Lögberg - 28.10.1915, Blaðsíða 4

4
LÖGKBERG, FIMTUDAGÍNN 28. OKTÓBER 1915.
3C o q b e i q
Gefið út Kvern Fimtudag af The Col-
umbia Press, Ltd., Cor. William Ave. &
Sherbraok Str., Winnipeg, Man.
TALSIMI: CARRY 2156
SIG. JÚL. JÓHANNESSON, Editor
J. J. VOP.NI, Business Manauer
Utanáskrift ti! blaðsins:
THE COLUMBIA PRESS, Ltd., Box 3172, Winnipeg, l*larj.
Uianáskrift ritstjórans:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, IRan.
VERÐ BLAÐSINS: $2 00 um árið.
Bein löggjöf.
Bein löggjöf er eitt þeirra mála, sem ekki hefir
veriS nægilega skýrt fyrir almenningi. Ekki svo aö
skilja aö þaS sé nýtt mál, því fer fjarri; þaö hefir
verið einn aðalþátturinn í stjórnmálakeðju sumra
þjóða í meira en hálfa öld.
En það hefir vor á meðal ýmist veriS misskiliS
eSa alls ekki skiliS; þótt undarlegt megi virSast,
þegar þess er gætt að þaS er auSskildara en flest
önnur mál, sem almenning varSa.
1 beinni lökgjöf eru aðallega þrjú atriSi. ÞaS
er tillöguréttur kjósenda (Jnitiative), neitunarréttur
kjósenda (Referendum) og endurköllun embættis-
manna (Reeall).
Til þess aS skýra þessi atriSi nægir þaS sem hér
segir. MeS tillöguréttinum veitist þjóðinni — eSa
veitir þjóSin sjálfri sér — leyfi til þess aS búa til
hvaSa lög, sem hún telur sér hagkvæm, og heilla-
vænleg.
ÞjóSfélagiS er aSeins stórt félag, sem setur sér
fastar reglur að fylgja, kýs sér menn til þess aS
standa fyrir framkvæmd mála sinna og starfa, alveg
eins og hvert annaS félag.
Nú er þaS öllum auSsætt aS þessir starfsmenn,
sem þannig eru kosnir, eSa stjómendur, eins og þeir
eru kallaSir, eru ekkert annaS en umboSsmenn þjóS-
arinnar til þeás aS fara meS fé hennar og málefni
eftir því, sem hún telur sér til beztra heilla. PjóS-
félagið er yfir starfsmönnum sínum, eSa á aS vera
þaS, alveg eins og t. d. verzlunar- eða verksmiSju-
eigandi er yfir þeim, sem viS verzlunina vinna, þótt
þeir ef til vill hafi þar mikið framkvæmdarvald,
hver i sinni deild.
Þessu virðast stjórnendur oft gleyma; þeir virS-
ast hafa hausavíxl á virkileikanum og skoSa sjálfa
sig sem yfirmenn þjóSfélagsins meS takmarkalitlu
valdi. MeS öðrum orðum, þjónninn fer upp í hús--
bóndastólinn og lætur honum sitt sæti.
,Nú eru menn kosnir til þingsetu og löggjafar
um fjögra til fimm ára tímabil. Á þeim tíma getur
margt komið fyrir. Einhverjum framsýnum og
þjóðhollum ættjarSarvini getur komiS til hugar aS
heill og hamingja landsins sé undir því komin aS
samin séu ný lög eSa ákvæSi um eitthvert atriSi
Ef hann er ekki þingmaSur, þá hefir hann engin ráð
meS aS koma máli sínu fram, undir því fyrirkomu-
lagi sem nú er.
