Lögberg - 25.07.1907, Blaðsíða 2

2
LÖGB^G. FIMTUDAGINN 25. JÚLÍ 1907
Bœndasamtök.
eftir
Jvmes Linn Nash.
fúr "World To-Day”J-
Eins og kunnugt er hefir fé-
lag eitt alleinkennilegt myndast i
Bandaríkjunum.
AugnamiS þess er aö hafa eftir-
cg umsjón á meÖferð lífsnauö-
synja áttatíu !þúsund manna, og í
því efni koma á stað miklum breyt-
ingum, bæöi stjórnarfarslegum og
hagfræöislegum. Er félagi þessu
þegar farinn aö vaxa fiskur um
hrygg og aukast því áhangendur
meö ári hverju.
Án þess aö leggja einn eyri í
höfuöstólssjóö, er útlit á aö félag
þetta verði meö tímanum eitt hið
volduga^ta, sem til er.
Meðlimir þess eru þegar orönir
um hálfa miljón og eru það bæöi
efnaöir menn og fátækir.og er þaö
áform forkólfa félagsins að láta
meölimatöluna aukast unz hún
verður nokkrar miljónir að minsta
kcsti. Félag þaö, sem hér er um
að ræöa, er “The American Socie-
ty of Equity” fjafnvægis-félagý,
og eru meölimir þess nær þvi ein-
göngu bændur.
Einstaklings-iönaðar timabilið er
nú liðið undir lok. Nú er sam-
vinnu-, samtaka- og flokksfélaga-
c'ldin runnin upp. Ööru megin
standa auömennirnir, í harösnú-
inni sambandsfylking, haldandi
iönaði og viðskiftalifi í heljarklóm
sínum, hinum megin verkamanna-
flc kkurinn, sem hefir bundist i fé-
lag til aö vernda réttindi sín og
sinra gegn auðmannavaldinu.
Þessir tveir flokkar hafa um hríð
mestu ráðið i iðnaöarheiminum. En
nú hefir loks þriðji stórflokkurinn
risið á fætur. Þann flokk skipa
þeir menn, er fram’.eiða þær af-
uröir, sem hvcrki auðmanna - né
v rkamannaflokkurinn getur án
veriö, tændurn'r sem sé.
Frumh; fundur hreyfingar þeirr-
ar, er kom f!okki þessum á stað,
er einn maöur, eins og og oft hefir
áöur verið þegar um stórfeldar
nýjar stefnur hefir veriö að ræða.
Maöur sá var útsæöiskaupmaður í
Indianapolis, J. A. Everitt aö
nafni.
Everitt ólst upp á bxndabýli
þangaö til hann var um tvítugt, og
aflaöi sér þar reynslu þeirrar og
þekkingar er nú kemur honum aö
svo einkar góðu haldi til að útvega
stefnu hans byr, og til aö stýra
bændafélaginu, sem hann hefir
barist fyrir og komiö á legg. Fyrir
rúmum tuttugu áruin siöan fór
hann til Indianapolis og fór aö
gefa sig þar við verzlun. Honum
nægði þó ekki að gefa sig við
verzlun eingöngu. Hann var
grasafræöingur eigi síöur en
kaupmaöur. Auk þess hafði hann
opiö auga fyrir iönaöarhorfunum.
Atvinnugrein þeirri, er hann
stundaCi, var þannig háttað, aö
ha~n hlaut að kynnast akuryrkju-
mönnum mjög mikiö, og varð það
til þess, að hann tók að kynna sér
ýms áhugamál þeirra og fór að
langa til aö koma þeim málum í
æskilegra horf, en verið hafði.
Það sem honum fanst þó óviö-
urkvæmilegast var það, að bænd-
urnir, þó þeir væru bæði fjölmenn-
ari en aðrar stéttir og framleiddu
mesta auðmagniö í ríkinu, skyldu
samt vera þeirri stéttinni me-ira og
minna háðir er framleiddi ekki
neitt. Honum sveiö það sárt aö
sjá, að verðið á bændaafuröunum
var ekki bundið hinu eðlilega lög-
máli framhoðs og eftirspurnar,
heldur ákvörðun fáeinna gróða-
brallsmanna á aðalmarkaðsbólum
ríkisins.
Everitt þóttist vita að ráð mundi
til að bæta úr þessu og hann á-
setti sér að finna Það. Hann at-
hugaði málið á ýmsa vegu, og
komst loks að þeirri niðurstöðu að
ekki væri um annað að gera fyrir
bændurna, en að berjast með sömu
vopnum og andstæðingar þeirra í
verzlunarviðskiftalífinu. Bindast
samtökum, gegn samtökum hinna.
