Lögberg - 05.10.1916, Blaðsíða 1

Peerless Bakeries
Heildsöluverzlun
Búa til beztu tegundir af sætabrauði. Ekkert sparað
til að hafa það sem ljúffengast. Giftingar kökur búnar
Og prýddsr sérstaklega vel af manni sem er meistari íþeirri
ðn. Kringlur og tvíbökur einnig til sölu. Pantanir frá
verzlunarmönnum út um landið fljótt afgreiddar.
C. HJALMARSON, Eigandi,
1156-8 lng;ersoll 8t. - Tals. G. 4140
g.
W/NN/PíC'S Prbmhr IaumdR*
55-59 Pearl St.
Tais. Garry 3885
Forseti, R. J. BARKER
Ráðsmaður, S. D. BROWN
29. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FfMTUDAGINN 5. OKTÓBER. 1916
NÚMER 40
Tveir fyrverandi ráðherrar kosnir.
Hannes Hafstein.
Sigitrður Eggerz.
Landskosningar á Islandi.
Hannes Hafstein langhæstur.
Þóríjur Sveinsson sendi Log-
bergi póstspjald meö úrslitum
landskosninganna og eru jiessir
kosnir:
Hannes Hafstein . . . . 1852 atkv.
Guðjón Guölaugsson . . 1584 —
Guöm. Björnson landl. 1446 —
Siguröur Eggerz . . . . 1319 —
Sigurður Jónsson á Felli 1241 —
Hjörtur Snorrason .. 1164 —
Varamenn Sigurjón Friðjónsson
(1237 atkv.).
Briet Bjarnhéöinsdóttir (T214)
atkv.J.
Jón Einarsson í Hemru (1093
atkv.). AJlir heimastjórnarmenn.
Þetta sýnir þaö að Hannes Haf-
stein er enn þá sá sem þjóðin trúir
bezt. Vafalaust er taliö að Heima-
stjómarmenn muni komast að aftur
viö héraðskosningamar í haust og
er Hannes Hafstein þá sjálfkjör-
inn ráðherra i þriðja sinn, ef hann
i tekur því. .
I 4
j Atkvæðisfjöldi listanna er þann-
*g:
z A-listi .. . . 1950
B-listi .. .. 1339
C-listi .. .. 398
D-listi . . . . 1290
E.-listi .. .. 419
F-listi .... 435
Frá Islandi.
Síðastliðinn föstudag kviknaði
eldur í íbúðarhúsinu að Ketilvöll-
um í Laugardal, og brann það til
kaldra kola. Afspymurok var á,
og hyggja menn að kviknað hafi út
frá ofnpípu. Áfast við íbúðar-
húsið, sem var lítið, var skemma,
og brann hún og. En það tókst að
verja iheyhlöðu, sem þar er skamt
frá. Öllum innanstokksmunum var
bjargað. Húsi'ð var vátrygt í vá-
tryggingarfélagi sveitabæja.
Svo sem kunnugt er, er Stóra-
Norræna félagið að láta reisa tvær
löftskeytastöðvar á Færeyjum.
Fregn kemur nú um það, að bygg-
ingarnar séu nú tilbúnar ag að
Marconifélagið hafi lofað vélunum
í þessuin mánuði. Stöðvar þessar
verða afllitlar og að eins ætlaðar til
sambands milli tveggja eyja og
jafnframt fyrir skip í hafi. En að
öðru leyti er litið gagn að stöðvum
þessum.
