Lögberg - 14.09.1916, Qupperneq 2

2
f.OGBERG, FIMTUDAGINN 14. SEPTEMBER 1916
Œfisaga
Benjamíns Franklins
Rituð af honum sjálfum.
Sig. Júl. Jóhannesson þýddi.
fFrh.;.
Á því hversu óreglulega eg skrifa,
sé eg það aö eg er farinn að eldast.
Eg var vanur að rita reglulegar en
þetta. En svo býr maöur sig
ekki í sinni hóp á sama hátt og ma<5-
ur gerir þegar í fjölmenni er fariS.
Getur veriö aS þetta sé aöeins gá-
leysi.
En nú er bezt aS snúa sér aS efn-
inu aftur. Eg hélt íþannig áfram
aS vinna viS verzlun föSur míns í
tvö ár; eSa þangaS til eg var orö-
inn 12 ára gamall. Og sökum þess
aS Jón bróSir minn, sem var upp-
alinn viS þaS starf, hafSi fariS frá
föSur mínuu og staSfest ráS sitt,
sezt aS á Rhode eyjs og byrjaS þar
á eigin spýtnr, þá var alt útlit fyrir
aS eg mundi koma í hans staS og
verSa alla mína tíS kertasteypari.
En sökum þess aS mér geSjaSist
altaf jafnilla aS starfinu, hversu
lengi sem eg var viS þaS, þá grun-
aSi föSur minn aS ef hann gæti ekki
útvegaS mér starf sem betur ætti
viS mig, þá mundi eg fara í burtu
og verSa sjómaSur þegar minst
varöi, eins og Josias sonur hans
hafSi gert; en þaö hefSi honum ver-
iö mjög á móti skapi.
Hann fór því meö mig nokkrum
sinnum til trésmiöa, steinsmiöa,
koparsmiöa, járnsmiöa, og ýmsra
annara iSnaöarmanna, þar sem þeir
voru viö verk. Var þaö í þvi skyni
aö hann gæti fundiö út hvaöa iön
þaö væri sem mér geöjaöist bezt
aö; því honum var sérlega ant um
aö koma mér aö einhverju því sem
eg gæti unaS viS á landi. Frá þeim
tíma hefir þaö áltaf fengiö mér
mikillar ánægju aö horfa á iSnaSar-
menn beita verkfærum sínum; og
auk þess hefir þaö komiö mér aö
góöu haldi, þar sem eg læröi nógu
mikiö til þess aö geta lagfært ýmis-
legt sem aflaga hefir fariS heima
hjá mér, þegar erfitt var aS ná í
einhvern sem verkiS kunni. Sömu-
leiöis hefi eg þess vegna getaS búiö
til smááhöld og vélar til notkunar
viS tilraunir mínar, sem eg þurfti aö
gera þegar mér datt eitthvaö í hug
sem eg vildi reyna eöa rannsaka
tafarlaust, án iþess aö tíminn deyfSi
eöa sljófgaöi hugmyndina. Loks-
ins ákvaö faöir rtiinn aS eg skýldi
læra eggjáma smíSi.
Samuel sonur föSurbróöur mins,
sem haföi lært þá iSn í Lundúna-
borg, haföi um þetta leyti s’ezt aS i vana sinn
Boston, og var mér komiö fyrir hjá
honum til reynslu. En sökum þess
aö hann bjóst viö aö fá meö mér
hærri meögjöf en faSir minn dildi
greiSa, var eg látinn koma heim aft-
bók um kveldiö sem eg átti aö skila
snemma um morguninn til þess aS
þeirra yrSi ekki saknaS.
Eftir nokkurn tíma var þaö aö
maöur nokkur sem Matthew
Adams hét, veitti mér sérstaka eft-
irtekt. Var hann maöur einstak-
lega vel aS sér og átti ágætt bóka-
safn. Hann kom oft í prentsmiöj-
una hjá okkur, og svo bauö hann
mér einhverju sinni aö koma og
skoöa bókasafniS s'itt. Eftir þaö
léöi hann mér hvaöa bækur sem eg
óskaSi og hann haföi.
Nú varö eg sérstaklega hrifinn
af ljóSum og byrjaöi á því aS yrkja
nokkur stutt kvæöi.
BróSir minn hélt aö eitthvaS
mætti hafa upp úr því og hvatti hann
ur.
Frá því eg var bayn hafSi mér
þótt gaman aö lestri, og hvert ein-
asta cent sem eg komst yfir lét eg
fyrir bækur. Mér þótti undurmik-
iö variö í “För pilagrímsins”, og
varö þvi fyrsta bókasafniö mitt rit-
verk Johns Bunyons í sérstökum,
litlum bindum. SíSar seldi eg þau
til þess aS geta lleypt sögusafn R.
Burtons. ÞaS var i lítlum bindum
og ódýrum, 40 til 50 alls. í bóka-
safni föSur míns voru mestmegnis
guSsoröabækur, sem eg haföi lesiö
flestar. Og oft hefir mér sárnaö
þaö síSan aö á þeim tíma þegar mig
hungraöi og þyrsti eftir því aö lesa
og læra skyldi eg ekki hafa ein-
hverjar aörar bækur, þar sem nú
var alveg horfiS frá því aö láta
mig læra til prests.
