Lögberg - 03.02.1916, Blaðsíða 2

2
LOGBUKU, íIMTUDAGINN 3. FEBRÚAR 1916
Hvað er það illa
Niðurl.
Af þvt aS maðurinn er frjáls,
þá er hann sjálfráS sérstök afl-
stöS eSa afluppspretta. Hann
getur því framleitt eSa skapaS öíl,
eytt öflum, stýrt og stjórnaS öfl-
um, samkvæmt þekkingu sinni og
vilja sínum. Nú \?tum viS aS
viljinn breytist með þekkingunni,
og með þekkingunni finnur ma5-
urinn réttari grudvöll fyrir þvi
hvernig hann á að bei.a öflum sín-
um, svo þau hafi hei brigð ánrif.
Þessi grundvöllur er lögmál n'itt-
úrunnar, hvernig það vinnur í
heilbrigSum líkama, þar sem sér-
hvért eindarafl og sérh»ert kerf
aS þroskast. Hind-a mennina á
veginum til guðs eða ful komnun-
arinnar. Auk þess hafa þau (eins
ög v'ö öll vitum) orsakað stríð og
dauða, líkamlegar og andlegar
kvalir og hörmungar í heim num.
En þetta er að breytast. Við sj l-
um gleðileg tákn tímanna, að
mennimir séu að va'-na úr dáinu.
Margir eru farnir að núa stýrum-
ar úr augunum og margir farnir
að sjá hvar grundvöll sannlei’ ans
er að finna, og hvemig á að le ta
hans.
Eg hugsa að öll trúar-
bragðakerfi heimsins hafi verið
bygð á þeirri beztu þekkingu, sem
völ var á, þegar þau voru mynduð
og eg hugsa að í flestum trúar-
brögðum hafi veriö meira og
isafl vinnur aS því að viðhald'a minna af sann’eikskornum. Nú
al ri heildinni heilbrigon. 'PaS er vitum viö að eftir því s:m þekk-
áreiðanleg sönnun fyrir því að öfl ingin á náttmmnni þroskast, eftir
náttúrunnar stjórnast af htilbrigð- því þroskast einnig trúarhugsjón-
inn lögum, aS hún viðhelzt í heil- irnar. Trúarbragðakerfin hafa í
bric ðu ásig.<omulagi. Og af því gegn um aldimar verið hreinsuð.
að hún er óumbreytanlgt og full- j Þvi ósanna, ósiðlega og ljóta kast-
komið samræmi, þá er hún sú að; en öllu því fagra og gofuga
eina fyrirmynd, sem hinn frjálsi j haldiö' eftir. Þannig hefir þetLa
andi mannsins getur treyst og | gengið, og það er þetta, sem sam-
bygt á framkvæmdir sínar, og tið okkar er að gera og þannig
hvernig hann á að beita öfjum sin-
um, svo áhrif þeirra verði heil-
brigð. Ef maðurinn notar þessa
fyrirmyn 1 rétt, verSa áhrif hans
heilbrigð. En ef hann beitir öfl-
um sinum gagnstætt náttúrulögun-
um verður aflcið ngin ill, hann
framleiðir óheilbrigði á einhverj-
um svæðum og bakar sjálfum sér
örbyrgð.
Eg hefi sagt að mennirnir sjálf-
ir séu höfundar að því, sem þeir
kalla ilt. Og að orsökin til þsss
að þelr framleiöi ilt (ill öfl og
áhrif) er þeirra eigin vanþekking
og ófulikomleiki. Frá upphafi
hafa mennirnir bitt áhrifum, scm
mun þetta ganga í fram íSinni,
eins lengi og siðmennrng he msins
hefir trúarbrögS og kirkjur.
Annað af þessum voðaöflum,
sem mennirnir hafa skapaö og
sem þjáir mannkyniS enn í dag,
liggur í viðurkenning þjóðanna á
einstaklings sölurétti á jörSinni
(aö hafa jörðina sjálfa fyrir verzl-
unarvöru). Eins og önnur ill öfl
er þetta notað til þess að hindra
lögmál náttúrunnar frá því að
vinna á eðlilegan hátt aS framþró-
un og heilbrigöi einstaklinganna.
Þess vegna lifir stór hluti af
mönnunum i sorglegu niðurlæg-
ingar ástandi, líkamlegri og and-
hafa haft óhe lbrigS eða ill áhrif | legri fátækt, siöleysi og glæpum.