Eftir tillögum byggingarnefnd-
arinnar hefir bæjarstjómin ákveð-
ið, að gera sem fyrst gangskör að
því, að tryggja bænum nægt bygg-
ingarefni i framtíðinni, sérstaklega
sand og möl. Var bæjarverkfræð-
ingnum falið að rannsaka málið,
hvar bezt sé að ná í sand og möl, og
gera sem állra fyrst tillögur sínar
til bæjarstjórnarinnar í samráði við
borgarstjóra. — Þessi hyggilega
ráðstöfun bæjarstjórnarinnar mun
vekja gleði í bænum. Þó ekki hafi
enn orðið tilfinnanlegur skortur á
sandi og möl til húsabygginga, J>á
er J>að fyrirsjáanlegt, að ef ekkert
er gert til þess að tryggja bænum
nægilegar byrgðir af ]>essu efni, |>á
verður erfitt fyrir menn, að reisa
steinsteypuihús i framtíðinni. En
bæjarstjórnin þarf um fram alt að
gera mönnum sem auðveldast að
koma upp byggingum. Húsnæðis-
leysið er orðið afskaplegt.
Svo sem kunnugt er á að reisa
byggingu fyrir listasafn Einars
Jónssonar hér t nánd við Skóla-
vörðuna. Alþingi hið síðasta veitti
fé til þessa, en bærinn lætur lóðina
í td. — Á bæjarstjórnarfundi i
fyrrakveJd var ákveðið hvar reisa
skuli húsið. Verður lóðin rétt-
hyrndur ferhyrningur, 50 mtr. með-
fram framlcngingu Frakkastigs og
70 mtr. til suðausturs frá stígnum,
en norðurtakmörkin 75 mtr. frá
Skólavörðunni og standi aðalhúsið
7 mtr. þar fyrir sunnan. Áð lik-
indum verður bráðlega bvrjað að
undirbúa bygginguna.
Stríðið.
Þar hefir lítið gerst er nokkrum
verulegum breytingum valdi síðan
seinasta blað kom út. Orustur hafa
verið háðar viðsvegar, sérstaklega
að vestan, og mannfall afarmiklð
af báðum.
Bandamenn vinna smátt og smátt
bæði að austan og vestan og virð-
ast fréttir benda á að þeim verði
eftir því sýnilegri sigur sem lengra
líður á.
Grikkir eru enn ekki komnir í
striðið, en þjóðin krefst þess enn
sem fyr; hvað sem verður.
♦«»-------
Kona fyrirfer sér.
Kona sem Augustine Lehman
hét, 57 ára að aldri hvarf frá heim-
ili sínu hér í bænum fyrra sunnu-
dag. Hún hafði verið geðveikluð
út úr vonbrigðum í sambandi við
mann er hún unni. Föt hennar
fundust á árbakkanum, og var miði
með þeim sem hún hafði skrifað á
og látið í rjómaflösku. Bað hún
þar alla menn að vægja sér í dóm-
um og fyrirgefa sér þótt hún gripi
til þessara ráða að stytta sér stund-
ir. Óskaði hún þess að eignir sín-
ar yrðu seldar og féð gefið fátæk-
um. , Hún var vel efnuð.
Tuttugu og fimm miljónir á ári.
eru 11 ú borgaðar ekkjum og áhang-
endum hermanna þeirra sem i
stríðinu eru. Auk ]>ess eru $1,000,-
000 borgaöir á mánuði úr þjóð-
ræknissjóðnum eða alls $37,000,000
á ári og þetta fer stöðugt vaxandi.
Alt ]>etta er fyrir utan stríðskostn-
aðinn sem er $1,000,000 á dag.
Walter Scott veikur.
Walter Scott forsætisráðherra i
Saskatchewan he.fir verið veikur
að undanförnu. Hann lá í lungna-
bólgu fyrir nokkrum árum og hefir
aldrei orðið hraustur síðan. Hann
lagði af stað suður til California
sér til heilsuibótar 28. september.
Vatnsleiðslan frá Grunnavatni.
Rannsókn hefir staðið yfir um
tima í sambandi við vatnsleiðslu-
pipumar frá Grunnavatni í Winni-
peg. Þær höfðu sprungið og
töldu sumir ]>að óvandvirkni að
kenna, en aðrir héldu fram að það
væri ekki. Nú hefir fengist sönn-
un fyrir ]>ví samkvæmt framburði
sérfræðinga að verkið var bæði
óhyggilega undirbúið og sviksam-
lega af hendi leyst. Þetta glappa-
skot kostar bæinn tugi ]>úsunda og
er það einn aúka böggullinn sem
fólkið verður að pinast undir í
harðærinu.
