Lögberg - 10.12.1914, Blaðsíða 2

2
LÖGBERGr, FIMTUDAGINN 10. DESEMBER 1914.
□
D
i
o
□

u
o
Saga eftir
Egil Erlendsson.
0
□
0
D
D
Fullu nafni hét hún Auðbjörg og var
Arnadóttir. En jafnan var hún kölluð
Bjarga á Hólnum. Svo rótgróið var það
nafn við hana, að óvíst er hvort þorpsbú-
ar, sem höfðu þekt hana að minsta kosti
að nafninu fiá því hún var í knésíðum kjól
og með hárið flaxandi eins og fax á flóka-
trippi, hefðu kannast við rétta nafnið.
Auðbjörg hafði átt heima í sama hús-
inu frá því hún fyrst mundi eftir sér. Það
stóð á lítilli hæð eða bala, eins og nafnið
henti til, út með firðinum, góðan tíu mín-
útna gang frá sjálfu þorpinu. Faðir henn-
ar hafði bygt það sama árið og hún sá
ljós þessa heims.
Hóllinn hafði verið einn af mörgum
urðarhólum með fram firðinum. Endur
fyrir löngu höfðu fuglar valið hann öðrum
fremur til að hvíla sig á. Hvort þeir hafa
valið hann vegna þess, að á honum voru
giastór, eða gras festi þar rætur fyrir
komu þeirra, er bágt að segja. En þegar
Arni bygði þar, voru þar laglegir gras-
blettir og 8 til 12 þumlunga þykt moldar-
lag á milli stórgrýtisins sem upp úr stóð.
Alt umhverfis var gróðurlaus auðn, brim-
barin björg og sjávarhamrar fyrir neðan,
en urð og skriður fyrir ofan upp til fjalls-
ins.
Árni hafði verið sjómaður, eins og all-
ir aðrir þorpsbúar. En Ægir reyndist
honum stopull matgjafi eins og mörgum
öðrum. Hann þóttist því þurfa að beita
annara bragða til að framfleyta fjölskyldu
sinni, ef duga skyldi. Þessi hóll var því
nær eini grasi vaxni bletturinn, þótt lítill
væri, í grend við þorpið. Þar sá Árni að
hann gat komið sér upp dálítilli kálgarðs-
holu og því bygði hann þar skýli yfir sig.
Alt var þetta um garð gengið áður en
Auðbjörg mundi eftir sér. Síðan hafði
ekkert brevzt. Hún gat talið og bent á
naglahausana og kvistina í ómáluðu borð-
unuro í súðinni með lokuðum augum.
Svo var Arni ófengsæll, að ekki var
hann nærri hálfnaður að borga húsið, þeg-
ar fyrstu fúarákirnar fóru að sjást á
veggjum þess. Hann hafði orðið að láta
sér nægja óvandað og ódýrt efni og þó var
það ekki skuldlaust, þegar hann dó. .
Heilsulevsi hafði einnig lagt marga þunga
steina á leið hans.
Þarna hafði Auðbjörg alið allan aldur
sinn. Hún var yngst þriggja svstkina.
Hún átti tvo bræður:. Var annar átta, en
hinn tíu árum eldri en hún. Þegar hún
komst á legg, voru þeir því báðir upp úr
því vaxnir, að leika sór við hana. En niður
í þorpið gat hún ekki farið, fyr en liún var
orðin talsvert stálpuð; það var svo langt í
burtu. Hún fór því algerlega á mis við
vordaggagróður æskuleikjanna.
Þar kom þó að lokum, að hún gat kom-
ist niður í jiorpið til að leika sér. En þá
tók b'tið betra við. Krakkarnir, sein fyrir
voru, þektu liana ekki. Þeir spurðu og
smrðu. hvaða stelpa þetta væri. Þeim
smáfjölgaði, sem vissu það, og eftir fáar
vikur vissu allir, bæði ungir og gamlir, að
þetta var hún Bjarga á Hólnum.
Bjarga ávann sér litla athygli og því
rninni hylli leikfélaga sinna. Hún kunni
lítt til íeikja og var ný í hópnum. Hin
liöfðu þekst frá því þau fyrst komu út fyr-
ir húss dyr. Hún gat því ekki brotið upp
á neinu nýju og lír engu skorið. Börn
leiðast ósjálfrátt að þeim, sem hvatir eru
og fráir, þeim, sem bera merkið í broddi
fylkingar og láta til sín taka. En Bjarga
bar ekki af neinum í neinu. Hún barst að
eins með straumnum eftir föngum og var
þó oft langt á eftir.
