Lögberg - 06.06.1907, Blaðsíða 6

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 6. JÚNÍ 1907
LÍFS EÐA LIÐINN
“Geymdu þessa aSfengnu vizku handa sjálfum
þér, Filippus. Þú hefir ekkert vit á málverkahst.
En ef þig langar til aö sjá fyrirmyndar-málara, skal
eg sýna þér hann á morgun.”
Daginn eftir kom eg á tilteknum t,ma á mal-
verkastofu Valentínusar og viS lögSum svo báðir á
staS að sjá fyrirmyndar-málarann. Eftir að við
höfðum gengiö góðan kipp námum við staðar framan
við dásnoturt hús og spurðum eftir Mr. Baker. Eg
mundi auðvitað ekki eftir því nafni á neinum nafn-
kunnum þátiðar-málara í borginni, en trúði auðvit-
að Valentinusi til þess, sem hann hafði sagt. Málar-
inn kom að vörmu spori. Hann var sjaanlega ungur
maður til þess að gera. Hann veitti Valentínusi
vingjarnlegar og að þvi er mér sýndist nærri því
auðmýktarlegar viðtökur.
“Eg gat þess við yður hérna um daginn,” mælti
Valentinus, “að eg væri að hugsa um að koma hing-
að raeð yin minn með mér einhvern tima til að lofa
honum að sjá málverk yðau , Menn af yðar tagi
eru ætíð fúsir á að gefa byrjendum kost á nauðsyn-
legum bendingum.”
“Það er rétt, Mr. Estmere, hárrétt hjá yður.
ÖÍlum listamönnum getur verið nauðsynlegt að fá
leiðbeiningar. Andagiftina er auðvitað ekki hægt
að kenna neinum. Hún verður að vera listamanninum
meðfædd.“
“Eg er algerlega á yðar mali, ’ svaraði Estmere.
“Eldurinn helgi, er brennur i hugskoti listamannsins,
getur aldrei skinið i eftirlíkingunni hjá öðrum.”
Málaranum geðjaðist auðsjáanlega einkarvel að
þessu skjalli. “Gerið svo vel og komið með mér,
herrar mínir,” sagði hann. Hann gekk siðan drembi-
lega á undan okkur upp einn, tvo, Þrjá stiga. Est-
mere lék við hvern sinn fingur, en mér var enn hulið
í hverju gatnan þetta var fólgið. Svo vísaði Mr.
Baker okkur inn í stórt herbergi upp á efsta lofti. í
einu horninu á herberginu var stærðar hrúga af lit-
mynd-lérefti og málara-áhöld lágu hingað og þang-
að um herbergið. Á einum stað voru þrjár mál-
verkagrindur með ómáluðu lérefti á, 1 röð, hver fast
hjá annari. Tveir menn, næsta líkir förunaut okk-
ar í sjón, stóðu hræringarlausir framan við þær.
Undir eins og við komum inn tóku báðir mennirnir
virðulega ofan fyrir Mr. Baker, og tók hann kveðju
þeirra þurlega.
“Þið komuð á hentugum tíma. Eg er rétt að
byrja á nýju málverki núna,” sagði Mr. Baker.
“Mr. Baker er höfuðsmiður listaverkanna,”
hvíslaði Valentínus að mér með grunsamlegri kýmni.
“Hann málar alt upp úr sér,” mælti hann enn frem-
ur og hækkaði röddina. “Þig mun furða stórum,
þegar þú sérð hve fágætum mátarahæfileikum hann
er gæddur.”
Eg varð líka öldungis hissa á því sem eg sa næst.
