Lögberg - 07.06.1917, Blaðsíða 2

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 7. JúNí 1917
Búnaðardeild Saskatchewan stjórnarinnar.
Búpeningur seldur bændum í Saskat-
chewan með vœgum borgunar-
skilmálum.
Samvinnusala búpenings og afurða,
smjörs, ullar, hænsa o.s.frv.
1917.
Samvinnurjómabú í Saskatchewan.
Elzta samvinnu hreyfing meðal bændanna í Saskatchewan til
þess að fá betri markað, er samvinnan við mjólkurafurðir.
Var sú hreyfing byrjuð snemma á seinasta áratug aldarinnar
sem leið, en mjög litlu fékk hún áorkað fyr en eftir fylkiskosning-
amar.
Vöxtur og viðgangur mjólkurbúa í Saskatchewan síðar^ fylkið
var stofnað, hefir þar á móti verið meiri en í nokkru öðru fylki á
nokkrum tilsvarandi tíma.
Mjólkurverzlun í Saskatchewan fyrir 10 árum var í bemsku
og mjög tilkomulítil. Nokkur rjómabú höfðu verið stofnuð áður,
en fyrir ýmsar ástæður höfðu fæst þeirra borið sig fjárhagslega.
Eftirspumin eftir heimatilbúnu smjöri var mjög lítil og jafnvel
fyrir það litla, sem hægt var að selja, fékst svo lágt verð, að tæp-
lega borgaði sig fyrir framleiðenduma. Samt sem áður sáu bænd-
umir í'fylkinu það þá, eins og þeir sjá það nú að kvikfjárrækt
var nauðsynleg til þess að búskapurinn gæti orðið varanleg og
ábatasöm atvinna í framtíðinni, og sökum þess að smjörið var það
eina, sem sumir bændur höfðu til þess að selja fyrir peninga mik-
inn hluta ársins, þá var það alment á tilfinning manna að sú grein
búskaparins ætti að vera styrkt og henni gefinn gaumur.
Mjólkurdeild stofnuð og styrkveitingadeild byrjuð.
Á fyrsta fylkisþingi, sem haldið var vorið 1915 voru samþykt
lög viðvíkjandi mjólkurframleiðslu. í þeim lögum var svo ákveðið
að allmikill styrkur skyldi veittur til mjólkur framleiðslu, en þess
einnig gætt að ekki skyldi verða óráðlégur kostnaður í sambandi
við rjómabússtofnanir eða ostagerðarstofnanir á þeim stöðum, sem
ekki væru til þess fallnir, eða í héruðum, þar sem væru óhentug
til mjólkur framleiðslu. Til þess að koma þessu í framkvæmd var
stofnuð deild í stjómarráðinu, sem þetta mál hafði með höndum;
var sú deild í sambandi við búnaðarstjómina. Til þess að standa
fyrir þessu var kosinn maður, sem W. A. Wilson heitir og hefir
hann gegnt þessari stöðu ávalt síðan. Jafnframt þessu var sú
regla tekin upp að hafa strangt eftirlit með mjólkurframleiðslunni
og veita þeim alla mögulega aðstoð, sem hana lögðu fyrir sig.
Skynsemi þessarar stefnu kom bezt í ljós með þeim afleiðingum,
sem hún hefir haft og síðar verður frá skýrt í þessari grein.
Tilgangur stefnunnar.
Tilgangurinn var sá að örfa samvinnu tilraunir í þá átt að
koma framleiðanda og kaupanda í sem nánast samband og útiloka
þannig fé það, sem millisalar ná í með því að höndla annara manna
vömr; sömuleiðis var það haft í huga að minka kostnað með því
að draga saman verzlunina og framleiðsluna eftir því, sem kring-
umstæður leyfðu; með þessu var bóndanum eða framleiðandanum
gefið tækifæri til þess að fá sem hæst verð fyrir vöru sína, án
þess þó að ofþyngja þeim sem keypti til neyzlu.
