Lögberg - 02.10.1913, Blaðsíða 4

LÖGBERG, FIMTUDAGINls 2. Október 1913.
I
I
LÖGBERG
Gefið itt hvern fimtudag af Thb
Columbia Prbss Limited
Corner William Ave. &
Sherbrooke Street
WINNIPEO, MANITOBA.
STEFÁN BJÖRNSSON.
EDITOR
J. A. BLÖNDAL.
BUSINESS MANAGER
UTANÍSKRIFT TJL BLAÐSINS:
TheColumbia Press.Ltd.
P. O. Box 3172, Winnipeg, Man.
utanXskrift ritstjórans:
IEDITOR LÖGBERG,
P. O. Box 3172, Winnipeg.
Manitoba.
TALSÍMI: GARKY 2156
Verð blaðsins $2.00 um árið.
nokkurs er það vert, að lands-
sjóbur undirgengst, eftir skeytinu.
að bæta félaginu halla, er það
kunni að hafa af þvi að taka að
sér strandferðirnar. I>að mun og
vera ætlun þeirra, er fyrir félags-
mynduninni hafa mest gengist, að
annast strandferðir síðar meir, en
þeir sjá sér það ekki fært í svip-
inn.
Eftir að fundarmenn höfðu
kynt sér símskeyti þetta og rætt
um það, var mælst til þess, að það
brot úr nefndinni, sem heim fór,
gæfi skýrslu um horfur íslenzka
- eimskipafélagsins. Nefndarmenn-
J imir þrír, þeir J. J. Vopni, Árni'
Eggertsson og Sveinn Thorvald-
! son, fluttu fundinum munnlega
ekki nema tíunda hluta þeirrar
uppskeru, sem þeir gætu fengið af
ökrum sínum. En sú er sök til
þess að þeir yrkja að eins allra
efstu jarðskorpuna á landareign-
inni, en niðri í jörðinni æði langt
þar fyrir neðan felst feikna mikið
gróðurmagn og næringarefni til
þroskunar jurta, sem að öllum
jáfnaði er aldrei notað. Næring-
arefnin liggja þarna niðri, í jörð-
inni eins og lokaður fjársjóður;
að hyrzlunni, sem þenna fjársjóð
geyma, gengur að eins einn lykill,
og hann er dýnamit.
Itarlega ritgerð um þetta efni
hefir maður að nafni Zenó W.
Putnam nýlega ritað í timaritið
“Cassiers Monthly”. Segir höf-

ýmsar fréttir af félaginu, en kváð- i urK]ur þar ag alíka farartálmi liggi
ust, jafnskjótt og hinir nefndar- j fyrjr jurtarótunum í venjulegum
mennirnir kæmu, þeir J. T. Berg- . a.lcri að ná niður í þann gróður
| mann og Ásm. Johannsson, en ; vænlega jarðveg, sent fyr var nefnd
þeirra er von innan fárra daga : ur) ejns og gjrgin,gar þær eru, sem
I ætla að gefa skriflega skýrslu, sem birgja inni kvíaða nautgripi, svo
þeir legðu fram fyrir nefndina
að þeir komast ekki á land eða
hér og birt verður óílum Y estur- ; akra sem uti fyrjr Ijggja. I>ess
j íslendingum í vikublöðunum. j getur höfundur að vísu, að sum
Sú skýrsla kemur innan skamms j ar jurtir> sem löngum rótum
Þegar íslandsfararnir fóru heim almenningi fyrir sjónir; þangað til skjóta i jörð, sæki rösklega niður á

THE DOMINION BANK
Hlr KDMUND B. OSLEK, M. F„ Fre« W. D. MATTHEWS .Vice-Fre*
C. A. BOGEItT, General Manager.
Höfuðstóll..................—-.........$5,400,000.00
Varasjóður og óskiftur ágóði.......... $7,100,000.00
pJER GEriö BYRJAD REIKNING MEí) $1.00
Það er ekki nauðsynlegt fyrir þig að bíða þangað til þú eign-
ast mikla peninga til þess að hafa sparisjóðs peninga hjá
þessum banka. Reikning má byrja með $1.00 eða nieira.