á lífið, bæði líf einstaklingsins og j Þegar maður hefið náð þeirri
líf heildarinnar. Þessum áhrifum þroskun að hann skilur og viður-
hafa þer beitt x ótal mismunandi | kennir, að allir menn hafa jafn-
myndum og afleiðingar þeirra j a.n rétt til að lifa, og jafnan ré'tt
hafa komið fram á ótal mörgum til að afla sér fæðu og annara
sv'ði’m. En almennustu illu á-^ nauösynja úr skauti náttúrunnar,
hrifin hafa komið í gegn um vald j og að allir eiga aS hafa scmu tæki-
einstaklinga yfir frelsi f jöldans j færi. Þá hefir hann komist á það
gegnum óheilbrigSar trúarbragSa stig að vera maður. Að vera
kenningar, og gegnum eignarhald J maður á leiðinni upp þekkingar og
einstakra manna á jörðinni. Þessi framþróunar stigann, til fullkcmn
áhr.f eða öfl hafa þjáö þjóðirnar
og einstaklingana frá ómunatíö,
og gera ennþá að meira og minna
unar, er þaö háleitasra og göfug-
asta, sem til er í heiminum.
Það er því sorglegt að sjá menn-
leyti í heiminum. En orsökin til ina vera í kapphlaupi, að ná hver
þess að þessi öfl gátu átt sér staö j frá öðrum vi&haldsefnum lífsins,
og eiga sér stað, er fávizka meiri- j sem allir eiga jafnt tilkall til xið j
hluta þeirra manna, sem undir njóta. Að sjá menn beita Iíkam-
þeim livgja. Þeir þekkja ekki j legu og andlegu valdi til þess að j
sinn persónulega rétt, sín persónu- hryncfa hungruöu og allsþurfa
legu þroskunartækifæri, eða sínar fólki frá náttúrunni, hinu sameig-
sönnu persónulegu skyldur. gagn- j inlega matboröi lífsins. Að sjá j
vart sjálfum sér og mannfélaginu. j menn skapa sér guði til að tigna j
Og sömuleiöis þekkja menn ekki og tilbiSja úr lífsnauðsyinjum og J
sína persónulega ábyrgS. J persónufrelsi fátæklinganna. Að j
Allir mentaðir og hugsandi sjá jxá nota þessa tignarlegustu |
menn, munu geta gert sér ljósa j einkunn sína, persónufrelsiö, til
grein fyrir upptökum, áhrifum ogjþess að eyöileggja framsóknar-j
afleiöingum þessara afla, og sann- tækifæri sjálfra sin og samtíðar-!
að að þau eru frjáls og eðlileg manna sinna. í staðinn fyrir að
framleiðsla og framkvæmd mann- j vinna með framjxróunar lögmxli I
anna sjálfra, en ekki komin frá j lífsins, vinna menn á móti því. I
sjálfstæðu illu afli utan við mann- En fyrir hvert brot á því lögmáli
heiminn. SEk hugsun er sú mesta heóntar náttúran miskunnarlaust ,
fjarstæða. Enda sagði einn af endurgjalcl, sem er jafnvcegi. Per-1
mestu leiötogum mannanna “Að j sónuleikinn verður að líöa meðan
hvert það ríki, sem í sjalfu sér j sárin eru að gróa og jafnvægið er
væri sumlUrþykt, mundi eyðileggj- að komast á. Valdstjórnar öf.in
ast-’. í alheimsrlkinu geta því og einveldi hafa legið eins og j
ekk' átt sér stað tvö gagnstæð, martröð yfir þjóðunum á liðnum
sjálfstæð öfl, ill og góð. öfl nátt- tímum. f seinni tíð hafa þau
úrunnar hljóta að vera fullkomið breytt afstöðu víða í heimimun.
samræmi. Mennirnir búa sjálfir Einvaldarnir eru að hverfa, en j
til illu öflin, og þessvegna verða þjóðaþingin hafa tekið við vald-
þeir sjálfir aS eyða peim. inu. Þ.au eiga að ljergmála vilja
E? h°f' sagt að sérhver maöur þjóðarinnar allrar, samkvæmt
væri aflstöð, sem bæði sendi frá stjómarfyrirkomulaginu, en í j
sér öfl og veitti þeim móttöku; mörgum tilfellum gera þau það
þar af leiðandi geta menn haft ekki. Þau eru að meira og minna
áhrif hver á annan. Þessi per-
sónuöfl einstaklinganna geta svq
sameinað sig meöal fjöldans,
myndað sterk og stór heildaröfl,
leyti háð þeim hluta þjóðarinnar,
sem hafa eignarhaldiö á auðsupp-
sprettum jarðarinnai. Par af
leiðandi búa þau til lög og reglur,
sem hald.ö geta stórum flokkum sem styrkja hagsmuni þess hlut
og beilum þjóöum í þrældómi ó- j ans af jjjóðinni. Með lögunum j
sjálfstæðis og vanþekkingar.