Þessi listfengi málari dró upp á einni sjónhending
takmarkalinu fjalla, trjáa og vatna á léreftið, og áður
en fimm mínútur voru liðnar, var hann farinn að
mála með bursta og litum. Hið einkennilegasta, að
því er þetta málverk snerti, var það, að mennirnir
tveir, er stóðu við málverkagrindurnar, sinn á hvora
hönd honum, öpuðu hvern einasta drátt eftir honum,
og þrjú eintök af sama málverkinu blöstu við okkur
samstundis á veggnum. Eftir flýtinum, sem á þeim
var, virtist helzt líta út fyrir, að þeir mundu ljúka
við málverkin á svo sem fjórum klukkustundum. Eg
veitti þeim nákvæma athygli æði stund, Þangað til
forsprakkinn hætti að mála og sneri sér að okkur, til
að meðtaka verðskuldað lof fyrir verk sitt.
“Þetta er sannkallað furðuverk,” sagði Valen-
tínus alvarlega.
Mér var ómögulegt að finna annað heppilegra
orð, til að láta álit mitt í ljósi, svo að eg hafði upp
eftir honum sömu orðin.
“Svona, gerið nú svo vel að sýna okkur eitthvað
af fullgerðum myndum eftir yður,” sagði Valentinus.
Mr. Baker sótti strax fulla tylft af stórum ný-
máluðum Iitmyndum. Þær voru allar keimlíkar hver
annari—af fjöllum, vötnum, fossum, trjám, af mönn-
um, sem voru að veiða fiska, dýrum, sem voru að
drekka, eða kúm, til tilbreytingar. Við þökkuðum
honum fyrir huglátssemina, en allir munu geta í-
myndað sér hve hverft mér varð við þegar Valentín-
us alt í einu sagíf:
“Vin minn langar til að eignast eina þ'essa mynd
til menja ttm yður. Hverja ætlarðu að kjósa, Fil-
ippus?”
“Þ'að er bezt að þ úkjósir,” sagði eg heldur en
ekki órólegur, þegar eg hugsaði til Þess, að Mr.
Baker setti mér 15 til 20 pund fyrir mynd, er þannig
var úr garði ger, að eg mundi stórskammast mín fyr-
ir að hengja á vegg heima hjá mér.
“Eg held að eg kjósi þá Þessa handa þér,” sagði
Valentínus og benti á eina skikkanlegustu myndina i
öllum bunkajium. “Það er eitthvað svo létt yfir
henni þó að hún sé tiíkomumikil. Hvað kostar hún,
Mr. Baker?” Eg fór að skjálfa. Myndin var að
minsta kosti 48x36 þuml. á kant. Hvaða malari sem
var, og metið hefði verk sin að nokkru, mundi sakir
sjálfsvirðingar sinnar eigi hafa kveðið upp minna
verð fyrir mynd af þeirri stærð, en 50 pund.
“Þér hafið ágætan smekk, Mr. Estmere,” sagði
Mr. Baker. “Eg hefi varið miklum tíma í að mála
þessa mynd, og hafði mikið um hana hugsað áður.
En auk þess hefi eg gert mér þaö að fastri reglu, að
selja enga mynd eftir mig nema á vissu fastákveðnu
verði. Eg get því ekki látið þessa mynd fyrir minna
en tvær gíneur.”
Mér létti svo mikið við að heyra Þetta ótrúlega
lága verð, sem maðurinn setti upp, að það var meira
virði en peningarnir, og dróg upp Þessar tvær gíneur
í mesta flýti.
“Á eg að láta setja hana í umgerð fyrir yður?”
spurði Mr. Baker.
“Nei, þakka yður fyrir,“ svaraði Valentínus með
hægð, “eg held að þér þurfið ekki að hugsa urn það.
Mr. Norris sendir eftir henni einhvern daginn.”
En sá dagur er ekki runninn upp enn, og eg þori
að segja að myndin hefir lent til annars kaupanda.
“Hvernig gat þér komið til hugar að segja mér
að þessi maður væri fyrirmyndar-málari?” spurði eg
þegar við komum út fyrir dyrnar.
“Fyrirmyndarmálari er hver sá, sem græðir stór-
fé á myndum sínum. Þessi maður gerir það.“
“Hvernig getur það átt sér stað?”