Renta reiknuð tvisvar á ári.
NOTKE IIA.ME BRANCH: Mr. C. M. DENISON, Managcr.
8ELKIBK BRANCH: .1. CiRISDALE, Managor.
&
Eimskipafélagið.
í vor, var nokkrum þeirra, hinum
atkvæðamestu, falið að kynna sér
itarlega stofnun og horfur íslenzka I irSar taki rtiyndarlegan þátt í þessu
mikla, þjóðErnislega áhugamáli
frestast frekari framkvæmdir, en i vig ; gegnum jarðlögin sem liggja
ætlun vor er sú, að Vestur-íslend- 0fan, a hinum gróðurvænlega, stein-
eimskipafélagsins fyrirhugaða; en
jafnframt því var ellefu manna | Austur4slendin&a: a* koma á fót
' íslenzku eimskipafélagi, í
kenda jarðvegi,
en allur poru arkónganna, um tollhækkun á ull,
jurta.nær þó eigi niður þangað
Skylda Borden stjórn-
arinnar.
Margoft hefir verið vikið að því
hér í blaðinu, hvað kostnaður lífs-
nauðsynja væri mikill. orðinn hér
í landi, og hvað hann hafi hækkað
síðastliðið ár. Alveg nýlega var
bent á hvee miklu hækkun þessi
hafi numið sí'ðastliðið ár, og hve
miklu meiri hún var í Ágústmán-
| uði í ár, heldur en næsta ár þar á
undan.
E11 þrátt fyrir það, þó að æðri
og lægri hér í landi sé þetta alt
vel ljóst, heldur sambandsstjórnin
núverandi áfram að taka til greina
háróma kröfur vina sinna, iðnað-
: með rótum sínum. Ýmsar tilraun-
ef til
nokkurra frainkvæmda kæmi. For- |
maður þeirrar - ellefu manna
nefndar var kosinn herra T. H. j
Johnson, lögmaður í, Winnipeg.
járn- og stálvarningi, en slík toll-
, . r 'i ■ , u ’ 1 hækkun er sama sem ný hækkun
mfnd kosin til a5 haf, tólilrf,— ' Mir hafa vari'5 gerSar, svo æm a5 4 ,ifsnau6s jum landsmanua,
höndum ,ne5a„ Islnndsfnrnr v*r„ ' •**■*■* “5 f •>-»- ! * , Þ»» « Enga minstn tilraun gerir sam-
heinta, „g gera þ»r rahs.ttfanir hér I y •**"•»»■ ™"'” ”te" >“* »2 j S'eiSa fyrir því a5 Jttrtir gtrtt, „áí : „a,ulsstj6niill „illsve,,arg aS
\Testra sem þttrfa þ«ti, ef til | 'nn*»' i þessi gr66„r-ef„i; en þessar til- | ^ 4 uokkrunl ski,pUu6m
landið, svo sem
raunir hafa bæði revnst of kostn-
hlut innfluttum JHHi,______________
Uppskeran og stjórnin. 'l"ai.Janiar og “hagk?emar: .Þang' ti] aS &era íbúunum oturiitið íétt-
_ : Ul: monnum datt 1 hug aS bruka ; ara það farg sem á þeim hvílir:
Á margan hátt hefir Wilson |( *narrnt ^ a^. sPren&Ía UPP Íar^“ aö draga fram lífið í þessari miklu
Tilætlanin var sú, samkvæmt; Eandarikja forsetinn nýi sýnt það ;logm- rÞar Sem P,æ^ hefir veriS j dýrtíð. í þess stað er stjórnar-
siðustu fundarsamþykt i vor, að að hann er stöCu sinni vaxinn> Qg nieð dynamiti þa nfur það stund kostnagurinn hækkaöur upp úr
gera ekkert fiekara í málinu hér ag hann ber umhyggju fyrir vel- U'n íarí5'e'>inn °£S!E,ir sprungur í i 0uu ycldi, og fjáreyðslan svo
vestra, fyr en skyrsla kæmi frá j hðan landsmanna í ýrrisum grein- h,mn’ sem h^Ía * allar attir. í j gengclarIaus i þvi nær öllum síjórn-
íslandsförunum, er íhuga áttu um 11>essarr jTnmgur Ieitar vatn það, ardeiidum< aö sl5ks eru engin dæmi
málið austan hafs, og gefa upp-! ' ,v
lýsingar um það, er þeir hcfðu i
sex mánu'ðum liðnum verði þau
komin í stórum betra horf. Eg
á von á því að ástandið batni með
vorinu, og að þá verði auðvelt að
fá peningalán, og yfirleitt benda
horfur í öllum löndum heims til
þess, að mikil breyting verði til
batnaðar á peningamarkaðinum
innan skamms tíma”.
