Lögberg - 02.06.1904, Side 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGIMN 2. Júní 1904.
3Tögbn*3
cf>r William Ave.[& Nena St.
Sahmipcg, Jílan.
M. PAULSON, Editor,
J A. BLONDAL, Bus. Manager.
UTANÁSKRIFT :
The I.ÍH'iBEKG PRINTING ii PLBl.Co..
P.O, Box 136., Winnipeg, Man.
Hækkað flutningsgjald.
Að undanförnu hafa staðiö yfir
eftirtektaveröar deilur á milli
blaöanna ,,Free Press“ og ,,Te!e-
gram“ hér í bænum út af J>ví
hvernig á því standi, aö vöru-
flutnings gjald meö járnbrautum
sunnan yfir landamerkin hefir á
síöari tímum svo stórkostlega
hækkaö. Deiluefniö er ekki það,
hvort flutningsgjaldiö hafi hækk-
að; um þaö ber öllum saman, því
aö hækkunin er stórkostleg, í
sumum tilfellum alt aö því tvö-
falt flutningsgjald á móti því sem
áður var. Deilan er um þaö,
hverjum sé um hækkunina aö
kenna. Flutningsgjald meö
Northern Panific járnbrautinni er
bærra nú síðan Canadian North-
ern félagiö fékk ráð á brautinni
milli Winnipeg og landamæranna,
heldur en þegar brautin var í
höndum Northern Pacific félags-
ins alla leiö til Winnipeg. Hér
getur ekki veriö mörgum um aö
kenna. Annaðhvort hlýtur
Northern Pacific eða Canadian
Northern aö vera í sökinni, eða
þá bæði félögin. Og þaö er
sannarlega fróölegt aö komast
fyrir sannleikann í þessu efni.
Blaöiö ,,Free Press“ hefir
skelt skuldinni á Canadian North-
em og á Mr. Roblin þá eölilega
jafnframt, sem ræður eða þykist
ráöa yfir flutningsgjaldi meö
þeirri braut. En ,,Telegram“
hefir, eins og skiljanlegt er, tekiö
málstaö Roblins og kent North-
em Pacific járnbrautarfélaginu
iim hækkunina.
Ekki er mönnum það láandi
þó þeir eigi bágt meö aö trúa því,
að Canadian Northern sé hér um
aö kenna, ekki sízt ef Mr. Rob-
lin, sem nú er járnbrautaumsjón-
armaöur fylkisins, hefir flutnings-
gjald meö Canadian Northern
þannig í hendi sér, aö hann get-
ur hækkaö þaö og lækkað eftir
eigin geðþótta, eins og haldiö er
fram.
En hitt er ekki öllu trúlegra,
að Northern Pacific félagið sjái
sér hag í því aö slá hendinni á
móti vöruflutningum meö því aö
sprengja upp fiutningsgjaldiö svo
ósanngjarnlega, aö þaö borgi sig
betur aö fá þær fluttar austan aö,
mörg hundruö mílum lengri leiö.
Blaðiö ,,Telegram“ heldur því
fram, aö flutningsgjald með járn-
orautum í Bandaríkjunum hafi
hækkaö yfirleitt og að ósanngjarnt
væri að kenna Mr. Roblin eöa
Canadian Northern félaginu um
þaö. Slík hækkun mundi hafa
orðiö engu síður þó brautin alla
leiö til Winnipeg heföi haldið á-
íram aö vera í höndum Northern
Pacific félagsins.
Til þess aö færa sönnur á mál
sitt og sýna, að staöhæfingar þær,
sem geröar hafa veriö, séu ekki
út í loftiö, hefir blaöið ,,Free
Press“ sett út mann í St. Paul,
Minn., til aö ná tali af stjórn
Northern Pacific félagsins og fá
upplýsingar um þaö hvaö flutn-
ingsgjaldshækkuninni veldur.
