Lögberg - 03.02.1916, Blaðsíða 4

Lögberg - 03.02.1916, Blaðsíða 4
4 .JGBERG, fimtudaginn 3. FEBRÚAR 1916 ^íijgberg Gefið út hvern Fimtudag af The Col- umbia Pre*s, Ltd., Cor. William Ave. & Sherbrook Str., Winnipeg, Mam. TALSIMI: CARRY 2156 SIG. JÚL. JÓHANNESSON, Editor |. J. VOPNI, Business Manauer Ot'ináskrift til blaðsins: THE C0LUMBU\ PHESÍ, Ltd., Box 3172, Winnipeg, U anáskrift ritstjórans: EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winnipeg, tyan. VERÐ BLAÐSINS: $2.00 um árið. Vandamál. Niðurlag. t’egar færðar eru fram ástæður me« og móti því aö afnema al'.a tungumálakenslu í bamaskólum nema ensku, eins og frá var skýrt í síðasta blaöi, þá veröur aö gæta skynsemi og tilfinninga þannig aö hvorugt beri annað ofuriiöi og hvorugt sé alveg látið víkja fyr- ir hinu. Skynsemin eggjar eindregið til dómsúrskuröar gegn öllum málum nema einu — og það verður að vera Enskan ,því um annað sameiginlegt mál getur tæpast verið að ræða. Enskan er fyrst og fremst auðlærðari en nokkurt annað mál (að undanteknu Esperanto), sökum þess hversu málfærðin er þar einföld og óbrotin. Hún er enn fremur praktiskara mál sökum þess að þar sem hún á ekki til orð sjálf, þá má altaf búa til ný orð í þaö óendanlega. Enskan er samsuða annara mála þar sem það praktiskasta er tekið úr hverju fyrir sig, sérstakLega þó latínu. Þegar orðin eru tekin úr latínunni upp í Ensk- una, þá eru höggvin af þeim öll fínustu málfræðisein- kenni þeirra og aðeins stofninn notaður með þeim fáu breytingum sem Enskan krefst. T. d. má taka hvert einasta orð úr latínn gem endar á “atio”, bæta aftanvið það “n”i og þá er það gott og gilt enskt orð, með sömu merkingu og það var i Latínunni. “Orðið “nation” er “natio” á Latinu; orðið “moderation” er “moderatio” á Latinu o. s. frv. Þetta þýðir það einnig að taka iflá hvert einasta enskt orð, sem endar á “ation’, taka “n”- ið aftan af því og þá er það sama orðið á Latinu. Annað dæmi e rþað að hvert einasta orð á Latínu sem endar á “culum” má taka og breyta endingunni í “acle” og er það þá orðið enskt orð með sömu merk- ingu og hitt var í Latínunni. T. d. orðið “tabemacle” á Ensku er “tabcmaculum” á Latínu; orðið “miracle” á Ensku er “miracidum” á Latínu. Hvert einasta orð á Latínu sem endar á “bilis” má taka upp i Ensku og breyta endingunni i “able” eða “ible” og er það þi gott og gilt Enskt orð með sömu merkingu; t‘ d‘ “capable” á Ensku er “capabilis" á Latínu, “terrible” á Ensku er “terribilis” á Latínu. t Islenzkunni er þetta ómögulegt. Það er ekkert mál sem hægt er að nota sem þess konar námu fyrir tilbúning íslenzkra orða. Og svo er annað við Enskuna, sem gerir hana auð- lærða, einfalda og þægilega viðfangs. Það eru ending- ar á sögnum og lýsingarorðum. Tökum til dæmis orð- ið “lazy”, livort sem talað er um karlmann, kvenmann eða eitthvað dautt, þá er það “lazy” um það alt. “Lazy boy”, “lazy girl” og “lazy sheep”. Á íslenzku og flest- um eða öllum öðrum málum er það öðrvisi. Það dug- ar ekki að segja “latur drengur”, “latur stúlka” eða “latur kind”, heldur