í þesstt bókasafni Var æfisaga
Plútarks og las eg hana aftur og
aftur, og enn er eg þeirrar skoöun-
ar aS þeim tíma hafi veriö vel variö.
Þár var einnig bók eftir De Foe,
sem hét “RitgerS um fyrirætlanir”,
og önnur eftir Dr. Mathers sem hét
“RitgerS um góögeröir”, og hefir
sú bók ef til vill breytt hugarfari
mínu svo mikiö aö hún hefir haft
áhrif á aöalatriöin í lífi mínu síöar
meir.
Þessi bókfýsi mín varö til þess
aö faöir minn afréS þaö loksins aS
láta mig læra prentaraiön, þó annar
sonur hans fjames) heföi þegar
lært þá atvinnu. ÁriS 1717 kom
James bróöir minn frá Englandi
meö prentvél og stíl til þess aö byrja
prentsmiöju í Boston. Mér féll
þessi iSn miklu betur í geS en at-
vinna fööur míns, en samt hneygö-
ist altaf hugurinn aS sjónum. Til
þess aS venja mig af þeirri hugsun
vildi faSir minn festa mig hjá bróö-
ur minum. Eg þverskallaöist á
móti því alllengi; en lét þó tilleiö-
ast um siSir og skrifaöi undir samn-
inginn, iþegar eg var ekki nema 12
ára. Eg átti aö vera viö prentvinnu
þangaö til eg væri orSinn 21 árs,
og ekki aö fá fult kaup nema síS-
asta áriS. Á stuttum tíma varS eg
ágætur í þessari iSn og varS bróöur
mínum mjög hjálplegur. Nú hafSi
eg aögang aS betri bókum og svo
kyntist eg mönnum sem unnu í
bókabúöum- og léöu mér stundum
bækur; en eg gætti þess ávalt aö
skila þeim reglulega og hreinum.
oft sat eg uppi fram á nætur og las
—jafnvel fram undir morgun
stundum, ef eg haföi fengiS iéöa
mig til þess aö yrkja kvæöi ööru
hvoru. Eitt þeirra hét “Vitaslysiö”
og var þar sagt frá druknun
Wortilakes skipstjóra og tveggja
dætra hans; annaö var sjómanna-
söngur um hertekning ræningjans
er “Svartfugl” nefndist.
Þessi kvæSi voru illa ’gerö undir
leiöinlegum bragarhætti. Þegar þau
höfSu veriö prentuö sendi bróSir
minn mig út í bæ til þess *ö selja
þau. Fyrra kvæSiö seldist ótrúlega
vel; atburSurinn sem lýst var í
kvæöinu var nýafstaöinn og haföi
vakiö mikiS umtal.
Þetta kitlaöi hégómagirni mína.
En faöir minn hélt mér aftur; gerSi
gys aö mér og taldi þetta oflátungs-
skap; auk þess sagöi hann mér aS
þaö væru venjulega flakkarar og
betlarar sem legöu þaö fyrir sig aö
yrkja ljóS. Þannig frelsaöist eg
frá því aö veröa skáld—mjög senni-
lega leirskáld af verstu tegund.
En meö því aö ritlist i óbundnu
máli hefir oft komiö mér aö góöu
Iiöi og varö aSalatriöiö til þess aö
koma mér áfram, þá skal eg segja
ykkur frá því hvernig eg öSlaöist
þá litlu kunnáttu sem eg hefi í'þá
átt.
í bænum var annar bókelskur
piltur; hann hét John Collins og var
eg gagnkunnugur honum. ViS átt-
um stundum í deilum og þótti okk-
ur sérlega gaman aö því aö kapp-
ræSa hitt og iþetta; okkur var þaö
oft áhugamál aS bera hærra hlut í
]>eim deilum hvorum um sig og gera
alt til þess aö trufla hinn. Mætti
eg skjóta því hér inn í aö slik
stælugirni getur auöveldlega skapaö
hjá manni óheiliavana, því hætt er
viö aö þaö geri menn óvinsæla í fé-
lagsskap; því daglegar deilur venja
WHEN USING
WILSONS
FLY PADS
PEAD DIRECTIONS
CAREFULLY AND
^v^FOLLOW THEMy
* EXACTLY,
Miklu álirifameiri len flupjnapappír.
