Lögberg - 22.09.1904, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 22. SEPT. 1904
i'ögbng
ci'r. Wiliiam Ave.[& Nena St.
fflinnipcg, ^tlan.
M. PADLSON, Edltor,
A. HLONDAL, BuR.Manftger,
UTANÁSKRIFT :
1 Vir l OGBEKG PK)M1W> & Pl HLCo
KO, Rox 136.. Winnípcg, Man.
Kosnitigaliot'farnar.
Margir geta þess til, a5 Domin-
ion-kosninga veröi ekki sérlega
langt a5 bíÖa í Canada, og mun
þaö aöallega á því bygt, að á meö- hefiTþingtiTannataTan'þar lækkaö
al pólitísku leiötoganna—sérstak-
vegna þess hann er kaþólskrar
trúar. Þaö er álitiö, aö þeir ráöi
s/o úrslitunum, aö Sir Wilírid
þeirra vegna ekki geti búist við
aö íá meirihluta íylgi þar. Auk
þess er búist við, að ókyröin í
fylkispólitík þar fremur veiki fylgi
stjórnarinnar en hitt.
Við kosningarnar 1896 vann
frjálslyndi flokkurinn kosningarn-
ar í fjörutíu og níu kjördæmum í
Ontario, vegna skólamálsins, en
Tupper-stjórnin ekki netna fjöru-
tíu og þrjú. En áriö 1900 kipti
aítur í gamla horfiö þar, og aftur-
hildsflokkurinn vann sigur með
átján þingmannamun. Síöan
lega afturhaidsleiötoganna — er
allmikill viðbúnaður. Því að
kjörtímabiliö rennur ekki út fyr
,en eftir ár hér frá.
Aldrei hefir veriö álitlegra fyrir
nokkura stjórn í nokkuru landi aö
leysa upp þing og efna til nýrra
kosninga heldur en nú er fyrir
Laurier-stjórnina ef því mætti:
treysta, að starf hennar yrði rétti-
lega metið og hagur landsins og í
almennings látinn sitja fyrir blindu
flokksfylgi eða ööru verra þegar
til atkvæðagreiðslunnar kemur.
Enda er þaö auðlesiö á milli lín-
anna í öllu sem blöð afturhalds-
flokksins segja um þau mál, að
þau gera sér litla og helzt alls
. : Roblin-stjórninni takist með kjör-
en 'a von um sigur íyrir flokk sinn. 1 . . , . , ,
. . ... . skraaranglæti sinu aö lata Borden
Þ.iu að vísu láta þaö klingja, aö
Laurier-stjórnin sé óhafandi.
menn séu orðnir þreyttir á henni
fyr'r eitt og annað, verksmiðju-
úr níutíu og tveimur niður í átta-
tíu og sex. Og jafnve! þeir, sem
hraksýnastir eru, búast ekki við
aö útkoma stjórnarinnar þar veröi
undir neinum kringumstæðum
verri en árið 1900.
Eölilega halda afturhaldsblöðin
öðru fram, hvort sem þiu trúa
sínum eigin staðhæfingum eða
ekki. En setjum svo, að Borden
fengi tuttugu þingmenn umfram í
Ontario, þá mundi slíkt ekki
nægja, samkvæmt áætlun gætn-
ustu manna, til þess að afturhalds-
flokkurinn kæmist til valda ef
Laurier-stjórnin hefir líkt fylgi og
áður í Quebec-fylkinu og sjávar-
fylkjunum. Og þó aldrei nema
koma saman um, að öfl þau sem
aö baki Bordens standi gefi góöa
von um sigur hans. “ Og sigur-
vo. in er bygð á þvf, hvernig auka-
kosningar hafa fallið í Quebec-
fylkinu á yfirstandandi kjörtíma-
bili. Þegar þess er nú gætt, að
aíturhaldsmenn ekki hafa unnið
eitt einasta nýtt sæti í því fylk1
við aukakosningar á yfirstandandi
kjörtímahili, þá geta menn séð,
hvað mikil alvara á bak við þessa
von greyjanna liggur. Þetta er
auðsjáanlega ekkert annaö en
meiningarlaus hreystiyrði. Að
nokkuru leyti byggir afturhalds-
flokkurinn einnig sigurvon sína á
því, segir ,,Heimskringla“, að
breyting sé orðin á flokkunum f
St. John ,,svo vel megi vænta, að
Borden hafi þaðan fullan heiming
þiugmanna. • ‘ Oss vitanlega send-
,r ekki bærinn St. John nemaeinn
mann á þing. En alt gengurþeg-
ar veriö er aö reyna að slá reyk
í augu fólksins.
vinna meirihluta Manitoba-kjör-
dæmanna, þá má búast við, af
Sir Wilfrid Laurier meira en vinni
þaö upp í Norövesturlandinu og
veröi aö hækka tollana o.