Sem einn meSlimur þjóSfélags þess er hann
heyrir til, á hann aS sjálfsögSu aS hafa rétt til þess
aS koma fram meS velferSar tillögu, hvenær sem
hann kýs ; þar sem tíllöguréttur þjóSarinnar er í
gildi samkvæmt beinni löggjöf hefir hann þennan
rétt. En til þess að tryggja alvöru og einlægni í
málinu verS.ur hann aS fá ákveSna tölu stuSnings-
manna aS tillögu sinni, alveg eins og í hverju öSru
féiagi. En sökum þess aS hér er um stærra verksviS
aS ræða en í prívatfélögum verSa stuSningsmennirn-
ir að vera fleiri. ÞaS er því venjulegt aS io% til
15% af kjósendum þurfi til þess aS krefjast upptöku
máls. Sá er fyrstur kemur fram meS hugmyndina
er tillögumaSurinn, en hinir sem undir skrifa eru
stuSningsmennirnir. Þetta virSist vera svo einfalt
og auSskiliS að engum geti dulist.
Tökum dæmi': MaSur sem kosningarétt hefir í
Manitoba fær þá hugmynd og sannfæringu aS þjóS-
inni væri holt aS banna vínsölu. Hann hefst handa
og skrifar upp tillögu sína á löglegt eyðublaS til þess
ætlaS og fær svo ákveSinn fjölda af kjósendum fylk-
isins sem stuSningsmenn. Tillagan er send stjórnar
formanninum, forseta félagsins og hann verSur aS
bera hana upp; bera hana undir atkvæSi. Sé hún
samþykt verSur hún aS lögum, sé hún feld, þá setur
alt viS þaS serni áður var.
ÞaS þætti skritið félag prívatmanna, þar sem fé-
lagsmenn hefSu ekki rétt til þess að bera upp fram-
komna og studda tillögu, en þannig er ástatt í því
þjóSfélagi, sem neitar sjálfu sér um beina löggjöf
eSa tillögurétt.
Eins og þaS virSist sanngjarnt aS kjósendur hafi
tillögurétt um sín eigin mál, eins ætti þeim aS vera
þaS heimilt aS neita staSfesting laga, sem þeir eru
sannfærSir um að séu til óheilla — þeir ættu aS hafa
neitunarvald — hafa vald til þess aS neita starfs-
mönnum sínum um þaS aS þvinga upp á þá lögum.
sem þeim eru ógeSfeld. Sá sem ekki telur þetta
sanngjamt, hann hefir einkennilegan hugsunarhátt,
ug sá sem ekki þykist skilja þaS, getur tæplega þekt
nótt frá degi.
Tökum dæmi: Setjum sem svo aS starfsmenn
þjóSarinnar — stjómin — sæi sér einhvern persónu-
legan hag í því aS veita sérstöku auSfélagi stórfé úr
vasa fólksins. Góður og framkvæmdarsamur kjós-
andi skrifar áskorun þess efnis aS þjóSinni gefist
kostur á aS lýsa skoðun sinni á málinu — synja því
eSa staSfesta. Hann fær ákveSna tölu kjósenda til
þess aS skrifa undir þessa áskomn, hún er fengin í
hendur formanni þjóSfélagsins — stjómarformann-
inum, — og hann verður aS bera hana upp til at-
kvæSa. Samþykki fólkið geröir stjórnarinnar þá
standa þær óbreyttar, neiti þaS þeim, þá falla lögin.
ÞaS er þjóSin sjálf sem á að sjálfsögSu aS ráSa því
hvort hún vill verja sínu eigin fé til þessa eSa hins.
Starfsmenn þjóðarinnar — stjómin •— eru vinnu-
menn hennar, sem hún geldur fult kaup til þess aS
vinna þau störf, sem hún þarf aS láta vinna og vill
láta vinna.
Þegar þjónar þjóSfélagsins semja öll þau lög og
taka upp öll þau mál, sem þjóSin óskar, þá þarf ekki
á tillögurétti kjósenda aS halda. Þegar starfsmenn
hennar búa ekki til lög eða vinna á móti kjósendum,
þá þarf ekki á neitunarvaldi kjósenda aS halda.
Þetta hvorttveggja er því trygging fyrir því aS
löggjafarnir geri sitt bezta, og gæti skyldu sinnar
samvizkusamlega. Undir beinni löggjöf vita þeir
þaS, aS ef þeir framkvæma ekki vilja þjóSarinnar,
þá neitir hún tillöguréttar sins, og ef þeir misbjóða
valdi sínu til þess að vinna þjóðinni óheill, þá tekur
hún til neitunarvaldsins.