Enn var það eitt, sem liratt leiksvstr-
unum frá henni; ba'turnar voru að inun
fleiri og mislitari á kjólnum liennar. en
nokkurra hinna. Það er furða, livað telp-
ur taka fljótt eftir þessu og fá ýmugust á
öllum ófögrum búningum. Bjarga fann
því fljótt, að hún átti ekki heima í flokki
barnanna og naut sín þar ekki. Þetta varð
til þess, að hún var oft kvr heima og hjálp-
aði mömmu sinni á ýrosan hátt, þó að gott
væri veður og hana sá’langaði niður í
þorpið, þegar hún heyrði hlátursköll barn-
anna bergmála frá fjöllunum.
Bjarga óx og eltist, var fermd eins og
lög geia ráð fvrir og breytti þá um bún-
ing. Ekki fjölgaði kunningjuin hennar við
það, því að þá kom það enn greinilegar í
ljós, hve illa hún var vaxin ; að minsta
kosti var meira um það talað. Og hún
hafði ekki þá andlegu yfirburði, sem þarf
til þess að geta laðað þó að maður sé
ljótur.
Bjarga var talsvert meira en meðal-
lagi há vexti, en minna en meðallagi þrek-
in; samsvaraði sér því mjög illa. Hún var
jafn gild eða gildari um mittið, en upp
undir höndunum, og bakið hlykkjótt um
skör fram. Frá a<sku hafði hún vanist við
að lyfta fótunum hátt þegar hún hreyfði
sig úr sporunum, til þess að reka tæmar
ekki í steinhnullunga og nihbur umhverfis
húsið og á götunni niður í þorpið. Þessi
varfærni hafði komist upp í vana, svo að
hún varð í göngulagi eins og hún væri
alt af að hnjóta um eitthvað. Þegar hún
var búin að setja upp sjalið, sýndust herð-
arnar vera mjóstar. Gárungarnir kölluðu
hana því strokkinn; en það fór aldrei
margra í milli. Flétturnar varð hún að
hylja; þær voru svo mjóar og stuttar. Ekki
bætti andlitið heldur úr skár; það var
langt og mjótt, kinnarnar fallnar inn,
skarð í neðii vörinni, ennið eins og þil, sem
slútir af elli, nefið lítið og flatt eins og
kefli hefði verið dregið yfir það.
Bjarga gekk því ekki í augun á piltun-
um, og þær stúlkur, sem héldu að þær væru
fegurii á að líta — og það héldu þær flest-
ar - og höfðu efni á að búa sig betur, vildu
ekki láta sjá sig í fylgd með henni.
En af einu hefðu þær mátt öfunda hana
og þær gerðu það margar, þótt lágt færi.
Það voru hendurnar. Mörgum sýndust
þær vera hreinasta furðuverk. Úlfliðirn-
ir, handabökin, fingurnir, neglurnar, alt
var svo hæfilega langt, þykt og breitt, og
hún bar höndurnar og fingurna svo lið-
lega, að langt bar af öllum öðrum í þorp-
inu. Sárfáir létu sér mikið um þessa feg-
urð finnast. En þeir, sem halda að listin
sú að leika vel á hljóðfæri liggi einkum í
fingrunum, héldu að hljóðfærasláttur þess-
ara fingra hlyti að lyfta hugum manna á
hærra stig, en þeir höfðu átt að venjast.
En þessum fingrum var aldrei beitt við
hljóðfæraslátt. Vegur þeirra lá um aðrar
og argari leiðir.
Börnum og unglingum er ekki lagið að
vera aðgerðalausum. Það gat Bjarga
ekki heldur. Hún hafði enga leikfélaga
og undi sér því lítt að leikjum. Snemma
kendi móðir hennar henni því að prjóna.
Ekki leið á löngu áður hún færi að fara
með nál og enda. Eftir það fækkaði mis-
litu bótunum óðum bæði á hennar eigin
fötum og fötum foreldra hennar.
Það var yndi og eftirlæti Bjargar um
langt skeið, að bæta föt og láta sem minst
bera á bótunum. En henni nægði þetta
ekki til lengdar. Hana langaði til að
sauma nýjar flíkur. Það gat hún ekki til-
sagnar og hjálparlaust; en hvorugt gat
móðir hennar veitt henni. Með aðstoð
föður síns fékk hún því tilsögn og vinnu
hjá Margiéti saumakonu. Þá var Bjarga
því nair sextán ára gömul.
Margrét var eina saumakonan í þorp-
inu. Hún saumaði því nær hverja nýja
flík, sem saumuð var í þorpinu, bæði á
karla og konur. Og sveitabændurnir komu
með stóra vaðmálsstranga á vorin og létu
hana að minsta kosti sauma sparifötin á
sig og það af skvlduliði sínu, sem kost átti
á að komast í kaupstaðinn.