En alt slíkt ber þess
iðnaöur laudsins sé í mesta háska í , . , , „ , ,.
,, . , , , . j Britisu Columbia.
staddur ef hun ekki viki svo hægt. 1 ,, , ,. .,, r
j Þótt Borden seu talin oll vafa-
s frv. *
,' i söm kjördæmi í Quebec-fylkinu,
svo augljos , , , , ... .,,
, . , , i þá yröu þau samt ekki nema tól
merki. að þaö er hagur emstakra ,, , „ , . .
, , , , , ! og er ohugsanlegt, aö hann vinm
manna a kostnað a ko^tnað lands- , z .. . „ . , , .
, , . , , þau oll. I sjavarfylKjunum haföi
ms, en ekki almenmngshagur.sem , .......
„ , . . , Laurier-stiornin finitan þingmenn
bloö þessi eru að beriast fvrir, aö -
, umfram viö síöustu kosmngar, og
fólkiö ljær þvi ekki eyru. Menn!, , ,, . , , .. ..
„ , , .. „ ,, j þo aldrei nema hunfapi einu þing-
eru oðum aö læra það, að lata . v. / * _ 0
, . , , . ...... . sæti eða tveimur 1 New Bruns-
hagsmuni landsins sitja 1 fyrirrumi , ,, _, .
, , , , , , , . wick fyrir frahvarf Mr. Blairs, þá
fyrir pohtisku flokksfylgi, sem , , „ ,, _. , ,
/ ; er vafalaust taliö, aö Mr. Fiekl-
betur fer. rjoldi helztu manna1. , ,
,, , , , j , , ■ , , . , „ jng fai skaða þann bættan 1 Nova
afturhaldsnokksins hafa synt þaðj,. .
** ^ j Scotn
síöan þeir sáu hvernig Canada i - ,,,,
, c ,, , , Anö 1900 fellu kosnmgarnar í
hefir flevgt fram undir stjorn Sirl, . , , , .
, T v , , *. ,. hinum ýmsu fylkjum þannig:
Wilfnds Laurier, meö því aö lysa ! . . .
• , , c , , „ . . ,,,,. Laurierstj. Andst.fl.
opinberlega yhr þvi, aö þeir áliti1 _ .
, „ , ., , . Ontario................ 37
það skyldu sina sem goðra borg-, , '
r K v u Quebec............ 58
ara ab styðja ham til vafda. Or1
Þjóðeigna „prinsíp“
Heiinskringlu
Makalausari þvætting og ósann-
indi er ekki unt að benda á en
pólitíkina í ,, Heimskringlu
anfarnar vikur. Annaðhvort
keyrir þekkingarleysiö og rata-
skapnrinn fram úr öl!u hófl. eöa
það er af yfirlögðu ráði gert að
fara ekki rétt með nokkurt einasta
mál, og er hvortveggja jafn óaf-
sakanlegt. Því að lesendur blað-
anna eiga íulia heitnting á því, að
þ tu, úr því þau eru við það aö
fást að ræða landsmál, geri séi
samvizkusamlega far um að flytja
ráttar og sannar sögur af gjörðum
{stjórnanna og gangi málanna.
Tökum til dæmis þaö sern blaö-
iö segir um Grand Trunk Pacific
j járnbrautina. Þar er bókstaflega
j ekki sagt satt frá einu einasta
j atriöi—alt sarnan ósannindi frá
u/phafi til enda.
Er til dæmis nokkurt vit eöa
I
nokkur sannleikur í því aö segja,
aö Laurier-stjórnin kasti íé því í
anna ljóst í hverju ágreiningur
flokkanna liggur og um hvaö er
eiginlega aö berjast. En eins oj.