Ýmsir fleiri mikilhæfir menn
hérlendir hafa nýlega látið svip-
aðar skoðanir í ljós; nppskeran
góð í ár og hin hagkvæma nýting
benda í sömu átt.
Við stöðvun kornflutnings telja
menn varla hætt, vegna þess hve
snemma hefir tekist í ár að ná
korntegundum af ökrum og kema
óvanalega miklu frá, áður en sam-
göngur um stórvötnin hætta.
Er því fleira en færra er mælir
með því að betri tímar séu í vænd-
um með vorinu.
Síðasta dæmi þess eru ráðstaf-
anir stjórnarinnar sunnan Ianda-
vestur aftur fjórir nefndarmann-
anna, sem heim fóru, þeir J. J.
Vopni, Arni Eggertsson, Sv. Thor-
valdsson, S. Sigurðsson, en tveir
[ sem feliur á yfirborð jarðvegsins,
þrungið varma loftsins; jurtirnar
kynt sér það svo sem föng voru á. 1 . . . , . ! sen'úa svo jaftiharðan rætur sínar
, mæranna til að greiða fyrir þvi 1 r - , >v, , „
Nefnd íslandsfaranna gat eng-. , , . , . , jofan 1 þessar sprungur, en við það
, , , að bændur geti komið uppskeru
ar skyrslur gefið 1 sumar, og hefir ! . , , . hleypur í jurtirnar alveg otrulegur
sinm í log, en ymsar bægðir
nefndin her þvi ekkert getað gert . . þroski.
, ,T, , . j haía verið a þvi, vegna þeirar
í malinu enn. Nu eru kommr , I
erfiðleika, sem verið hafa a að fa
peningalán á þessu suinru
Til þess að bæta úr þeísum
vandræðum, og gera bændum það
ókomnir: J. T. 'Bérgmann og I vandræðum hefir Bandaríkjastjórn
Asm. Jóhannsson. Ila^ 5o.ooo,ooo dala í ýmsa banka í
Rétt um sama leyti og nefndar- jlandintu MeS Þvi móti vil1
mennirnir fyrnefndu komu vestur, [ stíórnin SirSa fyrir l’3®- aS bænd'
barst T. H. Johnson, nefndarfor- !ur Þurfi aS skorta fé aS láni fil aS
manninum hér, símskevti frá!koma uPPskeru l)eirra 1 peninga,
bráðabirgðarstjórn eimskipafélags-1svo aS l>eir Seti nú fen?iS fé
ins á íslandi. Kvaddi hann þá handa á milli’ ti! skulda &reiSslu
jafnskjótt til fundar og kallaði j annara nauðsynja sinna, og til
saman nefndina í Winnipeg ásamt I l*88 aS koma verzlunar straumi
þoin, úr „rfndj Islandsfaranna, 1 ré«»n Œ effilegan far-1 ^ ^ lerskju.,ré
sem til varð náð, því að nú vinna | veg a tur' ! nokkur. A'ð þremur árum liðnum
háðar nefndirnar svo sem að j Þessar ráðstafamr Bandaríkja. J tóku tré þessi að bera ávexti, og
sjálfsögðu í sameiningu að máKnu I stjórnar þykja bæði hagkvæmar og | gaf hyert þeirra af sér gex bushel
Putnam greinarhöfundur skýrir
frá því hver munur sð á því, ef
jurtir nái að soga í sig næringu
hinna steinkendu jarðlaga, og
þeirrar næringar er þær hafi úr
efsta jarðlagi aðeins. Sannar
hann þetta me’ð dæmum og segir
meðal annars:
í Bandaríkjum reyndi maður
nokkur sem mikið orð fór af fyr-
ir rækt aldintrjáa að sprengja upp
jarðveg með dynamiti, í reitum þar
sem hann ætlaði að gróðursetja tré
sin. Þegar hann hafði sprengt
upp jarðveginn sem honum líkaði,
j skynsamlegar og eru rómaðar mjög
, I um land alt, og vitanlega hlytu þær
3.