Reynslan hefir sannað þetta á lið-
inni tíð, og er enneþá að sanna
það. Eg ætla aöeins að minnast á
fáein dæmi því viSviKjandi:
gefa þjóðþingin framkvæmdar- j
stjórninni val l til að framfylgja
lögunum með afli. Þessi lög eru!
því eitt af hinum sterku öflum, J
sem allir eru háðir. En þau eru I
Eins og all'r vita hafa öfl i og geta verið bæði góö og ill. At-
kaþólsku kirkjunnar í gegnum trú j staðar |>ar sem löggjafarvaldinu
og trúarjátningar haldið stórum j er beitt, til J>ess að vemda jafn-
hluta mannkvnsins í persónulegri j rétti og persónufrelsi jxnstakling-
ánauð. Trúarjátningamar þar
kendar sem alfullkomirxh sannleik-
Mönnum er kent að stara á
ur.
Jxennan kenninga grundvöll og
byggja á honum allar athafnir
lífsins. Þeim er kent að al'ar
aðrar kenningar séu rangar. Af-
leið'ngin verður: Að af því að
horfa svona stöðugt á þessa scmx
punkta, dáleiðist fólkiö. Það get-
ur ekkert annað séð, og þorir ekki
að reyna að Jxekkja neitt annað;
af því það telur hina gefnu kenn-
íngu allan sannleikann. Það er
því innilukt i þessn trúarlega dá-
leiðslu fangelsi, því hið sanna útf-
sýn’ andans nær ekki lengra en
þekkingin nær. Þessi kirkjulegu
öfl eru ill, af því þau hindra fram-
þróun mannsandans. Hindra hið
göfugasta hlutverk persónuleikans
anna, eru lögin góS. En þar sem
valdið er látið vinna að því gagn-
stæða, eru þau ill.
Af því úrskurðarvaldið, full-
veldi, um það, hvað sé réttur
skilningur laganna er í höndum
einstakra manna, er valdinu oft og
einatt misbeitt. Hinir eigingjömu
hvatir dómaranna klæddar í rétt-
lætishjúp, ráða oft ályktunum
þeirra, og J>eim úrslitaöflum verða
allir að hlíða.
Það er margt fleira en hér hefir
verið talið, sem notað er til að
skapa þessa helheima hér á jörð-
inni. Jafnvel eitt hugtak, eitt orð,
ein setning orða, getur orsakað
hin voðalegustu öfl meSal mann-
anna. Eg tek til dæmis: Því er
haldið fram að hugtakið “Föður-
landið” sé notað í hinu núverandi
voðalega stríöi til þess að æsa svo
tilfinn'ngarlíf fólksins, aS fram-
koma þess endurtekur athafnir
grimmustu villidýra. Orðir ‘ Föð-
urland” og fööurlandsást, hafa oft
verið notuð af stjórnen um þjóð-
anna, til þess að blinda og dálei'a
fólkiö, svo það gefi út líf sitt til
Jxess aö veroda stjórnarvöld, og
auðvöld. Það er vissulega athuga-
vert hvað hin blinda trúarsann-
færing mannanna getur framleitt
voðaleg öfl á svæðum eySi egg-
ingarinnar.
Eg hefi þegar rætt um þessi
stóru sameinuðu öfl, sem menn-
imir hafa skapað, og sem þjáð
hafa mannkyniS á liðnum ö'dum,
og þjáir enn í dag, og eg hefi sagt
að þau væru samsafn af öfkm
þeirra einstaklinga, sem þau halda
i ánauð. Fyrir vanþekkingu eru
því mennirnir sjálfir sínir eigin
böðlar. Hin auðvirðilegasta lí il;-
virðing, sem mennirmr geta gert
sjálfum sér er: aö vilja ekki, þcra
ekki, að taVa mák’fni sín og skoð-
un sína undir samanbure arrann-
sókn, þora ekki að leita sannleik-
ans, því með því útilokar maður-
inn sjálfan sig frá aliri þekking og
þroskun.
Næst vil eg athuga hin persónu-
legu áhrif mannanna hvers á ann-
an á nokkrum sviðum.
Flestir menn eru börn sinnar
tíðar. Almeninngs álitið um það,
hvaö er ilt og hvað er gott, tekur
einstaklingurinn yfirleitt fyrir
sannleika; frá því eru aðeins fá-
einar undantekningar. Hið sið-
menningarlega ástand samtíðarinn-
ar skapar gildi einstaklmganna.
Mennimir eru eins og þeim er
kent að vera og eins og þeir eru
æfðir. Ófullkomleiki hinnar al-
mennu menningar er orsök til þess
að menn beita hver annan illum
áhrifum. Það eru alt of fáir, sem
skilja hið mannfélagslega hlutverk
sitt, og sinn pörsónulega tilgang.