,,Heimskringla" leggur á staö e;
óhugsandi að eiga neinn oröastaö
viö hana. Pólitíski þvættingur-
inn og ósannindin í henni á þess-
um tímum er svo fyrir neöan all-
ar hellur, aö þaö er ekki svara
vert og engum ætlandi viö þaö
aö eltast.
Þaö var eitt atriöi í þessum
Grand Trunk Pacific þvættingi,
sem kom oss til þess aö taka
hann til yfirvegunar. Þaö var
spurningin til Lögbergs um, hvort
þaö (Lögberg) væri með eöa móti
þjóöeigna ,,prinsípi“ Heims-
kringlu og afturhaldsflokksins.
Lögberg er á móti því, hefir
mestu skömm á því og fordæmir
þaö sem 'argvítugasta húmbúg,
fyrirlitlegasta kosningaagn og
hegningarverða óeinlægni. Sama
álíta allir, sem skilja þaö niöur í
kjöiinn, jafnvel ,,Heimskringla“
sjálf; en hjá henni helgar tilgang-
urinn meöaliö.
Þaö er svo sem vitanlegt, aö
afturhaldsmenn eru þjóöeign járn-
brauta mótfallnir og hafa veriö
það. Frjálslyndi flokkurinn byrj-
aði þannig á byggingu C. P. R.
und- brautarinnar að láta hana vera
þjóðeign, en afturhaldsmenn kom-
ust ekki fyr til valda en þeir tóku
brautina úr höndum þjóðarinnar
og gáfu hana í heudur C. P. R.
félagsins, á þann hátt, sein kunn-
aldr.i hefir jafn mikið af slíkuj
koniió í ljós eins og á yfirstand-
andi kjörtímabili. Sýnishorn af
slíku hafa birzt í Lögbergi frá
leiðandi mönnum afturhaldsflokks-
ins í Manitoba.
Það er þvi ekki að undra þó
Laurier-stjórmn telji sér sigur vís-
an við næstu kosningar, nvort
Nova Scotia...... 15
New Brunswick.. . 9
Prince Edward Isl. 3
Manitoba......... 3
British Columbia.. 4
Norðvesturlandiö.. 4
133
55
7
5
3
2
4
2
O
80
ugt er.
Neiti ,,Heimskringla“ því ef
hún getur?
Afturhaldsflokkurinn lofaði þjóð-
eign járnbrauta í Manitoba ef
hann kæmist þar til valda árið
1899. Og eftir að hann komst
til valda sveik hann það loforð
eins og önnur.
Neiti ,,Heimskringla“ því ef
hú.i getur.
,, Heimskringla ‘ ‘ getur ekki fært
njin sönn rök aö því, að neinir
j helztu stjórnmálagarpa aíturhalds-
ifljkkinshafi nokkuru sinni mælt
[ fram meö þjóðeign járnbrauta.
j Þess finnast ekki dæmi.
útlenda auðmenu, sem borgaðerl ,,Heimskringla“geturekkineit-
fyrir þann hluta járnbrautarinnar, ag því.aö bjaðiö Montreal Gasctte
sem er og verður þjóðeign? Er ; er höfuðmálgagn afturhaldsflokks-
nokkurt vit í því að heimta í öðru
orðinu þjóðeign járnbrauta; en
skamtna svo stjórnina í hinu orð-
inn fyrir að borga lagning slíkra
brauta? ,,Heimskringla“ heldur
ins í Canada, og að það hefir hvað
eftir annað sýnt fram á, að j^rn-
braut í höndum stjórnari/inar
borgi sig ekki.