Hann þóttist sjá það, að bóndinn
einn út af fyrir sig stóð ver að vígi
heldur en bæði verkamaðurinn og
auðmaðurinn, vegna þess að hann
^bóndinnj heyrði til fjölmennustu
stéttinni og hafði því meiri óhag-
inn af samkepni samstéttarmanna
sinna. £n tækju bændurnir aftur
höndum saman, mætti ganga að
þvi vísu að þeir, sakir þess, hve
fjölmennir þéir væru, gætu haft
bæði tögl og hagldir fyrir hinum
flokkunum.
Á þessum grundvelli var stefna
hans bygð, og á honum hvilir fé-
lagið “American Society of Equi-
ty” er miðar að þvi að vernda rétt-
indi bændanna í viðskiftalífinu.
Stefna Everitts er mjög einföld.
Hún fór að miklu leyti í svipaða
átt og verkamanna og iðnaðarfé-
lög höfðu áður haldið. Bændurn-
ir áttu að mynda samtök sjálfum
sér til vern ’ar í viðskiftalífinu,
með þvi augnamiði að fá meira
greitt en áður fyrir starf sitt og
afurðir. Ilafandi þetta fyrir aug-
um stakk hann upp á að mynda
allsherjarfélag er í væru bændur
úr ölLtm hlutum Bandarikja. Að-
altilgangur félagsins skyldi vera
sá, að koma á og viðhalda viðun-
anlegu verði á öllum afurðum
bændanna, hverju nafni sem
nefndust.
Um tveegja ára tíma starfaði
Everitt að því að undirbúa þessa
stefnuskrá sina. Bar hann hana
síðan undir ýmsa vini sina, sem
um langan tima höfðu al ð likar
hugsanir í brjósti um þetta efni,
eins og hann. Hvöttu þeir hann
þá eindregið til að koma áformum
þessum í framkvæmd. Varð sá
endirinn á, að fyrsti vísir félagsins
“A. S. E.” var myndaður i smá-
bænum Plainfield í Indíana ríkinu,
hér um b;l fjórtán milur vegar frá
Indianapolis.
Eftir að þessi fyrsti vísir félags-
skaparins hafði orðið td, 1. Febr.
1903, óx hann vonum bráðar á ör-
skömmum tíma.
Því nær um sama leyti fékk fé-
lagið hinar beztu undirtektir í Illi-
nois og söfnuðust þar fyrsta árið
fjörutíu þúsund meðlimir án þess
að nokkur hvatamaður væri send-
ur til að mæla fyrir félagsskap
þessum þar. Maður að nafni C.
O. Drayton, frá Greenfield í IUi-
nois, sem nú er forstöðumaður
einnar deildar félagsins A. S. E.,
var einn hinn fyrsti, er lét mál
þetta til sin taka, og umhverfis
hanfi söfnuðust flestir meðlimirnir
þar. Þá má og tilnefna annan
mann, er um sama leyti tók að
sinna þessu máleftii. Það var H.
B. Sherman, er nú vinnur manna
mest að útbreiðslu félagsins. Hann
^ var bæði bóndi og lögfræðingur og
um það skeið þingmaður í Indí-
ana-ríkinu. Þessum manni féll
stefna Everetts þegar mjög vel í
geð, og hefir stutt hana vel og
drengilega siðan, og er talið, að
mikið megi honum þakka vöxt og
viðgang félags þessa.
Hve góðan byr 1 félagið hefir
fengið raá sjá á því, að það hefir
nú þegar náð til allra ríkjanna
nema fjögra, og hefir héraðs-
deildir í þeim að minsta kosti.
j Ríkisdeildir þess eru í Virginia,
New York, Indiana, Kentucky, N.
Carolina, Michigan, Illinois, .Wis-
consin, Minnesota, Nebraska,Kan-
sas, Oklahoma og Arkansas. Fyr-
ir fáum mánuðum voru allir með-
limir félagsins orðnir fimm hundr-
uð þúsund rúm, og síðan hafa þó
fjölmargir bæzt við.
í skjótu bragði mætti svo virð-
ast, að félagi því er hefði svo
marga meðlimi er þegar var sagt,
mundi eigi mjög auðvelt eða hag-
felt að stjórna, þar sem hver með-
limitr hefði vissan hluta til um-
sjónar. En aðferðin sem þar er
fylgt er bæði auðveld og haganleg,
ög sérhver meðlimur i þessu stóra
félagi getur látið til sín taka um
stjórn þess.