Hrein 1 meðferð. Seldir í ölium
lyfjabúðum og í matvörubúðum-
ritiS afsíSis og leit ekki i þaö nokkra
daga. SíSan reyndi eg aS skrifa
greinarnar upp án þess aö líta í
bókina og gerSi eg þaS þannig aS
láta í ljósi hverja hugsun sem eg
haföi skrifaö niöur, aöeins meS
miklu fleiri orSum og eins fullkom-
iega og þær voru framsettar í upp-
haflegu greinunum, en eg gætti þess
aö nota hvaöa orö sem komu mér í
hug og eg taldi hæfileg eöa viSeig-
andi. SíSan bar eg þetta blaS mitt
saman viö hiS upphaflega, fann
nokkrar yfirsjónir sem mér höfSu
oröiö á og leiör. þær. En eg fann það
brátt aö mig skorti oröafjölda eða
æfingu til þess aS hafa þau á reiö-
um höndum; en þaö fanst mér aS
eg heföi lært ef eg heföi haldiS
áfram aS yrkja kvæöin, því þar
verSur maöur stööugt aS hugsa um
aS finna orS sem hafi sömu þýö-
ingu, en séu mismunandi löng,
til þess aS þau myndi hæfileg vísu-
orS; eSa orS meö mismunandi
hljóöi til þess aö falla í rím. Þessi
stöðuga oröaleit þeirra sem ljóö
yrkja æfa þá og gera þá leikna í því
aö hafa alls konar orö á takteinum;
ljóöagerSin heföi því gefiS mér
miklu meiri oröaforSa en eg haföi;
sömuleiðis hefði hún fest orSin mér
í minni og gefiö mér fyllra vald
yfir málinu.
Eg tók mig því til, las' yfir nokkr-
ar sögur og sneri þeim í ljóö, og
seinna þegar eg haföi svo aö segja
gleymt þeim í óbundnu máli, þá
sneri eg þeim í óbundiS mál aftur
úr ljóSunum. Stundum tók eg þau
atriöi sem eg hafSi skrifaö mér til
minnis, ruglaöi þeim öllum saman
og reyndi svo aS koma öllu í samt
lag aftur, eftir aS eg hafSi látiS þaS
vera í ruglingi svo vikum skifti.
menn á aS geta um ekkert talaS án
mótmæla og kapps. En slíkt gerir
samræSur leiðinlegar og kemur
]>eim út úr húsi sem leggja þær i
Má jafnvel svo fara aö
meö því afli maöur sér óvina í staS
þess aö ávinna sér vini.
Þessa kappgirni hafSi eg lært af
því aö lesa bækur fööur mins, þar
sem úöi og grúöi af trúvarnarræS-
um og deiluritum. SíSan hefi eg
sannfærst um aS skynsamt fólk
hrasar sjaldan um þann stein aS
leggja óþarfa deilur í vana sinn,
nema lögmenn, háskólamenn og alls
konar fólk sem hefir veriö aliö upp
og mentaö í Edinborg.
Einhverju sinni vildi svo til aö
viö Collins byrjuöum aS kappræða
þaö hvort sæmilegt væri eSa ekki aö
veita konum mentun; sömuleiSis
deildum viö um hæfileika þeirraf til
náms. Collins hélt því fram aö
konum væri nám ósæmilegt og aö
]>œr heföu ökki hæfileika til ]>ess.
Eg hélt fram hinu gagnstæöa—ef
til vill aS nokkru leyti til þess aS
vera ekki á sama máli. Hann var
aS eölisfari mælskari en eg; haföi
ógrynni orSa á reiöum höndum, og
eftir því sem mér fanst stundum bar
hann hærra hlut fremur vegna
mælsku en meö djúphugsuöum rök-
um. MeS því aS viö skildum án
þess aS komast aS nokkurri niöur-
stöSu, og svó hagaSi til aö ekki var
líklegt aS viS fyndumst í bráö aft-
,ur, þá tók eg. mig til og skrifaSi
niSur á blaö staöhæfingar mínar og
sannanir fyrir mínu máli. SíSan
hreinskrifaSi eg þaS, las þaö yfir
og sendi honum. Hann svaraöi og
eg skrifaöi honum aftur.
Hvor okkar haföi skrifaS þrjú
eSa fjögur bréf, og þá vildi þaö til
aS faöir minn náöi í mín bréf og
las þau. Án þess aö blanda sér aö ur
nokkru inn í þessa sérstöku deilu
tók hann tækifæriö til þess aö tala
um rithátt minn. SagSi hann mér
aö jafnvel þótt eg stæSi andmæl-
anda minum framar í réttritun og
greinarmerkjum ('sem eg haföi lært
í prentsmiöjunni) þá stæSi eg hon-
um langt aö baki í fagurri fram-
setningu, ritskipulagi og hugsæi
Hann sannfæröi mig um aS þetta
var rétt í mörgum tilfellum. Eg
sá þaö hversu réttar voru athuga-
semdir hans og hafSi þaS þau áhrif
á mig aö eg varS aögætnari í þess-
um atriöum; eg ásetti mér aS taka
framförum í iþeim.
Um þetta leyti komst eg yfir
gamlan árgang af ritinu “Spectat-
or”. ÞaS Var þriöji árgangurinn.
Eg haföi aldrei áöur séS þaS rit.
Eg las þaö hvaS eftir annaS og féll
þaS ágætlega í geS. Mér þótti rit-
hátturinn ágætur og hugsaöi mér aö
líkja eftir honum ef eg mögulega
gæti. MeS því áformi tók eg nokk-
ur blöö, las þau vel, festi í minni
einstök atriSi, ritaSi svo helztu hugs-
anirnar úr hverri setningu, lagSi
Þiegar eg haföi þannig raöaö minn-
isatriöum eftir bezta megni, þá tók
eg mig til og skrifaöi greinina sem
átti aö byggjast á þeim.