hér eftir.
Fundur þessi var haldinn
skrifstofu Lögbergs 24. þ. m. svo I aS koma sér vel VÍSar’ svo sem
sem auglýst liafði verið.
Forseti fundarins var kosinn T.
H. Johnson,, en skrifari B. L.
Baldwinson.
Forseti skýrði þá frá því, að til
fundar þessa hefði hann kvatt
sakir símskeytisins, er fyr var
nefnt, og í því skyni að heyra upp-
lýsingar frá nefnd íslandsfaranna.
Yar símskeytið því næst lagt
fyrir fundinn, en það var á þessa
leið:
[ eins og hér í Canada. Ekki skort-
j ir bændur hér síður fé um upp-
skeruleytið, heldur en bændur í
j Bandaríkjum, og ekki vferið hægra
i fyrir bændur hér að fá lán, heldur
i en stallbræður þeirra sunnan
Iandamæra.
En sambandsstjórnin hérna er
I ekki að hafa umsvif fyrir sliku.
j Henni er hughaldnara um auðfé-
lögin en bændurna. Það sýndi
Bordenstjórnin bezt þegar hún
ferskna, en önnur samskonar tré,
sem gróðursett voru í samskonar
jarðveg, sem þó ekki hafði verið
sprengdur með dýnamiti, báru eng-
an ávöxt. Þessi tilraun var gerð i
Connecticut. í Suður-Carolína riki
hefir land verið plægt með dýna-
í sögu þessa lands. En þenna
mikla og aukna kostnað verður að
greiða að mestu leyti af tollum
sem landsmenn bera.
Vér efumst ekki um það að
ffcstum Canadamönnum, er á mál
þetta vilja líta með skynsemd og
flokksfylgislaust, hlýtur að finn-
ast að Bordenstjórnin sé að mis-
brúka það vald sem landsmenn
hafa fengið henni, illu heilli,
hendur.
í stað þess að fara hægt í út-
gjöld og stjórnarkostnað, er jafn-
erfið ár bera að höndurn, gerir hún
hið gagnstæða — eyðir og sólund-
ar aldrci meir en nú.
I stað þess að fara að dæmi
Bandaríkjastjórnarinnar og lækka
tollaoglétta þannig lífskostnaðar-
byrði landsmanna, er Borden-
stjórriin önnum kafin við að hlýða
á toll hækkunarkröfur fjárgráð-
ugra vina sinna.
Það er engu líkara, en að Bord-
en stjórnarformanni finnist ráðið
fram úr öllum erfiðleikum dýr-
tíðarinnar með tolllækkun Banda-
ríkjamanna. En allir heilvita
menn sjá, að þar er ekki nema um
nokkra bót að ræða; tolllækkun
Bandaríkja stjórnar er aðalfcga
miti til maisræktar, með þeim gerð í þágu þjóðarinnar þar, þó
rétti að vinum sínum forstöðu-
Þingsárangur eimskipafélagið mönrum jánibrautarfélags nokkurs
40,000 kr. arsstyrkur, ennfrem-:, , , . ,
ur ef strandferðir teknar lands-j her 1 Canada ^’000’*00 &Iof a
sjóður hlutafé fjögur hundruð öðru þinginu, en 15,000.000 gjöf
þúsund krónur, takmörkuðum ! á hinu, þvi síðara, í fyrra.