Tilhögunin er þessi:
Fyrst mynda nokkrir bændur
sveitardeild. Þegar þeim deildum
fjölgar, svo þær eru orðnar þrjár
hver skamt frá annari, þá er yfir
þær sett héraðsdeild. Þegar fimm
héraðs'deildir eru komnar á fót í
einhverju ríki, þá er mynduð rík-
isdeild. Þar yfir eru enn aðrar
deildir er ná yfir nokkur ríki, en
þær deildir allar sameinaðar í alls-
herjarfélaginu, sem áður er nefnt.
Á þessum grundvelli er félags-
báknið reist.
Allsherjarþing félagsins er háð
í Októbermánuði ár hvert, er þá
kosin stjórnarnefnd. Nefnd sú á-
kveður söluverð á öllum bændaaf-
urðum félagsmanna um næstu tólf
mánuði. Einráð er nefndin ekki
að öllu leyti í því efni, og fallast
fulltrúar sem á þinginu mæta ann-
að hvort á þær tillögur eða breyta
þeim með atkvæðamagni. Verð-
lagsákvæði sín kveður nefndin eigi
upp út í bláinn. Verðið ákveðna
er miðað við það eina sanngjarna
og rétta, við framboðið og eftir-
spurnina, og réttmætt tillit tekið
til þess að framleiðandi afurð-
anna fái sitt fyrir þær.
•
Sérhver meðlimur í sveitardeild
hverri tilkynnir deildarstjóra
hvaða afurðir og hve mikið af
þeim hann hefir á reiðum höndum
til að flytja til torgs, á ákveðnum
tíma. Á Þann hátt geta deildar-
stjórarnir komist að raun um, hve
miklar vörur fáist frá öllum deild-
armönnum. Senda þeir síðan
skýrslur um það til héraðsdeild-
anna. Héraðsdeildarstjórar senda
svo ríkisdeildum skýrslur og
gengur svo koll af kolli, unz alt
kemur fyrir stjórnardeild alls-
herjarfélagsins.
Á líkan veg er til ætlazt að far-
ið verði að er ítarlega vitneskju
skal fá um eftirspurn afurðanna,
þegar tilhögúnin verður orðin svo
fullkomin, sem hægt er. Fulltrú-
ar frá A. S. E. eiga þá að vera
við hendina á mörkuðum í helztu
stórborgunum víðsvegar um rikin.
Og hverjum þeirra er gert að
skyldu að komast að því hvaða
bændaafurðir þar er mest þörf
fyrir og eftirspurn eftir og hve
miklu það næmi sem þangað þurfi
að senda, til að verða selt. Full-
trúar þessir senda skýrslur sínar
um það beint til sameinuðu ríkis-
deildanna og þaðan berast þær
aftur allsherjarfélagsdeildinni .
Með því móti getur stjórnar-
deildin daglega fengið ítarlega
vitneskju um, hvað bændurnir
hafa fram að bjóða til sölu, og
eins um eftirspurnina eftir þeim
vörum, og hvað kaupendur þurfa
af þeim. Hafandi svo nákvæmar
skýrslur fyrir augum getur nefnd-
in vitanlega kveðið upp miklu ná-
kvæmari og áreiðanlegra vöru-
verð, en meðan hún þarf að
byggja á ágizkun jarðræktar- eða
uppskeru-fræðinganna,svo nefndu,
og getur hún þá um leið kveðið upp
enn hagvænlegra verð fyrir bænd-
urna.
Kornhlöður, ýmiskonar vöru-
byrgðahús og kælihús á að byggja
í aðalmarkaðsborgunum, eða þar,
er þurfa Þykir, til Þess að bændur
geti geymt vörur sínar um óákveð-
inn tíma, og fengið Það verð fyrir
sem félagsstjórnin hefir ákveðið.
I sambandi við Þessi vöru-
geymsluhús eru nokkurs konar
bankar eða lánveitingastofnanir.
Ef svo stendur á t. d., að einhver
bóndinn í félaginu er í peninga-
þröng, svo að hann er neyddur til
að koma einhverju af korntegund-
um sínum í peninga strax eftir
uppskeruna, í stað Þess að geyma
þær og fá fyrir þær ákvæðisverð
félagsins, þá getur hann farið með
W rur sínar á móttökustaðina, og
fengið þar fyrir þær það verð, sem
er á korntegundunum um það
leyti.