Þetta kendi mér vissa hugsana-
reglu. MeS því aS bera ritgeröir
mínar siöar saman viö þær upp-
haflegu, varö eg var viS margar yf-
irsjónir og lagfærSi þær. En
.stundum var þaS mér til mikillar
ánægju að mér fanst sem eg heföi
í einstöku lítilfjörlegum atriöum
yeriö svo heppinn að breyta til
batnaSar í framsetningu eSa máli,
og þaS gaf mér hugrekki og von um
aS eihvemtíma mætti svo fara meS
ástundun og iöni aS 'eg gæti skrifaS
]>olanlega enska tungu— en þaö
var mér sérlega mikiS áhugamál.
,Til þessara æfinga og lesturs
varS eg aöallega aS nota nóttina eSa
kveldin eftir vinnutíma og morgun-
stundirnar áöur en eg byrjaöi aS
vinna eöa sunnudagana; þá revndi
eg oftast aö vera einn úti í prent-
smiöju og foröast ems og mér var
mögulegt aS eyöa tima í kirkju eöa
viS bænagerSir; en þess krafSist
faSir minn þegar eg var undir hans
hendi. Ekki svo aö skilja aö eg
jekki teldi þann siS fagran og þaS
jafnvel skyldu mína, en mér fanst
eg hafa svo nauman tíma til annars,
sem eg varS aö gera, aö eg hlyti aö
vanrækja þetta atriöi.
^ TFrh.)
Orskurður þriggja
dómara.
Til þess aö sýna hvort ekki sé
eSlilegt aö mönnum rísi hugur viö
niöurstööunni í ráðherramálunum,
bœöi ræöu dómarans og athæfi
þeirra seni sýkpa vildu, þykir ekki
vegi aö birta sambljóöa álit
þriggja dómara í konunglegri
rannsóknarnefnd í þessu sama máli
gegn þessum sömu mönnum.
Þessir dómarar eru T. C. Math-
ers háyfirdómari, D. A. Macdonald
og Sir Hugh John Macdonald hinn
alkunni og samvizkusami leiStogi
conservativa.
Þessir þrír dómarar hlustuSu
bæöi á vitnin í málinu og framburS
hinna kæröu sjálfra og er útdráttur
úr staöfestri skýrslu þeirra á þes'sa
leiö:
Eftir nákvæma yfirvegun og
samanburö komumst vér aS eftir-
farandi niSurstöSu:
aukafjár í sama tilgangi. Og aS
þeir sem þátt tóku upphaflega i
þessu samsæri voru Sir Rodmond
Roblin þáverandi forsætisráöherra,
Mr. Coldwell þáverandi verkamála-
ráöherra, og Thomas Kelly aöal-
maSur félagsins Thomas Kélly &
Sons.
3. AS Thomas Keliy félagiS var
látiö vita af þessum fyrirhuguðu
breytingum áSfir en tilboSunum var
veitt móttaka.
4. AS tilboöiö sem kom frá Pet-
er Lyall félaginu hafi veriö eina
tilboöiö sem verkamáladeildinni
hafi borist 2. júlí 1913 innan þess
tíma sem tiltekinn var í auglýsing-
unni, og aö þaS tilboö hafi þann
dag veriö sýnt Thomas Kelly eöa
efni þess gert honum kunnugt, og
aS næsta dag hafi tilboS veriö meö-
tekiö frá félagi hans $3,250.00
lægra en frá Peter Lyall. Allar
líkur benda á aS Sir Rodmond
Roblin hafi veriö maöurinn sem gaf
Thomas Kelly allar fyrirfram upp-
lýsingar um tilboS Lyalls.
5. Aö brevtingin frá stoöum í
stólpa hafi veriö skynsamleg, og
jafnvel þótt nokkrum vafa sé
bundiö hvort heppilegt hafi veriö
aö breyta úr steypu í stál, þá erum
vér (þess' fullvissir aS traustleiki
byggingarinnar hefir ekki haggast
viS þá breytingu.
6. AS hiö sviksamlega ráSabrugg
eöa samsæri sem gert var áöur en
til'boSin komu fram var í því skyni
aS ná í aukafé í kosningasjóö og aS
þetta áform var síSar framkvæmt
pg peningarnir teknir. í þessu
skyni var þaS aö Dr. R. M. Simp-
son, V. W. Horwood byggingam.
'Jylkisins og aS minsta kosti einhverj-
ir úr félagi Thomasar Kellys' urSu
hluttakendur og framkvæmdarmenn
í þessu samsæri, auk þeirra sem
upphaflega gengu í samsæriö. Fyr-
ir því er engin bein sönnun aö J.
H. Howden dómsmálastjóri hafi
veriö i samsærinu í byrjun, en síö-
ara framferSi hans sannfæröi oss
um aö hann hafi von bráSar orSiö
hluttakandi í þvi. Vér álítum aö Dr.