Mr. Hannaford, annar varafor-
seti félagsins og aðalráðsmaöur
þess, lýsti yfir þv/, aö hann væri
standandi forviða á þeirri staö-
hæfing ,.Telegram“ að Northern
Pacific heföi fundið upp á ööru
eins og þvf aö hækka flutnings-
gjaldiö noröuryfir, sem bæði svifti
félagið flutningum og Bandaríkja
kaupmenn viðskiftum. Slíktgæti
veriö hagur fyrir Canadian Paci-
fic og Canadian Northern félögin,
sem fyrir þá sök fengju að flytja
vörurnar miklu lengri leiö, en
ekki fyrir sitt félag, og hann mót-
mælti því af,dráttarlaust aö láta
kenna sér um hækkunina, því aö
meö þvíværi gefiö f skyn, aö hann
kynni ekki aö sjá hag félags síns.
Northern Pacific félagiö væri vilj-
ugt til aö lækka flutningsgjald
eftir þörfum til þess hægt væri aö
flytja bæöi canadískar vörur og
Bandaríkjavörur eftir vatnaleiö-
inni til Duluth; og þaö væri hæst
ánægt meö flutningsgjaldiö sem
var áöur en þaö var hækkaö í
Janúar 1904.
Mr. Hannaford lýsti ennfremur
yfir því, aö blaöiö ,,Telegram“
segöi þaö algerlega ósatt, aö flutn-
ingsgjald á milli St. Paul og ann-
arra staöa í Minnesota heföi hækk-
aö. Ekkert gæti verið fjær hinu
sanna.
Þetta viðtal viö ráösmann
Northern Pacific félagsins nægir
víst til aö sannfæra alla skynsama
menn um þaö, aö hér er um sam-
tök milli Canadian Northern og
Canadian Pacific félaganna aö
ræöa.til þess aö útiloka flutninga
samkepni sunnan línunnar. Þaö
er einskonar tollgarður, sem fé-
lög þessi hafa komið sér saman
um til þess aö neyða menn til aö
kaupa flutninga Iengra að og
veröa að borga hærra fyrir nauö-
synjar sínar.
Aö samtök eru f þessu efni á
milli C. P. R. og C. N. R. félag-
anna sézt á mörgu. Meöal ann-
ars fékk verzlunarfélag í Chicago
svohljóðandi símskeyti í síöast-
liönum Janúarmánuði frá J. B.
Baird, vöruflutningaumboðsmanni
Northern Pacific félagsins:
..Flutningsgjaldshækkun nauð-
synleg vegna aövörunar frá C. P.
R. og C. N. R. félögunum um
þaö, að þau gangi ekki framvegis
aö undanfarandi flutningsgjaldi.
Viö vildum gjarnah hafa það eins
og var ef við hefðum mátt ráöa. “
Tilfinnanlegast af öllu fyrir
bændurna í Manitoba, í þessu
sambandi, er hin mikla flutnings-
gjaldshækkun á hveitibandi.
Mundu fáir trúa því.'aö stjórnar-
formaöurinn beitti flutningsgjalds-
valdi sínu til þess aö hækka þá
nauösynjavöru í veröi.
Orð leikur og á því, að Can-
adian Northern hafi gert North-
ern Pacific aðvart um þaö, að
þegar Rainy River sögunarmylnu
félögin geti farið að senda borö-
viö til markaðar, þá stígi upp
flutningsgjald undir borðviö frá
mylnunum í Crookston og St.
Hilaire í Minnesota.
Til þess aö ráöa flutningsgjaldi
meö Canadlan Northern járn-
brautunum skuldbundu Manitoba-
menn sig til aö borga yfir tuttugu
miljón dollara og flæmdu North-
ern Pacific félagiö úr landi. En
í staö þess að fá flutningsgjald
lækkað gengur C. N. R. í banda-
lag með C. P. R. til að hækka
flutningsgjaldið og útiloka æski-
lega og nauösynlega samkepni.
Og svo prédikar járnbrautaum-
boðsmaður Manitoba-manna það
austur um fylki, að Grand Trunk
Pacific brautin sé óþörf. Mani-
toba-menn hafi allar þær járn-
brautir sem þeir þarfnist.
Hel/.t« ntennirnir.
Nýlega birtum vér bréf frá Mr.