verður þar að breyta til i hvert skifti. Svona er það með lýsingarorðin. Um sagnimar er hið sama að segja; t. d. sögnin “to say” ; þar er sagt “I say”, “you say”, “they say” o. s. frv. Alveg brevting- arlaust, en á íslenzkunni verður þar að breyta í hvert skifti t. d. “eg segi”, “þú segir”, j>eir segja” o. s. frv. Af þessum einfaldleik Enskunnar hefir hún náð eins viðtækri notkun og hún hefir. Hún er Jxægileg- asta máliö sem talað er og auðveldasta; hún er af |>eirri ástæðu meðal annara sjálfsögð að verða þjóðmál í J>essu landi. Astæður skynseminnar <>g hagfræðinnar fyrir þvi að Ensk tunga eigi að kennast eru Jæssar: 1. Hún er orðái þjóðmál hér og hlýtur altaf að verða það. 2. Það er lífsspursmál að komast sem fyrst og sem bezt niður i Jæssu máli, sem er tungumál landsins verzlunar- og viðskiftamal þjoðarinnar, Þangað til |>ekking hefir verið náð í því máli, em menn hér úti á Jækju og standa illa að vígi í baráttu lífsins og samkepninni. y Það tekur of mikinn tínrn og of mikið starfsj>rek frá öðrum lærdómi að kenna einnig önnur mál í skólunum. 4. Heldur þjóðflokkabotunum hér i landi of fjarlæg- um hverjum frá öðrum, þar sem það er viðurkent að málið tengi nienn nánara saman-en flest annað. Það að skilja ekki hvor annars tungu skapar óyf- irstíganlegt haf á milli manna. 5. Reynsla er fengin fyrir J>ví að þar sem önnur mál eru kend, þar læra bömin annaðhvort ekki eða af mjög skomum skamti Enskuna. ó. Þar sem margir |>jóðflokkar eru saman og hver talar sitt mál, þá er það algengt að alls konar grun- semd og tortryggni skapast í ýmsum málum og stendur þannig fyrir vináttu og samvinnu. 7. iÞví fyr sem hægt er að gera alla sanna borgara þessa lans, því betra. En til J>ess að vera eða verða sannur borgari, J>arf manni að lærast að þykja vænt um landið, telja það sitt land og finna sjálfan sig meiddan ef J>að er meitt. R. Fyrsta og langhelzta skilyrðið til J>ess að þykja vænt um eitthvert sérstakt land, er það að maður tali tungu }>eirrar þjóðar sem J>ar býr. Þetta eru helztu atriðin, en J>au eru langt um fleiri. Hversu háværar sem tilfinningarnar kunna að vera gegn þessum rökum skynseminnar, þá verða þau al- drei hrakin; þau hafa við mikinn sannleik að styðjast. Það að ekki sé sanngjarnt að banna mönnum að tala og lesa, læra og kenna sína heimatungu, er satt. Því getur enginn neitað með réttu. En hér er alls ekki fram á það farið. Þó neitað sé að stjórnin láti undir sinni vemd kenna margar tungur, þá er ekki þar með sagt að nokkrum þjóðflokki sé hamlað að nota mál sitt eða halda því við eftir mætti. Tökum 't. d. trúarbrögðin. Hér í landi er öllum heimilt og frjálst að hafa hvaða trú sem sannfæring þeirra býður. Þeir eru alveg óáreittir x því efni af lögum landsins. En stjórnin gengst ekki fyrir því að nokkur sértrúarbrögð séu kend i opinberum skólum; meira að segja lög landsins banna að það sé gert. Trú- arbragðaflokkarnir eru svo margir og ólíkir að til vandræða mundi leiða ef kenna ætti þau öll x alþý,u- skólunum. En að kenna sum og hafna öðrum væri ranglátt. Þess