Maðurinn er aflstöð. Hann býr
til öfl af margvislegum tegundum.
Tilfinning hans verður fyrir áhrif-
um, líkamlegum eða andlegum
áhrifum. Ef maöurinn hefir dóm-
greind, þá leggur hann þessi áhrif
undir úrskurð hennar. Samkvæmt
Jæim úrskurði skapar hann einhver
ákveðin öfl, sem hann sencir út
til að hafa ákveðin áhrif, á á-
kveðnum stöðum. Þessi áhrif get-
ur hann sent gegnum mxlfærin á
margvíslegan hátt, gegnum augun,
gegnum svipinn. og gegnum hreyf-
ingar líkamans. Sérhverju orði sem
maðurinn talar fylgir afl, sem
hann ætlast til að hafi áhrif, og í
gegn um þann farveg rennur mest
af þeim öflum, sem hafa bæði góð
og ill áhrif á lífið. Það er því
ekkert mikílsverðara fyrir mann-
inn en að athuga hvaöa áhrif
að orð hans muni hafa á umheim-
inn. Við höfum mörg sorg'eg
dæmi hvað Jætta snertir. Orð
framleidd af haturs og heiftar-
hug vekja oft hatur- og hefnd'ar
öfl hjá móttakanda, sem hann
sendir svo til baka með öllum
þeim styrkleik, sem hann hefir
ráð yfir. Hann lætur orö og
verknað fylgjast að. Af því verk-
legu öflin framleiða likamlegan
áverka, þá heimtar Jxjóðin ábyrgð.
Sá sem áverkann gerir er dæmdur
til að greiða sína ábyrgð. En
þann sem sáði frækorni ilskunnar
lætur þjóðin hlutlausan. En
hann hlýtur samt að vita sjálfan
sig sekan, og ]>á sekt verður hann
að greiða, getur aðeins greitt með
þvi að hefja sjálfan sig upp úr
f xvizku, verða göfug og heilbrigð
jærsóna.
Öll hin persónulegu áhrif mann-
anna hvers á annan sýna heilbrigð-
is ásigkomulag og styrkleik upp-
sprettu áhrifanna, sýna manninn
sjálfan. eins og hann er. Sýna
hann með því hvemig hann beitir
áhrifum og hvernig hann tekur á
móti þeim. Sem sýnishom ætla
eg að taka dæmi: Ef einhver
skyldi senda mér ill öfl gegnum
ókvæðisorð, og eg tæki á móti j
þeim eins og hann ætlaðist til, j
yrði eg jafnvondur hinum s:m ■
sendi mér öflin. Ef eg tæki ekki j
á móti þeim, þá breyttist eg ekki
að neinu leyti. En ef eg beitti á
hann gagnstæðum og góðum öfl-
um, sem eyddi hans illa tilgangi,
þá geröi eg hann að betri manni,
og inni um leið í samræmi við
þroskunar lögmál lífsins. Þetta
dæmi sannar eins og áður er sagt,
að maðurinn er frjáls aflstöð,
skapandi kraftur, sem getur fram-
leitt öfl og meðhöndlað þau á
réttan og rangan, eöa heilbrigðan
og óheilbrigðan veg, S'ent þau á
vissa staði til J>ess að hafa viss
áhrif. En af því að mennimir
eru misjafnlega sterkir og gætnir
á andans svæðum, þá ræöur þar
aflsmunur úrslitum. Vitur og
gætinn maður tekur eloki á móti
illum áhrifum og illgjörn m
mönnum, eins og hraustur líkami
tekur ekki á móti sjúk lómsgerl-
um.
Eg hefi þá reynt að sýna, hvað
þaö er, sem við köllum ilt. Og eg
hefi reynt að sýna, að þe'.ta i la,
sem við köllum, er aðeins hjá
mönnunvm sjálfum. Þeir skapa
það sjxlfir vitandi og óafvitanai.
Og eg hefi reynt að sýna að or-
sökin er ófullkomnun cg van-
þekking þeirra sjálfra. Þeir eru
komnir of stutt á Jxekkingar og
framþróunar veginum til þess að
skilja hvernig þeir eiga að lifa
heiibrigöu lífi, og vera h:ilbrig ur
hluti í mannfélagsheild. Fram-
þróunarvegur mannsanc'hns til
fullkomnunar, er langt skeið á
okkar mælikvarða, en þarn veg
verðum við öll að fara til þess að
ná hámarki persónuleikans, kom-
ast til guðs.
Eg hefi þá endað mitt aðalhlut-
verk, en áöur en eg skil við mál-
efnið, vil eg með fxm orð :m b.nda
á einfalda aðferð til að flýta fyrir
útrýming þess illa úr heiminum.