Búnaðarskólarann-
sóknin.
Það kom í ljós fvrra miðviku-
dag að gamla stjórnin hafði borgað
Cárter og félagi hans $11.64 fyrir
fetið i s'kurði, þar sem sérfræðing-
ur sór að ek'ki hefði kostað yfir
$5.00. .Með öðrum orðum meira en
tvöfalt verð.
Aflstöð skólans er virt á $84,-
932.51 ; er þaö hæsta v<erð eftir
mati sérfróðra manna, en fyrir hann
var Carter og félagi hans borgað
$116,359.01, eða nálega $32,000.00
of hátt. Heilmiklu af stáli hafði
veriö skilað aftur til “Vulcán”
járrrfélagsins, en stjórnin hafði
samt borgað fyrir það og pening-
unum ekki skilað til baka.
Þegar nánar var rannsakað með
skurðinn og rennurnar fanst það að
$87,181 hafði verið borgað fyrir
það eða um $50,000 of mikið; þeg-
ar það er lagt við yfirborgun fyrir
aflstöðina, þá hefir verið yfirborg-
að að minsta kosti $80,000 aðeins
fyrir þetta tvent.
John McRea, sérfræðingur í
byggingnm bar það að fetið hefði
verið fullhátt borgað með $5.00 í
§taðinn fyrir $11.61, og fyrir bæ-
inn hefði }>að aðeins kostað $1,25.
Maður að nafni Robert Wilson,
sem unnið hefir að samskonar verki
í 30 ár, bar það að hann gæti graf-
ið skurðinn og lagt til efnið og alt
fyrir $1.50 og ef hann fengi $2.00
á fetið, þá væri hann að stórgræða.
Annar maður sem unnið hafði einn-
ig við sömu vinnu sagði að verðið
fyrir fetið gæti ekki farið yfir
$2.00 til $2.50. Sá heitir John
Polmer.
James McDiramaid kom fram
sem vitni og bar það að hann hefði
boðist til að gera ákveðið verk
fbyggja stjórnarbyggingu skólans)
•fyrir $238,500.00, en fyrir þessa
söniu byggingu voru borgaðir
$256,000 eða $16,500 of hátt.
Á móti hernaði.
Vilfrid Laurier flutti snjalla
ræðu 27. sept. í Montreal. Kvaðst
hann vera hræddur um að hernað-
arandi og hernaðarútbúnaður
mundi aukast i Englandi eftir
stríðið og lýsti því yfir að ef stjórn-
in þar kæmi fram með hernaðar-
stefnu og tæki Canada með, þá ætl-
aði hann sér að berjast á móti því
af alefli.
“Eg er eindregið á móti hernaði”
sagði hann, “alveg eins og frjáls-
lyndi flokkurinn á Frakklandi, sem
nú berst fvrir tilveru og sjálfstæði
Frakklands. Það eru til menn sem
vilja draga oss inn i hernaðarstefnu
þegar stríðinu er lokið, en á móti
því skal eg berjast framvegis eins
°g eg hefi gert hingað til. Það er
ekki fyrir hemaðarstefnu sem
framsóknarflokkurinn i Canada
beitir sér. Vér búumst við að eftir
stríðið verði stórfeldar breytingar,
en vér ætlum að vinna að því að
breytingarnar verði þjóðinni til
he'lla, i samræmi við sanna sið-
menningu, til fjárhagslegra og fé-
lagslegra og andlegra framfara fyr-
ir þetta vort land og þessa vora
þjóð og til þess að bæta kjör verka-
lýdSsins og hefja hann í sannri
menningu.”