En er ekki þetta nákvæmlega þaS sama sem á
sét staS í öllum félögum, sem bezt er stjómaS?
Tökum t. d. C. P. R. félagiS; ef þaS vill láta ein-
hvern embættismann sinn taka upp einhver nýmæli,
þá segir þaS honum frá því aS hann verði aS gera
þaS eða missa stöSuna. Ef aftur á móti einhver
embættismaður þess byrjar á nýrri aSferS án ráða-
Ieitunar viS félagiS og félagiS telur þá aðferS óheppi-
lega eða skaðsama, þá skipar það embættismanninum
aS hætta aðferðinni og taka upp aðra, eða missa
stöðuna aS öðrum kosti.
Þótt þjóðin kjósi þingmenn og stjóm til fjögra
ára, þá á þaS ekki að vera þar meS sagt, aS þeim sé
gefiS einveldi allan þann tíma. Nei, þingmenn og
stjórn eru aðeins framkvæmdarnefnd í málum þjóS-
arinnar, sem eiga aS vinna í samræmi og samráði
viS hana.
Ef maður er ráðinn til búðarstarfa um árstíma,
þá er þaS ekki þar meS sagt að hann geti fariS meS
alt í búSinni eftir eigin geSþótta, allan þann tíma án
þess að húsbóndinn hefSi þar nokkuS um aS segja.
En þannig virSast sumir líta á löggjafar valdiS.
Stjómin er talin einráð og ábyrgðarlaus og yfir þaS
hafin aS ráðgast um mál við þjóðina — húsbónda
sinn.
Norrisstjórnin hafði margt fagurt og framfara-
vænlegt á stefnuskrá sinni, og enginn sem þá menn
þekkir, seml nú skipa hana efast um aS viS loforðin
verði staðiS; en það er eitt atriðiS, sem tekur öllum
hinum fram — það er bein löggjöf.
ÞaS aS hún var óhrædd aS lofa beinni löggjöf, er
fullgild sönnun þess aS hún hefir ásett sér aS breyta
rétt og gera vel. GóSar stjórnir og samvizkusamar,
era aldrei hræddar viS beina löggjöf; svikular stjórnir
og harSráðar hata beinu löggjöfina eins og heitan
eldinn.
ÞaS er meS stjórnirnar og beinu löggjöfina, eins
og börnin og vöndinn. GóSu börnin, sem kappkosta
að breyta rétt, þurfa ekki aS hræðast nann, en hin
sem miSur hegða sér hræðast hann og forðast.
ViS barn sem er gott og óartarlaust, þarf aldrei
á vendi að halda; viS stjóm sem er samvizkusöm,
þarf aldrei á beinni löggjöf aS halda. En hún þarf
aS vtera til svo hægt sé aS viShafa hana ef á þarf
aS halda, alveg eins og vöndurinn þarf aS vera til.
Því eins og altaf fæðast öSru hvoru óartarbörn, eins
myndast öðra hvora óartarstjórnir.
ÞaS að Norrisstjórnin fær fólkinu í hendur vönd-
inn, sýnir aS hún veit sig einlæga.
Við leiði lifandi manna.
Þegar gengið er meS opnum augum á þeim
stöðvum, sem vígSir eru til hvíldar dánum mönnum,
þá er eins og einhver þung alda þrísti á alla tilvera
manns og tilfinningu.
Þótt maður sé staddur í framandi landi og þekki
þar engan þeirra, sem í friSi hví'la, þá klökknar samt
hugur manns af einhverjum ómótstæSilegum áhrif-
um.
Þegar menn koma saman i kring um líkkistu eSa
í kirkjugarði, þá finna þeir sjálfa sig, hversu lengi
og hversu gersamlega, sem þeir hafa veriS týndir.