“Þessir menn mála vanalega fimtíu myndir á
viku, sem þeir selja svo vissum viðskiftamanni á
þrjátíu shillings hverja, en það verður samtals tutt-
ugu og tvö pund á viku. Þ.að eru ekki svo slæmar
tekjur!”
“Hvaða mennu er þessir tveir, sem “stæla”
hann,”
“Þ’að er nú eiginlega það skringilegasta af Því
öllu saman. Þeir eru bræður hans. Hann er höfuð-
smiðurinri—maðurinn sem ber eldinn helga í brjósti,
og þess vegna stendur hann þeim svo langtum ofar.
Til hð sýna virðingu þá, er báðir bræðurnir bera fyr-
ir verðleikum hans, sem þeir þó fá töluverða hlutdeild
i, hefir það orðið að samningtim milli Þeirra, að þeir
taki ofan fyrir honum, hvenær sem ókunnuga ber að
garði, til að votta listamanninum lotningu sina.”
“Hvernig stendur á því, að þú skulir hafa kom-
ist í kynni við þetta undraverða fólk?”
“Eg er nú búinn að gleyma Þvt; eg hitti hann
einhversstaðar. Þ\i hefir orðið þess var, að eg tala
við hvern sem er, og það er eins og allir hafi gaman
af að kynnast mér.”
Þ’að var satt, að Valentínus talaði við hvern sem
var, háan og lágan, og gerði sér Þar engan manna-
mun. Honum stóð hér um bil á sama hver maðurinn
var. Fas hans svo undarlega aðlaðandi vann al-
menningshylli.
Þegar við gengum eftir New Bond strætinu, sá
eg að maður, dökkjarpur á skegg, stóð við dyrnar á
einu gistihúsirm þar. Maðurinn var tilkomumikill,
þó að liann væri eigi klæddur allra síðasta nýtízku-
búningi. Þó að nærri tíu ár væru liðin frá því að eg
hafði séð hann síðast, Þekti eg hann þó undir eins.
Það var Rothwell lávarður.
Það var ekki mér að kenna þó að eg hefði ekki
hitt hann fyr en þetta. Eg hafði spurt eftir honum
strax Þegar eg kom til Lundúnaborgar i fyrsta sinn,
en þá fengið það svar, að hann væri á öðrum heims-
enda. LTm nokkur undanfarin ár hafði eg haldið
fyrirspurnunum áfram, en þær höfðu engan annan
árangur borið. Hann hafði aldrei verið í Lundún-
um þegar eg spurði eftir honum. Loksins þreyttist
eg á þessu og var alveg hættur að vona að eg fengi
að sjá hann nokkurn tíma, og svo hélt eg líka, að
það væri ekki ómaksins vert, því að hann hlyti nú að
vera búinn að gleyma mér, og vildi Þá ekki fara að
énáða hann. Hann hafði ekki séð mig síðan eg var
dálitill drengur; og þá að eins í fáar klukkustundir,
og sú viðkynning gat tæpast verið nægileg ástæða til
að vænta sér mikils fagnaðar af eftir mörg ár, og eg
ásetti mér því að sýna engin kunnugleikamerki að
fyrrabragði. Eg held helzt, að eg hefðí gengið
þegjandi fram hjá honum, hefði Valentínus ekki
komið auga á hann.
“Nei, nú er eg alveg hissa!” hrópaði hann,
“þarna er þá Rothwell lávarður. Eg hafði enga
hugmynd um að hann væri kominn til borgarinnar.”
Og áður en eg gæti sagt eitt einasta orð var
hann rokinn á stað, kominn yfir götuna og búinn að
taka í hendina á lávarðinum og bjóða hann velkom-
inn. Þ’egar mig bar að heyrði eg að Rothwell lá-
varður sagði:
“En hvað þér hafið stækkað siðan eg sá yður
seinast, Yalentínus minn! Þér eruð orðinn fulltíða
karlmaður, og lifandi eftirmynd hennar móður yðar.
Mér þótti sérlega vænt um að sjá yður, ungi vinur
minn.” Eg sá strax að Þeir voru gamlir kunningjar.