,,Heimskrlngla1 getur ekkineit-
En þótt horfurnar fyrir Laurier-
stjórnina og frjálslynda flokkinn
heldur þær verða í haust eða ekki þannig séu í mesta máta glæsileg-
fyr en að ári. Það mætti undar- ar, þá er sigurinn þvf að eins vís,
legt þykja ef hún byggist viö ó-
sigri eftir jafn álitleg og ánægju-
að engir stuðningsmenn stjórnar-
innar liggi á liði sínu og allir séu
leg reikningsskii og hún hefir gert samhuga og snmtaka í því að láta
þjóðinni eftir átta ára ráösmensku! ekki keypta útsendara hátolla-
sína. Encla telja þeir, sem bezt mannanna og auðkýfinganna f
haía vit á, henni miklu vísari sig- Austur Canada rjúfa fylkinguna
ur nú en þeir gerðu fyrir sfðustu raeð upplognum ákærum á Laur-
kosningar. Við kosningarnar ier-stjórnina, upplognum kosn-
1900 hafði Laurier-stjórnin fim- ingaloforðum og alls konar fyrir-
tíu og þrjá þingmenn fram yfir litlegum meðulum sem þeir verða
andstæðingaflokkinn, og var það útbúnir með.
stærri meirihluti en við var búist. j ___________
Við kosningarnar 1896 var meiri- Til þess að sýna að það erekki
hluti Lauriers þrjátíu og fjórir. I úr lausu lofti tekið, sem hér að
Með kjördæmaskiftingunni nýju ofan er sagt, aö hægt sé að lesa
eru kjördæmin bundin við kántý- í það milli línanna, þrátt fyrir öll
línur og er búist við, að Laurier- stóryrðin og digurmælin, að mál-
stjórnin græði á þvf í ýmsum til- gögn afturhaldsflokksins geri sér
fellum, einkanlega í Ontario. En alls enga von um sigur við næstu
þrátt fyrir það er ekki búist við kosningar skulum vér benda á
meirihluta þar með Laurier-stjórn- ritstjórnargrein í síðustu ..Heirns-
inni fremur en við kosningarnar kringlu“ með fyrirsögninni:
1900. Oraníumenn eru fjölmenn- „Bakhjallur Bordens. “ þar er
ir í Ontarío, og öll félög þeirra frá því sagt, aö (afturhalds)blöö-
vinna á móti 5ir Wilfrid Laurier' unum í Austur Canada „virðiit
helzt ráða lögum og lofum innan
afturhaldsflokksins, hafa oft og
þrásinnis lýst yfir því, að þeir
væru þjóðeign járnbrauta sterk-
lega mótfallnir; og við hvert
eiaasta gefið tækifæri hafa þeir
sýnt í verkinu, að þeir eru það
meira en í orði kveðnu.
,,Heimskringla“ kæmi í mót-
sogn við sjálfa sig ef hún neitaði
því, að þeir Sir Charles Tupper
og Sir Mackenzie Bowell væru
kannske aö járnbrautir kosti ekk-[ ag þy,; ag þeir mennirnir, sem
ert ef þjóðin byggir þær sjálf; en
þrr skjátlast henni; það kostar
æfinlega peninga að byggja járn-
brautir, hverjir sem það gera eöa
fyrir því standa. Það er marg-
oít og Ijóst búið að gera þjóöinni
grein fyrir því, að lagning Grand
Trunk Pacific járnbrautarinnar
kostar Canada þrettán mitjónir
dollara. Það verður hvorki meira
né minna hvað sem ,,Heims-
kringla“ ,segir; og Canada-menn
vita, að þatta er rétt og satt.
Það tekur meira og annað verra
en megna óvild til stjórnarinnar
og brautarinnar að kalla fé því
fleygt út fyrir ekkert, sem gengur
til að borga fyrir þjóðarinnar eig-
in braut.
Hvaða vit eða sannleikur er í
því að segja, að stjórnin hafi
leigt sinn hluta brautarinnar til
hundrað ára? Að vísu má
flestum, sem nú erum nppi, að
miklu leyti á sama standa, hvort
leigutíminn er fimtíu ár eða eitt
hundrað ár; en hvers vegna ekki
að segja eins og er?
Vér vildum gjarnan eiga orða-
stað við ,,Heimskringlu“ um mál
þau er mestu varða nú þegar við
kosningum má búast á hverri
stundu, og gera lesendum blaö-
meiri framfarabæjar en Halifax,
vissra hluta vegna. Við lögðum
brautina eftir ruddu og yrktu
landi um alla bæina á bökkum
St. Lawrence alla leið til Quebec.
Og hvernig er nú útkoman? Ut-
kornan er þannig, að við skuld-
um ekki minna en fimtfu miljónir
dollara, sem til brautarinnar hafa
gengið, og árlega er tekjuhalli
mikill, sem veröur að borga úr
íjárhirzlu Canada, fram yfir það,
sem brautin gefur af sér. . .