Hver einasta manneskja er í raun og Vera bljúg
og viSkvæm, þegar hún fær aS njóta sín.
Það er hörkuskel óeSIilegra kringumstæða og
óheiila áhrifa, sem vex utan um hinn virkilega mann
og veldur því aS hann nýtur sín ekki.
AS gleöjast eins og barn og hryggjast eins og
barn er öllum mönnum eiginlegt, heilbrigt og nauö-
synlegt. ÞaS er einkaeiginleiki óspiltra manna; allra
þeirra, sem ekki hafa oröið aS taka of nærri sér aS
einhverju leyti, og þannig glataS fínasta blænum af
öllum sínum lífsvef.
Allur fjöldi manna hefir týnt sjálfum sér og
finnur sig ekki aftur nema rétt á vissum augnablik-
um, viS viss tækifæri á vissum stööum.
Þegar menn ferðast um fjarlæg lönd, þá skoða
þeir venjulega flesta merka staSi, og einn þeirra
staða era kirkjugaröarnir. Spurgeon sagöi aS hinn
sanni maður hverrar þjóðar kæmi betur í ljós viS
þaS, hversu ant hann léti sér um bústaði hinna
dauöu, en í flestu öðru. Og þegar gengið er um
stóra grafreiti í heimsborgunum, þá vill þaS oft til
að maöur sést sitja á leiði og er 1 þungum hugsunum.
Oftast má vera aS þaS sé einhver sem þar minn-
ist ástarinnar. En þaS er þó ekki altaf.
ÞaS er sagt að Victor Hugo, franska skáldiö
fræga, hafi haft það fyrir reglu altaf þegar hann gat
komið því viS að fara út í kirkjugarö aS minsta
kosti einu sinni í hverri viku.
Þegar kunningi hans spurði hann hvernig stæði
á því, svaraöi hann á þessa leið: “í huga mínum á
eg uppsprettulindir. Af þeim drekk eg sjálfur og af
þeim veiti eg stundum öðrum svölnn. En þessar
lindir eru þeim forlögum háðar aS þær stíflast, oft
og jafnvel frjósa. Það er aSeins á helgum stöðum
sem þær stíflur losna og ísinn þiönar. Einn þeirra
helgu staða er kirkjugarðurinn.”
Róin og kyröin og hátíðleikinn sem hvílir yfir
hinum þögulu heimkynnum framliöinna, þar sem
allir eru jafnháir; þar sem allur misskilningur og
öll olnbogaskot hafa veriö lögö niður, grípur hugi
hinna lifandi manna einhverjum leyndardómsfullum
tökum, sem ekki er hægt að losna viS.
ÞaS er engum efa bundið að bezta kirkjuferS
sem farin verður er sú aS dvelja öðru hverju viö
leiSi látinna vina, eða óvina; ganga þar í reiknings-
skap viö sjálfan sig og setja sér fyrir hugskotssjón-
ir alt þaS er maður átti saman viS þann látna aS
sælda í lifanda lífi.
Það er eins og hugurinn sjái sólgeisla vefjast um
sum leiSi hversu dimt sem er. Minningar þeirra,
sem þar hvíla brosa í gegn um gröfina og hvísla
göfganli áhrifsoSrum.
En dimmir skuggar og húmslæöur hylja önnur
og upp af þeim sér hinn innri maöur stíga dökka
svipi glataös lifs og eyddrar æfi. —
En ef þaS vekur manni alvarlegar hugsanir aS
horfa á leiði þeirra sem dánir eru. Hugsa um öll
þau mörgu tækifæri, sem lent hafa í gröfum liðinna
manna, hversu óendanlega miklu meiri alvöru hlýtur
það þá að vekja oss aS standa yfir moldum þeirra
sem enn eru lifandi.
Og þegar eg minnist á þetta þá eru þaS vissir
menn, se’m eg hefi í huga; það eru leiöi ákveðinna
lifandi manna.
Engum getur hlotnast meira traust en þaS aS
vera kosinn af þjóð sinni til þess aS fara með hennar
helgustu trúnaöarmál.