J. H. Haslam, fyrrum þingmanns-
efni afturhaldsmanna í Selkirk,
þar sem hann skýrir frá því, aö
hann hafi ák’veðjö aö veita Laur-
ier-stjórninni fylgi sitt við næstu
sambands kosningar og hann áliti
það Canada í heild, en þó eink-
uin og helzt Vestur-Canada, hina
mestu ógæfu ef afturhaldsmenn
komist til valda og hleypi korku
í allar íramfarirnar og vellíöanir.a
eins og þeir séu sjálfsagöir að
gera, leiStogalausir og stefnulaus-
ir eins og þeir séu. Mr. Haslam
er framsýnn og hygginn business-
maöur, og á feikna mikiö land í
Manitoba og Norðvesturlandinu,
sem hann verzlar meö. Honum
er þaö því auðskiljanlega fyrir
miklu, að hinar miklu framfarir
og vellíöun, sem landið hefir átt
að fagna á næstliðnum árum,
haldi áfram. Um slíkt framhald
gerir hann sér enga von ef flokks-
bræöur hans taka viö völdum í
Ottawa og því álítur hann sér
skylt, sín sjálfs og landsins síns
vegna aö fylgja Sir Wilfrid Laur-
ier og hvetja aöra til hins sama.
Og nú fyrir fám dögum birtist
bréf f opinberu blaði frá öörum
leiöandi manni afturhaldsflokks-
ins, sem gengur í líka átt. Bréf-
ritarinn er H. A. Mullins, sem
þangaö til fyrir ári síöan var þing-
maöur fyrir Russell kjördæmiö og
stuðningsmaður Roblins á þingi.
Hann stílar bréf sitt til S. L.
Head, Rapid City, þingmanns-
eínis frjálslynda flokksins í Dom-
inion kjördæminu Marquette, og
heitir honum eindregnu fylgi sínu
við næstu kosningar. Eins og
Mr. Haslam álítur þaö nauösyn-
legt landsins vegna, aö Laurier-
stjórnin haldi völdunum, eins á-
lítur Mr. fMullins það nauösyn-
legt griparæktarinnar vegna.
Hann dregur fram ýmisjegt því til
sönnunar, hvaö mikið Vestur-
landiö eigi [Laurier-stjórninni aö
þakka>og leggur sérstaka áherzlu
á þaö hve mikils megi vænta fyr-
ir Gra,nd Trunk Pacific járnbraut-
ina. Og í niðurlagi bréfsins seg-
ist hann ekki efast um, að allir
afturhaldsmenn og þjóðhollir
borgarar, sem af heilum hug beri
velferö og hag fylkisins fyrir
brjóstinu, álíti niðurstööu þárétta,
sem hann hefir komist að.
Betri meömæli með Laurier-
stjórninni er ekki unt að hugsa
sér en þetta. Báöir menn þessir
eru leiðandi menn og hátt stand-
andi í afturhaldsflokknum og Mr.
Mullins tekur það fram í bréfi
sfnu, að hann hafi aldrei hingaö
til greitt libcral atkvæði. En
þeir eru báöir business-menn, og
þegar annaðhvort verður aö þoka
fyrir hinu, velgegni landsins eöa
hagsmunir leiötoga afturhalds-
flokksins, þá láta þeir ekki stjórn-
ast af blindu flokksfylgi.
I Suður-Afríku nám-
unum.
Það hefir lengi veriö á orði aö
meðferðin á svertingjum viö
námavinnu í Suður-Afríku væri
ekki eins og hún.ætti aö vera, og
ekki kristnum og siðuðum þjóð-
um samboðin. í tilefni af orö-
róm þessum og sífeldum um-
kvörtunum skipaði Cape Colony
þingiö í síöastl. Ágústmánuði
nefnd úr flokki höfuösmanna
svertingjanna þar í Cape Colony
til aö ferðast um og rannsaka á-
standiö og safna áreiðanlegum
skýrslum um meöferö svertingja
við námavinnu. Formaöur nefnd-
arinnar var lögregludómari úr
Butterworth héraðinu í Cape
Colony, Brownlee aö nafni.