Eins og við vitum öll, héfir
menningin eða framför marn-
kynsins, tekið stór skref á þefxk-
ingarsvæðunum í öllu því er að
vérknaði lýtur. Menn taka nátt-
úruöflin meir og meir í sína þ.ón-
ustu, þeir finna upp hentugri og
betri áhöld til að létta vinnuna og
spara manna og dýra öflin. Til-
gangurinn er að létta erfiði mann-
anna, gera likamlega lífið }>ægi-
1 legra og fullkomnara, (samt er nú
Jxetta háskalega misbrúkaö, eins
og allir vita). Vélar og verkfæri
eru fundin upp. Verkfæriö er fyr-
irfram hugsað, sem vélin á að
framleiöa. Maðurinn sér í huga
sér hveraig hlutirnir eiga að vera
og líta út, sem vélin á að búa til,
og hann veit notin af þeim fyrir
lífið. Hann smíðar svo vélina til
]>ess að koma þessum hugsjónum
í framkvæmd. En eins og það er
nauðsynlegt fyrir hin margbrctnu
framleiðslu verkstæði, að allar
vélar í þeim vinni rétt og í sam-
ræmi hver við aðra, eins er það
ekki síður nauösynlegt að höfund-
ar vélanna, mennimir sjálfir,
vinni rétt og í samræmi, í hinu
mikla verkstæði mannfélagsins.
Eg hefi áður sagt að mennirnir séu
yfirleitt eins og þeim er kent að
vera og eins og þeir eru æfðir.
Sérhver maður er vél, sem tekur
sinn þátt i þvi að leysa af hendi
hin sameiginlegu störf þjóðarinn-
ar. Það þarf því að skapa hann,
svo hann skilji rétt hlutverk sitt í
lifinu, og æfa hann svo hann leys'i
það vel af hendi. Hann þarf að
vita réttinn, skvldur sínar
ábyrgð, sem borgari landsins.
Hinn rétti grundvöllur til
byrja frá þekkingarleiðina er
kenna baminu að Jækkja
sjálft, láta það skilja líffæri sín,
til hvers þau eru, og hvemig á að
halda ]>eim heilbrigöum. Láta
það s'kilja hvað af tilhneigingum
J>ess eru heilbrigðar og hverjar
skaðlegar, hvernig á að rækta þær
heilbrigðu og útrýma þeim skað-
legu. Sýna þvi hin ýmsu hlut-
verk manna í lífinu, og vekja hjá
]>ví hvöt til að ná hámarki á ein-
liverju sviði, sem miðar til að
bæta og fullkomna mannlífið. Ef
nxönnunum frá barn ómi væri
kent að skilja þýðingu lífsins, hina
náttúrlegu þýöingu þess; kent að
lifa heilbrigðu lífi líkamlega og
siðferðislega, kent að virða per-
sónuleika sinn og J>roskunar tæki-
færi, ikent að virða aðra eins og
sjálfa sig, og ef skólarnir og upp-
eldið yfir höfuð stefndu í þessar
áttir og væri eins ákveðið í því að
búa til heilbrigða og nýta menn,
eins og vélasmiðurinn að búa till
fullkomna vél í samræmi við verk-
smiðjurnar, þá mundi það sem ið
köllum ilt smámsaman hverfa úr
heiminum.
En á meðan ]>etta er að komast
í framkvæmd getum við komið í
veg fyrir mikið af óhollum og iLl-
um áhrifum, með ]>ví að fylgja
Jxessu heilræði: Notið aðeins það
bezta hver frá öðrum, og takið
ekki á móti illum áhrifum.
og
'að
að
sig
Dagbók stríðsins 1915
(Framh.)
Júní.
1. júni. l'Takkar viima a hjá
Souches og í hinu svokallaaö
völun darhúsi. Austu r rí .-ismenn
og Þjóðverjar herja með ákafa
á Przemysl. Italir taka land-
spildu umhverfis Cortina, nx-
lægt Trent.
2. júní. Bretar hertaka Chatcan
Hooge nálægt Zonnebeke. Rík-
isstjórinn í Canada kannar lið
frá Edmonton, þegar það kem-
ur til Ottawa. Gefin út skipun
í Winnipeg að safna liði í 61.
herckild. Sa’andra forsetis-
ráðherra á Italíu lýsir yfir
hverjar séu ástæður fyrir því,
að Italir drógust inn í stríðið.