Montague hafi ekki veriS í samsæri
meöstjórnenda sinna í nokkurn
tima eftir aö hann tók viS verka-
málastjórninni, en aS honum hafi
veriS sagt frá aö.þaö ætti sér staS
og til hvers þaö værí, og þaS hafi
Dr. Simpson gert í janúar eöa febr.
1914. Og aS hann þá hafi gengiS
í þaS.
7. AS í sambandi viS þetta svik-
samlega ráöabrugg eSa samsæri
hafi stórfé úr fylkissjóöi veriS
glæpsamlega borgaö Thomas Kelly.
8. AS Thomas Kelly hafi borg-
aö Dr. R. M. S.impson stórar fjár-
upphæöir af því fé er hann þannig
náSi á óráövandan hátt, og aS þær
upphæöir hafi veriö látnar í kosn-
ingasjóö.
9. AS í sambandi viö þetta sam-
særi hafi Thomas Kelly veriS
borgaöar af stjóminni eftirfylgj-
andi peninga upphæöir sem hann
átti dkki:
a) Fyrir stöplana . . . $680,704.50
þ) Fyrir stál í norSur-
vænginn............. 102,602.36
c) Fyrir suöurvænginn 68,997.71
d) Fyrir múrstein . . . 17,968.73
e) Fyrir þriggja feta
gröft sem sparaöist
]>egar byggingin var
hækkuS............... 21,734.80
Coldwells, og síS^r hafi hann haldiö
áfram samskonar verkum meS vit-
und og samþykki Dr. Montagues.
15. AS Sir Rodmond Roblin og
Dr. Montague einhverntíma eftir
18. dag októbermánaSar 1914 og
fyrir 1. janúar 1915 hafi eySilagt
skjaliö sem samþykt var á stjórn-
arfvmdi 4. júlí 1914, þar sem.heim-
ilað var aS framkvæma samninginn
og eyöilagt einnig afrit af því skjali
og samninginn sjálfan og hvert
einasta skjal og skrif sem þeir vissu
af og bent gæti á þaS aö þessi heim-
ild eöa samningur heföi veriS til.
Og aö þeir hafi gert þetta af ótta
fyrir afleiöingum sem af því kynnu
aS veröa ef þessi $802,650.00 samn-
ingur kæmist upp.
16. AS Dr. Montague hafi geng-
iS inn á þaö viS Thomas Kelly aö
bæta þeim upp hvolfstumsbygging-
una meö aS minsta kosti $75,000.00
fyrir þaö tap sem hann hafSi beöiS
viS þaS aö samningurinn var eyöi-
lagöur og aS hann hafi sent Hor
wood til Chicago meS Thomasi
Kelly til þess aS semja viö E. C.
Shankland um þaö aS auka áætlun
stálþungans í hvolfturninn sem hann
var þá aö undirbúa svo mikiö sem
hægt væri aö koma þessum auka
$75,000.00 þar aö; og aS Horwood
hafi samiS svo rnn viS Shankland
afe hann hafi virkilega bætt þannig
viö þyngd stálsins á pappírnum eft-
ir þörfum.
17. AS stáláætlun í hvolftuminn
sem Shankland geröi hafi veriS aS
minsta kosti 467 smálestum of há,
og nemi þaö ef til vill $80,000.00
aukaborgun til Kellys.
18. AS stjórnin hafi gengiö inn
á aö borga Shankland 5% á alt stál
hvolfturnsins, verkiö eins og þaS var
Kaupmannahafnar
Þetta er tóbaks-askjan sem
hefir að innihalda heimsins
bezta munntóbak.
Munntóbak
Búið til úr hin-
um beztu, elstu,
safa- mestu tó-
baks blöðum, er
ábyrgst að vera
algjörlega hreint
Hjá öllum tóbakssölum
í samningunum og uppdráttum hans seni mest,'’ sem fæöstum orSum.
Þa verSa ahnfin mest, og þa tollir
hélzt etthvaö í manni af því sem
sagt er. Ekki þarf aö finna kvæöi
Séra Jónasar lengdina til foráttu,
en hálfvegis bjóst eg viS tilkomu-
og aS 23. desember 1914 hafi hún
borgaS honum $15,000.00 “niöur-
borgun”. Þessi upphæS er meira
en tvöfalt þaS sem honum bar, miö-
aö viö þaö stál sem þurfti í hvolf- .
turninn meö sanngjörnu verSi fyrir meira kvæSl fra honum aö þessu
sinm. Þ vi þott kvæöiS sé laglegt og
smálestina.
19. Aö á meöan
Alls .. .. $892,098.10
10. Aö ennfremur hafi Sir
Rodmond Roblin og Dr. Montague
gert $230,100.00 samning viS Kelly
á noröurvængnum í sambandi viö
]>etta sviksamlega ráöabrugg eöa
samsæri og aÖ þeir hafi allir vitaö
aö þaS verö var meira en $100,000.-
00 of hátt, en þetta hafi veriS gert
til þess aö ná þar í peninga í kosn-
ingasjóö.
11. Aö þetta sviksamlega sam-
særi hafi ennfremur veriö þess or-
sök aS Sir Rodmond Róblin hafi
gert samning viö Kélly um meira
en $100,000.00 fyrir suöurvænginn
og af 'þeirri upphæö hafi mikill
ingasjóö.