Nefndin byrjaöi rannsóknir sínar
í Johannesburg í síöastliðnum
Septembermánuöi, og skýrsla
hennar var lögö fram í Cape Col-
ony þinginu í síðastliönum mán-
uði, og kemur þar ljóst fram, að
undanfarinn orörómur hefir sízt
verið oröum aukinn. Þar er er
fram á það sýnt, aö umboðsmenn
námaeigendanna ljúga til um
kaup þegar þeir ráöa menn í
vinnu, ^bæöi hvaö snertir kaup-
hæð og vinnutíma. Einnig er
sýnt, að bæði hvítir verkstjórar
og svartir lögregluþjónar beita
hinni mestu grimd og ónærgætni
við verkamennina. Þeir eru
hraktir og baröir og pýndir á-
fram við vinnuRa hvernig sem á
stendur og íá ekki að fara heim
til sín þó þeir veikist, sem mjög
alment er vegna illrar meðferöar
og aöbúðar. í stað þess eru þeir
sendir ísjúkrahús, semsamkvæmt
lýsingu eins Transvaal frétta-
blaösins eru óþverralegri en svo
aö því veröi meö orðum lýst. Þar
er sagt frá því.aö í einu herbergi,
sextíu feta löngu og fimtán feta
breiðu, hafi legið áttatíu og sex
lifandi beinagrindur, og einungis
tuttugu og fjórir haft rúmnefnur
til aö liggja í, sem þó ekki hafi
verið annaö en hallokur úr borö-
um.
Lögreglu-svertingjarnir eruorö-
lagöir fyrirgrimd ogmannvonzku,
enda kvarta verkamenn sáran
undan þeim, segja þeir berji þá
miskunnarlaust með bareflum,
skóflum og hverju sem fyrir hend-
inni er. Mr. Brownlee fann ýms
herbergi eöa klefa þar sem píslar-
færum var beitt viö menn, en
píslarfærin sjálf höföu veriö brend
til þess aö láta þau ekki kornast í
hendur nefndarinnar.
Þetta er sannarlega ekki- betra
ef satt er, en ástandið í Suður-
ríkjum Bandaríkjanna þegar þaö
var sem allra verst þar. Þaö út-
skýrir hvernig á því stendur, að
svertingjarnir eru svo tregir til aö
vinna í námunum og hversvegna
námaeigendurnir eru nú aö safna
aö sér kínverskum vinnumönnum.
Þetta sýnir og, hvers vesalings
Kínverjarnir mega vænta.
Hingað til hafa Bretar fengið
oi'ö fyrir aö fara vel með svert-
ingja og vera þeim vinveittir. Og
Bretar hafa veröskuldað þann
oröstír. F.n ástandið í Suður-
Afríku bendir til sorglegrar breyt-
ingar í því efni. í Natal hafa
svertingar ekki fengið að njóta
jafnréttis við hvíta menn. Yfir
öllum fyrirtækjum og stofnunum
verða hvítir menn að ráða, og
það jafnvel í svertingjanna eigin
kirkjumálum, sem viröist í mesta
máta óeölilegt. Nú nýlega hefir
þar verið skipaö aö rífa niður
svertingjakirkju nema ef þar
prédikaöi Norðurálfutrúboði, og
þó er svertinginn, sem þar hefir
prédikað, vígöur prestur og ágæt-
ismaður, sem ekkert annað er út
á að setja en það, aö hann er
svartur.
Það sem ræður hinni illu meö-
ferö á svertingjunum við námurn-
ar í Transvaal, er ágirnd náma-
eigendanna, sem ekkert hafaann-
að fyrir augum en þaö, aö þurfa
sem allra minst aö borga fyrir
vinnuna. Ef þeir kæmust upp
meö þaö, mundu þeir beita sömu
illu meðferðinni viö alla vinnu-
menn sína, hverrar þjóðar sem
þeir væru og hvernig sem hör-
undslitur þeirra væri.
í Natal aftur á móti stendur
öðruvísi á. Þar er meinast viö
svertingjunum af ótta fyrir því,
að þeir nái yfirhönd í landsmál-
um vegna vaxandi menningar á
meðal þeirra og samheldni þeirra
í málum.