atkvæðisrétti alþingi vill lands- j Ff 50)000>000 daia nægja til aS
sjóður bæti félaginu mögulegan , . , . , ,
, „ u jr v Li „ 1 i greiða fyrir uppskerunm bændanna
halla strandferðunum—hluttaka f , .
i Bandaríkjum, þá ættu 15,000.000
haldi
Austur-íslendinga orðin þrjú
hundruð þúsundir. Vinsamleg-
ast hraðið svörum ykkar.
B ráð abi rgð a s t j ó rn.
Eins og skeytið ber me'ð sér
hefir alþingi heitið félaginu 40,000
kr. ársstyrk undir öllum kringum-
stæðum, en ef félagið vill taka að
sér strandferðirnar líka þá er boð-
ið að landssjóður kaupi hluti í fé-
laginu fyrir 400,000 kr., og bæti
mögulegan halla af strandferðun-
um við ísland, því að þær hafa
ekki reynst eins hagvænlegar og
millilandaferðirnar; en bráða-
birgðastjóm eimskipaíélagsins bef-
ir verið á móti því, að félagið
tæki þessar ferðir a’ð sér í bili.
Má færa rök með og móti, en
að koma að góðu haidi 1 sama
skyni hér í Canada, svo að nú
kæmi sér það vel, ef bændurnir
hérna í landinu gætu fengið þær
15,000,000 til láns, Jtó ekki væri
nema í fáa mánuði, meðan j>eir
eru að koma frá sér uppskeru, sem
stjórnin ekki lánaði, heldur gaf
hreinlega þessum tveim vinum sín-
um — í samræmi við þá megin-
reglu sína, að ala auðvaldið en
svelta alþýðuna.
Dýnamits-plægingar.
Ef vér ættum að leggja trúnað
á frásögn vísindamanna þá fá
bændur og jarðyrkjumenn yfirleitt
árangri, að þar fekkst þriðjungi
meiri arður af ekru hverri heldur
en af ökrum i kring, sem ræktaðir
voru á venjulegan hátt.
í annan stað er að greina frá
bújörð r.okkurri í Kansas, þar sem
harðlent var mjög, og ekki frjórra
land talið en svo að selt mundi
fyrir 10 dali hver ekra; jiessi jörð
var plægð með dýnamiti fjögra til
fimm feta djúpt; blettur þessi er
100 ekrur að stærð, og þar er nú
ræktað alfalfa kjarnbetra en nokk-
urs staðar í öllu hinu fyrnefnda
ríki og fæst $30 til $35 af ekru.
Ef alt það er satt sem sagt er
um ágæti dýnamit-plæginga, ]>á er
vafalaust stórmikill hagur að geta
hrúkað þær, því að þá gera þurk-
ar langtum siður tjón á jarðar
gróðri. Þar sem plægt hefir ver-
ið rneð dýnamiti getur vatn það er
í jörð fellur sigið niður í sprungur
i jarðveginuin og geymst þar til
afnota þegar þurkatíð kemur, en
rætur jurtanna, er í sprungurnar
setjast, ná vökvanum þar og soga
hajin í sig.
að vér hér nyrðra höfum nokkum
hag af henni. Bandarikjastjórn
liefir, rrœð niðurfærslu tolla á lífs-
nauðsynjum innfluttum, .verið a.
m. k. að nokkru leyti, að gera
sjálfsagða skyldu sína gagvnart
þjóð sinni. En Borden stjórnin á
sinn hluta þess skylduverks eftir
Þörfin á að það sé unnið, er ekki
minni hérna megin landamæranna,
og Borden stjórnin innir ekki það
skylduverk af hendi með þögn og
aðgerðaleysi; með því hún vinnur
að eins sér til óhagganlegs dóms-
áfellis og háðungar.
