kjöti á brezka markaönum, því þiögeta þeir ekki. En annaö geta þeir gert, og til þess er þeim trúandi: Þeir geta hækkað lífs- nauösynjar manna í verði meö auknum tollum og á ým ;an ann- an hátt, svo svínaræktin og osta- gjöröin veröi kostnaöarsamari en á yfirstandandi tíma. Þjóöverjar í Suður- Afríku. Engir menn í öllum heimi voru jafn iönir viö það aö illmæla Bret- um og leggja alt út á versta veg fyrir þeim meöan á Búastríöinu stóð eins og Þjóðverjar, enda er ekki laust viö aö sum ensku blöö- in gefi í skyn nú, aö þeim sé ósárt þó ekki gangi alt með feldu í ný- lendu Þjóöverjanna í suðvestur- hluta Afrfku. Nýlenda þessi eða landsvæöi þaö, sem Þjóöverjar eigna sér, er helmingi stærra um- máls en alt Þýzkaland og liggur á milli Kalahari-eyöimerkurinnar, seni heyrir Bretum til, ogAtlanz- hafsins. Aðal-hafnarstaöurinn þar — Walfisch Bay — og nokk- urt landsvæöi umhverfis heyrir Bretum.enn til. Hollendingar eignuðu sér land þetta fyrstir hvítra manna, og frá þeim gekk þaö í hendur Breta. En í byrj- un síöustu aldar hættu þeir viö landiö sem verandi einskis virði. Eftir að rækilegar og margar rannsóknarferöir höföu veriö farn- ar um landiö og áreiöanlegar skýrslur voru fengnar þannig hljóöandi, aö það væri óhæft ti akuryrkju, hefði enga málma í sér fólgna og væri bygt af Hotten- tottum og Kaffírum, sem bæru rótgróinn óvildarhug til hvítra manna og væru illir viðfangs og svikráðir, þá kusu Bretar þann kostinn að láta þá eiga sig og sleppa öllu tilkalli til landsins. Síöar fóru Þjóöverjar fram á það viö Cape Colony-stjórnina aö verja þýzka trúboða fyrir ránum og grimdarverkum villimanna á þessu landsvæöi, en því var neit- að, og áriö 1884 sló Bismarck hendi sinni á landið sem þýzka nýlendu. Landstjóri var sendur þangaö og nógu margir hermenn til að verjast ofsóknum villi- manna. En þeim fór líkt og Bretum, aö þeim þótti landkostir lálegir' og landvörnin erfiö cg kostnaðarsöm. Aö eins fáir feng- ust til að flytja þangaö búferlum, og heita mátti, aö landið félli í gleymsku þangað til áriö 1890. Þaö ár réöust Hottentottar á hina fámennu hvítramannabygð, drápu niöur nýlendumenn og stálu öll- um skepnum þeirra. Þá ákvaö þýzka ríkisþingiö aö koma þar á fastri stjórn og verja nýlendu- menn framvegis. Hermönnum þar var fjölgaö upp í eitt þúsund, jafnir voru bættar, járnbrautir agðar og telegrafþræöir, og viö alt þetta myndaðist ný innflytj- enda hreyfing bæöi heimanað frá Þýzkalandi og svo fluttu þangaö Búar frá Transvaal og víöar aö. Jókst nú óöum vellíöan bygöar- innar. Verzlunarfélög í Ham- borg, London, Capetown og víöar fóru að setja þar upp útibú, og er, sagt, aö verzlun nýlendunnar hafi verið orðin upp á þrjár miljónir dollara á ári. Stjórnin afmarkaði sérlendur handa hinum innfæddu og heíöi alt ef til vill gengiö vel hefðu ný- lendumenn og umferöasalar ekki beitt viö þá ágengni og rángirni. Viðskifti hvítra manna viö þá voru alt annaö