--------------- Civj
$23.00 fyrir hverja $2.00;
$7751.00 fyrir $674.00.
Frá þvi \ ar skýrt á öðrum stað í
blaðinu að Carter félaginu hafi
verið borgaðir $11.64 fyrir fetið í
s'kurðinum við búnaðarskólann, en
hægt sé að gera það fyrir $2.00 með
góðum hagnaði. Nú hefir það ver-
ið sannað fyrir réttinum að ]>etta
er rangt; það eru ekki $11.64 fyrir
hverja $2.00 heldur $23.00 fyrir
hverja $2.00. Reikningarnir báru
það með sér að félaginu hafði verið
borgað fvrir 600 fet og með þvi að
það væri' rétt voru það $11.64 ;l
fetið, en svo var skurðurinn eða
rennurnar mældar og voru þá að-
eins 337 fet. Þannig verður fetið
um $23 eða öll upphæðin $7751 i
staðinn fyrir að hún hefði átt að
vera $674, ef sanngjarnt verð hefði
verið borgað. Það er svo aö segja
tólffalt verð. Vel er farið með fé
fól'ksins.
|?rjú börn brenna til bana.
28. september brann l>ær ]>rjár
milur frá Parkside í Saskatchewan
til kald'ra kola. Bjuggu þar hjón
er hétu Odegard með sex börn.
Hjónin konmst af við illan leik
með ]>rjú börnin, en ]>rjú brunnu til
bana. Enginn veit um orsök elds-
ins.
Kristinn Stefánsson.
Allir íslendingar kannast við
Kristinn Stefánsson: nafni hans
fylgir einhver ]>íðleiki þegar það
er nefnt.
Vér þektum Kristinn ekki mikið,
en að þvi er oss fanst var honum
svo 'vel og ré*tt lýst í ræðu þeirri
er séra Friðrik J. Bergmann flutti
við jarðarför hans, að vér báðum
hann um hana og varð hann góð-
fúslega við þeirri bón. Þar er bet-
ur frá sagt en vér hefðutn getað
gert, og látum vér það því nægja,
því annað yrði að eins endurtekn-
ing með mismunandi orðum.
Séra Rögnvaldur Pétursson gaf
oss auk þess fáeinar tipplýsingar og
þar á meðal þær að verið sé að
prenta Ijóð Kristins sál. og komi
þau út bráðlega. Hér verður þvi
ekki talað um skáldskap hans, sem
annars hefði verið sjálfsagt; ]>að
verður látið biða þangað til bókin
kemur út.
Kristinn Stefánsson var fæddur
í júlímánuði 1856 að Egilsá í Norð-
urárd&l í Skagafirði. Foreldrar
lians voru þau Stefán læknir
Tómasson og Vigdís Magnúsdóttir
kona ltans. Er móðurætt hans sú
sama og Sigtryggs Jónas'sonar, B.
L. Baldwinsonar og Friðbjamar
Steinssonar.
Kristinn sál. ólst upp hjá móður
sinni þangað til hann var 12 ára,
en föður sinn misti hann þegar
hann var 8 ára. Tólf ára fluttist
hann að Akureyri og dvaldi þar
utn fimnt ára skeið. Kont vestur
til Ameríku árið 1873, þá santferða
þeim B. L. Baldwinsyni og Sigurði
J. Johannssyni. Settist hann fyrst
að í Gntario og var þar í 8 ár, en
árið 1881 flutti hann til Winnipeg
og dvaldi þar til dauðadags.
Árið 1884 kvæntist Kristinn
Guðrúnu Jónsdóttur Árnasonar frá
Tjömesi í Þingeyjarsýslu; voru
þau Guðrún og séra Árni Jónsson
á Skútustöðum systkinabörn. Árið
1909 var þeim hjónum lialdið veg-
legt silfurbrúðkaup.
Kristinn sál. veiktist í aprilmán-
uði af æðakölkun og hjartveiki og
jézt af heilablóðfalli 30. september.