Auk þessa aðaltilgangs stefnunnar er rjómabúunum einnig
veittur ríflegur styrkur; þar með talin einstakra manna rjómabú.
Um þau er frekar rætt annarsstaðar.
Upplýsingar og fræðsla.
Eins og hlýtur að vera í öllum ungum löndum, voru margir
bændur í Saskatchewan, sem höfðu mjög takmarkaða þekkingu
í mjólkurframleiðslu; af þeim ástæðum var það mjög nauðsynlegt
að veita þeim fræðslu. Á hverju ári síðan þessi deild var stofnuð,
hafa fundir verið haldnir í ýmsum stöðum fylkisins, til þess að
ræða um mjólkurbú og mjólkurframleiðslu. Og um nokkra vetur
að undanfömu hafa jámbrautarvagnar verið á vissum stöðum
hinna ýmsu járbnrauta með öllum áhöldum og,tækjum til þess að
sýna og kenna mjólkurframleiðslu. Hafa þetta verið nokkurs
konar ferðaskólar, sem mörgum hafa komið að góðu liði. Skrá
sú, sem hér fylgir, sýnir vhersu margir búnaðarfundir hafa verið
haldnir undir stjórn þessarar deildar og hversu margir fulltrúar
hafa sótt þá. petta nær frá þeim tíma, sem fylkið var fyrst
að þau eru orðin seytján á ýmsum stöðum fylkisins, öll undir
st j ómarums j ón.
J?að að koma mörgum rjómabúfum þannig undir eina sameig-
inlega stjóra, verður miklu ódýrara; auk þess hefir það þann kost
í för með sér að það fríar bændur við að verða að hafa hugann
stöðugt á þessu atriði búnaðarins, þegar þeir, ef til vill, hafa nóg
að vera við annað, og nauðsynlegar upplýsingar í ýmsu tilliti eru
þeim erfiðar og kostnaðarsamar. petta hefir einnig þann kost að
þegar ein stjóm er fyrir mörgum stofnunum má kaupa áhöld og
nauðsynjar með miklu lægra verði en ella, þar sem svo mikið er
keypt í einu; og auk verðmunarins sem þannig verður er flutn-
ingsgjald einnig miklu lægra, þegar mikið er flutt í senn. J7etta
nær einnig til smjörsins, flutningur á því í stórum stíl er ódýrari.
pegar mikið er flutt í einu má fara með það þangað sem hæst verð
er gefið fyrir það og flytja það með minstum kostnaði. Samvinnu
andi skapast meðal stjórenenda hinna ýmsu rjómabúa og starfið
verður framkvæmt á sama hátt alstaðar, sem þýðir það að bæði
verður það fullkomnara og ódýrara og það sem mest er í varið:
varan verður öll eins. Bókfærsla fyrir rjómabúin verður líka
meira í einu lagi með þessu móti og því kostnaðarminni.
Aukning samvinnurjómabúa.
Skýrsla sú, sem hér fer á eftir, sýnir starf það, sem samvinnu-
rjómabúin hafa leyst af hendi frá 1907 til 1915
Ár Bændur sem Smjörpund Smjörverð
senda rjóma búin til alls
1907 213 66,246 $ 16,068.96
1908 553 220,282 53,176.61
1909 876 324,404 80,286.10
1910 1,166 462,221 112,275.24
1911 1,596 703,583 168,040.24
1912 1,755 649,958 179,184,28
1913 2,681 850,525 229,405.58
1914 3,625 1,161,230 294,937.47
1915 5,979 2,012,401 558,010.49
1916 9,208 2,538,061 771,092.36
Ár Fundir Fulltrúar
1906 26 416
1907 27 692
1908 45 1,072
1909 45 1,463
1910 —
1911 39 1,208
1912 53 880
1913 36 1,720
1914 95 6,473
1915 86 6,454
1916 91 3,536
Alls 543 23,914
pegar þessar töflur eru athugaðar sést það að tala rjómabú-
anna sem stofnuð hafa verið er ekki lá; hins vegar hefir svo vel
verið hagað til að þau hafa verið stofnuð á hentugum stöðum og
salan frá þeim hefir gengið svo vel að fjölgun viðskiftavina og
aukin framleiðsla af smjöri, sem taflan sýnir, eru á svo háu stigi
að slík þekkjast ekki dæmi í jafn ungu fylki. pess ber einnig að
gæta að ekkert rjómabú hefir verið stofnað undir umsjón stjóm
arinnar í Saskatchewan, sem ekki hafi hepnast eða borgað sig.