Kjötverðið.
Aldrei í manna minnum hefir
kjöt víst værið í eins háu verði eins
og nú hér í Ameríku. Allir kvarta
undan þvi ofverði, en sára lítið er
gert til að koma verðlækkun til
vegar.
Sagt er að verðið byndist við
eftirspurnina, og hún vaxi, af því
að kjötforði landsins! j>verri, en
það er ekki nema hálfur sannleik-
ur. VE-rzlunar sambönd ráða
verðinu líka, þó erfitt sé við að
eiga og stjórnin heykist við að
fást við þau.
Þar er því lítillar úrlausnar að
vænta, en kjötforðann ætti þó að
vera hægt að auka.
Hefir nýskeð verið bent á eitt
ráð spánýtt til þess. Það eru
Bandaríkjamenn seui fyrst hafa
vakið máls á þvi. Og ráðið er
það, að hin ýmsu ríki skuli hleypa
upp nautgripahjör'ðum á stjórnar-
landflæmumóbygðum vestur í ríkj-
um, og setja herlið, einkum ridd-
araliðs sveitir til að starfa að þess-
um hjörðum og fara með þær. En
því haldið fram, að með þessu
móti mætti rækta nautpening til
slátrunar, með langtum minni
kostnaði en áður, og ef þessi at-
vinnugrein væri rekin í stórum stíl,
eins og auðgert sé, þá þurfi ekki
kjötskorti að kvíða í Bandaríkjum
fyrst um sinn.
Ef þetta er ráðlegt sunnan
landamæranna. ætti það ekki síður
að geta komið til greina hér í
Canada. Hér eru víðáttu miklar
stjórnarlendur hagkvæmar til hag-
beitar, er ná sumstaðar alt norður
undir heimskautsbaug, og ekki
notaðar til nokkurs hrærandi hlut-
ar.
Þar mætti ala stórar hjarðir
nautgripa, er eftir liti lögreglu
riddaralið landsins eða hjarð-
mannasveit, er stjórnin kveddi til
slíks starfa.
Þetta væri að nokkru leyti í
samræmi við það starf er. stjórn
lands vors hefir þegar falið k>g-
regluriddaraliði landsins, er kvatt
hefir verið til að lita eftir vísunda-
hjörðinni í Peace River héraði.
Enginn efi er á því að margir
I
NORTHERN CROWN BANK
AÐALSKRIFSTOFA í WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) . . . $6,000,000
Höfuðstóll (greiddur) . . . $2,760,000
Formaður
Vara-format5ur
Jas, H. Ashdown
Hon.O.C- Cameron
STJÓRNENDUR:
Sir D. H. McMillan, K. C. M. G.
..................Capt. Wm. Robinson
H. T. Champion Frederick Nation
W, C. Leistikow Sir R. P, Roblin, K.C.M.G,
Allskonar bankastörf afgreidd.—Vér byrjum reikninga vifi einstaklinga
eí5a félög og sanngjarnir skilmálar veittir.—Avísanir seldar til hvaBa staBaar
sem er á Islandi, — Sérstakur ganmur gefinn sparisjóBs innlögum, sem hægt
er að byrja með einum dollar. Reniur lagBar við á hverjum 6 mánuðum,
T. E. THORSTEINSON, Ráösmaður.
Cor. Willim Ave. og Sherbrooke St. Winnipeg, Man.
A’ ' ‘ / i, ' 'Á'
“ ■/ ' V- f# N
,.x ■ \ §.
■
h ,, ■ / '/W/
— Kóngurinn hefir látið mála
mynd af sér og drotningu sinni
og sent þær til þinghúss í Ottawa,
sem gjöf.
Batnar með vorinu.
Það er kunnugra en frá þurfi
að segja, hvað erfitt hefir vErið
um peningalán og daufir tímar
nokkra síðastliðnu mánuðina.