Það sannaðist brátt á Björgu, eins og
flestum öðrum, “að engum er alls varn-
að.” Aldrei liafði Margrét áður þekt
unglings stúlku, sem var jafn námfús og
skyldurækin og lagvirk og Bjarga. Mar-
grét hélt öllu lofi um Björgu mjög á loft
fyrst framan af, en þegar fram í sótti
hætti hún því. Hún hélt að sá tími kynni
að koma, að Bjarga yrði keppinautur sinn.
En á því var lítil hætta. Bjarga var ekki
vön að láta mikið á sér bera, enda hafði
fátt hvatt hana til þess.
Þarna vann hún í þrjú ár. Þá var svo
komið, að Margréti fanst hún varla geta
án hennar verið; hún stóð henni fyllilega
á sporði um alt og tók henni fram í sumu.
Þó var kaupið lágt, sem Bjarga fékk, en
hún átti eins víst að fá það greitt einu
sinni á mánuði og að dagur kemur eftir
nótt. Faðir Bjargar vildi láta hana sauma
fyrir eigin reikning; hélt að hún mundi
hafa meira upp úr því. En Bjarga treysti
sér ómögulega til þess; henni fanst hún
ekki vera svo “fullkomin”. Yor nokkurt,
þegar von var á vaðmálunum úr sveitinni,
var liann þó því nær búinn að telja henni
hughvarf. En þá breyttust hagir þeirra,
svo að ekkert varð úr því.
Veturinn hafði verið illviðrasamur,
sjaldan gefið á sjó og lítið sem ekkert
fiskast. Gæftaleysið hélzt langt fram á
vor, en grun höfðu menn þó um það, að
fiskur mundi kominn á djúpmið. For-
maður Arna var sjóhetja hin mesta og
hugði að reyna til hlítar ef nokkurt viðlit
væri veðursins vegna. Eftir nokkra daga
virtist tækifærið bjóðast. Hæg gola stóð
af hafi. undiralda lítil og lágdauður sjór.
Allir réru til fiskjar. Þegar leið á daginn
gerði ofsaveður með fannkomu á fjöllum.
P',lestir náðu landi við illan leik. En til
bátsins, sem Arni var á, spurðist aldrei
framar.
Nú voru mæðgurnar tvær einar eftir í
húsinu á hólnum. Bræðrurnir voru báðir
farnir fyrir nokkrum árum. Þeim hafði
þótt þröngt um sig í firðinum og vildu
freista liamingjunnar þar sem meira var
um að vera. [ þeim fáu bréfum, sem þeir
sendu, höfðu Jieir lítið sagt. Þeir höfðu
farið úr einu fiskiverinu í annað eftir því
sem aflaðist. En svo mikið höfðu þau
komist á snoðir um eftir afspurn og anda
bréfanna, að krónuinar mundu ganga þeim
jafnliarðan úr greipum og þær komu, eða
hraðar. Nú vissu þær ekki, hvar þeir voru
niður komnir. Eftir langa leit tókst þeim
þó að finna þá. Hvorugur þóttist vilja
koma, því að meiri aflavon væri annars-
staðar. Þeir sendu fáeinar krónur og þótt-
ust kennske koma seinna.
Ekkert varð úr því, að Auðbjörg færi
að vinna fvrir eigin reikning. Framfæri
beggja mæðranna hvíldi nú eingöngu á
hennar höndum. Hún mátti því ekki eiga
það á hættu, hvort hún fengi nokkurn
skilding eða engan, og var því fegin að fá
að vinna þar sem hún var. Svo kærkomn-
ir urðu henni nú aurarnir, sem hún fékk
hjá Margréti, að hún knýttist við hana
nýjum og traustari böndum.
Fyrir móður Björgu opnaðist nýr
heimur. Hún hafði aldrei áður sint nein-
um reikningsskilum; það hafði Arni gert.
Nú bárust henni ýmsir skuldareikningar;
þar á meðal var hún mint á eftirstöðvarn-
ar af hússkuldinni. Hún sá, að þó að hún
seldi alt sem hún hafði handa á milli, þá
mundi það trauðla hrökkva fyrir skuldun-
um. Hún var orðin gömul og farin að
heilsu og kröftum. Ekkert gat hún gert,
sem arðsvon var að. Hún var því alger-
lega upp á náðir Björgu komin.
fFramh. á 3. bls.ý
til allra okkar mörgu viðskiftavina fjær og nær, er
okkar innileg ósk.
Við höfum nú til sýnis meira en nokkru sinni áður
af jólavarningi:
• Jólakortum, íslenzkum og enskum; jólagjöfum fyrir
yngri og eldri, til að gleðja hver annan með um jólin.