Það liggur fyrir brezku stjórn-
inni aö taka hér í strenginn, því
að þetta veröur aö lagast ef vel á
aö fara. Og heiðarleg ensk blöð
benda á enga aðra úrlausn en þá,
að svertingjarnir séu ekki látnir
gjalda litar sins í neinu ef þeir á
annan hátt standa hvítum mönn-
um jafnfætis.
Nýtt rit.
Greinileg skýrsla um
kristilegan algjörleik heit-
ir rit sem nýkomiö er út hér í
bænum. Það er íslenzk þýöing
af riti eftir John Wesley og þýö-
andinn er ungfrú Þóra Ingibjörg
Ingjaldsdóttir. Stærð ritsins er
115 blaSsíöur í átta blaða broti
og fæst keypt í bókaverzlun H.
S. Bardal, Nena st., Winnipeg,
og hjá þýðandanum, Miss Þ. I.
Ingjaldsdóttir, Box 22 Selkirk,
Man. Kostar 50 c. í snotru lér-
eftsbandi og 30C. innheft. Þýö-
andinn biöur þess getiö, aö þeim
sem ritiö vilja eignast, en geta
þaö ekki íátæktar vegna, veröi
sent þaö gefins ef hún fái að vita
um qtanáskrift þeirra.
Samkvæmt tilmælum þýöand-
ans birtum vér hér þaö, sem séra
Jón Bjarnason segir um ritiö í
Maí hefti ..Sameiningarinnar:'•
,,Fyrir miðbik 18. aldar kom
fram á Englandi frábært andlegt
mikilmenni, sannkallaður spá-
maöur drottins, John Wesley.
Þar var hiö kjörna verkfæri guðs
til þess að vekja nýtt líf í hinni
sofandi ríkiskirkju þess lands. Þá
hófst trúarflokkur Meþodistanna,
sem átti fyrir sér að verða ein af
höfuðdeildum reformeru^u kirkj-
unnar. Helztu samverkamenn
hans aö hinu volduga og víötæka
vakningarstarfi voru þeir Charles
Wesley, bróðir hans, hið fræga
sálmaskáld,og George Whitefield,
hinn eldheiti afturhvarfsprédikari.
Whitefield skildi þó síðar viö þá
bræöur út af mismunandi skiln-
ingi á mikilvægu atriði í kristinni
trúarkenning. Réttilega er John
Wesley talinn aðal-kirkjufaöir
Meþodista. Hann var maöur há-
aldraður; fæddur 1703, dáinn
1791. Charles Wesley var yngri
og lifði skemur; fæddur 1708, dá-
inn 1788.
Eftir þá bræður báða liggja af-
armörg og merkileg ritverk. Það
er sagt, að Charles Wesley hafi
ort sex Jiúsundir sálma, eðarúm-
lega þaö. John Wesley kvað
hafa ferðast í prédikunarerindum
ekki minna en 225 þúsundir mílna
og flutt 40,500 prédikanir auk
fjölda smáræðna. Enn fremur
er hinn síðarnefndi höfundur mjög
margra annarskonar rita; þar á
meðal eru kirkjuleg eða trúarleg
deilurit.
Eins og Marteinp Lúter hefir
öllum öðrum mönnum fremur sett
mót sitt á lútersku kirkjuna, eins
hefir John Wesley öllum öðrum
fremur sett mót sitt á Meþodista-
kirkjuna.
Nú veitist íslenzkri alþýðu
býsna-gott tækifæri til þess að
kynna sér sérkenni hins kirkju-
lega boöskapar, sem Meþodistar
hafa aö undanförnu haldiö fram,
bæöi styrkleikann og veikleikann
í Meþodista-trúnni; því aö nú er
hér f Winnipeg nýkomiö út í ís-
lenzkri þýöing eitt trúmálarit eft-
ir John Wesley, sem meöal fólks
í þeirri kirkjudeild hefir haft á-
kaflega mikla útbreiöslu á liön-
um mannsöldrum—og sýnir trúar-
stefnu þess kirkjulýös einkar
skýrt. Ritiö heitir á ensku: Plain
Account of Christian Perfection\
en á titilblaði íslenzku þýöingar-
innar stendur: ,,Greinileg skýrsla
um kristilegan algjörleik. “ Þýð-
andinn og, aö því er séð verður,
útgefandinn er ungfrú þóra Ingi-
björg Ingjaldsdóttir, sem um
nokkur ár hefir unnið að kristi-
legu missíónarstarfi hér vestra
með mikilli trúaralvöru. Bókin
er prentuö í prentsmiöju ,,Lög-
bergs“ og kostar í léreftsbandi 50
cents, en heft að eins 30 cts.