Brezkur neðansjávarbátur sekk-
ur þýzku flutningaskipi í Mar-
marahafinu. j
3. júní. Austurríkismenn og Þjóð-
verjar hertaka Przemysl. Brezka
þingið kemur saman þar sem
samflokkastjórnin xeKur við
völdum. Tuttugu og níu loftíör
frx bandamönnum skjóta á
aðalstöð. amar, þar sem sonur
Þýzkalandskeisara hefst við.
4. júní. Mannfall Prússa orði5
1,338,000. Asquith forsætis-
ráðherra kemur heim aftur frá
vígvellinum eftir fjögra daga
veru þar. Rússar slita sam-
göngum milli Libár og Meme'.
5. júní. Mannfall Canadamanna
oröiS 7,442. Stjórnin á Eng-
landi höfðar mál gegn blaðinu
London Times fyrir það að
birta óleyfilegar fréttir, en
stjórnin tapar málinu.
6. júní. Fréttir koma um það að
Bretum hafi orðið ta'svert
ágengt í Dardanella sundinu og
reynast þær sannar. Þjóð-
verjar gera áhlaup á Frakka, en
vinna ekki á. Rússar bera
hærra hlut í orustunni við San
ána.
7. júní. Warneford hershöfðingi
eyðileggur þýzkt loftfar. Bret-
ar og Italir fullgera samninga
sín á mil'li um fjárhagslega sam-
vinnu.
8. júní. Warneford hershöföingi
hlýtur VÍGtoriukross hjá Engla-
konungi. Austurrísku neðan-
sjávarskipi sökt í mynninu á
Dardanellasundinu. Bandamenn
vinna sig áfram 3000 fet í
Gallipoli og gera talsverð spjöll
með loftförum á virkjunum í
Gallipoli. WiIIiam Jennings
Bryan utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna segir af sér. Austur-
rikismenn og Þjóðverjar halda
áfram í áttina til Lemberg, höf-
uöbæjarins' í Galizíu. Cana-
diskar hersveitir koma til Ply-
mouth, þar á meðal 28. her-
deildin frá Winnipeg og partur
af þeirri 27.
9. júni. Italskt loitskip ferst í
árásinni á Fiume. Bandaríkin
senda skjal til Þýzkalands við-
víkjandi neðansjávar hemaði.
Rannsóknin gegn Christian De
Wet byrjar í Bloomfontein.
10. júní. Þýzkur neðansjávarbát-
ur sekkur tveimur enskum fall-
byssubátum í Norðursjónum.
(No. 10 og 12). 43. canaOiska
herdeildin kemur til Plymouth.
ítalir taka Montfalcone nálægt
Adriahafinu og talsvert af her-
fangi.
11. júni Mannfall Canada orðið
8,428. Rússar vinna stóran
sigur hjá Dneister og hrekja
Austurríkismenn og Þjóðverja
til baka og bíða hinir síðar-
nefndu mikið mannfall. Aust-
urríkismenn gera snarpt áhlaup
á ítali hjá Freikopel skarði, en
verða frá að hverfa.
12. júni. Frakkar hertaka hæðir
hjá Souches. Warneford hers-
höfðingi hlýtur heiðursmerki.
13. júní. Belgir fara yfir Yser og
hrekja.lið Þjóðverja. ítaiir her-
taka Valentine i Korinþu. 1
14. jxxní Italir komast yfir Isonzo
ána nálægt Goritz. Kosn’ngar
á Grikklandi fara svo að meiri
hlutinn verður hlyntur striði.
15. júní. Asquith stjórnarformað-
ur á Englandi skýrir frá því í
þinginu að stríðskostnaðurinn
verði ekki minni en $15,000,000
á d'ag; upp að þeim degi er
þjóðin búin að verja til þess
$3,448,000,000. Mannfall i
sjóliði Breta orðið 13,547. Loft-
skip bandamanna sikjóta á
Karlsruhe í Baden og verða 200
marlns að bana. Rannsóknin út
af Lusitaniu málinu byrjar í
Lundúnaborg. Þýzk loftför
ráðast á norðausturströndl Eng-
lands og verða 15 manns að
bana.
16. júni. Sam Hughes hermála-
stjóri Canada lýsir því yfir að
Canada hafi innan skamms
157,000 manns undir vopnum.
Þýzk Ioftskip hertekin hjá
Norvy-Sur-Qucq. Bretar vinna
sigur i orustu norður af Hooge
og 3000 fet af þýzkum skot-
gröfum. Brezkur neðansjávar-
bátur sekkur tyrknesku flutn-
ingaskipi.
17. júní. Þjóöverjar vdðui'kenna
að þeir hafi mist neðansjávar-
bátinn U-14. Austurrískur
neðansjávarbátur sekkur ítölsk-
tim neðansjávarbáti. Frakkar
lýsa því yfir að Canadamenn
hafi sýnt frábæra hreysti í or-
ustum þar. Warneford hers-
höfðingi fellur á Frakklandi.