Jarðaríor'hans tór trám á föstu-
daginn frá Únítárakirkjunni að við-
stöddum fjölda manns og voru
ræður fluttar af ]>eim séra Rögn-
valdi Péturs'syni og séra Fr. J.
Bergman.
Kvæðabók kom út eftir Kristinn
árið 1900; he’tir bókin ‘Vestanhafs’
og er gefin út í Reykjavík af Jóni
Ólafssyni. Úrval af öllum ljóðum
Kristins eru nú i prentun, eins og
fvr var getið.
Kristinn var einn af útgefendum
tímaritsins “öldin” og í útgáfu
félags Heimskringlu fyr meir. —
Hann hefir ort mjög fögur kvæði í
svo að segja öll blöð, sem út hafa
verið gefin hér vestra.
Ljóð hans verða ekki dæmd hér
í blaðinu fyr en þau koma út, en
þess' verðum vér að geta að þíðum
íslenzkum blæ andar frá því sem
hann yrkir. hvar sem því verður
komið við.
Kristinn féll frá of snemma;
honum var alt af að fara fram sem
skáldi. Það kvæðið sem hanh orti
síðast var altaf bezt.
Við jarðarför Kr. Stefánssonar
Hugum-ljúf þín ljóða sál
lék á braga gýgju,
þitt var fagurt móðurmál
mælt af hjarta hlýju.
G. J. Goodntundson.
Gullfoss í New York
Einhver hefir verið svo hugul-
samur að senda Lögbergi eintak
af blaðinu “Evening Repository”
frá New Yörk, sem út kom 29.
september. Þar er mynd af Gull-
fossi og ágætis mynd af Sigurði
Péturssyni skipstjóra. Greinarkorn
fylgir myndunum með fyrirsögn-
inni: “Fyrsta skip frá íslandi í
jooo ár kemur til New York”.
Greinin er þannig: “Með íslenzka
flagginu í fulla stöng skauzt skrið-
hraður bátur og sterklegur inn á
höfnina í New York fyrir fátim
dögum, og lagðist við 8. bryggju.
Þétta var fyrsta ferð fyrsta skips
flota þesS, sem bygður hefir verið
til þess' að ganga á milli íslands og
Bandaríkjanna. Þar hafa engar
samgöngur verið á milli síðan Leif-
ur heppni sonur Eiriks rauða lenti
vfð Þprskhöfða hér um bil árið
1000. Á skipinu sem Gullfoss
heitir voru “hreinir” íslendingar.
Þessi litla þjóð—íslendingar—
eiga að baki sér sögu allskonar
hörmunga og harðinda. Þetta
land sem er norður undir heims-
skauti hefir fóstrað þjóð þótt fá-
menn sé, sem með dæmafárrt
hreysti hefir unnið sigur og sjálf-
stæði. Og koma þessa skips er í
sambandi við þann sigur.
Þegar Sigurðtir Pétursson skip-
stjóri var spurður frétta sagði hann
að á íslandi væri almenn vellíðan
og væri það mest stríðinu að þakka.
Hann sagði að þar væru verkföll
eins og hér hjá oss. Til dæmis
hefðu allir sjómenn þar gert verk-
fall nýlega og hefði það verið land-
inu $1,000,000 skaði.
Skipstjóri sagði að annað skip
islenzka flotans mundi koma til
New York í byrjun næsta mánaðar.
Bjargráð.
Heilbrigðisráðið í Winnipeg er í
undirbúningi með varnargögn gegn
útbreiðslu berklaveiki. Það er
$ýnt í skýrslum bæjarins að 160
manns hafa dáið af tæringu í bæn-
um árið 1915 og mörg hundruð
veikir af þeim sjú'kdómi.
Alilar kirkjur, leikhús og önnur
félög verða beðin að gera sitt til
þess að leggja Iið í þessari baráttu.