12. AS meS sama sviksamlega
ráSabruggi eSa samsæri hafi Sir
Rodmond Roblin gert samning viö
Kelly 4. júli 1914 um $802,650.00
fyrir stál í suöurvænginn og part af
hvolfturninum, og hafi bæöi hann
og Kelly vitaS vel aö þaö verö var
langt of hátt og ætlaS sér aö taka
af því upphæö í kosningasjóö; og
aö engar áætlanir né uppdrættir
höfSu veriS geröir af hvolfturnin-
um og aö þeir hafi þá ennfremur
vitaÖ aö ekki hafi veriS mögulegt
aS gera neinar áætlanir um stál sem
þurfti.
13. AS Dr. Simpson hafi unniö
sem fjármálafulltrúi þáverandi
stjómar til þess aS framkvæma hiö
áöurnefnda svikabrugg eöa sam-
særi, og aö því er snertir stöplana
reikningslaga-
nefndin var aö störfum sínum í
marz 1915 hafi Mr. Elliott aöal
eftirlitsmaöur boriS þaö samkvæmt
beiSni Horwoods aS tala steinsteypu
teningsfeta í stólpunum væri rétt í
því sem þrjár síöustu borganir
heföu veriö fyrir, og William Salt
breytti tölunum í sambandi viö dýpt
stöplanna, einnig eftir beiöni Hor-
woods, og var þaS alt gert til þess
aS blekkja reikningslaganefndina;
og aS í öllum tilfellum hafi Hor-
wood fariö eftir tilmælum Cold-
wells.
20. AS þegar Coldwell og Hor-
wood komust aÖ því aö William
Salt vildi ekki sverja meinsæri til
þess aö staöfesta frásögnina um
dýpt stöplanna, þá sendu þeír hann
út úr fylkinu, þangaS sem nefndin
gat ekki náö til hans.
21. Aö þessu sama vitni William
Salt voru borgaSar margar fjár-
upphæSir til þess aS dvelja utan-
fylkis á meöan reikningslaganefnd-
in væri aS störfum og aö eftir þing-
uppsögn hafi honum veriö borguö
stór upphæö til þess aö vera kyr,
þar sem konunglega rannsóknar-
nefndin gæti ekki náS til hans. AÖ
]>eir sem aS því unnu aö halda Salt
í burtu frá því aö bera vitni sann-
leikanum, eins og getiö var um,
hafr veriö Mr. Coldwell, Mr.
Howden, Thomas Kelly, Mr. Hor-
wood og Dr. Simpson, og umboös-
menn sem þeir hafi haft til þess
hafi veriS W. A. Elliott, M. G.
Hook, sem báöir voru stjórnar
þjónar og H. W. Whitla.
22. Vér komumst aö þeirri niS-
urstööu aö eftir aS Kelly er reikn-
aö fult fyrir alt þaö sem hann hefir
gert og fyrir alt efni sem í bygging-
una fór og aö henni er komiö og
fyrir stáliö sem smíSaö hefir veriS
en ekki komiS meÖ, aS meStöldu
því verki sem gert hefir veriS frá
8. desember 1914, þegar síöast var
borgaö, þangaö til vinnunni var hætt
einkum hún sem kemur mér til að
rita þessar línur.
Ræöumar viröast góSar yfir höf-
uö og margt þar vel sagt, sem eg
máske kem aö siöar. Sjálfsagt eru
kvæSin þaS líka, en eg er ekki skáld
og ætti því líklega aö halda mér
saman um þau. Get þó ekki stilt
mig um aö geta þess, aö Margrét J.
Benedictson hefir aS minni hyggju
spilt kvæði sínu meö lengdinni á
því. Þ’aS er óviöeigandi aö halda
heilan fyririestur í tækifæriskvæö-
um, þar sem “minnin” eru mörg,
eöa halda heljar-langar ræöur.
Hvorttveggja þreytir áheyrendur
og lesendur, og hefir því öfug áhrif
viS þaö, sem til er ætlast. Skritið
hvaö blessuS skáldin mörg og ræSTi-
menn eiga bágt meö aö muna þaö,
aö sá er kosturinn beztur aS vera
stuttorSur við slík tækifæri; segja
partur átt aö fara og fariö i kosn- um mi®jan maí; hafi houT
veriö borgaöir $701,093.59 (s]o
1. AS allar kærurnar gegn hin- og hina þrjá stálsamninga sem
um sakbornu séu fullkomlega sann-
aSar.
2. AS áSur en samningurinn um
byggingu þinghússins var gerður
hafi sviksamlegt samsæri átt sér
staS til þess aS ná í peninga í sam-
bandi viS bygginguna fyrir kosn-
ingasjóð og aö fresta breytingu sem
fyrir fram voru ákveönar þangaS
til eftir aö samningarnir væru gerö-
ir, í því skyni aö ná í stóra upphæS
nefndir voru, hafi hann annaShvort
heimtaö stóra upphæö af handa-
hófi eða hundraðs álag til kosn-
ingasjóðs, sem bæta skyldi viö á-
ætlun Horwoods, og aö vegna slikr-
ar kröfu hafi byggingameistarinn
bætt viö áætlun sina í hverju tilfelli
þeirri upphæö sem tilnefnd var.