18. júní. Bretar vinna í orustu
hjá Ypres. Rússar vinna í or-
ustu við Austurríkismenn í
Bessarabiu.
19. júni. D. A. ^Thomas útnefnd-
ur ^f brezku stjórninni til þess
aö sjá um skotfærakaup í Can-
ada og Bandaríkjunum.
20. júni. Frakkar hertaka Fond
de Buval norður af Arras.
Austurríkismenn hertaka Gra-
dek og Komarno.
21. júní. Bretar hafa mist herlið
sem hér segir: 3372 herforingja
fallna, 6651 særðan og 1049
hertekna; alls 11,071. Brezka
KAUPMANNAHAFNAR
Vér ábyrgj-
umst það a<
vera algjörleg'
hreint, og þac
bezta tóbak í
heimi.
Ljúffengt og
mdingar gott
xf því það er
búið til úr safa-
mikluenmildu
tóbakslaufi.
MUNNTÓBAK
þingið samþykkir taKmarkalaust
lán til stríðsins. Austurríkis-
menn hertaka Rawa Ruska.
Frakkar hertaka Metzeral í
Alsace.
22. jixní. Christian De Wet hers-
höfðingi Búanna og uppreistar-
leiötogi þeirra dœmdur í 6 ára
fangelsi og $10,000 sekt.
23. júní. Austurríikismenn og
Þjóðverjar hertaka Lemberg.
Þrír canadiskir menn mjóta
Victoriu kross. Lloyd George
ber upp í þinginu hergagna
frumvarp. Mu'ller er skotinn í
Lundúnaturninum. Þýzkur fall-
byssubátur laskar enska skipið
Rexburgh í Norðursjónum.
24. júní. Því er lýst yfir í Rórpa-
borg að þýzkir neðansjávar’. át-
ar hafi komist inn um Gibraltar
sundið. Bandamenn vinna á í
Dardanella sundinu.
25. júní. Austurrikismenn og
Þjóðverjar herja á Rússa hjá
Halicoz, en biða ósigur. Banda-
menn taka tyrkneskar herbúðir
á Gallipoli skaganum. Botha
hershöfðingi hertekur Kolkfeldl
i Gerinan í Suður-Afriku.
26. iúní. Brezkir loftfarar kasta
sprengikúlum á Roulers í Belgiu
eyðileggur það skotfærabúðir
og verður 50 hermönnum að
bana.
27. júní. Þjóðverjar byrja að
herja á Warsjá. Itölskum fall-
byssubáti sökt af Austurrikis-
mönnum í Adriahafinu.
28. júní. Þjóðverjar ráðast á
Rússa hjá Ozarow i Póllandi,
en bíða ósigur. Þjóðverjar
hertaka Holicy við ána Dneister.
Rússar láta undan síga til Bay
River.
29. júní. Brezki neðansjávarbát-
urinn (Naswith) fer inn í Mar-
marahafið.
Júlt.
1. júní. Mannfall Breta í Dar-
danella sundinu orðið 38,635.
2. júli. Bandamenn þokast áfram
i Dardanellasundinu nálægt
Achi Baba. Rússar vinna sigur
í sjóorustu í Eystrasalti.
Brezki neðansjávarbiturinn E-9
sekkur þýzka herskipinu Pom-
mem.
3. júlí. Mannfall Canada orðið
9,747. Skotið á J. P. Morgan
umboðsmann Breta í Glencoe af
manni sem Holt nefnist.
4. júli. Þjóðverjar ráðast á Breta
norður af Arras, en bíða ósigur.
Suður-Afríka býöst til að leggja
til herdéild í Evrópustríðið.
5. júli. Tyrkir tapa 20,000 manns
í orustunni sem þeir áttu í gegn
bandamönnum í Dardanella-
stindinu. Enver Pasha var for-
ingi þeirra.
6. júli. Holt, sá er skaut á J. P.
'Morgan, fyrirfer sér. Bretar
vinna sigur í orustu á Frakk-
landi.
7. júlí. Þjóðverjar bíða mikið
mannfall i Apremout skógnum.
Frakkar hafa rnxsr 1,400,000
manns alls. Suður-Afriku her-
<leilcl hertekur Otavi G. W. í
Afríku.
8. júli. Italska skipinu Amalfi!
sökt af Austurriskum'neðansjáv-
arbáti i Adriahafinu. Austur-
rikismenn verða að hörfa norð-
ur fyrir Krasnik. Botha hers-
höfðingi vinnur algerðan sigur
á þýzku herliði í Suður-Afríku.