vegna er það að þau eru alls ekki kend. En hvað gerir fólkið? Telur það sér misboðið með þessu? Er það talið ófrelsi ? Nei, þvert á móti. Það er fullkomið frelsi í orðsins réttasta og sannasta skiln- ingi; þar er öllum gert jafnt undir höfði. Hver hefir sín trúarbrögð. Þeir sem sömu trú hafa leggja fram fé í félagi, byggja sér kirkjur og ráða sér presta. Þeir halda við trú sinni og leggja á sig fyrir hana eftir þvi mikið sem þeir telja hana mikils virði. Og þetta er sangjarnt og það fer vel. Þá þarf enginn um neitt að kvarta og enginn neinna sérréttinda að kref jast. Á Jxennan hátt á að ráða tungumálakenslunni til lykta og á þennan eina hátt verður þeim þannig ráð- stafað að sanngjarnt sé á alla vegu. Eins og það er eðllegt að hvert brot þjóðarinnar krefst J>ess að mega hafa hvaða trú sem því fellur í geð og halda henni við, eins er það einnig náttúrlegt að hvert brot þjóðarinnar krefjist þess að mega tala tungu sína og kenna hana börnum sínum, jafnfarmt því sem Enskan er kend og lærð. En eins og fólkið sjálft — hver trúarflokknr út af fyrir sig — verður að byggja sinar eigin kirkjur og. ráða sina eigin presta fyrir sitt eigið fé, án styrks eða aðstoðar frá stjórninni, jiannig er það sanngjarnt að fólkið sjálft — hver þjóðflokkur út af fyrir sig — byggi sína eigin skóla og ráði sína eigin kennara fyrir sitt eigið fé til þess að kenna sitt eigið mál. Hvort sem J>ess verður langt eða skamt að bíða að það fyrirkomulag komist á, sem hér er bent á, þá er Lögberg sannfært um að það verður með tímanum. tslendingar eru að komast á réttan rekspöl í þessu máli, er vonandi að það hepnist vel og verði gott for- dæmi öðrum þjóðflokkum hér. íEn það þarf að fara í þessu máli með lipurð. Það þarf að taka tillit til hinna djúpu tilfinninga sem á bak við það eru. taka tillit til þess að menn eru enn ekki búnir að átta sig á málinu; þeir sem hingað hafa flutt eru eins og börn sem tekin hafa verið frá móður sinni; það þarf að leiða þeim það fyrir sjónir með hógværð og stillingu, samfara alvöru og sannfæringakrafti að þetta sé allri heildinni fyrir beztu, og þeir sansast á það með tíð og tíma. En J>á er fyrir hvem þjóðflokkinn fyrir sig að keppa við annan um það að koma á hjá sér sem beztri skóla kenslu á sínu máli. En sé íslendingum t. d. al- vara i þjóðernis viðhaldi, þá verða þeir að láta hendur standa fram úr ermum. Að bjarga málinu eins og það er núna og gera það að lifandi tungu, er álíka erfitt og að hrifa druknandi mann úr brimróti. Það er vinn- andi vegur, en vinnandi aðeins með því að hvorki sé horft í fyrirhöfn né tíma, fé eða sjálfsafneitun. En að krefjast vemdar stjórnarinnar i því tilliti hefir íslendingum aldrei komið til hugar og þeir eiga ekki að gera það framvegis. Samkomur og blöð. Niðurlag. Blöðin og samkomurnar eru skyldgetin systkini að vissu leyti. Þau hafa að ýmsu samskonar upp- runa, samskonar tilgang og samskonar áhrif. Blöðin eru til þess aðallega að dreifa skoðunum; skýra málefni; vinna með sumum málum og móti öðrum. Þau eiga að sýna mönnum rétta afstöðu