Hvort heldur liberalar eða kon-
servatívar væru við völdin þá teldi
eg það hörmulegt í fylsta máta ef
nokkur stjórn, mér er sama hver
hún væri og hverjir hana skipuðu,
gerði tilraun til að byggja aðra
stjórnarbraut. A því stend eg. “
Og 13. Október síðastliðinn fór-
ust Sir Mackenzie Bowell þannig
orð í efrideild þingsins:
,,Eg er því mótfallinn.að stjórn-
in hafi járnbrautir með höndum,
os eigum við aö taka Intercoloni-
al brautina sem dæmi ókkur til
leiöbeiningar í framtíðinrti, þá
hefi eg ekki annað að segja en að
biðja guð að varðveita okkur frá
hinum fjárhagslcgu afleiðingum,
sem þvíhljótaað fylgja eigi stjórn-
in að eiga og annast margar járn-
brautir framvegis. . . .
Þegar eg fór til Astralíu, þá leit
eg eftir hvernig gekk með járn-
brautirnar þar. Slíkt færöi mér
alls ekki heim sanninn um þaþ,
að stjórn væri jafn vel kjörin til
aö eiga járnbrautir og annast þær
eins og prívat félög. Það er álit
mitt nú, aö hefði Grand Trunk
filagið eða C. P. R. félagið átt
Intercolonial járnbrautina, þá
hefði henni verið fult eins hagan-
lega stjórnað, ef ekki haganlegar, !
fyrir íbúa austurfylkjanna, og svo
mikið kostnaðarminna, að hún
hefði borið sig. Sumir vinir mín-1
ir í austurfylkjunum fallast ef til
vill ekki á þessa skoðun mína, en
eg hefi koinist aö þessari niður-
stöðu með því að veita ef-tirtekt ^
ráðsmensku beggja stjórnanna
yfir járnbraut þessari og ráðs-
menskunni yfir stjórnarjárnbraut-
unum í Astralíu. “
Neiti heimskringla“ þessu ef
hún getur?
An þess að fara með ósannindi
getur hún ekki mótmælt neinu
því sem hér að ofan er sagt.
Þjóðeigna ,, prinsíp ‘ ‘ afturhalds-
manna er þá í stuttu máli svona:
Leiðtogarnir eru sterklega rnót-
fallnir þjóðeign járnbrauta og
standa við það hvar sem er, en
óhlutvöndum leigutólum er, að
því er virðist, leyft að fara með
ósannindi í því efni þar sem búist
er við að með því verði hægt aö
svíkja út fáein atkvæði.
Kosningalýgi sú tók svo vel í
Manitoba við fylkiskosningarnar
um árið, og ekki þykir ólíklegt að
nú sé svo farið að fyrnast yfix
svikin, að hún komi þar að góðu
tunnur af bezta Portland semenl',
og má eftir því búa þar til eitt
þúsund tunnur á dag í næstu
fimm hundruð ár.
Sýnishorn af efni þessu befir
verið skoðað í New York og feng-
ið þann vinisburð að vera eins
gott eins og nokkurt sementefni,
sem þar hefir verið sýnt. Segja
New York menn, að væri land
þetta í New York eða Pennsyl-
vania og sementslagið sjö fet að
meðaltali, þá væri ekran að
minsta kosti sex hundruð dollara
virði. En hjá Winnipeg. sem sé
ellefu hundruð mílur frá sement-
mylnu, ætti ekran að vera nálægt
$3,000 virði. Jarðlag þetta er á
750 ekra svæði, einar tólf mílur
j frá Winnipeg og minna en tvær
1 mílur frá Canadian Pacific járn-
, brautinni.
Peningamenn í New York hafa
tekið að sér að selja $500,000 virði
af 5 prct. skuldabréfum (sem falli
í gjalddaga eftir 30 ár) til þess
hægt sé að koma upp sement-
mylnu, sem búi til fimm þúsund
tunnur á dag, og standast kostn-
að annan þangað til sementtekj-
an borgar sig.
' Geta má nærri, hve mikla þýð-
ing iðnaður þessi hlýtur að liafa
fyrir Winnipeg-bæ.
