Lögberg - 07.12.1905, Blaðsíða 4

4
LOGBERG fÍMTUDAGINN 7. DESEMBER 1905
jTögberg
er geflS út hvern fimtudag af Tlie
lxigberg Printing & Publishlng Co.,
(löggilt), aS Cor. Wiiliam Ave og
Nena St., Winnipeg, Man. — Kostar
$2.00 um árið (á íslandi 6 kr.) ■—
Borglst fyrirfram. Einstök nr. 5 cts.
Published every Thursday by The
Liögberg Printing and Publishlng Co.
(Incorporated), at Cor.Wiliiam Ave.
& Nena St., Winnipeg, Man. — Sub-
ecription price $2.00 per year, pay-
able in advance. Single copies 5 cts.
S. BJÖRNSSON, Editor.
31. PAUI.SON, Bus. Manager.
Auglýsingar. — Smáauglýsingar í
eitt skifti 25 cent fyrir 1 þml.. A
etærri auglýsingum um lengri tima,
afsláttur eftir samningi.
Bústaðaskifti kaupenda verður að
tilkynna skriflega og geta um fyr-
verandi bústað jafnframt.
Utanáskrift til afgreiðsiust. blaðs-
Ins er:
The UÖGBERG PRTG. & PUBL. Co.
P. O. Box. 136, Winnipeg, 3Ian.
Telephone 221.
Utanáskrift til ritstjörans er:
Editor Uögberg,
P. O. Box 136. Winnipeg, Man.
Samkvæmt landslögum er uppsögn
kaupanda á blaði ögild nema hann
eé skuldlaus þegar hann segir upp.—
Ef kaupandi, sem er í skuld við
blaðið, flytur vistferlum án þess að
tilkynna heimilisskiftin, þá er það
fjrrir dómstölunum álitin sýnileg
sðnnun fyrlr prettvislegum tilgangi.
Hákon sjöundi.
Viðtökuniar í Noragi. — Kon-
ungseiðurinn.
Hinn 23. Nióvember síðastliö-
inn lög'ðu þau á stað frá Kaup-
mannahöfn konungshjónin norsku
og Ólafur sontir þeirra, á danska
konungjsskipinu ,,Dannebrog“. —
Var þá, eins og geta má nærri', ó-
íölulegur fjöldi fólks saman kom-
ínn niður við höfnina í Kaup-
mannahöfn til þess að sjá þau
stíga á skip.
Kristján konungur níundf og
flestalt konungsfólkið dariska.ráð-
herrarnir og hinir útlendu sendi-
herrar, ásamt öðru stórmenni,
fylgdi konungshjómmum til skips.
Bæði borgin sjálf, Kaupmanna-
höfn, og öll skip á höfninni voru
skreytt á ýmsan hátt, en fagnað-
aróp hins mikla mannfjölda, kem
safnast hafði saman við höfnina,
kváðu við bæði snjalt og lengi.
Um leið og konungsskipið sveif
út af höfninni var dreginn upp
hinn nýi fáni Noregs og frá virkj-
unum dönsku Jjrumuðu kveöju-
skotin til heiðurs við konungs-
hjónin ungu.
Laugardaginn hinn 25. Nóvem-
ber komu konung*shjónin til
Kristjaniu, síðari hluta dags, og
tók borgarstjórinn, bæjarráðið og
hinir útlendu sendiherrar þar á
móti þeim. Var lendingarstaður-
itm blómum og fánum skreyttur
og tjaldaður ýmsu fögru skrúði.
Stigu konungshjónin og sonur
jþeirra þar upp i vagn og kóyrðu
til haílar.
I»au stræti borgarinnar sem ek-
ið var um voru forkunnar vel
prýdd, og beggja * vegna hafði
mannfjöldmn skipað sér í þétt-
.settar raðir. Húrra-hróp og
„lengi lifi Hákon konungur“ hvað
endalaust við frá mannþrönginni.
I»egar til hallarinnar var komi'ö
töku Stórþingismennirnir þar á
ntóti konungshjónunum og syni
|>eirra. Hafði Berner, forseti
þingsins, orð fyrir þeirn og hauð
konungshjónin velkomin, en kon-
ungur svaraði kveðjunni meö
stuttri tölu.