eða réttar áttir, ef svo mætti segja, á ýmsum málum, eða helzt öllum; J>au eiga að vera andlegt samband milli þeirra sem eru líkamlega fjarlægir, til þess að þeir geti, þrátt fyrir fjarlægðina, skýrt hugsanir sínar hverjir fyrir öðrum. Þau eiga að flytja það landshomanna á milli og heimsendanna á milli, sem við ber og leggja á það eins heilbrigða dóma og draga út af því eins nyt- samar ályktanir og þeim er unt. Þau eiga að leiðbeina mönnum i öllum efnum. Tilgangur blaðanna er sá að vera nokkurs konar sameining kennara, presta og dómara. Þau prédika um alt, leiðbeina í öllu og dæma um alt. Auðvitað ferst þeim það misjafnlega. Þar er misjafn sauður í mörgu fé; þar eru misjafnir kenn- arar eins og í öðrum skólum, pokaprestar, eins og í sumxxm öðrum kirkjum og ranglátir dómarar, eins og í öðrum dómara sætum; en það raskar ekki gildi hugmyndar þeirrar, sem skapar J>örf blaðanna. Blaðamaðurinn á vandasamari stöðu en flestir aðrir. Hann þarf að fylgjast með öllum málum; vita dálítið eða skilja í allmörgum vísindagreinum; skilja umfram alt mennina eJSa fólkið, sálarlif þess og einkenni; geta sett sig í spor allra. Hann þarf að sameina J>að að geta verið kurteisin sjálf og persónugerfi -einurðarinnar. Hann þarf að geta tekið hæfilegt tillit til skoðana allra annara manna, en gæta J>ess jafnfraft að vera ekki í eigin skoðun- um eins og reyr af vindi skekinn. Hann þarf að eiga innri eld, sem hann geti falið undir blæju vtri stillingar. Hann þarf að vera þjónn þjóðar sinnar — allrar alþýðu manna, en á sama tima herra hennar. Hann þarf að eiga innilega hluttekningu, en líka fullkomna alvöru. Hann J>arf að geta hagað sér eftir kringumstæðum, en setið þó við sinn keyp. Hann þarf að geta grátið með grát- endum og glaðst með gleðjendum, verið grískur með grískum og gyðingur með gyðingum. Blaðamaðurinn er oft í vanda staddur; oft á milli steins og sleggju; oft í efa um hvað gera skuli. Hann tekur, ef til vill grein í blaðið sitt, sem er nyt- söm og uppbyggileg, en hún hefir haft einhvern galla, og hann hefir breytt henni eftir beztu vitund, án þess að raska á nokkurn hátt tilgangi hennar eða efni, en breytingin er ef til vill, misskilin af hlut- eiganda. Islenzkir blaðamenn standa ver að vígi, en flest- ir aðrir. Hjá öðrum þjóðum — sumum að minsta kosti, eru til blaðamannaskólar, þar sem það er lært að stjóma blaði alveg eins og það er lært að verða prestur eða lögmaður. Sannleikurinn er sá að blaða- menskunni er óvirðing gerð með því að hana skuli stunda aðrir en þeir sem það hafa lært. Það þyrfti helzt að komast á — og það kemst á með tímanum — að stofnaðir verði blaðamannaskólar og engir aðrir álitnir til þess hæfir að stjoma blöðum, en þeir sem þar hafi lœrt og tekið próf. í fyrri daga stunduðu menn lækningar án skóla- göngu eða lærdóms; nú þætti slíkt svo fráleitt að engu tali tæki. Sama var með allar þær athafnir, sem nú er heimtuð mentun fyrir. Með því móti að menn mentuðust í blaðamensku væri þjóðinni það trygt — að nokkru leyti að minsta kosti — að blöð hennar yrðu