Það er eins og alt hjálpist að
nú á síðustu árum því til trygg-
iugar, að Winnipeg eigi innan
skamms að verða í tölu helztu
stórborga landsins.
það blóm mér vísar leiO’.
Þá brosti vor með skin og skraut
og skjól og gleðilag,
bún mamma gaf mér blóm á braut,
eg ber það enn í dag.
Við frost og él á farnri braut
til fulls það aldrei dó;
í gegnum söknuð, sorg og þraut
mér sendi frið og ró.
Nær lífsins öldur herða hljóm
og hóta neyð og þraut,
þá lýsir þetta litla blóm
með líkn og yl á braut.
Á dimmri stund það birtu ber
í brjóstið allra lengst,
! og bezt það jafnan brosir mér
hvar brautin mín er þrengst.
Þá kólnar hönd og klöknar geð
og kvöldiö hylur skeið,
f hinsta sinn á bana beð
það blóm mér vísar leið.
M. Markússon.
Oliver Jakobsson, Ingimundar-
sonar.
(Fæddur 21. Des. '03. Dáinn 19. Ág. '04)
liði í annað sinn.
Lögbérg hefir inestu skömm á
því þjóðeigna ,,prinsípi“.
Sementtekja nálægt
Winnipeg;.
helztu menn afturhaldsflokksins.
Hvernig standa þeir í máli
þessu? Séu þeir þjóðeign járn-
brauta mótfallnir, getur þá nokk-
ur lifandi maður verið svo grunn-
hygginn, að ímynda sér, að um
nokkura þjóðeign járnbrauta geti
verið að ræða hjá flokknum með-
an þeirra nýtur við, meðan hinn Menn hér í Winnipeg hafa,
síðarnefndi er leiðtogi afturhalds- segir blaðið Manitoba ,,Free
oss flokksins í efrideild þingsins? ÍPress“, fundið sement mergil í
Á þingi 18. Júní 1897 fórust stórum stíl skamt frá Winnipeg.
hinum fyrnefnda þannig orð: j Efni þetta hefir verið vandlega
,,Við lögðum járnbraut frá skoðaö og rannsakað og segja
Halifax, stórri framfaraborg með þeir> sem V1I hafa á, að það sé
mikla verzlun og beztu höfn á bezta Portland sement efni.
meginlandi Ameríku fyrir við-' Mergilsjarðlag þetta er frá sjö til
skifti við Atlanzhafið. Við lögð-| tuttugu og fimm fet á þykt og
um brautina til St. John, annars skamt fyrir neðan yfirborðið. Er
°g>
segja, enn þá
Eftirfylgjandi línur biðjum víð'
undirrituð ritstj. Lögbergs að taka
í blað sitt, sem viðurkenning okk-
ar og hluttekning í sorgarástandi
syrgjandi foreldra hins látna:
Þegar okkur barst sú beiska
sorgarfregn, að okkar unga ættar-
blóm væri hrifið burt frá móður-
brjósti þínu, elskaða dóttir, af hin-
um bitra aldurtilabroddi dauðans,
þá hefðum við fegin viljað bera
og létta undir þá þungu sorgar-
byrði er tilfinningar olckar gerðn
okkur ljóst, að þið, kæru foreldr-
ar, urðuð að bera. En máttur
okkar er lítill.
stórbæjar og ágætis hafnar,
eg leyn* mér að segja, enn
1 gert ráð fyrir að þar sé nóg efni í
eitt hundrað og fimtíu miljón
Sáran og beisltan
söknuð berið
eftir mög mætan,
er mildur drottinn
svift’ ykkur samvist
í sorga heimi.
Síðar með honum
amveru njótið.
Elskaða dóttir,
örlága skyldur
yfirvegaðu,
og æðsíum drotni
treystu af hjarta
í tilfella mæöu.
Hann einn græðir
hjarta sárin.
Sonur þinn—segir: „Vonin
(sú er viss máttu trúa)
lifirl því líkn þá hefir
iausnarinn gefið trausta. “
Því skuium drottins dýrðar
dásama gæzku háa.
Öllum sem á hann kalla
auðsýnir þrótt í nauðum.
Afi og amma hins fölnaða æsku-
blóms.
Mr. og Mrs. Oliver Bjarnarson.