Lögberg - 08.11.1906, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 8. NÓVEMBER 1906
Of dýr sparsemi.
(TÍftir Orison S. Marden.)
Bankaþjónn nokkur í París á
Frakklandi var á ferö þar um göt-
urnar meö poka, er í voru gullpen-
ingar. Að óvörum misti hann tíu
franka pening úr pokanum, er valt
út af gangstéttinni. Á meöan
bankaþjónninn var aö reyna að ná
peningnum aftur setti hann frá sér
peningapokann á gangstéttina.
Maður, sem fram hjá gekk, þreif
hann og hljóp í burtu.
Eg þekki sérstakan mann, sem
er orðinn sá þræll sparnaðar-ástríð
unnar, af tómum ávana frá þeim
timum þegar hann var að draga
saman auð sinn,að hann getur ekki
nú orðið losað sig við þenna ávana
og lagt hann niður. Hann eyðir
mörgum sinnum dollars virði af
dýrmætum tíma í það að reyna að
spara sér tíu cent.
Heima hjá sér lætur hann gas-
Ijósin loga svo dauft, að ómögulegt
er að sjá til að ganga um stofurnar
og máður rekur sig á borð og
stóla. Börnin hans hafa oft skað-
meitt sig á því að reka sig á hús-
munina í þessari hálfdimmu, og
einu sinni þegar eg var staddur á
heimili hans mart eg eftir því, að
eitt þeirra alveg eyðilagði dýran
gólfdúk. Það var sent í annað her-
bergi til þess að sækja blekflösku,
rak sig á í hálfdimmunni og braut
hana.
Þessi maður, þó hann nú sé orð-
inn ríkur.notar enn óskrifaða parta
af sendibréfum, sem hann fær, og
uppskorin, brúkuð umslög til þess
að skrifa á ýmsar athuganir sér til
minnis, og er sí og æ að berjast við
að spara smámuni, sem eru miklu
minna virði en tíminn sem í það
fer að halda þeim saman.
Sömu nánasar-aðferðinni beitir
hann við rekstur verzlunar sinnar.
Hann líður ekki þjónum sínurn að
fleygja snærisspottum utan af varn
ingsströngunum, þó það kosti
miklu meiri tímaeyðslu en snæris-
spotfarnir eru verðir að leysa þá
en skera. Þetta er ein af hinum
röngu ávana-sparnaðarhugmynd-
um þessa manns.
Sönn sparsemi á ekkert skylt við
nízku og nirfilshátt.
Tiltölulega fáir menn hafa heil-
brigðar skoðanir á því, i hverju
sönn og veruleg sparsemi sé fólgin.
Eg hefi séð fina frú eyðileggja
dýra, alveg nýja hanzka á því að
veiða fimm centa pening upp úr
forarpolli. ÆíSi margir menn í
New York verða á ári hverju und-
ir strætisvögnum eða hestafótum
af því þeir gleymdu öllu öðru yfir
því að ná upp af strætunum ein-
hverjum smámunum, lítils eða
einkis virði.
Eg þekki ungan mann, sem hef-
ir mist af mörgum góðum tækifær-
um til þess að komast áfram í
heiminum af því hann hefir ekki
tímt að ganga almennilega til fara.
Hann heldur fast við þann sið að
ganga í sömu fötunum og með
sama hálsbindið þangað til hvoru-
tveggja er orðið útslitið. Hann er
búin að fá svo ilt orð á sig fyrir
nirfilshátt að enginu vill neitt hafa
saman við hann að sælda. Misskil-
in sparsemi hefir orðið manni
þessum dýrkeypt.
Kjörkaupa-leitendunum verður
oft hált á misskilinni sparsemi.
IÞeir kaupa oft og tíðum ýmsa
hluti eingöngu vegpia þess að þeir
eru ódýrir og án þess að þeir þurfi
þeirra með. Og svo eru þeir mjög
hróðugir yfir því hvað þeir hafi
getað sparað sér mikla peninga
með slíkum hagnaðarkaupum. Ef
þessir menn að eins vildu gera upp
reikningana að ári liðnu þá mundu
þeir komast að raun um að þessi
sparnaðaraðferð þeirra hefir kost-
að Þá meira en ef þeir að eins
hefðu keypt það, sem þeir nauð-
synlega þurftu með og borgað
sannsýnilegt verð fyrir.