Prestar verða beðnir að leyfa mönn-
um að flytja ræður um þesa veiki,
vamir við henni og lækningu og
leikihús verða læðin að sýna ýmsar
myndir fræðandi eftis fysissögn
heilbrigðisráðsins.
Vinnufólksekla.
Til vandræða horfir i Vestur-
fylkjunum sökum skorts á mönnum
til þess að vinna að þreskingu. Er
ómögulegt að reikna út hvílíku
tjóni það getur valdið ef hveiti
fæst ekki ]>reskt og verður undir
snjó.
Mikil tíðindi og góð.
Alt virðist benda í þá áttina
heima á íslandi, að innan skamms,
verði farið að opna þar verulegar
málmnámur.
Eg hefi oft áðtir vakið máls á
þvi í blöðunum, bæði austan hafs
og vestan, aö ísland myndi vera
auðugt af allskonar málmum, bæði
gulli, silfri, kojxir og ýmsum fleiri
málmtegundum. Og eg hefi ekki
af ástæðulausu, né út í bláinn,
haldið þessu fram.
Auk ]>ess, sem eg sjálfur hefi
rannsakað efnafræðislega ýmsar
tegimdir af íslenzkum sandi og
steinum að heiman; sem allir hafa
reynst mæta vel og sum sýnis-
hornin jafnvel ágætlega að því er
gull snertir; hafa ýmsir efnafræð-
ingar erlendis, bæði frá Bretlandi,
Þýzkalandi og Danmörku, einnig
orðið til þess að ferðast til íslands
i því skyni að afla sér upplýsinga
um landið og taka með sér málm-
gteina frá þeim héruðum landsins,
er þeir hafa álitið að málma væri
helzt að finna i. Flestir ]>essara
nianna. hafa komist að ]>eirri nið-
urstöðu, að á íslandi mundi vera
“um auðugan garð að gresja” að
því er málma snerti. En þrátt
fyrir ]>etta, hefir þó aldrei verið
gerð bein gangskör að því að rann-
saka ís'land, til að komast eftir,
hversu mikið af málmum, kunni
að vera fólgið ]>ar i jörðu. — Það
er fé og þekking, sem hér þarf að
koma til. En fram á vora daga,
hefir landsmenn skort þetta hvort-
tveggja mjög tilfinnanlega.
En nú sé eg, að fvrir alvöru er
að rakna fram úr málmnámu rekstri
Íslendinga og um leið að birta yfir
landi og lýð.
Norðmannablaðið: “Norröna”.
sem út er gefið hér í Winnipeg.
birti nýlega merkilega grein og
þýðingarmikla, um jám- eða öllu
heldur stálsand, sem fundist hefir
nýskeð á Islandi. Greinin er rituð
af M. M. Mjelde, og hefir verið
þýdd á íslenzku af fyrverandi al-
þingismanni, hr. Jóni Jónssyni frá
Sleðbrjót fyrir blaðið Lögberg.
íslenzkt drenglyndi sýnir J. J. með
því, að gefa löndum sínum vestan-
hafs færi á að kynnast sem bezt,
]>essu afarþýðingarmikla framfara-
spori á fósturjörðu vorri, með því
að snara ritgerð þessari á íslenzka
tungu, og það á meistaralega þýð-
ingu.
Önnur ritgerð um sama efni kom
að heiman í morgun. Hún er í
blaðinu “Isafold”, sem út kom 6.
f. m. og er tekin að mestu leyti
eftir Kaupmannahafnar blaðinu:
“Nationaltidende”, sem út kom 17.
ágúst. En það blað tekur fréttina
eftir nors'ku blaði í Kristjaníu sem
heitir: “Tákn tímanna”.
Þessi1 Isafoldarritgerð fjallar
nákvæmlega um sama efni og
Norðmannablaðið í Winnipeg og
íslendingar eru þegar búnir að sjá
í “Lögbergi”.