Nú eru horfur á að fari að rakna
fram úr því. Því til stuðnings eru
meðal annars ummæli ýmsra
merkra manna, sem sakir margra
ára reynslu og þekkingar bera gott
skyn á slíka hluti.
Um þetta efni fórust t. a. m.
Sir William Mackenzie nýslœð
svo orð hér í Winnipeg:
“Eg er þeirrar skoðunar, að
fjárhagsmálin séu að lagast, og að
vaskir sveinar hér í landi mundu
fúslega ganga í þjónustu lands-
stjórnar til slíks hjarðmanna starfs
er bæði er huglaðandi og æfintýra
rikt. Þar gætu hermenn og átt
góðan skóla á margan hátt, en um
fcið unnið landi beinlínis gagn, því
að ef hleypt yrði upp stórum
hjörðum þar vestur í óbygðum,
hlyti kjötið drjúgum að lækka hér
í landi.
Hjá Einari Jónssyni.
Dag einn fyrripart Ágústmán-
aðar — eg man ekki hvErn daginn
— vorum við Jóhann bróðir minn
staddir í Kaupmannahöfn. Hafði
eg mikið hlakkað til að sjá þann,
stað fyrir margra hluta sakir.
Þangað hafði hugur minn stefnt
þegar eg var unghngur, því eg
hafði farið í skóla með þeim ásetn-
ingi að lesa þar lög þegar eg yrði
stúdent; en vasinn Ieyfði það ekki
og tók eg það all nærrt mér þá,
þótt eg sjái ekkert eftir því nú.
Eg hafði skoðað þá alla sem börn
hamingjunnar, sem þangað gætu
komist og horfði eftir skóla-
bræðrum mínum í þungu skapi,
þegar þeir “sigldu”, sem kallað
var, en eg varð að sitja heima.
Það vildi svo til þenna sama dag
að við mættum nokkrum íslend-
ingum að vestan og urðum 11 alls
í hópnum. Var þar Árni Eggerts-
son með konu og syni, Jón Vopni
með syni og systir, bræðurnir
Sveinn og Thorbergur Tliorvalds-
synir og Jón Stefánsson læknir.
Okkur kom saman um að heim-
sækja listamanninn íslenzka Einar
Jónsson myndhöggvara. Hann
hefir listastofu sína í fremur af-
skektum stað í bænum og feiðin-
legum, og húsið ytra er mjög óað-
gengilegt, gamalt og ljótt; var auð-
séð að fátæktin, sem venjulega er
fylgikona ungra listamanna, hafði
ráðið því hvar og hvernig heimil-
ið skyldi vera. Mér fanst það alveg
eins ónærgætnislegt af náttúrunni
eða tilviljuninni, eða hvað maður
á nú að kalla það, að hafa neytt
listamanninn okkar íslenzka til að
hafast við í þessum kofaræfli, eins
og mér hefir stundum fundist það
ófyrirgefanlegt af henni að úthluta
stórri, göfugri sál ljótan og hrör-
legan líkama, en tjmiða fagurt út-
lit utan um andlegt hismi og hé-
góma. En sleppum því að sinni.
við það; mér fanst við vera orðnir
drengir aftur, þetta var svo blátt
áfram og tilgerðarlaust.