Þegar eg nam staðar andspænis þeim, sneri
Rothwell lávarður sér að mér og horfði á mig um
stund með mestu athygli. “Er þetta einn af kunn-
ingjum yðar, Valentínus?” spurði hann kurteislega.
Eg fór að hlæja áður en Valentínus svaraði og
sagði:
“Eg sé að þér hafið gleymt mér, Roth'well lá-
varður. Munið þér ekki eftir sjóveika kunningjan-
um yðar, honum Mr. Dunstable, eða honum Mr.
Stanton, eða drengnum sem ferjaði ykkur alla í land
í kænunni sinni?”
“Nei ,hvað er þetta? Eruð Það þér, Filippus
skipstjóri,” hrópaði hann undrandi og rétti mér hönd-
ina. “Þér hafið þroskast og breyzt líka. Það er
varla mögulegt að búast við því að maður. þekki
skeggjaðan mann, sem maður hefir ekki séð síðan
hann var fjórtán ára unglingur. En eg hefði þó átt
að þekkja augun í yður. En”, mælti hann enn frem-
ur og horfði á okkur Estmere á víxl, “hvernig stend-
ur á því, að eg skuli hitta ykkur báða saman hér?
Hvað er langt síðan að þið kyntust?”
Við fórum báðir að hlæja að spurningunni.
“Þaö er ekki mjög langt síðan,” svaraði eg,
“ekki nema nokkrar vikur minnir mig. Vinur okk-
ar beggja gerði okkur kunnuga, eins og ekki er
dæmalaust.”
“Ef hann er einhver gallagripur, eða hann hefir
gert sig sekan í einhverju, sem ekki þolir dagsljósið,
þá ætla eg að biðja yður að segja mér það, Rothwell
lávarður, svo að eg geti varað mig á honum í tíma,”
sagði Valentinus með uppgerðar alvörusvip.
“Eg krefst hins sanna,” sagði eg.
Rothwell lávarður þagði um stund. Svo tók
hann til mals með mestu alvörugefni eins og hann
hefði verið að vega í huga sínum það, er mælti með
og móti kunningsskap okkar, og sagði:
“Nei, eg get ekkert séð því til fyrirstöðu, að þið
bindið trygga vináttu,—það lítur hvort sem er út fyr-
ir að ykkur geðjist vel hvorum að öðrum. Nei, það
er ekkert á móti því.”
'‘Eg er yður mjög þakklátur,” sagði Valentinus
með einkennilega litlum þakklætishreim í rómnum.
“Þetta var sannarlega vel gert af yður. Það létti
víst Þungum steini af okkur Filippusi báðum.”
Lávaröurinn tók spaugið ekki illa upp. “Jæja,
gott og vel,” sagði hann, “nú skulum við koma inn
og fá okkur kampavin og vindla. Komið þið strax.”
Við fórum inn með honum og röbbuðum við
hann i fulla klukkustund. Hann hafði ekki komið
til Lundúna fyr en kveldið áður. Hann hafði verið
á rannsóknarferð um hálendi Asíu og lét okkur nú
vita að ferðum sínum væri lokið. Eins og að líkind-
um réð ætlaði hann að gefa út bók um ferðina, fræð-
andi og skemtilega, um hið helzta, er fyrir hann
hafði komið á leiðinni. Hann ætlaði að minsta kosti
að setjast nú um kyrt á Englandi um langan tima, og
vonaðist eftir að við heimsæktum sig sem oftast.
Þegar við stóðum upp og ætluðum að kveðja
hann, tók hann i hönd Valentínusar og sagði: “Já,
yður er nú bezt að fara, Valentínus, en eg þarf að
tefja ofurlítið lengur fyrir Filippusi. — Eg þarf að
tala dálitið frekara við hann.”
,Nýir vendir sópa bezt', en eg er vaxinn upp úr
Þvi að vera öfundssjúkur,” sagði Valentínus og fór.