í velkomandaræðu sinni til kon-
tmgshjónanna tók Micheísen
ráðaneytisforseti það fram, að í
sex hnndruð ár hefði nú Noreg-
ur mátt vera án þess að liafa sér-
stakan konung. Hinn nýi konung-
ur, sem þjóöin hefði valið sér,
kæmi nú til þeirra til að gerast
forkólfur þjóðarinnar, og mætti
hann eiga víst örugt fylgi allra
frjálslyndra og góðra drengja
meðal hennar. Norska þjóðin,
sagði hann, að elskaði umfrain
alt frelsi sitt og sjálfstæði,og hann
kvaðst vona að hinn nýi konungur
mundi álíta sér það bæði ljúft og
skylt að vermda og tryggja
hvorutveggja framvegis.
Hákon konungur svaraði ræð-
unni og kvaðst hafa hinn bezta
vilja á að bregðaSt ekki því
trausti, er norska þjóðin hefði
sýnt honum, er hún kaus liann til
konungs. Kvað hann það mundi
verða markmið sitt að vinna
framvegis af öllum mætti að
liverju því, er orðið gæti Noregi
til hags og hamingju.
Síðla um kveldið gekk lcon-
ungur út á hallar-svalÍTnar og hélt
þar ræðu fyrir hinum óteljandi
mannfjölda, sem safnast hafði
saman úti fyrir höllinni. En langt
fram á nótt kvað vvð glaumurinn
og gleðin um alla bórgina, sem
var svo ljósum prýdd, að livergi
bar á skugga. Varð koma kon-
ungsins Norðmönnum þannig efni
ti'. liinnar mestu fagnaðarhátíðar
og hyggja þeir hið bezta til hans,
sem æðsta manns síns, í fram-
tíðinni.
ulan dægurstríðið. Þó stundum]unarfræði. En þegar hann kom
fljúgi frá honum skeyti inn í þá heim úr þeirri för, hvarf hann frá
orrahríð, og honum séu send önn-
ur þaðan aftur á móti, þá eru það
engin eiturskeyti. Eg tel víst, að
þeirri leið, og fór að læra undir
skóla hjá séra Eiríki Kúld, sem þá
var aðstoðarprestur föður síns í
þótt hart sé sótt flokksstríðið hér í Flatey. Gekk svo Matthías inn í
bænum, þá mundi það varla hafa j lærða skólann, 3. bekk A., haustið
hindrað, að báðir flokkarnir hefðu' 1B59 og útskrifaðist þaðan eftir
jafnt tótt afmælisveizlu hans, ef fjögur ár, 1863; fór þá á presta-
hann hefði verið hér staddur. skólann og útskrifaðist þaðan sum
Því hvað sem einstakir menn arið 1865. Næsta ár fékk hann
Um hádegið, hinn 27. Nóvem-
ber, vann Hákon konungur eið að
stjórnarskrá Norðmanna i Stór-
þingssalnum.
Konungurinn gekk inn í salinn
og leiddi drotninguna sér við
vinstri hlið og fylgdu þeim þjón-
ar og þjónustumeyjar. Hneigðu
konungshjónin sig fyrir Remer
forseta og að því búnu settist
konungur í hásætið og drotningin
á stól við hlið honum.
Nú gekk Remer forseti fram
fyrir konung og ávarpaði hann
með fáeinum orðum. Hann sagði
að konungstignin væri fengin hon
um í hendur fneð samhljóða at-
kvæðagreiðslu Stórþingsins og
samkvæmt vilja hinnar norsku
þjóðar, e:n áður en hann tæki' við
hinni háu tignarstöðu yrði hann,
:samkvæmt grundvallarlögum r»k-
isins, að vinna eið að stjórnar-
skránni.
Með hárri og snjallri röddu
hafði nú konungur yfir hmn lög-
boðna eiðstaf. Að því búnu rnælti
hann nokkur orð og lýsti því yfir,
að hann hefði valið sér að eink-
unnar orðum: „Alt for Norge.“
Á meðal margra fagnaðaróska,
sem konungur fékk þenna dag
fréttaþráðunum, var einnig skeyti
frá Óscar Svíakonungi, og var
innihald þess þannig:
„Um leið og eg þakka yðar há-
tign fyrir hraðskeytið þar sem
þér tilkynnið mér að þér hafið
tekið við konungdómi í Noregi
bið eg yður að vera fullviSsan um
að sérhverri tilraun í þá átt að
styðja að góðu samkomulagi milli
ríkja vorra mun frá minni hálfu
verða vel tekið.“
Séra Matth.
Jochumsson.
Séra Matth. Jochumsson varð
sjötugur 11. Nóv. síðastliðinn.