Margt fólk, konur 'og karlar,
sækjast ákaflega mikið eftir að
kaupa á uppboðum allskonar hluti,
sem það hefir ekki nokkra vitund
með að gera. Sérstaklega á þetta
sér stað þegar um húsmuni er að
ræða og á því fólk þetta áldrei
neinn nýjan búshlut í eigu sinni og
oft eru þessir brúkuðu hlutir orðn-
ir svo slitnir, að þeir þurfa sifeldra
aðgerða við til þess að hægt sé að
notast við þá og eru aldrei í viðun-
anlegu lagi. Slikur heimskulegur
kaupskapur er e'in hin lakasta teg-
und af eyðsluserrý. Gæði og end-
ing hlutanna sem maður ætlar að
kaupa sér ætti að vera það fyrsta
sem á er litið áður en kaupin eru
gerð. í því er hin sannarlega spar-
semi innifalin að athuga það hvoru
tveggja. Og þó eru margir menn
sífeldlega í kröggum af því þeir
kaupa ódýrar vörur, sem eru alveg
endingarlausar og sífelt þarf að
endurnýja.
Enginn vinnuveitandi svíkur
sjálfan sig fremur en sá, er hyggur
að sparnaður sé í því að ráða til
sin þá menn, er lægst kaup taka.
Sú aðferð að reyna að hafa sem
lægstar upphæðir á kaupgjaldslist-
anum, hefir eyðilagt margt fyrir-
tækið. Starfsmenn þeir, sem bezt
hefir gengið atvinnugrem sin hafa
jannfærst um að beztu verkamenn-
irnir, — á sinn hátt eins og bezta
verkefnið, — verða ódýrastir þeg-
ar til lengdar lætur, þó hærra kaup
þurfi að borga þeim en hinum. Ó-
dýr verkalaun þýða að öllum jafn-
aði lélega af hendi leysta vinnu.
Margt gestgjafahúsið hefir far-
ið á höfuðið vegna þess að eigand-
inn var að berjast við að spara fá
ein þúsund dollara á ári með þ,ví
móti að halda kauplága þjóna og
matreiðslumenn og kaupa ódýrar
matartegundir. Slíkur sparnaður
borgar sig sárailla í þeirri atvinnu-
grein engu siður en öðrum. •
Sumir menn ná aldrei í dollarinn
af því þeir eru sí og æ að eltast við
centin. Þeir hugsa svo mikið um
að spara centin að dollarinn geng-
ur þeim úr greipum. Þeir missa
sjónar á góðu tækifærunum af því
hugurinn er fastur við smámun-
ina.
Hver sá, sem ætlar sér að leysa
e'itthvert ætlunarverk vel af hendi
verður að vera andlega og líkam-
lega vel á sig kominn og vel undir-
búinn.
Þeir menn, Sem mestu afkasta,
leysa verk sitt bezt af hendi og
þola mesta áreynslu eru vanalegast
þeir ein'ir, sem bezt fara með sig.
Af því einmitt að þeir gæta þeirr-
ar varúðarreglu eru þeir jafnan í
góðu ásigkomulagi t'il að mæta því
sem að höndum ber. Það er mis-
skilin fcparsemi í því innifalin, sem
eyðir lífsfjörinu og starfsþrekinu
til ónýtis að draga við sig hitt og
þetta, að óþörfu, að eins í þeim til-
gangi að auka fáe'inum centum við
i budduna sina.
4
Vitaskuld er langt frá því, að
menn séu alment svo efnum búnir,
að þeir geti ætíð veitt sér úrvals-
tegundirnar, af hverju sem er. En
hitt er líka jafnsatt, að meö óskyn-
samJegum sparnaði skerða menn
oft og mörgum sinnum efnahag
sinn í stað þess að auka hann.
Nú á tímum er mjög mikil á-
herzla lögð á það hvernig menn
ganga til fara. Að mönnum geng-
ur vel að hafá sig áfram er langt
frá því, oft og tíðum, að vej-a sakir
verðleikanna. Hvernig þe'ir koma
fyrir sjónir í ytra útliti er mjög oft
næsta þýðingarmikið, sérstaklega í
stórborgunum, þar sem persónu-
legur kunningsskapur manna á
milli er svo mjög takmarkaður. t
smábæjunum, aftur á móti, má svo
að orði kveða, að hver þekki ann-
an og hæfileikar hvers og eins séu
öllum kunnir. Og samt sem áður
getur þar éinnig verið töluvert
undir því komið, að hirða vel um
sinn ytri mann.