»
Kostur við stjórnaraðstoð.
Vöxtur rjómabúa sem orðið hefir, og sérstaklega á fyrstu ár
unum, er að mestu leyti að þakka aðstoð þeirri, sem stjómin ásetti
sér að veita og hversu vel hún hefir staðið við þá stefnu. Vegna
strjálbygðar og gripafæðar hefir orðið að flytja rjómann frá stór-
um svæðum til þess að fá svo mikla umsetningu að framleiðslan
gæti orðið ódýr og flutningur; talsvert af öðrum kostnaði
rjómabúanna, varð stjómin að standast fyrstu árin. Hefði þessi
aðstoð ekki verið veitt, þá hefðu mjög fá rjómabú haft það
af að lifa fyrstu erfiðustu árin, þegar við margt var að stríða og
alt í bemsku. Mjög líklegt er það að ef stjórnin hefði ekki haft
hönd í bagga með þessari grein búnaðarins, þá hefði miklu fleiri
rjómabú verið stofnuð; og í stað þess að nú em þau sterkar og
sitórar stofnanir, þá hefðu þau verið lítil og arðlaus og á völtum
fótum. Sumum þeirra hefði að sjálfsögðu farnast vel, en miklu
fleiri hefðu ef til vill orðið að hætta og þessi grein búnaðarins
þannig hlotið blátt auga hvað eftir annað.
Vetrar smjörgerð.
f nokkur ár fyrir 1906, þegar umsjón samvinnurjómabúanna
komst undir stjórnina í Saskatchewan, hafði lítið eitt verið fengist
við vetrarsmjörgerð. Umsjónarmaður rjómabúanna sá brátt
hversu mikilsvert atriði héry var um að ræða og hversu mikill
gróði þar gat verið fyrir íbúa fylkisins. Sökum þess að stjómin
hafði trú á fylkinu í þessu efni, hefir hún látið sér mjög ant um
vetrarsm j örgerð.
Vetrarsmjörgerð í Saskatchewan var fyrst byrjuð árið 1907
til 1908. pað ár var að eins eitt rjómabú starfandi að vetrinum.
113 bændur fluttu þangað rjóma og alls voru þá búin til 21,558
pund af smjöri og var meðal verð fyrir það rúm 28 cent pundið eða
alls yfir veturinn áður en kostnaur var frá dreginn $6,017.16.
petta þótti svo góður árangur að vetrarsmjörgerð hefir haldist á
hverju ári síðan.
Eftirfarandi skýrsla sýnir í stuttu máli vetrarsmjörghrð í
Saskatchewan á árunum 1907 til 1916.
HEIMSINS BEZTA
MUNNTÓBAK
Kaupmannahafnar
Hefir góðan
keim
Munntóbak sem
endist vel
Hjá öllum tóbakssölum
Vetur Viðskifta- Smjörpund Meðaltal punda
vinir framleidd í hverju rjómabúi
1907—08 113 21,558 21,558
1908—09 182 31,267 10,422
1909—10 358 45,599 11,399
1910—11 456 64,635 16,158
1911—12 761 • 87,357 9,706
J912—13 1,132 112,344 14,043
1913—14 1,677 237,500 29,687
1014—15 2,088 270,336 24.576
1915—16 3,897 489,729 32,629
í þrent rjómanum í öllum rjómabúum, sem stjómin hefir yfirráð
yíir, a þann hátt, sem hér segir: Nr. 1 ágætt, var það rjómi svo
goður sem frekast mátti verða, sætur, hreinn og jafn; Nr. 1, sem
varð að vera alveg hreinn, ósúr og jafn með engri ögn af drafla;
i J?,kan fjómi; gat hann verið súr og nokkuð ójafn, en yfir
hofuð likur alt í gegn.