Hann er einn af fáttm afbragðs-
mönnum þjóðar okkar, og því
skylt að þess afmælis sé minst,
enda munu fáir menn uppi hjá okk
ur nú sem stendur, er þjóðin geti
jafn samhuga sent heillaóskir á
minningar- og fæðingar-degi.
Hann stendur að mestu leyti fyrir
kunna að geta að honum fundið
fþví að öllum og öllu tná eitthvað
finna), þá viðurkenna allir skáldið
Kjalarnessprestaklall og fór þá að
búa 1 Móum á Kjalarnesi'.
Meðan hann var á prestaskólan-
og andagiftarmanninn, manninn, um kvæntist hann Elínu Knudsen,
sem „hæstum tónunt nær af lands- 'dóttur D. Knudsens timbursmiðs í
ins sonum”; því enn slær hann Reykjavík, en misti hana 1868.
hörpuna svo, þótt sjötugur sé, að j 1870 kvæntist hann aftur, Ingveldi
þetta er engu síður sannmæli um Ólafsdóttur prófasts Johnsens á
hann nú, en fyrir 20 árum.
í meir en 40 ár hefir harpa hatis
Stað, en misti hana næsta ár.
Núvemndi konu sinnj, Guðrúnu
hljómað hjá þjóð okkar innan um Runólfsdóttur frá Móum á Kjal-
arg og ys hversdagslífsins. Húnjarnesi, kvæntist hann 1875. Hafa
liefir sungið söng vonarinnar og þau nú verið 30 ár í hjónabandi og
Ijóssins, mannástarinnar og trú- eignast 11 börn.
innar á sigur hins góða. Hin barn-
Vorið 1874 keypti séra Matthías
glaða bjartsýni fylgir alt af ómum Þjóðólf, settist þá að í Reykjavík
hennar, eins þó hún sé knúin til að og gaf blaðið þar út i 6 ár, til
syngja um gröf og dauða. 1880. Þá var honum veittur Oddi
Eg tel víst, að flestir eða allir ís-já Rangárvöllum og flutti hann
lendingar eigi • ljóðmælum séra þangað vorið eftir. En 1886 var
Matthíasar fleiri eða færri ánægju'honum veitt Akureyrar prestakall,
stundir að þakka og að almennarjog flutti hann þangað vorið 1887.
heillaóskir fylgi honum því inn á Því prestakalli þjónaði hann til
áttunda áratuginn. —
Um æfiatriði séra Matthíasar
ársins 1900, en þá fékk hann latisn
frá embætti, og var honittn um leið
ætt og uppvaxtarár, vísast til æfi-(ákveðnar 2,000 kr. úr landssjóði í
sögu hans, sem nýkomin er út í árslaun; það eru skáldlaun. Nokk-
bók, sem um er getið á öðrum stað(tir fjárhagsttmabil ttndanfarin
hér í blaðinu. Þó skal getið hér hafði hann haft dálítil skáldlaun úr
helztu atriðanna.
Hann er fæddur í Skógum við
landssjóði.
Oft hefir séra Matthías
dvalið
Þorskafjarðarbotn, inn af Breiða- lengri og skemtnri tíma erlendis.
firði, 11. Nóvember 1835. Þar'Arin 1871—72 var hann í Eng-
bjuggu foreldrar hans lengi, og landi og í Kaupmannahöfn og
þar höfðu áður búið afi hans og ferðaðist þá víða um Danmörku
langafi í föðurætt. Móðir hans og Noreg. Veturinn 1873—74
hét Þóra, og var breiðfirzk að ætt,
merk kona og gáfuð; hún var al-
systir séra Guðmundar Eittarsson-
ar, síðast prests að Breiðabólsstað
á Skógaströnd.
11 ára gamall fór Matthías úr
foreldrahúsum, fyrst til vanda-
lausra, en síðan til móðurbróður
síns, séra Guðmundar á Breiða-
bólsstað. Þar var hann fram yfir
fermingu, en fór þá til föður-
frænda síns í Flatey, Sigurðar
kaupm. Johnsens, tengdasonar
Brynjúlfs kaupm. Benediktsens.
Brynjúlfur kostaði Matthias stðan
til sl:ólanáms. En fyrst átti hann
að verða verzlunarmaður og var í
Kaupmannahöfn veturinn 1856—
57 til að nema tungumál og verzl-
dvaldi hann aftur í Englandi. 1885
var hann í Englandi og Kaup-
mannahöfn og 1893 ferðaðist hann
um Norður-Ameríku. Þar að
auki hefir hann oft brugðið ser
styttri tíma til Englands, Noregs
og Danmerkur. Síðastliðinn vet-
ur dvaldi hann í Kaupmannahöfn.