henni til uppbyggingar og sóma. Við sem nú fáumst við blaðamensku verð- um siðarmeir fyrir samskonar áliti og “skottulækn- arnir” svokölluðu. Þeir voru í hávegum hafðir á meðan læknisfræðin var tæplega til, og þeir gerðu þá mikið gott; en þeir em að hverfa úr sögunni. Sama verður það með okkur sem ómentaðir erum í blaðamensku. Við erum nokkurs konar skotturit- stjórar. sem að ýmsu Jeýti gerum vel, af því ekki er um annað betra að velja, en verðum að þreifa fyrir okkur eða fálma í nokkurs konar vanþekkingar- myrkri eftir því hvernig bezt verði til hagað og hvernig blöðin verði sem bezt úr garði gerð’. Ef við gerum eins vel og okkur er unt, þá getum við komið miklu góðu til leiðar alveg eins og skottu- Iæknarnir, þar sem ekki var völ á öðru. Það er t. d. ekki lítill vandi að velja í blað sitt; ef til vill meiri vandi en að rita. Það hefir verið sagt að bezt yrðu skáldin dæmd eftir því hvað þau veldu sér til að þýða, og það er eins með blaðamenn- ina. Þá er það viðvikjandi samkomunurn. Blöðin eiga að dæma þær; en það er vandi; til þess þarf svo margt. Þar koma fram alls konar listir og alls konar afskræmi. Til þess að geta dæmt um sam- komur, verður blaðamaðurinn fyrst og fremst að sækja þær, og það út af fyrir sig er talsverð þraut þegar þess er gætt hversu takmarkaðan tima hann venjulega hefir. Hann J>arf að hafa vit á söng og hljómlist; vit á skáldskap og skilja leikaraíþrótt; hann þarf að vera mannþekkjari; hann verður að vera óhlífinn en jafframt sanngjarn. , Hann verður að gæta þess að hann er þar að vinna heilbrigt verk; hver dómur sem hann fellir og er ranglátur er honum stórsynd. Ef hann nýtur nokkurs álits hjá (esendum sínum — ef nokkuð er talið byggjandi á dómum hans, þá getur hann kastað skugga á, eða jafnvel eyðilagt framtíð manna með því að dæma ósanngjarnlega í byrjun um einhvem lítt J>ektan. Gerir hann þannig tvent rangt i senn, særir þann er hlut á að máli og leggur stein í götu hans, og sviftir þjóðina ef til vill uppbyggilegum starfshæfileikum, sem hann kyrkir í fæðingunni. t öðru lagi ber hann ábyrgð á því að hrósa ekkí um skör fram því sem einskis er virði; er það, ef til vill, enn j>á skaðlegra. Það skapar hroka hjá þeim sem hrósað er, kemur í veg fyrir það að hann taki sér fram og læri betur, og hleypir þannig óheil- brigðum vexti í nokkurs konar þjóðfélags gorkúlur, sem helzt ættu að hverfa. Það er smekkur og siðfágun, heilbrigði og upp- byggileg áhrif, fegurð og listfengi í þvi sem fram kemur á samkomum, sem blöðin eiga að hrósa og lyfta upp. En finna að því og benda á það, sem i gagnstæða átt stefnir. En hann á heimtingu á einu. Með aðfinslum sín- um og leiðbeiningum er hann að vinna bæði þjóðinni gagn og þeim sem hann talar um, ef hann á annað lx>rð er samvizkusamur maður, og hann á því heimt- ingu á því að hafa ókeypis aðgang að öllum sam- komum, sem hann getur sótt. Á þetta atriði verður ef til vill misjafnlega litið, en það gerir ekkert til, því er hér alvarlega haldið fram að blaðamenn eigi að hafa heimilan ókeypis aðgang að öllum