Báðar sanna ritgerðir þessar, að
ógrynni hafi fundist af jámsandi
í jökulsár-ósunum. Jökulá á upp-
tök sín undir Vatnajökli og rennur
þaðan til Atlantshafsins á norðvest-
ur landinu, eins og mönnum er
kunnugt.
Samkvæmt sýnishornum þeim
sem hr. Lambert, einn af helztu
efnafræðingum Englands, hefir
rannsakað af sandinum úr Jökulá,
er fullur fjórði partur efnisins
járn. og ísafold heldur því fram
að ótæniandi verkefni sé þar til í
ósunum, þar sé um stórkostlega
auðsuppsprettu að tefla. En bezta
sönnunin fyrir því, að þar muni
vera um verulega jámnámu að tala,
er auðvitað það, að heimsfrægt fé-
lag í Lundúnum hefir boðist til að
leggja fram, heila miljón pund
sterling, til þess að opna námuna
til fulls' og framleiða jámið þar á
staðnum. Aðaleigendur félags
þessa era þeir Simpson & Oviatt,
miljónamæringar í hinni miklu
heimsborg. Einu nafni kalla þeir
félag sitt: Simpson & Oýiatt. Steel
Patenters and Metal Syndicate.
Einn af ötulustu og mætustu
sonum tslands, hr. Þórarinn B.
Guðmundsson kaupmaður á Seyð-
isfirði, hefir lagt mikið kapp á að
rannsaka ísland' að því er málma
snertir sérstaklega. Homuu er því
eingöngu að þakka, að þessu hefir
miðað þannig áfram. Fyrir milli-
göngu hans og fyrirhöfn, verður
fyrir alvöra farið að vinna námuna
að ári. Hann hefir fengið einka-
leyfi til 50 ára hjá landsstjóminni,
fyrir að mega framleiða járnið úr
námunni En ekki er þess getið í
ritgerðum blaðanna, með hvaða
kjöram kaupmaðurinn og miljóna-
félagið hafa fengið þennan einka-
rétt.
Það er kunnugra en frá þurfi að
segja, að forfeður vorir höfðu
járngerð á Islandi, bæði i Borgar-
firði og víðar um land. En hitt er
mönnum ekki ljóst. á hvern hátt
þeir framleiddu ]>að úr jörðinni,
né heldur h\-erskonar efnissam-
böndum þeir unnu það úr. En það
eitt er víst að þeir bræddu það og
hreinsuöu. Má meðal annars sjá
á gömlum annálum, að islenzkt járn
var þá algengt á íslandi og úr því
vora smíðaðir ýmsir nauðsynlegir
hlutir. og það langt fram yfir gull-
aldar timabil Islands. En hvernig
sem því víkur við, hvort það er af
náttúrannar völdum, eða að eins af
trassaskap síðari kjmslóða, að hætt
er að framleiða islenzka jámið, þá
er það áreiðanlegt, að það hverfur
úr sögunni, námurnar týnast og is-
lenzka jámið gleymist.
Það er ekki (Mnögulegt, að þessi
jámsandur i ósunum, sem nú er
nýfundinn heima, sé samskonar
efni og víkingarnir forðum fram-
leiddu og smíðuðu úr. Ekkert er
eðlilegra en að svo sé, því úr al-
gengum jámsteini heföi }>eim ekki
getað orðið eins mikið ágengt, af
þeirri einföldu ástæðu að erfiðara
er að vinna jámið úr slíkum stein-
um, heldur en úr sandinum, sem
pinnig er mikið ríkari af jámefni,
enda voru efnafræðisrannsóknir
alls engar til á þeim árum.
Vonandi verður þetta stórkost-
lega fratnfaraspor á íslandi, sem nú
hefir verið stigið; einnig til ]>ess,
að fyrir alvöru verði farið að
rannsaka landíð og leita annara enn
dýrari málma. Gull og silfur er
þar til i fjöllunum, i mikið stærri
stíl en margur nú hyggur. Og sú
kemur tíð að á íslandi verðttr unnið
L
Hraustur drengur fallinn
1
Bjarni Bjamason
tæpra 36 ára gamall.