9. júlí. Italir hertaka Pergora
nálægt Gorizia. Þýzkalancl
sendir skjal til Bandaríkjanna
viðvíkjandi neðansjávar hernaði.
10. júli. Tyrkir ráðast á bæinn
Kavae í Bulgariu.
11. júlí. Brezkir ooigarar lofa
$3,000,000 í herlán. French
hershöfðingi fordæmir gas það
sem Þjóðverjar nota í hemaði.
12. júlí Þjóðverjar hertaka kirkju-
garðana í Souchez. Þýzka
skipinu Koenigsberg er sökt af
bandamönnum í Runji ánni.
13. júlí Sonur Þýzkalands keis-
ara berjar herferð inn i Argonne
en verður að hörfa til baka.
14. júlí. Frakkneskir loftfarar
fljúga yfir Essen. Þjóðverjar
reyna að hertaka Ossowetz
virkin, en mishepnast. Banda-
menn hertaka tvær hæðir nálægt
Kripia og 4000 fanga.
15. júlí. Asquith forsætisráðherra
Breta kveður engxm koma frið-
ur i hug. Kolanímamenn i
Suður Wels gera verkfall.
Þjóðverjar hertaka Przasnysz.
16. júlí. Aukahðið frá Bretum
kemur til Gallipo’.i. Rumenia
neitar að leyfa fría hervöru-
flutninga til Tyrklands.
17. júlí. Sonur Þýzkalands keis-
ara verður að hætta við heríör
sína inn í Argonne. Birtur
dómur rannsóknarnefndarinnar
í Lusitania málinu.
18. júli. Þjóðverjar vinna sigur á
Rússum í Eystrasalts löndunum.
Robert Borden stjórnarformað-
ur Canada kannar liö hjá Shom-
cliffe.
19. júlí. Lloyd George kemur á
sættum milli verkía’lsma na í
Wels og verkgefenda. ltals'ka
skipinu Guiseppe Garibaldi sökt
af neðansjávarbáti hjá Caltaro.
Þjóðverjar hertaka Tukum ná-
lægt Riga. Frakkneskir loftfar-
ar ráðast á Colmar í Alsace og
valda talsverðu tjóni.
20. júlí. Bulgarar lýsa yfir með
hvaöa skilyrðum þeir fari i
striðið. Bretar vinna sigur í
orustu nálægt Chateau Hooge.
Skotnir niður þrir þýzkir loft-
bátar uppi yfir Thames ánni.
21. jxtli. Rússar yfirgefa Warsjá
fyrir fult og alt. Italir v:nna á
Carsosléttunum. Þjóðverjar láta
undan síga norður af Muenster
í Alsace.
22. júli Rússar bíða ósigur við
Þjóðverja nálægt Warsjá.
23. júuí. Bandaríkin senda skjal
til Þýzkalands þar sem því er
lýst yfir að árás neöansjávarbáta
á skip eða borgara Ban arikj-
anna verði hér eftir skoðuð sem
óvináttubragð af Þýzkalandi.
24. júlí. Stjómareitirlit með
canadiskum blöðum byrjað hér
í landi. Frakkar vinna sigur i
orustu við Ban du Sept. Tyrkir
biða ósigur fyrir Bretum ná'ægt
Nasirizeh í Asiu.
25. júlí Þjóðverjar fara yfir
Narew ána fyrir norðan War-
sjá.
26. júli. Franska skipið Le B:sson
brýtur neðansjávar skipastöðvar
og loftskipastöðvar Austurríkis-
manna á Lagorta eyjunni í
Adriahafinu. Bretland sendir
Bandaríkjunum svar við skjal-
inu frá 30. marz, og heldur því
fram að ákvarðanir þær sem
geröar voru og Bandarí in
kvarta yfir, séu að öllu lögum
samkvæmar.
27. júlí. Borden stjórnarformaður
í Canada ferðast til vígvallanna.
Mannfall Breta 330,995 alls.
Frakkar vinna i orustu við
Lingkopf i Asace.
28. júli. Ógurlegar fréttir um
morö og, ofsó’<nir kristinna
manna af hálfu Tyrkja. Brezka
þinginu slitið þangað til 14.
september.
29. júlí. Robert Borden stjórnar-
formaður í Canada fær fullan
rétt í öllum opinberum stofnun-
um i Lundúnaborg. 1 Rússar
vinna sigur á Þjóðverjum við
Narew ána.
30. júli. Þjóðverjar vinna sigur
hjá Hoodge í Belgiu. Frakk-
nesk loftskip skjóta á Frechel-
bron oliugeymsluhúsin. Páfinn
sendir út áskorun til striösþjóð-
anna að semja frið.
31. júlí. Þjóðverjar hertaka Lub-
lin.