leikhúsum og samkvæmum, nema þeim, sem óskað er eftir að ekkert sé sagt um. Og hann á heimting á öðru, og það er það að til- sögnum hans eða aðfinningum sé þanpig tekið sem þær verðskulda. Ef það sést að hann er hlutdrægur: hrósar því sem er þjóðminkandi, hugspillandi eða heilsulamandi að einhverju leyti, eða hefur það til skýjanna sem hans eigin skoðanabræður flytja á samkvæmum hvað svo sem það er, einungis vegna þess að honum er skylt málið eða hann vill nota samkomuna sínum málum til lofs og dýrðar og aug- Iýsingar, þá verðskuldar hann sjálfur harða dóma og jafnvel fyrirlitningu. Hann bregst þá köllun sinni og er þjóðinni hættulegur alveg eins og óhlntvandur krakki sem nær i voða og beitir honum til skaða. Eða ef liann níðir það niður, auðsjáanlega af ásettu ráði, sem fagurt er og upplyftandi, lýsandi og göfgandi, mentandi og lærdómsríkt, einutjgis sökum þess að það kom fram á samkomu hjá andstæðingum hans. eða J>eir tókú þátt í þvi. Sá sem það gerir er einnig hættulegur þjóðfélag- inu og verðskuldar ráðningu, aðfinslur eða fyrir- litningu. Eða ef hann setur sig upp á háan hrokahest í dómum sínum um unglinga og byrjendur, með misk- unnarlausri hirtingu og sjálfbyrgingsskap í stað þess að benda þeim á með hógværð og leiðrétta, ef hann veit betur eða finnur hvar umbóta er þörf. t stuttu máli er blaðamaðurinn í J>eirri stöðu sem yfirgripsmest er allra verkahringa; hann er nytsam- ari en nokkur annar borgari landsins ef hann er fullkomlega samvizkusamur og verki sínu vaxinn, en hann er hættulegt barn með þjóðarvoða ef mann- kostir hans og vöndugheit eru af skornum skamti. Þetta er svo yfirgripsmikið mál að um það mætti rita heila bók, og þess væri ekki vanþörf vor á fneð- al, en þetta verður látið nægja í bráðina. THE DOMINION BANK tHr IIJMtlND B. 08I.KB, M. P., Pre* W. Ð. MATTHEWH Tln p C. A. BOGEKT, General Manager. Borgaður höfuðstóll........... Varnsjóður og óskiftur ábatl $6.000.000 $7,300,000 BYRJA MA SPARISJÓÐSREIKNING MEÐ $1.00 kað er ekki nauSsynlegt fyrir þig atS bfSa þangaS til þú átt álitlega upphæS til þess aS byrja sparisjöSsreikning vi8 þennan banka. Viðskifti má byrja með $1.00 e8a meiru. og eru rentur borgaSar tvisvar á árl. Notre Dame Branch—W. M. HAMILTON, Manager. Seikirk Branch—M. S. BURGER, Manager. Örin og ljóðið. Eftir Longfellow. 1 Iopt upp eit sinn ör eg skaut, og ekkert vissi’ eg hvert ’ún þaut; svo geyst og hátt ’ún flaug mér frá, að festa mátti’ ei sjónir á. 1 vindinn ljóð af vör mér hraut, og vissi ekkert hvert það þaut; því fám mun sjón svo gefin góð, að geti flug sitt þreytt við Ijóð. Eg löngu síðar sá í eik hvar sárbeitt örin mín stóð keik; og ljóðið orðrétt hefi eg heimt— í hjarta vinar fann það geymt. Jón Runólfsson. Rœða Dr. B. J. Brandsonar á Hermiþinginu 31. jan. Dr Brandson, sem er þingmaður fyrir “A” deild i Winnipeg á Hermiþinginu, flutti skörulega ræðu á mánudaginn á móti því að fleiri mál séu kend á alþýðuskólum en Enska, útdráttur ræðunnar er á þessa leið: “Tveggja tungna kenslu í alþýðu- skólum er frábærlega óréttlátt. Það