en heiöarleg. Þeir voru gintir til aö kaupa meira af vörum en þeir voru menn til aö borga samkvæmt skilmálum, og þegar þeir svo ekki gátu staöiö í skilum, þá voru þeir rúöir aö skyrtunni. Hvítir menn gengu jafnvel svo langt aö láta heila svertingjaflokka bera ábyrgö á skuldum einstakra manna á meö- al þeirra og kveiktu meö því megnasta hatur og óánægju á meöal þeirra. Flestir svertingj- arnir eru hjarðmenn og reiddust þeir einnig af því, aö hvítir menn beittu á lönd þeirra. Svertingjarnir reyndu að fá ný- lendustjórnina til aö rétta hluta sinn, en fengu enga aöra áheyrn en illa og grimmilega meöferö frá hendi hermannanna. Tóku þeir sig þá til og strádrápu nýlendu- búa og smáflokka af hermönnum sem voru á ýmsum stööum; og svo mikla grimd sýndu svertingj- arnir, aö þéir létu ekki einu sinni presta og trúboöa undan komast, sem þó voru áöur taldir friðhelgir á meðal þeirra. Enn sem komiö er hefir ekki mikið veriö gert í því aö bæla niöur uppreist þessa, og er því um kent, aö herforingjarnir hafi ekki fengið saman hermenn þá, sem þar eru á dreifingu. Her- gögn þau og vistir, sem sent hefir verið suður, liggur sumpart í höndum tollþjóna, hefir veriö sumpart stoíiö og sumpart látið ganga til verzlunarmanna til út- sölu í stað þess að láta herlið fá það eins og til var ætlast. Illri og klaufalegri ráösmensku og ó- ráövendni embættismannanna er aðallega ef ekki algerlega urn alla ógæfuna aö kenna, segja blööin. Embættismennirnir eru í banda- lagi meö okrurum og fjárdráttar- mönnum og leggja hagsmuni stjórnarinnar, velferð nýlend- unnar og jafnvel líf nýlendu- manna í sölurnar til þess aö hlynna aö bandamönnum sínum. Þegar síðasta uppreistin hófst var nýlendan eiginlega oröin Þjóð- verjum mikils viröi vegna kjöts og baðmullar sem þaðan fluttist til Þýzkalands. Skemsta og bein- asta leiöin frá vesturströndinni og austur til gullnámanna liggur yfir um miöja nýlenduna, og hefir verið talaö um aö leggja þar járn- braut austur um þvert landiö. Engum dettur í hug að efast um þaö, aö Þjóðverjar muni meö tímanum bæla uppreistina niöur aö nafninu til, hvaö svo sem slíkt kostar. En það, sem ensku blööin aöallega undirstrika í þessu sambandi, er tildrög uppreistar- innar, ill stjórn og óráövendni embættismannanna, og ágirnd og yfirgangur nýlendumanna sem sjálfir leiddu ógæfuna yfir sig. Fyrsta óánægjan. I síöustu blööum frá Islandi bólar á fyrstu óánægjunni viö ís- lands ráðherrann, og henni tals- veröri. Þaö er aöferöin viö skip- un ráðherrans sem þessari fyrstu óánægju veldur. Síöasta alþing gekk aö því vísu, aö hann yrði skipaður af konunginum meö und- irskrift ráögjafans fyrir ísland; en nú hefir danski forsætisráögjafinn undirskrifaö skipunina, en ekki íslandsráðgjafinn. Þykir slíkt benda til þess, aö ráöherrann sé skipaöur eftir grundvallarlögun- um dönsku, en ekki eftir íslenzku stjórnarskránni og þar með sé því svarað, hverja þýðing