Það er eitt stórt herbergi sem
Einar hefir þarna, og partur af
því hálfþiljaður af í einu horninu;
þar er, skrifstofa hans og alls ekki
fjölskrúðug. Dálítið skrifborð,
einn stóll, og legubekkur. Á ein-
um veggnum uppi yfir legubekks-
endanum hékk mynd af aldraðri
konu; var það móðir listamanns-
ins og á móti henni kvenmansand-
lit steypt úr leir; j>að var systir
hans. Alt var þokkalget og ein-
staklega hreint, bæði maðurinn
sjálfur og skrifstofan, þótt fátæk-
leg væri. Grunaði eg hann hálf-
partinn um að einhver kynni að
koma til hans öðru hvoru, sem
gerði sig hEÍmakominn, því röð
og regla var dálítið öðruvísi en
karlmönnum er lagið að hafa þeg-
ar þeir eru einir um hituna. Eg
þekti það frá mínum einlífisdög-
um. Nú fórum við að litast uni
og báðum við hann að sýna okkur
og skýra fyrir okkur helztu mynd-
irnar, sem hann hafði gert. Var
hann fús til þess og áttum við þar
mjög skemtilega stund. Einar
Jónsson er því miður, of lítið
kunnur Vestur-íslendingum og
langar mig því til að reyna að
kynna þeim hann með fám línum,
þótt það geti ekki orðið nema ó-
fullkomið. Til þess að njóta lista-
verka nægir ekki að heyra þeim
lýst, maður verður að sjá þau og
helzt að geta skoðað þau og íhug-
að í næði. Þáu eru skáldverk eins
og ljóð Shakspears eða Stephans
G. sem stækkar og miklast eftir
því sem betur er íhugað og brotið
til mergjar. Samt sem áður ætla
eg aðeins að nefna og lýsa stutt-
lega nokkrum af verkum hans.
ArstíSiernar.
1. Árstíðirnar (The Seasons),
heitir eitt jæirra. Er það jarðar-
„ . , hnötturinn, stendur hjá honum
Við gengum að dyrum, þar var , ’ , , J , ,
_:í_x , _,_i_; a kona og heldur honum milh handa-
ritað á hurðina sjálfa — ekki á
spjald — nafnið “Einar Jónsson”
með vsnjulegu skrifletri, hvitu,
meðallagi stóru, rétt eins og það
hefði verið skrifað með krítar-
mola.
kom maður á fertugsaldri, frem-
ur lítill vexti en einkar vel vaxinn,
alvarlegur en þýðlegur í viðmóti;
hrafnsvart hærður, fríður sýnum
og einkar blátt áfram
Einar Jónsson. Hann bauð okkur
að ganga inn og heilsaði okkur
með j>éttu handtaki eins og flest
— Einr. af ráðherrum ítaliu
konungs, Cassans að nafni, var að
halda ræðu til kjósenda sinna. í
veizlu er þeir héldu honum. Hann
hneig aftur á bak í miðri ræðunni
og var örendur eftir stutta stund.
sinna, sinni hendi hvoru megin;
fyrir aftan hana er önnur kona
talsvert stærri, heldur hún hinni í
fangi sér og nær með höndunum
, i. enn þá lengra yfir á hnöttinn hvoru
Við drapum a dyr og ut 1 ^ _
megin; fyrir aftan hana_ er su
þriðja enn þá stærri og seilist utan
um báðar hinar og heldur hnettin-
um þannig; þá er sú fjórða og síð-
Þáð var I asta aS haki Þeirrar þriðju og er
hún stærst þeirra allra, hún heldur
hnettinum milli handa sinna að
hún hefir allar hinar, í fangi
sér. Sú fyrsta er fögur og
fólk gerir sem er trútt og vinfast.
Eg skal skjóta því inn í, að Ólafía blomle? emsu °f stulka. milh
Jóhannsdóttir sagði mér það einu jæsku Þroska’ sv,Punnn
sinni, að betur mætti þekkja fólk
af handtakinu en flestu öðru og eg
hefi oft tekið ^Jtir því síðan að
það er satt. Þegar að mér kom í
röðinni og eg fór inn hjá Einari,
ávarpaði hann mig eins og hann
var vanur þegar við vorum saman
í Reykjavík fyrrum, með orðun-
um “komdu' sæll, Siggi?” ÞíS
getið ekki trúað hvað eg kunni vel
Hún táknar vorifi. önnur myndin
er fullvaxin kona, hún lýsir al-
vörublandinni ánægju; það er
sumarifi. Sú þriðja hefir sama al-
vörusvipinn, sem nú er blandinn
kvíða og þreytu; það er haustifi.
Fjórðu myndinni er bezt lýst með
því að bera hana saman við sumar
fátækar örvasa konur, sem maður
sér stundum á götum stórborganna