Engum getur blotnast meiri gæfa en sú að reyn-
ast trúir því trausti og leggja krafta sína, tima og
einlægni, þjóö og landi til þrifa.
Engum getur boriS meiri ógæfa aS höndum en
sú, að bregðast sliku trausti og glata viröingu þjóð-
arinnar aS verðleikum. Vera grafinn i þeim skugga
reita þjóðar sinnar, sem enginn geisli trausts eSa til-
trúar getur komist aS.
Þeir menn sem fyrir því veröa og til þess hafa
unniS, eru sannnefndir ógæfumenn, hversu auðugir
sem þeir kunna aS vera og hversu mikiö sem þeim
kann aS hlotnast af ööram verklegum gæðum.
Á leiðum þessara lifandi manna hljóta allir sem
mannlegar tilfinningar hafa aS vikna og klökkna.
Hér í Manitoba hafa þeir sorgaratburðir boriS
að höndum, sem örsjaldan eiga sér staS, eins og
betur fer.
Æöstu menn þjóðarinnar; méstu trúnaöarmenn
íólksins; kjörnir verðir landsins; gætendur siðarétt-
ar og laga bafa grafið sér sinar eigin grafir fyrir
aldur fram. Fyrir fáum árum sóru þeir þá eiöa,
sem flestum öSram eru helgari. Þá eiSa að standa
trúlega á veröi fyrir land sitt og þjóS sína og hlýða
í öllu röddum samvizku sinnar; vera trúir þjónar,
réttlátir ráðsmenn.
Þessir sömu menn ganga nú frá altarinu x insta
helgidóm landsins og skilja þar eftir fingraför
saurugra handa, spor óhreinna fóta, bergmál svik-
inna loforða og rofinna eiöa.
Inn í þennan helgidóm gengu þeir með upprétt-
um höfðum og breiöu brosi, fullu trausti og — ef til
vill — einlægum ásetningi.
Út úr honum ganga þeir nú bognir og niSurlútir,
meS svip þess er ósigur hefir beöið, ekki í ærlegri
baráttu, heldur á orustuvelli óhlutvendni og eigin-
girni. f
Úti fyrir bíöur þeirra opin gröf eilífrar fyrir-
litningar. Ofan í hana steypast þeir og yfir þá er
mokaS moldum réttlátra dóma, þótt harðir séu.
Á leiðin benda ýmsar verur meS fingrum alvar-
legra ásakana.
RáSvendnin kveðst hafa verið útlæg gerS úr
hejgidómi þjóSarinnar á þeirra stjórnartíð. Rétt-
lætiS hefir sömu sögu aS segja. Samvizkusemin
kveöst þar ekkert griðland hafa haft. Sannleikur-
inn staöfestir vitnisburð þeirra og kveöst hafa veriS
á sama hátt leikinn.
Þessir menn eru dáuSadæmdir; þeir era grafnir
lifandi og blómgyðjan forSast aS snerta leiSi þeirra.
En er ekki þetta hrygöarefni fyrir oss hina?
Getum vér gengiS hjá leiöum þessara lifandi manna
án þess aS vikna eða án hluttekningar ? Hafa þessir
menn engar málsbætur, þótt stórsekir séu? Hefir
þeim veriö algerlega sjálfrátt?
Ekki þarf því um aS kenna að þessir menn hafi
leiöst út á villigötur af fáfræöi og mentunarskorti.
ÆSstu skólar landsins höfðu búiS þá undir ábyrgS-^
armiklar stöður. Þeim höfðu veriS allar leiðir opn-
ar, allir vegir færir. Þeir hafa það ekki aS afsökun
aö ljósi upplýsingarinnar hafi veriS haldið frá þeim,
þeir voru allir góSum gáfum gæddir; þeir gátu því
ekki haft það sem afsökun aS litlu pundi hefði sér
veriS úthlutaS og því ekki mikils von.
Nei, þeir hafa engar þess konar afsakanir.