Mér þotti einkar vænt um það, hve vingjarnlega
Rothwell lávarður tók mér. Þ’að var auðséð á því
hve ljúfmannlega hann talaði við mig, og nefndi mig
skírnarnafninu, að hann leit ekki svo á, að eg hefði
veriö að troða upp á hann kunningskap mínum þeg-
ar eg mintí hann á hvcr eg væri.
Ilann kveikti a öðrum vindli, og spuröi mig1
ýmislegs um sjálfan mig. Eg skýrði honum frá því
að eg hefði í huga að leggja fyrir mig lögfræðisstarf-
ann. Enda þótt honum virtist ant um framtíð mína,
hvatti hann mig hvorki né latti, að því er þetta atriði
snerti.
“Og hvað getið Þér sagt mér um föður yðar?”
spurði hann að síðustu. “Dvelur hann enn þá á
sama útkjálkanum og hann var síðast þegar eg sá
hann ?”
Eg fór að hlæja. “Nei, honum datt t hug að
fara að ferðast. Nú er hann á leiðinni kringum
hnöttinn.”
“Hvenær kemur hann aftur?”
“Ekki fyr en eftir tvö ár, ímynda eg mér. Það
litur útf fyrir, að hann sé farinn að reyna sig við yður
í Iangferðalögum.” Eg fór svo að tala um eitthvað
annað, því að rnér gat ekki hugsast, að Þeim manni
gæti verið hugðnæmt að ræða um föður minn, sem
að eins hafði séð hann einu sinni, og það fyrir átta
árum síðan.
Hafið þér séð móður Valentínusar?” spurði
hann. ,
“Nei, ekki enn þá. Hún hefir dvalið í Malvern
um tíma, en Valentínus hefir lofað að gera mig henni
kunnugan, þegar hún kemur heim aftur”.
“Það er ágætt. Farið þér heim til Valentínusar
og kynnist frú Estmere. Þér munuð brátt komast
að raun um að hún er afbragðs kona.
“Valentínus sér ekki sólina fyrir henni.”
Vður mun ekki undra á því, Þegar þér farið
að kynnast henni.” Af hljómnum í rödd lávarðsins
þóttist eg geta ráðið það, að annaðhvort elskaði hann
Lu Estmere, eða hafði unnað henni áður fyrri. Hann
þagnaði nú um stund, og datt mér þá ýmislegt í hug
um samband þeirra á milli, og þar á meðal það, að
skeð gæti að þessi ferðalög hans—svo árum skifti,__
væru aö einhverju leyti af þeim rótum runnin.
Eg ætla nú að fara að finna lögfræðing minn,”
sagði hann því næst og stóð upp. “Þér sjáið, að eg
fer með yður eins og gamlan kunningja. Verið þér
sælir; eg sé yður vonandi bráðum aftur. Innan fárra
daga ætla eg að halda dálitið samsæti heima hjá mér.
Látið \ alentínus bjóða yður heim svo þér getið feng-
ið að sjá frú Estmere, undir eins og hún kemur frá
Malvern. — Og verið þér svo aftur sælir!”
Mig var nú farið að sárlanga til að sjá frú Est-
mere. Eg skildi við Rothwell lávarð, og var það
Ijóst, að þar hafði eg eignast skemtilegan kunningja,
og átti annars bráðlega von, ef eg fyndi náð í augum
frú Estmere.
VII. KAPITULI.
Hálfum mánuði eftir að fundum okkar Roth-
well lávarðar bar saman ók eg til St. John’s Wood,
forvitinn næsta um að sjá og kynnast móður Valen-
tínusar. Samt gerði eg mér alls ekki neitt tiltakan-
lega miklar vonir um árangurinn af þeim fundi.
Viðkynning manna verður með svo ýmsum hætti, og
atvikin ráða þar tíðum svo miklu, að mér hefir ávalt
reynst það heppilegast, Þegar eg hefi farið í kveld-
heimboð, og átt von á að hitta Þar ókunnugt merkis-
fólk, að vera við því búinn að ekki gengi alt að
óskum.