Vörurnar frá honum verða svo
geymdar þar þangað til verðið a
þeim nær lágmarki þess verðs er
félagið ákveður; þá eru þær seldar
og hveitibóndinn, sem fyrstur seldi,
fær ágóðann sem verður af þeirri
sölu.
Framangreint eru aðalatriðin í
stefnuskrá Everitts og samverka-
manna hans, og hefir hún reynst
félaginu næsta vel enn sem komið
er, eða meðan það er ekki stærra
en það er nú. En hvort hún muni
duga að sama skapi þegar* félagið
er orðið margfalt stærra, eins og
það hlýtur að verða, ef því aukast
áhangendur um endilanga Norður-
Ameríku,—til Þess að allir bændur
þar geti sjálfir ákveðið verð eigna
sinna,—er enn óráðin gáta, sem
reynslan ein getur úr skorið til
hlítar.....
En siðan félagið tók til starfa er
l>vi haldið fram, að því hafi að eins
þrisvar sinnum skeikað með að út-
vega bændum það verð fyrir korn-
tegundir, er það hafði ákveðið, en
það var á kartöflum árið 1904 og
hveitinu í fyrra og hitt eð fyrra.
Nú er forkólfum félagsins mest
um það hugað, að geta ákveðið
verðið á hveitiræktar-afurðunum.
Fyrir því leggja þeir sig alla fram
um það að koma á stofn félags-
samtökum við bændurna á megin-
Iandinu norðvestan til, þar sem
vetrarhveiti er ræktað, á svæðinu
þvi, sem kallað hefir verið “brauð-
forðabúr heimsins”. Hefir þeim
orðið þar býsna vel ágengt. I Wis-
consin, Iowa, Minnesota og Suður-
Dakota hafa öflug félög myndast
fyrir nokkru og fyrir fáum mánuð-
um síðan eitt nýtt í Norður-Dakota.
Allmikið hefir verið unnið að
því að útbreiða félagið í ríkjunum
sunnan línunnar norðvestan til og
sömuleiðis í Canada, og þeir er að
því vinna þykjast vissir um, að
fyrir næstu uppskeru muni félag-
inu hafa bæst svo margir meðlimir
í hveitiauðgustu héruðum megin-
landsins, að því muni ekki veita
erfitt að fá ákvæðisverð sitt fyrir
afurðir Þær, er meðlimir þess hafa
synjar þess á minna verði en ella,
með því að útiloka sölumilliliðina,
þá, sem mestan haginn hafa í korn-
verzlunarviðskiftunum sérstaklega.
Markmið félagsins er það, að á-
góðinn fari beina leið frá kaup-
anda til seljanda, eða svo króka-
lausa sem mögulegt er. Félagið
A. S. E. hefir gert samband við
“The American Federation of La-
bor” og vinna þau félög í samein-
ingu að því að koma upp stofnun-
um víðsvegar þar sem bændur geta
sjálfir selt hveiti sitt og kornteg-
undir þeim, sem á því þurfa að
halda fyrir heimili sín, án þess að
sú sala þurfi að ganga í gegn um
neinn millilið. Slíkar stofnanir eru
þegar komnar á fót í Chicago og
víðar.
1 samræmi við stefnu stofnunar-
skrá félagsins á verkahringur þess
að ná lengra en að hafa að eins tök
á þvi að ráða ákvæðisverði á korn-
markaðinum; félagið á og að láta
til sin taka í stjórnarfars- og hag-
fræðismálum alls landsins. Enda
leiðir það af sjálfu sér, að bænda-
stéttin dregin saman öll i eina fé-
lagsheild, þar sem um margar milj-
ónir atkvæða er að ræða, muni
víst verða stóröflugur pólitískur
flokkur, er stjórnmálamennirnir í
Washington og í mörgum minni
Washingtonbæjum á meginlandinu,
munu keppa um að tryggja sér.
Vildi bændaflokkurinn þannig
dreginn saman í skipulega heild fá
einhver lög samþykt mundi þingið
hugsa sig tvisvar um að neita slíku,
því að þá yrðu lagabeiðnir bænd-
anna ekki þróttlítil kvörtunaróp
einstaklinga, kveðandi við úr ýms-
um áttum fjarliggjandi býla,
dreifðra út um sléttuna strjál-
bygðu, heldur öflug einróma krafa
fjölmennrar stéttar, sem hefir skip-
i að sér í ákveðinn hóp.sem veit hvað
hún vill, og er ekki feimin að halda
því fram.
Nyja ísrjómastofa
okkar er nú opin.Iskaldir drykkir seldir.
Reynið hjáokkur ávextina.sætindin, vindla
tóbak og vindlinga.