Lögin taka hörðum höndum á fáráSlingum, sem
mannfélagiö hefir synjaS um ærlegt uppeldi. Þeim
er vægöarlaust varpaS í fangelsi og engin miskunn
sýnd ef þeim verður það á aS stíga feti út fyrir setta
línu. En hér er ekki um þess konar menn aS ræða.
Ekki bafa þeir það heldur sér til atsokiinar aS
fátæktin hafi kreft að kjörum þeirra, og þeir hafi
horfst í augu við hungur og kulda, meS konu og
kveinandi börn. Nei, þeir voru hálaunaðir af fé
þeirrar þjóöar, sem traust baföi borið til þeirra.
ViS! því er lögS þung og löng hegning ef sultur-
inn með öllum sínum svipum og ógnum rekur bjarg-
arleysingjann til þess aS rétta fram höndina eftir
einu brauSi, sem honum er synjaS um á löglegan hátt
,— einu brauöi til þess aS' stilla eitt augnablik — ekki
sitt eigiS hungur, heldur barna sinna. En hér er um
ekkert slíkt að ræöa. - 1
Hver er þá afsökunin ef hú er nokkur?
Hún er í spiltum hugsunarhætti.
Sú skaðlega skoðun hefir komist inn í þjóS þessa
lands, eSa nokkurn hluta hennar, aS þótt ráSvendni í
verzlun og viSskiftum manna á meöal sé sjálfsögS;
þá sé í stjórnmálum öðru máli að gegna, þar sé sam-
vizkan ekki altaf nauðsynlegur ráSanautur.
Upp úr djúpi þessarar stóru syndar þarf þjóðin
aS rísa; af þessum svefni samvizkuleysisins þarf hún
aS vakna. Hver veit nema gæfudís hennar takist
aS skrifa með eldletri í sál hennar þá heitstrenging
aS slíka menn sem þessa skuli hún aldrei framleiða.
ÞjóSin á að setjast á leiSi þessara lifandi manna
og gráta forlög þeirra. Gráta þaS að slík ógæfa
skyldi geta hent hennar egin börn.
Og hún á að sverja þaS við altari einlægra
áforma að fætur barna hennar skuli framvegis
verndaSar frá slikum óheillasporum.
Og hvert einasta bam þjóöarinnar á að horfa á
leiSi þessara lifandi bræðra sinna; fella samhrygðar-
tár með þeim — ef þeir era ekki spiltari en svo að
réttlætiS geti unnaS þeim tára — og biðja hamingj-
una að forða sér frá samskonar gröf.
NORTHERN CROWN BANK
AftALSKRIFSTOFA I WINNIPEG
Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,0f0,000
Höfuðstóll (greiddur) ... $2,850.000 *
STJOHNENDITR ;
Fonnaður...........- - - Sir D. II. McMII.IiAN, K.O.M.G.
Vara-formaður................. - Capt. WM. ROBINSON
Sir I). C. CAMERON, K.C.M.G.. J. H. ASTTftOWN, II. T. CHAMPION
W. J. CHRISTIE, A. McTAVISH CAMPBEI.L, JOHN STOVEIi
Allakonar bankaatörf afsrreidd. — Vör byrjnm relkninga vlð ein-
ataklinaa eða félög os sanngjarnir akilmálur veittlr. — Aviaanlr seklar
til hvaða ataðar aem er á fslandi. — Sératakur gaumur geflnn apari-
sjóða innlögum, sein byrja má með elnum dollar. Rentur lagðar við
á hverjum ae.\ mánuðum.
T E. THORSTEINSSON, Ráðsmaður
Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man.
/'•vratrisaiM/WMKiríW!
/•»wwir/8cr?w:r7»-;
THE DOMiiMON BANK
•w umtMi B. oai i.u, n p., it™ w d. HATTUKWR Tli« rm
C. A. BOGERT. General Manager.
Borgaður höfuðstóll............