14. A8 Mr. Horwood hafi í
fyrstu hlýtt þessari skipun frá Dr.
Simpson samkvæmt fyrirmælum
hundruS og eitt þúsund, níutíu og
þrír dalir, fimtíu og níu cent) um-
fram þaö sem hann átti.
23. MeS því aS'þær upplýsingar
sem vér höfum fyrir oss sannfæra
oss um aS Kelly verði ef til vill um
óákveðinn tíma utan lögsagnarum-
dæmis vors, þá hefir oss komiö sam-
an um aS gefa þessa bráðabirgSar
skýrslu samkvæmt þeim gögnum
sem þegar eru fengin.
24. Alt þetta og 'gögnin meö,
teggjum vér hér fram í dag, 24.
ágúst 1915.
T. C. Mathers1
D. A Macdonald
Hugh John Macdonald.
Nefndarmenn
Or bygð um íslendinga.
Seattle, Wash. 3. sept. 1916.
Herra ritstjóri!
SíSan eg kom aftur hingáö til
Seattle, fyrir nokkrum dögum, hefi
eg veriö aö grúska i íslendingadags
ræöunum og kvæðunum og öörum
ritgerðum, sem út af þeim hafa
fæöst. Rek mig þar á ritstjórnar-
grein eftir þig, sem þú nefnir:
“Sýnilegur árangur,”, og er þaS
orSin vel valin, þá hefi eg oftlega
séö og heyrt tilþrifameiri kvæöi frá
hans hendi. MaSurinn er prýðilega
skáldmæltur. En sem sagt, mér
ferst víst ekki um aö dæma, og þaö
var greinin: Sýnilegur árangur,
sem eg ætlaði aö minnast ofur-
lítið á. •
“Þú segir þaö, Gunna litla, aö
guS hafi skapað þig!” — Þú segir
þaö, ritstjóri góður, aö þaS hafi
verið sýnilegur árangur af vakinni
þjóðernishreyfingu og áhrifum
Guðm. Finnbogasonar aö íslend-
ingadagurinn i Winnipeg var svo
vel sóttur í ár.—Más'kc. — En ekki
væri nú samt óhugsandi aö forvitni
á aö sjá og heyra Kamban, og löng-
un til að sjá hermennina hafi átt
einhvern þátt í aösókninni. En lík-
lega er það sönnun fyrir þinu máli
aS dagurinn var haldinn víSar í ár
en endranær. Og eg skal ekki neita
því aS hreyfing sé vakin, neistar
hafi f'logiö, sem í hafi kviknað og
frækorum hafi verið sáð, sem beri
ávöxt aS einhvefju leyti — alténd
um stund. En þaö sem aðallega
kom þessari hreyfingu af staö var
áreiðanlega greinin hans séra
Björns:: “Hvert stefnir”. — Þor-
steinn Gislason sagöi í skopgrein i
“Sunnanfara” fyrir mörgum árum,
þegar fyrst var talað um aö leggja
járnbraut á íslandi, aö þá töluðu
állir og alt um gufu, jafnvel dauðir
hlutir. Sérstakur skáldaflokkur
reis upp, og kölluöust gufuskáld,
og nýjar bókmentir mynduSust, sem
nefndust gufubókmentir. Þétta var
að visu sagt í kýmni, en þaö sýnir
þó hvernig þaS mál vakti og kom
hreyfingu á hugi manna. En svo
dofnaði þetta alt og hjaSnaSi niöur,
þar til nú síðustu árin aö Jón Þor-
láksson hefir komiö nýrri hrevf-
ingu af staö. Skal hann hafa þökk
fyrir þaö.
Grein séra Bjöms vakti talsverða
hreyfingu. Og hvaöa álit sem eg
annars kann aÖ hafa á henni, verö
eg aö kalla hana þarfa aö þvi leyti
og timabyra. Það tóku svo margir
til máls um hana í ræSu og riti að
mér datt skopgreinin hans Þórsteins
í hug og aö hér kynni aö rísa upp
“Hvert stefnir” bókmentir og skáld.
En svo er eg lika svo dauðans,
dauöans hræddur um að líkt muni
fara hér i þessu efni og meö járn-
brautina heima þá; hreyfingin
hjaöni og áhrifin dofni—og verður
hér þá nokkur Jón Þorláksson til aö
vekja þjóöernishreyfinguna á ný?
Og þó eg sé ekki alveg eins trúaö-
ur og þú á hvaö hreyfingin sé steric,
þá verö eg aö segja aö eg er þér
hjartanlega samþykkur í því, að nú
sé annaShvort aö duga eöa drepast.