er mál sem veldur meiri sundrung en nokkuð annað nú sem stendur. Það veitir útlendingum, sem hing- að koma, tækifæri ti lþess að halda áfram að vera útlendingar eins lengi og þeim sýnist, og hamlar þeim frá því að verða canadiskir borgarar í orðsins rétta skilningi. Til þess að einhver þjóð geti staðist og tekið framförum verður hún að vera sameinuð; annars er henni hætta búin. Það eru óraskanleg náttúrulög að smá þjóðarbrot innan um stór- þjóðir, hljóta að sameinast þeim smátt og smátt; þvi fyr og greið- ara sem það gengur, því betra . Lítum á forfeður vora, gömlu víkingana. Er ekki dæmi þeirra ó- hrekjandi sönnun þess lágmáls, sem í þessum efnum hefir altaf ríkt og hlýtur ávalt að ríkja? Þeir fóru herskildi víðsvegar um heim og námu landshluta um stundar sakir; þeir komu sem yfirráðendur hvar sem þeir fóru; settust að í Sikiley, á ítalíu, á Frakklandi og víðar. Enn þá má jafnvel sjá rústir sem bera menjar þeirra í Veneciu. En hvernig fór? Það leið ekki á löngu áður en þeir urðu að hætta að vera Norðmenn, J>eir urðu að sameinast Jæirri þjóð sem þeir tóku sér bólfestu með. Og það var gæfa sjálfum Jæim, þjóðinni sem í hlut átti og heiminum í heild sinni. Hvenær sem aðskilnaðar garður er bygður utanum mismunandi þjóð brot í einu landi, J>á er þjóðarheild- in með því brotin upp i fleiri eða færri flokka, að meira eða minna leyti andstæða og í flestum efnum ólíka. Þetta hindrar föst og sigur- vænleg samtök og ]>á borgaralegu samvinnu, sem alstaðar er lífsnauð- synleg ef vel á að fara, með hvaða þjóð scm er. Samtök og samræmi eru lífsþræðirnir í lifi hverrar ein- ustu þjóðar, og Jæssir þræðir eru skornir eða slitnir þegar hver um sig ætlar að fara að afkróa sig frá heildinni að einhverju Ieyti.< Amerika hefir með réttu vesið nefnd sá bræðslupottur sem saman gæti soðið í eina heild allar hvítar J>jóðir, hvaðan sem J>ær kæmu, og skapað þannig eina allsherjar J>jóð, samhenta, samstarfandi, samhugs- andi og samtalandi. Þangað koma J>úsundir útlendra manna sem á ör- stuttum tima verða innlendir menn. Þeir verða þar samkvæmt óhjá- kvæmilegum kringumstæðum og samkvæmt eðli heilbrigðra lands- laga aS samlagas't alþjóSinni. Þeir neySast til þess aS læra máliS og fleygja sér inn í lífsstraum hinnar sameiginlegu þjóSar og þaö er gæfa þeirra. Ef kringumstæöumar Ieyfðu J>eim — eða jafnvel hvettu þá til — að halda fast við sína fomu siði, hverja frá sínu landi, þá yrðu þeir óhjákvæmilega lakari borgarar í ýmsum greinum, þótt þeir væru það ekki í eðli sínu. Kringumstæðum- ar skapa manninn sem borgara, eins' og þær skapa hann í öðrum skilningi. Ein er sú þjóð í heiminum, sem allir líta grunsemdaraugum til, hvar sem J>eir eru. Það er Gyð- inga þjóðin. Hvar sem þeir taka sér bólfestu, er fremur haft horn i síðu þeirra. Og hver er ástæðan? Hún er sú að hvar sem þeir fara reyna þeir altaf með öllu móti að halda áfram að vera Gyðingar; Jæir samlagast eða samþíðast þjóð- arheildinni ver og seinna en flest eða öll brot amíara þjóða sem hing- að flytja, og þeir eru sökum þess ekki taldir