Um skáldskap séra Matthíasar
og blaðamensku er ekki rúm til að
rita hér, og tná vísa þar til minn
ingarritsins, sem áður er nefnt.
En þetta eru rit hans hin helstu:
„Útilegumennirnir“ eða „Skugga-
sveinn. Það er elzta bók hans og
'er skrifuð veturinn 1860—61, ann-
an vetur hans t skóla, en kom út
j 1864. Þá er þýðingin á „Frið-
jþjófs sögu“ Tégners,; hana þýddi
hann síðari veturinn sem hann var
á prestaskólanum og kom hún út
1866. í Móum þýddi’ hann leik-
rit Shakespeares þrjú, sem Bók-
mentafélagið hefir gefið út, en hið
fjórða í Khöfn veturinn 1871—72.
Þar þýddi hann þá einnig „Man-
fred” Byrons. I Reykjavík gáfu
þeir Steingrímur Thorsteinsson út
ljóðasafnið „Svanhvít.“ Þá samdi
hanu og smáleikina (/.VesturfE^r-.
arnir“ og „Hinn sanni' þjóðvilji“.
í Odda þýddi hann „Brand“ Ib-
scns. Meðan hann var þar kom
út safn af ljóðmælum hans, 1885.
Á Akureyri hefir hann kveðið
„Grettisljóð", og t samið leikina
„Helgi magri’1, „Jón Arason“ og
„Aldamót". Tvö ár var hann þar
ritstjóri blaðs, sem „Lýður“ hét.
Þar hefir hann og þýtt leikinn
„Gísli Súrsson, eftir Mr. Bramby,
og „Sögur herlæknisins“, eftir Z.
Topelius, sem nú eru að konta út á
ísafirði. Af ljóðasafni hans er ný-
komið IV. bindi, og er þess getið
á öðrum stað hér í blaðinu. En
yngsta bók hans er skrifuð í
Khöfn síðastliðinn vetur, heitir
„Frá Danmörku' ‘og á að koma út
í haust í Khöfn. '
/
/Efiatriði séra Matthíasar, sem
getið er um í undanfarandi grein,
em nýkomin út í minningarriti,
sem Davíð Östlund hefir gefið út
t Réykjavík í tilefni af 70 ára af-
ntæli skáldsins. Þar eð Lögbergi
hefir enn eigi borizt rit þetta til
athugunar, er hér látin fylgja
stutt lýsing á aðal efni þess eftir
Óðni, sem undanfarandi gréin
um skáldið, eftir ritstjóra þess
blaðs, er og tekin úr.
í bók þessari eru fjórar ritgerð-
ir mn séra Matthías, fyrst æfisaga
hans, eftir ritstjóra Þ. Gíslason;
þá „Matthías Jochumsson heima á
Akureyri“, lýsing á honum í dag-
fari og umgengni, eftir Guðm.
lækni Hannesson á Akureyri; þá
„Matthías Jocliumsson á skáld-
fáknum“, eftir ritstjóra „Óðins“,
og loks „Matthías Jochmnsson við
Itkaböng“, eftir mag. Guðmund
Finnbogason. , Fyrri ritgerðin er
um kveðskap séra Matthíasar yfir-
leitt, en hin síðari um erfiljóða-
kveðskap hans.
Framan við bókina er mynd af
skáldinu og ritgerð Guðm. Hann-
essonar fylgja þrjár myndir, ein af
skrifstofu hans á Akureyri og
tvær af húsum hans.
Bókin er í sama broti og ljóð-
mæli séra Matthíasar og útgáfan
vönduð.
Ófagur eltingaleikur-
Tíu voru þeir alls, fjórir kjör-
stjórar, og sex undirkjörstjórar,
’liberalar hér í Manitoba-fýlkinu,
sem dregnir voru fyrir lög og
dóm 3. Nóvember í fyrra. Til
eins þeirra náðist þó ei strax, en
hann var tekinn seinna. Var þeim
gefið það að sök, að hafa ólöglega
numið brott nöfn kjósenda af
kjörsk'rám við síðustu kosningar.