Þú ritar svo röggsamlega í þessari
grein þinni um hvaö gera þurfi, svo
aö ekki fari nú öll þjóðemisvakn-
ingin á sökkvandi kaf, aö eg hefi
litlu þar viö aö bæta, sízt þar sem
von er á framhaldi frá þér. —
Hversvegna kom Iþað annars ekki í
næsta bláði á eftir ? Einhver hrevf-
ing er vakin, eg kannast viS þaö,
og sumir ræöumennirnir segja
margt um iþaö efni og eggja lög-
eggjan, líkt og þú, svo sem séra
Friörik Hallgrimsson, Jón frá Sleð-
brjót o.fl. o.fl., en þó bezt allra
Hjálmar E. Bergmann. Mér er
unun aö lesa þaö sem hann ritar,
þegar eg hugsa til þess aö hann er
fæddur og mentaður í þessu landi.
Eg hugsa til að fara frekar út í
þetta mál í annari grein síSar.
Þetta yröi of langt hjá mér, ef eg
gerSi þaö nú.
En ekki get eg samt hætt án þess
aS minnast á þá hörmulegu grein,
sem ritstjóri Heimskringlu ritar 17.
ágúst meS fyrirsögninni: Föður-
landsást. Fyrir eitthvað 13—14
árum ritaöi þáverandi ritstjóri
blaSsins', B. L. Baldwinson grein
um sama efni, sem var svo fáránleg
frá mínu sjónarmiði, aS lengra hélt
eg aS tæpast yrði komist. Eg var
þá nýkominn aö heiman og settist
niður til aS svara henni, en hætti
viS. Fanst eg ekki geta fengiö mig
til þess. Þessi grein séra Magnús-
ar er aS sumu leyti engu betri, nema
síöur sé, fjarstæöumar enn meiri,
en hún er- þó skrambi fjörlega
skrifuS á köflum. En þó eg sé nú
oröinn vanari viS aö heyra og sjá
sitt af hverju sagt um fööurlands-
ást, (þá fer mér þó ekki ósvipaö nú
og þá. Eg ætlaSi sem sé aS svara
þessari grein, en hætti viS, aö svo
stöddu, þegar eg sá í síöasta Lögb.
aö von er á andsvörum gegn henni.
Langar að sjá hvað þau segja fyrst.
Veröa þau andmæli víst komin hér
vestur áöur en þetta birtist, ef þú
þá tekur þaS.
En nú ætla eg aö snúa mér aS
öSru og geta um annaS, sem líka
vakti dálitla hreyfingu, ■ þó hún
væri öðruvísi. ÞáS voru vísuhelm-
ingarnir í Lögbergi, eSa botnleys-
urnar, sem mig minnir að Stephan
G. kallaSi þaö. Eg vildi gjarnan
sjá meira af þeim. Auk þess sem
gaman er aS þeim, þá vekja þessar
botnleysur til umhugsunar, svo
menn fara aö skygnast um í minn-
is-fórum sínum, og finna þá máske
eitthvaö, sem þeir mundu ekki eftir
að þeir áttu til, og sjaldan :eöa aldrei
var notaS. AS iþví leiti er þaö
sannleikur, sem Jón Jóhannsson,
kunningi minn hér, sagSi um þær:
Skáldmæringa skylduliö
skygnist eftir hana;
svo aö megi verpa viö
vísuhelmingana.
Líklega hefir hann sjálfur fundiS
hanann, því eggið sem hann sendi
var eitthvert bezta eggiö, sem orpiö
var viS þessa: “Þegar sættum unir
öld” o.s.frv. Þiessir helmingar eru
ágætir til að rifja upp fyrir manni
gömul og góö islenzk orS, sem ekki
eru alment notuð i daglegu tali, og
til að æfa sig á rími. Eg get' sagt
þaö af eigin reynslu. Eg var aS
glíma viö suma þeirra, en datt oft-
ast. Kann ekki brögöin, því miður.
Botnarnir voru líka sumir hreinasta
fyrirtak, t.d. viö þenna vísupart:
“Sútum þrútin auðgrund er”o.s.frv.
Og af einum lærði eg orS, sem eg
mundi ekki til aS eg heföi heyrt eða
séS fyrri. >— Jæja, 'þetta er nú víst
orðið nóg.
Hafi Jakoib Briem þökk fyrir þaS
sem hann segir um “Sólskin”.
Hann hittir þar naglann á höfuöiS
og tekur fram þaS sem hefir
hneykslaS mig og fleiri. Engiri
meining í aö fulloröiö fólk sé aö
skrifa þessi uppgerðar bréf fyrir
krakkana. Annars finst mér sumt
of strenmbiö og óaðgengilegt fyrir
börn í því litla blaöi, sem aö öðru
leyti' var vel hugsaö af þér aö
stofna.
Þori :ekki aö hafa þetta lengra.
Sigurður Magnússon.
Nýjustu fréttir segja, að gröf
Krists sé fundin, skamt frá bænum
Jerúsalem.
Laust frá bænum lífsins bönd
lét hinn græni pálmi,
þangað mæna mannsins önd
mun í bæn og sálmi.
Hjartaö svona hermir mér
um helga soninn mannsins,
gröfin honum grafin er
í garöi vonar landsins.
Verði menn á vafa slóð
þeir velja’ úr tvennu’ ’iö megra,
hans var kenning holl og góö,
hver veit ’ienni fegra.
J..G..G.
/