ríkisráös- fleygurinn hafi átt aö hafa og haft í stjórnarbótarfrumvarpinu frá Alberti. Meö aðferð þessari segja menn stjórnarskrána brotna og skipun ráöherrans ógilda sam- kvæmt henni. Finst mönnum H. Hafstein hafa brugðist íslenzku þjóöinni illa meö því að sætta sig við háttalag þetta, og til þess heföi veriö ætlandi af honum, aö hann neitaöi aö taka ráöherra- embættinu nema skipunin væri undirrituö samkvæmt skilningi al- þingis á stjórnarskránni eins og hann kom fram í nefndaráliti neörideildar. Mundi slíkt hafa mælst vel fyrir og aukið álit á honum í augum þjóöarinnar, serp þá heföi veitt honum eindregið fylgi. Fyrst kemur óánægja þessi fram hjá Jóni Jenssyni, yfirdóm- ara, í málgagni landvarnarmanna; þykist J. J. nú hafa fengið svar þaö upp á þýöing ríkisráösákvæð- isins sem Alberti neitaði honum um í fyrra. Ogblööin ,,ísafold“ og ,,Þjóöviljinn“ taka í sama strenginn, og er slíkt talsveröur sigur fyrir J. J. eftir það sem á undan er gengiö. Stjórnarblaöiö ,,Þjóöólfur“ þegir og hefir meö þeirri dauöaþögn áunniö sér auk- nefniö ,,Múlasninn“. Eina blað- iö, sem tekur málstaö ráöherrans og sér ekkert varhugavert við skipunarundirskriftina er blaöiö ,,Reykjavík‘, blað J. Ólafsonar: þaö segir, aö þar sé aö eins fylgt fornri venju sem alls engin áhrif hafi á sérstöðu Is- landsráöherrans eins og sjáist á því, aö hann sé laus við flokka- skiftingar og stjórnarskifti í Dan- mörku. Myndastækkunar hum- biiggið. Blaöið Manitoba ,,Morning Free Press“ hefir nýlega flett of- an af því hvernig vissir menn ganga um ogbjóöa fólki aö stækka myndir fynr ekkert, alt sem þeir selja sé myndaumgeröin, og svo selja þeir umgeröina fyrir hærra verð en myndin og umgerðin til samans eru verðar. Og vilji fólk hætta við kaupin þegar þaö sér, hvernig á að leika það, þá stökkva dónar þessir upp á nef sér, hóta öllu illu og neita að skila mynd- inni, sem þeim hefir verið fengin til stækkunar. í surnum tilefll- um segja þeir jafnvel, aö þeir gefi bæöi stækkaöa mynd og um- gerð fyrir ekkert í því skyni aö auglýsa starf sitt, en koma svo eftir á, eöa þegar myndin er full- gerð, meö uppsprengdan reikning. Vér álítum ástæöu til aö vara Islendinga bæöi hér í bænum og annars staðar viö mönnum þess- um, því aö þeir leggja sig venju- lega sérstaklega eftir útlendingum, sem þeir búast sjáfsagt við að síður sjái viö sér. Þeir sem fyrir ójöfnuöi kunna aö veröa frá hendi pilta þessara, geta snúið sér til lögreglustjóra bæjarins, sem mun góöfúslega rétta hluta þeirra. Barnsmorð og sjálfsmorð. Blaöiö Seattle ,,Star, “ gefiö út í Seattle, Wash., segir frá því, aö 15. þ. m. hafi íslendingur nokkur Guðmundur Þorsteinsson aö nafni, 35 ára gamall, ráöiö 9 mánaöa gamalli dóttur sinni ogsér sjálfum bana í Bellingham, (áður What- com), Wash. Guðmundur þess1 er sagöur sonur Þorsteins sáluga Guömundssonarfyrsta kaupmanns á Skipaskaga áAkranesi.og blaöið segir hann hafi átt tvo bræöur