Vara.ajóður og ósklftur ábatl
$(1.000,000
$7.300,000
BYRJA MA SPARISJÓÐSREIKNING MEÐ $1.00
pað er ekki nauðsynlegt fyrir big a8 bíða þangað til þfl
átt álitlega upphæS til þess að byrja sparisjóSsreikning við
þennan banka. Viðskifti má byrja meS $1.00 eSa meiru, og
eru rentur borgaSar tvisvar á ári.
Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON, Manager.
Selkirk Branch—M. S. BTJRGER, Manager.
Vítaverð ráðsmenska.
Póstmáladeildir þjóSanna eru
meSal þeirra beztu tekjustofnana
— alstaðar þar sem sæmilega er á
haldiö. Hér í Canada var þvi emn-
ig þannig háttaS til skamms tima.
Þegar Laurier kom til valda
1896 var $781,152 árlegt tap á
þeirri deild. Þannig haföi þaS
veriS í höndum aftúrhaldsflokks-
ins ; altaf stórtap.
Eitt af því fyrsta sem Laurier
gerði var aS færa niður burðar-
gjald á bréfum um þnðjung.
Þetta þótti hinum svo fjarri
sanni aS Tupper taldi þaS óös
manns æSi aS færa niður gjald i
deild, sem ekki bæri sig. Honum
fanst sjálfsagt aS hækka heldur
gjaldiS.
Spádómarnir vora margir og
áætlanir nógar um pao o’gurlega
tap sem þetta hlyti aS valda og þá
þungu byrði sem fólkinu yrði
lögS á heröar, þar sem um þessa
deild væri aS ræða.
En Laurier sá jafnlangt nefi
sínu. Hann skildi þaS, og treysti
því aS tvö atriði þyrfti til þess að
póstmáladeildin ekki aðeins bæri
sig heldur jafnvel yrSi fjárhags-
leg gróöastofnun.
AnnaS atriðið var það aS sem
flestir notuSu hana, hitt aS henni
væri ráðvandlega og skynsamlega
stjórnaS. Og hann trygöi sér bæði
þessi atriSi. MeS því aS færa
niSur buröargjald bréfa jukust svo
bréfaskriftir aS undrun sætti.
Þetta er auðvelt aS sanna meS
skýrslum; enda er þaS ofur skilj-
anlegt. Þótt bréfasendingar hafi
ekki stórútlát í för meS sér, þá
dregur þaS sig saman fyrir fátækt
fólk aS skrifa oft, og þaS veigrar
sér viS því ef burSargjaldiS er
hátt.
Hitt atriðiö trygði Laurier sér
meS skipun ráSvandra manna í
póstmála embættin og glöggu eftir-
■ liti.
Áhrifin voru heldur ekki lengi
aS koma í ljós. Eins og fyr var
skýrt frá var $781,152 tap á
deildinni árlega þegar Laurier tók
viS. Eftir sex ára stjóm 1902
var sú breyting komin á aS þar
var $1,509 ágóði. Þessi ágóSi óx
svo ár frá ári þangaö til 1911,
þegar Laurierstjórnin lagöi niður
völd, þá skilaði hún þessari deild
meS $1,182,729 árlegum ágóöa.
Þessi þunga foyrði sem hafSi
hvilt á herðum fólksins á stjórn-
arárum afturhaldsflokksins var nú
orðin ein álitlegasta tekjugrein
þess. Þama sáust greinilega
áhrifin af breyttu búskaparlagi.
En svo koma hinir til valda aft-
ur. HefSi nú mátt halda aS þeir
hefðu lært steo af Laurierstjórn-
inni í þessu efni aS þeir gætu aS
minsta kosti haldið i horfi eftir
aS skútunni hafði svo greinilega
veriS beint á rétta leið.
En hvað skeður? Eftir þrjú ár
hefir svo mikilli óhagsýni veriS
beitt aS þá er ágóöinn aðeins orS-
inn $134,157; meS öSrum oröum,
ágóðinn hefir minkaS á þessum
stutta tima um $1,058,572 á ári.
Og ekki nóg meS þaS; aftur-
haldiS heldur lengra, því 1913 eöa
eftir 4 ára stjórn er deildin aftur
orðin þjóSinni byrði, því þá er þar
oröiö $1,909,366 tap (nálega
tveggja miljóna tap).