Frú Estmere hafði komið fyr heim úr ferð
sinni, en Válentínus hafði búist við. Tveim dögum
eftir að hún kom til Lundúna bauð hann mér að
heimsækja þau, og snæða með þeim miðdegisverð, al-
veg formálalaust. Hann hafði boðið Rothwell lá-
varði lika, en hann gat ekki komið, því að hann þurfti
aö hitta kunningja sinn í grend við borgina þann dag.
Eg átti að verða eini gestúrinn, svo eg tók boðinu
þakksamlega.
“Þ]að lítur út fyrir að Þú og tiginborni ferða-
langurinn séuð orðnir mestu trygðavinir,” sagði Val-
entínus. ‘ Hann var heima hjá okkur i gærdag, og
gat þá ekki um annað talað en þína óviðjafnanlegu
hæfileika. Móðir mín er vön að láta sér fátt ’um
finnast um ókunnugt fólk, en eftir lofræðurnar, sem
lávarðurinn hélt um þig, er hana farið að dauðlanga
til að kynnast þér, svo að þú mátt ekki láta okkur
bregðast Það, að þú komir.”
Eg lofaði að gera það ekki, og klukkan sjö um
kveldið var eg kominn inn í gestasal frú Estmere i
húsi hennar í St. John’s Wood.
Valentínus, sem vanalega var síðbúinn að klæða
sig til miðdegisverðar og skeytingarlaus um að halda
kurteisisreglur í smærri stíl, var ekki inni þegar eg
kom. En er tíguleg kona stóð upp og rétti mér hönd
sína til að bjóða mig velkominn, vissi eg að eg stóð
frammi fyrir frú Estmere.
Þó að frú Estmere væri há vexti og fasprúð eins
og sonur hennar,—því að þeim svipaði mikið saman,
nema hvað hún var kvenlegri, — þá var það fegurð
hennar, sem hreif mig fyrst af öllu. Hún var björt
yfirlitum og grannvaxin eins og ung stúlka. í
fljótu bragði virtist það hálfskrítið að ímynda sér að
hlún væri móðir hins vöxtulega vinar míns; en er
betur var aö gáð, mátti sjá að æsku-yfirbragð hennar
gat ekki samsvarað aldrinum, en átti fremur rót sína
að rekja til hæverskar framgöngu, og Þess, hve vel
hún bar sig. Ef mér hefði ekki verið kunnugt um
aldur Valentínusar, mundi eg hafa getið mér þess
til, að hún væri liðlega fertug. Hún var föl í andliti,
sviphrein, andlitið reglulegt og fríðskapað, og að hún
var handfríð og Jiandnett sá eg strax, þegar hún
heilsaði mér. Úr augum hennar skein laðandi blíða,
sem eg get bezt lýst með því að vísa til mynda af
ýmsum fögrum konum, eftir Romney málara. Samt
sem áður horfði hún á mann festulega og djarflega,
og mér liggur við að segja eins og hún findi nokkuð
til sín. Það sem eg tel síðast og einkendi frú Est-
mere öðru fremur, var hárið. Það hafði sjáanlega
verið dökt og mikið, og annaðhvort höfðu hin svip-
óttu örlög eða sjúkdómar haft litaskifti á því, því að
nú var það orðið snjóhvítt, þó það annars héldi itur-
vexti æskuáranna. Þar eð hún hafði enga ekkju-
húfu né nokkurn annan höfuðbúning, hlaut maður
strax að taka eftir þessu einkennilega hári. Og þá
var um leið eins og hvíslað væri að manni, að ekkert
gæti verið fegra, óvanalegra, en þó í meira samræmi
við andlitsfall hennar, en þessi mjallhviti hárskrans.
Svona kom frú Estmere mér fyrir sjónir, og jafnað-
ist andlegt atgerfi hennar við ytri ásýnd, þá var ekk-
ert ofmælt í lýsingu Valentíusar, Þegar hann hafði
sagt, að hún væri “fyrirmynd allra indælla og göf-
ugra kvenna."