Vancouver, B. C. Hann haföi fyrmeir veriö lögregluþjónn í Seattle, en var nú orðinn tæring- arveikur og gat ekki gengið aö vinnu. Hann bjó með annars manns konu, sem frá henni haff j hlaupið hér í Winnipeg fyrir all- mörgum árnm síöan, og eignaðist Guömundur meö henni þettaeina barn, sem- hann myrti. Kona þessi er systir Jósafats ættfræð- ings, sem nú kallar sig Styrkár Véstein Helgason. Af bréfi, sem Guðmundur lét finnast eftir sig, er svo að sjá, að ill sambúð meö konunni hafi leitt til ódáðaverks- ins. Svertingjarnir í Suöur-Afríku búa til handa sér áfenga drykki úr plöntusykri. Áfengi þetta heitir á máli svertingjanna isitshimiyana. Þaö er 50 prócent sterkara en nokkur vínandi, sem enn er þekt- ur, og aö sama skapi óholt. Ban- væni þessu úr fjórum litlum mjólk- urbaukum var helt saman viöfæðu svíns, og innan hálftíma var svín- iö dautt. Kaffírarnir drekka þetta í ölstaö og fer því fólksfjöldinn óöum þverrandi meðfram sjávar- síðunni. Menn hafa sótt þannig aö fólkinu oft á síðari tímum, aö fjölskyldan öll—karlar, konur og börn (jafnvel ekki eldri en fjögra ára)—hefir velzt um óð og ósjálf- bjarga af áfengi þessu, og alls- konar óútmálanleg siöspilling ver- iö því samfara. Ferniingarbörn. Ungmenni, fermd í Fyrstu lút. kirkju í Winnipeg á hvítasunnu- dag (22. Maí) 1904 af séra Jóni Bjarnasyni: Stúlkur: Elín Gróa (Böðvarsd.) Ólafsson, Fjóla (Hannesd.) Kristjánsson, Guðbjörg María (Þorvarðard.) Sveinsson, Guðrún (Arnórsd ) Árnason, Helga Bjarnason, Ingunn Kristín (Guðlaugsd ) Ólafsson, Jóhanna (Finnsd.) Stefánsson, Kristín (Kristjánsd.) Ólafsson, Kristjana Salóme (Kristjánsd.) Ólafsson, Lilly Maud Morris, Oddný Elísabet (Böðvarsd.) Ólafsson, Sigurbjörg (Sigfúsd.) Johnson, Sigríður Guðlín Vilhelmína (Gíslad)Gillies, Sigurlaug (Björnsd.) Árnason, Þorbjörg (Gunnarsd.) Árnason, Þuríður (Kristinsd.) Goodman, Þuríður (Magnúsd.) Sigurðsson, Drengir : Aðalsteinn (Jónasson) Jóhannesson, Albert Kristófer (Jakobsson) Petersen, Eiríkur Þorsteinsson (Vigfússonar), Guðmundur (Árnason) Axford, Jakob (Gunnlaugsson) Hinriksson, Magnús Jörgen Magnússon (Jónssonar), Páll (Pálsson) Bárdal, Snaebjörn (Pétursson) Thorsteinsson, Steingrímur Mattías (Jónsson) Guðmundss. Ungmenni fermd í Tjaldbúöar- kirkju á hvítasunnudag 1904 af séra Friðrik J. Bergmann: Friðrik E. Thordarson, Vilhelm Halldórsson, Björg Pétursdóttir Jóhannsson, Jóhanna Guðmundsdóttir Ólafsson, Kristín J. Einarsson, Kristín Jónsdóttir Thorsteinsson, Ólöf Þorsteinsdóttir Oddson. Lawn Social. Skemtun UNDIR BERUM HIMNI. Unglingafélag Tjaldbúöarsafn- aöar býöur til skemtunar úti und- ir berum himni á fletinum fyrir sunnan kirkjuna, mánudaginn kemur 30. Maí. Ef of kalt skyldi veröa, sem naumast þarf aö kvíöa fyrir, veröur skemtunin höfö í kjallarasal kirkjunnar. Aðgang- ur ókeypis. Veitingar seldar. Komiö og skemtiö yður meö unga fólkinu. Nefndin.

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.