Eftirfarandi tölur sýna þaS
hvernig Bordenstjórninni hefir
tekist aS breyta póstmáladeildinni
Prívat veðurathuganir
á hverju heimili
Áreiðanlegur veðurmæl
ir, nákvæmur hitamæltr.
Rétt stærð er 13 þml.á hæð
óhjákvæmilegt hjá öllum
bændum, verzlunarmönn-
um, embættismönnum.bif
reiðarmönnum, í stuttu
máli öllum sem ættu að
vita fyrirfram hvernig
veðrið verði. Sparar bæði
peninga og tíma.
Veðurmælir
sem spáir veðri mörgum
klukkustundam fyrirfram
Aðeins $2 var áður $3
Sama verð í allri Canada og Bandaríkj-
um. Fyrirfram borgun.
Sendið $2,00 í póstávísun eða “Ex-
press” ávisun eða í trygðu bréfi og
verður þá hitamælir sendur tafarlaust.
Alvin Sales Co.
Dept. 24 - P.O. Box 56
WINNIPEG, CANADA
úr tekjustofnun í þunga útgjalda
byrSi.
Ár Kostn. Tekjur. Mismun.
1911 $ 7,954,222$ 9,146,952 $1192,729
1912 9,172,035 10,482,255 1,3,0,219
1913 10,852,804 12,060,476 1,177,071
1914 12,822,058 12,956,216 134,157
1915 14,956,030 13,046,664 1,909,366
Þegar þessi skýrsla er grand-
gæfilega skoðuS, þá sést þaS fyrst
og fremst, aS Laurier skilaði
deildinni 1911 mcð einni miljón,
hundrað, níutíu og tveimur þús-
undum, sjö hundruð tuttugu og
níu dollars ágóðo sem altaf var aS
fara vaxandi, en eftir fjögra ára
stjórn hefir Borden komiS henni
niöur í eina miljón, níu hundruð og
níu þúsund, þrjú hundruð, sextiu
og ser dollara tap, sem altaf fer
árlega vaxandi hjá honum.
Þegar Laurier tók við varð
þjóðin aS gefa þrjá fjóröu parta
úr miljón meS deildinni, sem
ómaga. Þegar Laurier hættir,
vinnur deildin þjóSinni inn xnikið
á aðra miljón dollara, þegar
Borden hefir veriS viS í fjögur ár
veröur þjóðin aftur aS gefa meS
deildinni nálega tvær miljónir
dollara.
í öSru lagi sést það á skýrslun-
um aS þetta tap hefir ekki orsak-
ast af tekjuhalla. Ef tekjurnar
hefðu einhverra hluta vegna fariS
minkandi, þá væri þetta þó, ef til
vill, aS einhverju leyti afsakandi,
en því fer fjarri aS svo sé. 1911
voru inntektir deildarinnar aðeins
$9,146,952, eftir fjögur ár, 1915,
eru þær komnar upp í $13,046,664,
þær hafa aukist hátt á fjórðu
miljón.
ÁstæSan fyrir teKjuhallanum
getur því ekki verið önnur en
óstjórn og eySslusemi.
Útgjöldin viS stjórn póstmála-
deildarinnar hafa tvöfaldast síðan
Borden tók viö stjórn.
Þegar Laurier tók viö 1896
sést þaS á skýrslunum aS útgjöld-
in við þessa deild voru $3,752,805;
þegar hann skilaöi af sér völdum
voru þau $7,954,222. MeS öSram
orðum, þau höfðu vaxiö um rúm-
ar fjórar miljónir á 15 áram.
Eftir fjögra ára Bordenstjórn eru
þau komin upp í $14,956,030, meS
öðram orðum, þau hafa vaxiS um
nálega sjö miljónir á fjórum ár-
-um. KostnaSurinn hafSi því auk-
ist um aðeins ]/$ úr miljón á ári
hjá Laurier, en ágoOmn orðiS
mikiö á aðra miljón.