Merkilegt er það, að rit þetta
birtist hér á íslenzku einmitt á
þeim tíma, þá er Meþodistar f
Canada tjá sig til þess búna hið
bráðasta aö renna saman í eitt
meö öðrum reformeruöum kirkju-
deildum og þar með að draga
niður sitt sérstaka kirkjulega
merki, sleppa hinum sögulegu
trúarlærdóms-sérkennum sínum.
Engu aö síður getur mjög mikið
verið á bæklingi þessum að græða
fyrir oss lúterska íslendinga bæði
til lærdóms og viövörunar. Hér
fá allir, sem ritiö lesa, sterka
hvöt til þess að láta ekki kristin-
dóm sinn veröa tóman dauðan
bókstaf, heldur færa hann verk-
lega út í daglega lífið, svo aö
hann gegnsýri það algjörlega og
menn beri það með sér í öllu, aö
þeir í hjartans alvöru keppa áfram
stööugt á vegi helgunarinnar í
drottins nafni. En í annan staö
getur það ekki dulizt neinum les-
anda rits þessa, sem fnokkuö til
muna er kunnugur hinum lútersku
barnafræðum vorum, aö hinn trú-
arlegi stefnumunur Meþodista
(eftir því.sem þeir hafa að undan-
förnu komið fram) og lútersku
kirkjunnar ermjög verulegur. Og
þá ætti lestur ritsins að veröa fólki
voru hvöt til þess aö meta hinn
kirkjulega móðurarf sinn enn þá
meir en áður og þakka góöum
guði fyrir heimiliö sitt andlega,
sem það á barnsaldri var leitt inn
á með skírninni.
Framsetning efnisins í riti þessu
er sumsstaðar nokkuð óviðfeldin
og ólík því, sem nú á tfmum tíök-
ast í guörækilegum alþýðubókum;
og er þaö engin furða um svo gam-
alt rit. Má og vera, að sumt hafi
heldur orðið óviðfeldnara við þýð-
inguna, þótt hún yfir höfuð viröist
all-viðunanlega af hendi leyst.
Oröin ,,algjör“ og ,,fullkom-
inn“, sem víöa koma fyrir íritn-
ingunni, eru af ritstjóra ,,Sam. “
skýrö í prédikan einni í Guð-
spjallamálum (Reykjavík 1900)
— prédikaninni á 14. sunnudag
eftir trínitatis — á þann hátt, er
oss hefir skilizt að rétt sé í alla
staöi samkvæmt guðs oröi. En
í þessu riti er haldið fram mjög
ólíkum skilningi þeirra orða, og
hefir það oft verið gert, líka í
guösorðabókum eftir rnenn í lút-
ersku kirkjunnni.
Það er misminni þýðanda, er
hún segir í formálanum, aö oröin
alkunnu: ,,Eilíft líf 'byrjar hver
sá hér hreina iörun sem gerði“
sé eftir Hallgrím Pétursson. Sá
sálmur, sem kemr með þau orö
(,,Syndugi maður, sjá að þér“), er
eftir séra Sigurð Jónsson á Prest-
hólum, og er það einn af gömlu
’Hugvekjusálmunum, sem orktir
voru út af Gerhards (Hugvekj-
um. “
Karlmenniö.
(Útlagt.)
Snemma í Septemberrnánuði
sátu margir skógarhöggsmenn úti
fyrir byrgjum sínum seint um
kveld í glaða tunglsljósi og sögöu
hver öðrum sögur til skemtunar.
«