Þeir voru hneptir í fangelsi, en
síðan þó látnir lausir gegn veði,
en bá byrjuðu réttarhöldin bæði
rækileg og mörg, þvt að alt af
þurfti það opinbera að fá frest á
frest ofan til frekari athugunar
máilanna. Þrátt fyrir alLa þessa
vafninga og aragrúa réttarhalda,
voru þó sakargiftir, þessara ein-
eltu kjöflstjóra allar niður skornar
og vísað frá dómi. En þá hafði
eltingaleikurinn staðið yfir meiri
hluta vetrarins, því að í Marz-
mánuði í vor komu sakir þessar
fyrir dóm.
En ekki var alt þar með búið.
Strax eftir frávísan málanna á
því dómþingi, voru nýjar saka-
málsrannsóknir hafnar gegn gegn
kjörstjórunum fjórum, sama efnis
og hinar fyrri. Hafa þær staðið
yfir til haustnótta, og nú hefir
einn kjörstjóranna, Lawrence
Duggan, kjörstjóri' fyrir Selkirk,
loksins verið sýknaður, af dóm-
þinginu í haust, í næstl. viku, af
öllum sakar ákærunum, sem fram
hafa komið gegn honum, en þá
var líka hætt við að halda lengra
út í málareksturinn gegn hinum
þremur, þar eð eigi hafðist meira
upp úr Duggans málinu en þetta.
Enda virðist saksókn þessi
fremur hafa verið gerð af vilja
en mætti, og eigi ólíklegt, að ósig-
urinn við síðustu kosningar, hafi
vakið þessa miður prúðmannlegu
og að því er séð verður, öldungis
ástæðulausu va ti dlæ t i nga rse níý
yfirvaldanna í rannsóknar áleitn-
inni gegn þessum pólitísku and-
stæðingum sínum.
Engin átylla hefir sem sé komið
fram í allri þessari löngu mála-
reksturskeðju, er sýni, að sakar-
giftirnar hafi haft við nokkur rök
að styðjast eða sannleik, heldur
einmitt það gagnstæða. Það sem
sannast liefir er sakleysi sakborn-
ings, og fram farið frávísan ann-
arra sakargifta sem ólögmætra.
Þegar valdinu er beitt eins og
hér hefir átt sér stað, sýnilegast
til að svala sér á mótstöðumönn-
um sinum, dettur manni gjarnast
í h.ug, að komið sé út fyrir skíð-
garð mentaðra og siðaðra þjóða,
þar sem hnefarétturinn ræður
lögum og lofum.
UppSangur Japana.
Svo litur út, sem Japanar muni
eigi ætla að sleppa tökum þjeim, er
þeir hafa náð á Kóreu; og þar sem
Rússland er eigi lengur ljón á vegi
þerrra, né stórveldin , munu láta
málið til sín taka, eru þeir að heita
má sjálfráðir sintia ferða í þessu
máli. Enda er Kórea nú orðin
innlimuð í hið japanska keisara-
dæmi, eftir að hinn ráðasnauði
keisari þar neyddist til að skrifa
undir samninginn, sem að nafninu
til gefur honum yfirráðaumboð, en
sviftir hann þó öllu valdi i raun og
veru. Japanskir tilsjónarmenn
hafa eftitlit með öllum helztu em-
bættum í landinu, her þeirra er viö
hendina ef til nokkurs mótþróa
kemur, og enn fremur hafa kaup-
manna og iðnaðarfélög Japana
tekið að sér að efla vöxt og við-
gang afurða og framfærsluhags
landsins. íbúarnir á Kóreuskaga
eru dáðlítil og atorkulaus þjóð,
sem óhæf er til að færa sér í nyt
hinar miklu uppsprettur auðlegðar
og landkosta, sem landitiu hefir
verið miðlað svo ríkulega af nátt-
úrunnar hendi. — Framgangur
Japana í Manchúríu hefir verið
næsta svipaðttr og skifti þeirra við
Kóreubúa. Hafa þeir að mestu
]eyti.> náð tökum á landinu alt frá
Kirin og suður til Port Arthur.
Eftirlit með öllurn járnbrautar-
arlínum, er um það svæði liggja,
er í þeirra höndum, og sömuleiðis
tilsjón með vöniútflutningi og
verzlunarviðskiftum öllum. Eftir
því sem fregnað er af samningum
þeim, sem stjómmálamenn Japana
og Kínastjórn hafa með höndum í
Pekin, er útlit á, að Kínastjórn
veiti Japan löglegt tilkall til Liao
Tung-skagans og eignarrétt á
járnbrautunum í Suður-Manchúr-
íu, upp í herkostnaðarlaunin, Þem
stjómin mundi neyðast til að
borga, ef hún neitaði þessum kröf-
um Japana.
Em Japanar nú í óða önn að