The Palace Restaurant,
COR. SARGENT & YOUNG
W. PRIEM, eigandi.

[ lunfield & Son
Einstök kjör-
kaup
á boröum, hnífum og göflum.
Við höfum nýlega fengiö send-
ar 30 tylftir af hinum alkunnu
Sheffielp hnífum og göflum.
þeir eru af beztu gerö og veröa
seldir nndir innkaupsveröi. Þaö
er sannarlega gjafverö, sem viö
biöjum um fyrir þá. Mistu ekki
af því aö ná í eina tylft.
Vanav. $2.75 tylftin.
=fc£t$|.50
602 Ellice Ave.^.4
Thos. H. Johnson,
falenzkur H5gfrœ61n»ur og mála-
fœrslumaCur.
Skrifstofa:— Roora 83 Canada Ldfr
Block, euCaustur homl Portagi
avenue og Maln at.
Ctanáskrlft:—P. O. Box 1884.
Telefön: 423. Wlnnlpeg, Man.
Hannesson & White
lögfræöingar og málafærzlumenn.
Skrifstofa:
ROOM 12 Bank ofj Hamilton Chamb.
Telephone 4716
Dr. O. Bjornson, í
Office: 660 WILLIAM AVE. TEL. 8,
Office-tímar: 1.30 til 3 og 7 til 8 e, h.
House: 0jo McDermot Ave. Tel. 4300
Dr. B. J. Brandson,
Office: 650 Willlam ave. Tel, 8^
i Hours :Í3 to 4 &Í7 tO 8 P.M.
Residence: 6ao McDermot ave. Tel.4300
WINNIPEG. MAN.
I. M. CleghoPD, M D
læknlr og yflrsetnmaCur.
Heflr keypt lyfjabúClna & Baldur, og
heflr þvl sjálfur umsjón & öllum meB-
ulum, eem hann lwtur frft eér.
Ellzabeth St.,
BAIiDUB, - MAJí.
P S.—Islenzkur túlkur vlB hendlna
hven«r sem þörf gerist.
A. S. Bardal
I* I NENA STREET,
selur líkkistur og annast
um útfarir. Allur útbún-
aöur sá bezti. Ennfrem-
ur selur hann allskonar
minnisvaröa og legsteina
Teleplxoxxe 3oS.
KerrBawlf McKamee Ltd.
UNDERTAKERS & EMBALMERS
229 Maiii Street, Winnipeg
Ráða yfir fyrirtaks sjúkravagni. Fljót og
góð afgreiðsla. Hvítur barnalíkvagn *;*
FERDIN.
Píanó og Orgel
enn dviðjafnanleg. Bezta tegund-
in sem fæst í Canada. Seld með
afborgunum.
Einkaútsala:
HE WINNIPEG PIANO & ORGAN CO.
295 Portage ave.
Auglýsing.
Ef þér þurfiö að senda peninga til ís-
lands, Bandaríkjanna eða til einhverra
staöa innan Canada þá notið Dominion Ex-
press Company's Money Orders, útlendar
ávísanir eða póstsendingar.
LÁG IÐGJÖLD.
Aðal skrifsofa
482 Main St,, Winnipeg.
Skrifstofur viösvegar um borgina, og
öllum borgum og þorpum víösvegar um
landið meðfram Can, Pac. Járnbrautinni.
til sölu á hveitimarkaðinum.
Þó að aðalmarkmið félagsins A.
S. E. sé að vernda réttindi bænd-
anna, þá hefir það og annað mark-
mið fyrir augum. Nefnd félags-
samtök bændanna eru ekki ein-
göngu barátta fyrir þeirra eigin
bagnaði,. Fyrir þeim vakir og
að veita fjölda manna kost á að fá
lífsnauðsynjar sínar með viður-
kvæmilegri kjörum en áður.
Þó að þeir vinai að því að leit-
ast við að fá meira en hingað til
fyrir fé það, er þeir leggja i bú
sitt og vinnu sína, eru þeir eigi að
neyða fátæklinga til kaupa, það
er þeir þurfa með á ókvæðisverði.
Þvert á móti eru þeir að hjálpa fá-
tækara fólkinu til að fá lífsnauð-
♦ V >4 «
Jtlumo t — þvi að — I vm ^ ■ fi r - ttl u c
EflflysBuoDne a D QDDlr
iieldur hÚBunum heitum; og varnar kulda. um «g verðskrá til Skrifid eftir sýnishorn-
TEES & PERSSE, LI5>-
í ÁOKNTS, WJNNIPEG.