í hverri stétt eða stöðu sem mað-
tirinn er, þá er honum það nauð-
synlegt, ef hann skeytir nokkuð
um timanlega velferð sina og lang-
ar til að komast vel áfram,að reyna
að afla sér álits meðbræðra sinna.
Auðvitað er að það kostar minna að
draga sig í hlé, vera hvergi með,
eins og menn segja, en sú sparsemi
getur, samt sem áður, orðið manni
of dýrkeypt sparsemi.
Allir ættu að láta sér umhugað
um að forðast þröngsýnina, smá-
sálarskapinn, nirfilsháttinn. Geri
menn það ekki, þá óvirða þeir
skapara sinn, sem setti þá í heim
þenna til þess að þeir létu eitthvað
markvert, eitthvað gott, eftir sig
Hggja.
Alt í kring um oss á lífsleiðinni
sjáum vér heila hópana af mönn-
um, réttnefndum nátt-tröllum, sem
hafa dagað uppi af því þeir voru
of lítilsigldir, hvað hugsunarhátt-
inn snerti, til þess að tíma því að
verja néinu til að stækka sjóndeild-
arhringinn og afla sér andlegra
fjársjóða. Þessir menn eiga ef til
vill dálítið fé fyrirliggjandi á e’in-
hverjum bankanum, en andlegi
fjárhagurinn er í svo bágu ástandi,
fyrir vanrækslu sakir, að marg'ir,
margir, sem hugsuðu minna um
óankabókina en meira um andlega
gróðurlífið, eru nú komnir langt á
undan í kapphlaupinu eftir ske’ið-
velli lífsins. Þau „stóðu og urðu
að stein'i“,andkgy nátt-tröllin, af
þvi þau voru ekki undir það búin,
að standast géisladýrðina.þegar ár-
sól menningarinnar brunaði fram á
himinhvolfið.
Enginn ber virðingu fyrir né
hefir álit á smásálinni, þröngsýna
þurradrumbnum, sem engu tímir
til að kosta, aldrei tímir að kaupa
sér góða bók til að lesa né lyfta sér
neitt upp og ekki virðist hafa neitt
annað markm'ið í lífinu en að
leggja cent við cent. ,
Slikir menn komast aldrei langt
eða hátt í lífinu, í hinni sönnu og
réttu merkingu Þeirra orða. Þeir
halda centinu svo fast upp að aug-
unum, að þéir sjá ekki dollarinn.
Sparsemin getur gengið svo
langt, að hún verði að nirfilshætti,
hún getur orðið manninum að á-
steytingarstein'i í stað þess að
verða honum að lyftistöng í lífinu.
Það er ekki hyggileg hagfræði fyr-
ir bóndann, að vera of naumur á
útsæðiskorniou. „Sá sem l'itlu sá-
ir mun lítið upp skera.“
Sannur sparnaður getur oft ver-
ið í því innifalinn að vera ekki
naumur á tilkostnað’inum og skera
hann ekki við neglur sér. Hundr-
uðin, sem þannig er varið gefa
margsinnis af sér þúsundir í aðra
hönd þegar fram í sækir, eða með
öðrum orðum: þegar uppskerutím-
’inn kemur.
Læknarnir og striðin.
Engin undur eru það þó lækn-
arnfr.sem hafa á hendi ekki að eins
það starf að ráða bót á meinum
mannanna, heldur jafnframt að
koma í veg fyrir Þau á þann hátt
að kenna mönnum að þekkja or-
sakirnar til ýmsra sjúkdóma, finni
köllun hjá sér til þess að taka al-
varlegan þátt í mótspyrnunn'i gegn
stríðum og styrjöld með öllu því
böli sem af ófriðnum jafnan leiðir.
Hyggilegasta og mannúðlegasta
aðferðin, sem læknum er unt að
viðhafa, er sú að reyna til að vinna
bug á upptökum eða orsökum
þeim, er leitt geta af sér sjúkdóma
og koma á þann hátt í veg fyrir
þá.