Bjarni Bjarnason var fæddfir á
Amarstapa í Álftaneshreppi i
Mýrasýslu, sonur Bjama Sigurðs-
sonar (nú að Icelandic River) og
konu hans Margrétar sál. Ólafs-
dóttur, er þar bjuggu um 34 ár.
Systkini hans eru Sigurður og
Ólafur í Winnipeg, Ásgeir að Ice-
landic River, Mrs. Sólveig Þórðar-
son að Stony Hill, Mrs. Salome
Bakkman að Mozart, Sask., Krist-
jana heima á íslandi, dáin, Kristín
Reykjalín, og þrjú era dáin í æsku.
Hann kom til þessa lands með
foreldrum sínum og systkinum um
vorið 1901 og var oftast i Winni-
peg, en dvaldi um tveggja ára tima
í Vaniouver, B.C. Hann gekk i
144 herdeildina í Winnipeg í okt.
1915, °S fór af stað til Englands 25.
maí 1916. Kom til Frakklands i
ágúst og féll þar milli 4. og 7. sept.,
samkvæmt hraðskeyti 21. sept. frá
hiermálastjóminni.
Bjami átti marga kunningja og
vini, sem munu sakna hans. En ]>ó
verður missirinn sárari og minnis-
stæðari skyldfólki og systkinum
hans, og sérstaklega hinum aldur-
hnigna föður sem er 75 ára gamall,
aö missa nú yngsta barnið sitt. —
En mitiningin um karlmensku lifir.
Ó. B.
mikið gull úr jörðu.
Mér er ávalt ljúft að minnast á
framfarimar heima á íslandi og alt
]>að sem landinu má til sældar
verða. Og eg er sannfærður um
það að flestir áæstur-íslendingar
bera hlýjan hug í brjc>sti til ætt-
jarðar sinnar og margir þeirra unna
íslandi einlæglega. Allir viljum
vér íslendingar vera i raun og vera.
Og hvað annað ættum vér að vilja
vera? En um leið og vér köllum
oss íslendinga, verðum vér að vera
heilir og sannir ættjörðu okkar til
handa.
660 Home St., Winnipeg., Man.
30. sept. 1916.
Arnór Arnason.
E. A. Rosen sekur.
Kviðdómurinn í Regina hefir
fundið E. A. Rosen sekan um það
að hafa lofað vitnum fé, ef þau
bæru ekki vitni í máli.
Vegabótafé stolið.
Ranns<>kn byrjaði á fimtudaginn
á vegagerð i fylkinu árið 1914.
Patterson dómari, sem skipaður
var til að rannsaka ]>að mál, lét
kalla fyrir sig fyrsta nrann er John
Probizan heitir cg var eftirlitsmað-
ur vega fyrir Roblinstjómina.
Probizan kvaðst hafa falsað skjöl
hvað eftir annað til þess að taka fé
í kosningasjóð.
Sagöi hann að Dr. Montague
hefði sagt svo fyrir að nógir pen-
ingar skyldu lagðir fram og ekkert
þyrfti að spara. Hafði Probizan
falsað þannig skjólin að hann lét á
skrárnar nöfn manna, sem aldrei
höfðu unnið að vegalxitum, heldur
að kosningum. Undir suma list-
ana skrifaði l\ann án þess að vita
hvort þeir voru réttir eða ekki; frá
$5.00 til $60.00 sagði hann að borg-
aðir hefðu verið hverjum manni.
Talsímagróði.
Allar tekjur Manitobastjórnar-
innar af símum fyrir ágúst mánuð
vom $160,617.36. en öll útgjöld
$ii9.235-50. Þetta er $4i,38i.8(]
gróði.
I níu tnánuði ársins síðan í ncw,
í fyrra hafa allar tekjurnar verið
$1.383.050.05, og af því voru
$362.741.78 ágóði.