eins góðir borgarar og þeir voru ella. Þeir byggja utan um sig sérstakan þjóðernisgarð, svo háan að tæplega sést yfir. England er mesta nýlendustofn- anaþjóð heimsins; það lætur ný- lendur sínar svo að segja alfrjálsar og óháðar. En það stefnir að því að í þeim öllum sé töluð sama tunga og að sem líkastir þjóðsiðir stjórni þeim öllum sameiginlega. Stríðið styrkir óefað samband brezka veldisins eða ensku nýlend- anna innbyrðis og við móður þjóð- ina, England. Eftir stríðið meira en fyrir það verður lögð áherzla á sameiginleg mál, sameiginlegar hugmyndir og samvinnu. Striðið kennir það betur en nokkuð annað. hvílíku tjóni -það getur valdið að málið greini eina þjóð i marga flokka. Engilsaxnesku þjóðirnar hafa veriö framfara mestu og um leið frjálslyndustu J>jóðir heimsins. Véir erum í engilsaxnesku landi og það er rangt að hindra eða að koma í veg fyrir engilsaxneskar hugmynd- ir hér; en það er gert með því að hindra að þjóðbrotin renni sem fyrst saman í eina heild í samtaka baráttu fyrir tilveru sinni og fram- förum. Eg er þv ieindregið á móti fveggja eða margra mála kenslu í alþýðuskólunum. Það er gleðiefni þegar íitið er yf- ir sögu }>essa lands að veita þvi eft- irtekt að íslendingar hafa yfirleitt reynst góðir borgarar og v,erið fljótir að átta sig á því hver stefn- an væri heppilegust. Þeir hafa yf- irleitt samþíðst aðalþjóð þessa lands sérstaklega vel; og J>að er gæfa vor. Að kenna enska tungu eða læra hana sem fyrst er lykillinn að ham- ingjuskápum J>essa lands, sá sem J>ann lykil hefir ekki er svo að segja dauðadæmdur í hvaða verka- hring sem er og hversu vel sem hann er gefinn. Hann hefir engin tækifæri. Þetta hafa íslendingar séð. Þeir hafa aldrei beðið um tveggja mála skóla. Þeir hafa meira að segja verið svo sannfærð- ir um að þeir væru óheppilegir að þeir hafa jafnvel ekki notað sér lögin. Þess munu tæpast dæmi að íslendingar hér í landi hafi nokk- ursstaðar farið fram á það að ís- Ienzka væri kend í barnaskólum. Og hvers vegna ætli það sé? Það er af því að þeir eru svo viti bornir aö þeir sjá ógæfuna sem af því stafar, og svo framsýnir að þeir vita hvílík hindrun það yrði fyrir börn þeirra. .. (Erh.. . NORTHERN CROWN BANK AÐALSKRIFSTOFA I WINNIPEG Höfuðstóll (löggiltur) - - - $6,000,000 Höfuðstóll (greiddur) - - - $2,850.000 STJÓRNENIHJR : Formaður...........- - - Sir D. H. McMII.LAN, K.O.M.G. Vara-formaður.............. Capt. WM. ROBINSON Sir D. C. CAMERON, K.C.M.G., J. H. ASHDOWN, H. T. CHAMPION E. F. IUJTCHINGS, A. McTAVISH CAMPBELL, JOIIN STOVEL Allskonar bankastörf afgreidd. — Vér byrjum relkninga vlð eln- staklinga eðn félög og sanngjarnir skilmálur veittir. — Ávísanlr sehlar txl hvaða staðar sem er á fslandi. — Sérotaknr gaumur geflnn sparl- sjóðs lnnlögum, sem byrja má með einum dollar. Rentur lagðar við á hverjum sex mánuðum. T. E. TIIORSTE \ NSSON, Ráðsmaður Cor. William Ave. og Sherbrooke St., Winnipeg, Man. m i aóéV Tév' ~ ré\‘‘ ró>v ■V'éVf/'éVkVéV ‘íás, yéyi.YéVtfy'éY YéVifrjaYí

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.