Og ekki er það nema eðlilegt í
alla staði, þó hugsandi og hjarta-
góður læknir, ler á ófriðartímum
hefir það starf með höndum, að
leitast við að græða sárin.sem and-
stæðingarnir með margvíslegum
kænlegum og áhrifamiklum morð-
tólum veita hver öðrum, eða þegar
hann sér stóra hópa af ungum og
efnilegum mönnum hníga örenda í
valinn, dag eftir dag, er það þá
ekki eðl'ilegt, aegjum vér, þó lækn-
irinn leggi fyrir sjálfan sig þessar
og þvílíkar spurningar: „Að
hverjum notum kemur þetta?
Mundi ekki mega komast hjá þess-
um ósköpum? Venjulegast gera
menn sér það að skyldu að reyna
sem allra lengst að halda lífinu í
meðbræðruro sinutn. iafnvel þeim
sem lengst eru le'iddir og helst af
öllu óska eftir því að fá að deyja.
En hér er öðru máli að gegna. Hér
eru ungir og hraustir rnenn, fullir
af lífsþrá og lífsfjörf*, bry|tjaðir
niður í þúsundatali eða gerðir að
æfilöngum örkumlamönnum.
Stríðið milli Rússa og Japans-
manna, einkum hin afar mann-
skæða orusta við Mukden, varð til
þess að í Marzmánuði 1905 rnynd-
aðist alþjóða læknasamband.er hef-
ir það að markmiði að vinna af öll-
um kröftum að því að útrýma
stríði og styrjöldum. Aðalból
þessa sambands er í París á Frakk-
land'i og eru meðlimir þess, víðs-
vegar um heim, nú orðnir nálægt
því eitt þúsund að tölu.
Nýlega hélt samband þetta árs-
fund sinn og var þar borín upp og
samþykt sú tillaga frá formanni fé-
lagsins, að reynt væri að koma því
í framkvæmd, að með gjörðardóm-
um yrði framvegis skorið úr deil-
um á milli þjóðanna í stað þess að
láta byssurnar og sverðin skera úr,
og fórna til þess fjöri og blóði tuga
þúsunda af efnilegum, hraustum
og saklausum mönnum, en gera ó-
teljandi fjölda kvenna og barna að
sárt saknandi munaðarleysingjum.
Hugmyndir læknafélagsins eru
nú þegar farnar að ryðja sér braut,
bæði inn í fundarsali löggjafa
ýmsra þjóða og eins inn að rit-
stjóra-borðum stórblaðanna. Árið
1907 ætlar félagið sér að safna
saman á þing í París læknum um
heim allan til þess að ráða ráðum
sínum viðvíkjandi þessu ákaflega
þýðingarmikla velferðarmáli, og
hrinda því áfram. Eru forgöngu-
mennirnir mjög vongóðir um, ef
sáð er sæð'i friðarins út á meðal
þjóðanna og með óþreytandi elju
unnið og hlúð að því á allar lundir,
þá muni engu ólíklegra að það
geti náð að festa rætur í hugum og
hjörtum manna, en ófriðar íllgres-
ið, sem hingað til hefir svo háska-
lega spilt ökrum þjóðfélaganna.Og
víst er óhætt um þáð, að heitustu
óskir um blessunarríkan vöxt og
viðgangs þessa fagra fyrirtækis,
munu hreyfa sér í brjóstum ótelj-
andi fjöída fólks um heim allan.
------o------
Barnavinirnir.
Kátína er einkenni á heilsugóð-
um börnum. Nærri því allar sorg-
ir þeirra eru einkisvirði þegar
meltingin er í góðu lagi og þau
eru laus við tanntökuveikindi. Ba-
by’s Own Tablets lækna magasjúk-
dóma, vindþembu, hitasótt, niður-
gang og tanntökuveikindi. Hver
einasta inntaka færir fjör og á-
nægju, og mæðurnar hafa fylstu
tryggingu fyrir aö þetta meðal hafi
ekki inni að halda nein eitruð eða
skaðleg deyfandi efni. Mrs. James
Jewers, Beaver Harbor, N. S„ seg-
ir: „£g hefi gefið barninu mínu
Baby’s Own Tablets, hve nær sem
eg hefi álitið þörf á, síðan það
fæddist. Þær hafa ætið hjálpað,
og nú er barnið hálfs annars árs
gamalt og mjög vel hraust. Eg á-
lit að hver einasta móðir ætíð ætti
að hafa þessar Tablets við hend-
ina.“ Þér getið fengið Baby’s Own
Tablets í öllum lyfjabúðum, eða
sendar með pósti, á 25C. öskjuna,
ef þér skrifið til The Dr. Williams
Medicine Co„ Brockville, Ont.