Það er svo margt úr að velja, að það yrði of langt
mál að telja það ait upp hér.
Komið og sjáið!
KomiÖ og sjáið! Þið vitið, að við bjóðum ykkur að
eins hið allra nýjasta og zezta, í gómsætum kræsingum,
sem þið þurfið að hafa á borðuni um jólin.
Svo höfum við falleg föt, skó og yfirhafnir, skyrtur,
hálsbindi o. m. fl., svo að enginn þarf að “klæða kött-
inn” um jólin.
Svo óskum við, að hið nýja ár, sem fer í hönd, verði
ykkur farsælt og gleðiríkt!
Við þökkum ykkur fyrir gamla árið, fyrir viðskift-
in, fyrir traustið, sem þið hafið sýnt okkur í hvívetna,
fyrir samvinnuna, sem okkur verður enn meiri gleði að
taka þátt í með vkkur, eftir því sem við kynnumst ykkur
að meiru góðu.
I
Peningar.

Steinson & Hjálmarson
Kaupmenn
Kandahar, - - Sask.
Peningar eru einskisvirSi í sjálfu
sér. MaSur getur ekki boröaö' þá,
ekki drukkiö þá, og ekki klætt sig
í þá- MaSur getur haft fulla vasa
af peningum og þó dáiö úr hungri,
þorsta, eSa kulda, ef ekki væri
mat, drykk e$a klæöi aS fá. Pen-
ingar eru langt frá því að vera
það bezta og ekki hsldur næst því
bezta, sem maður getur átt. En
þeir eru samt góðir fyrir þá, sem
brúka þá réttilega.
Alt fæst fyrir peninga, segja
rnenn.
Nei, svo er ekki.
Ámi Garborg segir, að fyrír
peninga megi fá: mat, en ekki
matarlyst; inntöku, en ekki heil-
brigði; sængurfatnað, en ekki
svefn; lærdóm, en ekki vit; skart,
en ekki yndi; skemtun, en ekki
ánægju; félaga, en ekki vini;
þjóna, en ekki trygð; hæga daga,
en ekki rósemi.
Hýðið af öllum hlutum má fá
fyrir peninga, en kærleikur fæst
ekki keyptur fyrir peninga.
—N. Kbl.
Margir bœndur að ári.
Hér fór nýlega um sá maður,
sem lítur eftir innflutningi fó ks
til þessa lands frá Bandaríkjum,
og sagði hann það, sem allir bjugg-
ust við, að færra fólk mundi koma
hingað þaðan fyrsta kastið, heldur
en að undanförnu, en pað telur
hann bót í máli, að þartil striðið
er á enda kljáð, flytjast engir hing-
að sunnan að, nema þeir sem ætla
sér að búa út á landi. Með því
að færra gerist um ókeypis bú-
lönd eftir því sem tímar líða, þá
verða fleiri til þess af Bandaríkja
þegnum, sem hingað flytja, að
kaupa sér ábúðar jarðir, enda eru
margir þeirra allvel efnum búnir.
Mótspyrna er allmikil í Bandarikj-
um gegn því, að fólk flytjist þaðan
til þessa lands, og birtast oft í
biöðum þar tröllasögur um Can-
ada, einkum um hernaðarskyldu,
en svo segir þessi maður, að erind-
rekar Canada stjórnar, sem starfa
að innflutningi, vinni vel og trú-
lega að því að reka aftur slíkar
sögur, sem líklegar séu til að
hnekkja fólksflutningi hingað,
enda reynist blaðstjórar í Banda-
rikjum sanngjarnir og fúsir til að
taka leiðréttingar á ósönnum kvik-
sögum um þetta land.
Smá herðir á.
Frá Ottawa er útgengm sú skip-
un, að allir útlendingar hér í landi,
sem hafa ekki fengið sér borgara-
bréf, skuli segja til sín á stöðum,
sem seinna verða til teknir, og
l\ta skrásetjast. Þegnar h’ut-
lausra landa eru ekki undan þegn-
ir þessari skrásetningar skyldu.
SmartFollowers
fp£*'OK
1 Know
us.
WE WOULD
BtKNOWN

VANDLATIR OG
UKttO
TO MORE.
PiJÍkw
(jaiRNS
WinnipeSÍ’Expert Tailors
VEL BUNIR MENN
ÞEKKJA OSS.
VJER OSKUM AD FLEIRI
KYNNIST OSS.
McFarlane & Cairns
HINIR BETRI SKRADDARAR WINNIFEG BORGAR
I næstu dyrum við Winnipeg leikhúsið
335 Notre Dame Avenue, :: ::
Winnipeg, Manitoba
Js