IsUr Flniiibers,
Stephenson & Staniforth
118 Nena St.. - WINNIPEG
Rétt norðan viB FyrsLu
lút. kirkju,
Tel. 5780,
: :
: Koi o :
eldiviður. ♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
Banff harð-kol.
Amerísk harö-kol.
Hocking & Lethbridge *
lin-kol.
Eldiviður:
Tamarac.
Pine.
Poplar.
J ♦
♦ Harstone Bros. j
433 Main St. :
♦ ’Phone 29. ♦
: :
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
: :
Píanó og Orgel
enn óviðjafnanleg. Ðezta tegund-
in sem fæst í Canada. Seld með
afborgunum.
Einkaútsala:
THE WINNIPEG PIANO & ORGAN CO.
295 Portage ave.
Miss Louisa G. Thorlakso n,
TEAOHER OF THE PIAJiO.
062 Langside St„
P. Th. Johnson,
KENNIR PÍANÓ-SPIL og TÓNFRÆÐI
Útskrifaður frá 1 Kenslustofur: Sandison
músfk-deildinni .við T Ðlock, 304 Main St., og
,Gust,Adolphus Coll. t 701 Victor St.
Thos. H. Johnson,
tslenzkur lögfrœClnaur og m&la-
færslumaBur.
Skrifstofa:— Room 83 Canada Llfe
Block, suCaustur hornl Portaga
avenue og Maln st.
Utaná-skrlft:—p. o. Box 1364.
Telefón: 423. Wlnnlpeg, Man.
H. M. Hannesson,
íslenzkur lögfræðingur og mála-
færslumaður. Skrifstofa:
ROOM 412 McINTYRE Block
Telephone 4414
Dr. O. Bjornson,
| Offick: 660 WILLIAM AVE. TEL. 89
Offick-tImar: 1.30 til 3 og 7 til 8 e, h.
House: 9» McDermot Ave, Tel. 4300
Dr.
'NWAAAFVN
son. <
B. J. Brandson,
Office: 630 Willlam ave. Tel, 89 1
Hours: 3 to 4 & 7 to 8 p.m,
Residence: 630 McDermotave. Tel.4300
WINNIPEG, MAN.
Dr. G. J. Gislason,
MeOala- og Cppskuröa-læknlr,
Wellington Block,
GRAND FORKS, - N, Dak.
Sérstakt athygli veitt augna, eyrna
nef og kverka sjúkdómum.
Dr. M. Halldorson,
PARK KIVER. N. D.
Er aC hitta & hverjum miCvlkudegl
í Grafton, N.D., frá kl. 6—6 e.m.
I. ff. Gleghorn, ff D
læknir og yflrsetumaður.
Heflr keypt lyfjabúCina 6. Baldur, og
heflr þvl sjálfur umsjðn & öllum meC-
ulum, sem hann lwtur frú sér.
Elizabeth St.,
BALDUR, - MAX.
P.S.—Islenzkur tölkur viC hendlna
hvenær sem þörf gerist.
A. S. Bardal
selur líkkistur og annast
um útfarir. Allur útbún- ST
aður sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
minaisvarða og legsteina
TelepUone 3o6
Páll M. Clemens,
byggingameistari.
219 McDermot Ave.
WINNIPEO Phone 4887
M, Paulson,
- selur
Giftingaleyflsbréf
dtk
— þvf að
Edflu’s BuoDingapappir
heldur húsunum heitumj og varnar kulda. Skrífið eftir sýnishom-
um og verðskrá til
TEES & PERSSE, LIR-
A.QBNTS, WINNIPEö,
'Stærsta Skandinavaverzlunin í Canada.
Vér óskum eftir viðskiftum yðar. Heildsala ’og smásala á innfluttura, lostaetun?
matartegundum. t. d.: norsk KKKogKKKK spiksfld, ansjósur, sardinur, fiskboll-
nr, prímostur, Gautaborgar-bjúgu, gamalostur, rauð-sagó, kartöflumjöl og raargskon-
ar grocerie-vörur
The GUSTAFSON-JONES Co. Limited.
325 Logran Ave. 325
1