pað kostar rjómaframleiðandann aukaverk að hafa rjómann
goðan og þess vegria á hann það skilið að fyrir hann fáist hærra
Ver j-íc Yerðlð fyrir nr- 1 ágætt er þremur centum hærra fyrir
pundið a smjörfitunni en af nr. 1, og fyrir nr. 1 er það tveimur
centum hærra á pundið en fyrir nr. 2. petta þýðir það að sá sem
kemur með bezta rjóma fær 5 centum hærra verð fyrir pundið en
hinn, sem kemur með lakastan rjóma. pessi flokkun með þessu
mismunandi verði hefir verið höfð alt árið um kring.
f einstöku tilfellum hefir verið fundið að þessari flokkun af
þeirri ástæðu að erfitt sé að koma með allra beztu rjómategund.
Pessi mótbára hefir þó reynst ástæðulaus og sést það bezt á því að
sumarið 1914 eða þrjá fyrstu mánuðina sem þessi þriggja númera
flokkun var viðhöfð, voru 281,815 pund af smjörfitu eða 28,05%
af 1,004,645 púndum, sem meðtekin voru, sem flokkuðust nr. 1
ágætt. pegar tillit er tekið til þess að þetta var fyrsta árið, sem
þrif-TfDa. flokka aðferðin er höfð, þá er það ágætt, og á sumrin hafa
bændur haft ís eftir það og því betur getað geymt rjómann, hefir
það orðið til þess að miklu hærri hundraðstala hefir komið af nr.
1 ágætt.
Skýrsla sú sem hér fer á eftir sýnir alla pundatölu af
smjörfitu af hverjum flokki fyrir sig frá hinum ýmsu samvinnu-
rjómabúum fyrir 12 mánuðina, sem enduðu 30. október 1915, og
er það miklu betra en næsta ár á undan.
Batnar hagur Skandinava.
Útlitið hefir verið mjög ískyggilegt
í skandinavisku löndunum. Bæði
Þjóðverjar og bandamenn hafa hindr-
að svo siglingar þeirra og flutninga
að til vandræðis hefir horft. En 30.
maí kom skeyti frá Stokkhólmi í Sví-
þjóð til Lundúnaborgar á Englandi,
þar sem frá því var skýrt að þýzka
stjórnin hefið lýst því ýfir að svensk
og norsk skip sem séu nú á brezkum
höfnum hafi fult frelsi að sigla heim
hættulaust eftir 1. júlí. Þetta þýðir
bjartari framtíð fyrir skandinavisku
löndin og v'erður íslenzku skipunum
að líkindum veitt sama frelsi.
“Telegram” sagði þessa frétt 30.
maí.
Rjómabús- Nr. 1 ágætt Nr. 1 Nr. 2
stöðvar pund pund pund
Regina . . . . 87,043.6 362,403.4 29,877.7
Moosomin .... . .. . 36,913.1 62,348.2 196.7
Tantallon .... . .. . 19,055.5 18,500.0 1,232.4
Melfort . . . . 95,116.1 58,784.8 5,729.6
Langenberg . . . .. . 20,000.3 17,106.8 13.7
Wadena . . . 80,686.6 24,167.4 755.7
Lloydminster . ... 107,619.4 78,246.6 4,139.5
Birch Hills . .. .. .. 91,774.9 9,889.9 443.0
Shellbrook . . . ... 51,771.0 7,685.6 420.7
Oxbow ... 52,002.7 6,464.7 176.6
Cudworth .... . . . . 46,838.2 20,290.2 1,098.3
Unity . . . 50,178.4 53,502.1 2,722.9
Melville . . . . 55,266.6 46,901.8 6,647.3
Kerrobert .... . . . . 27,809.5 30,442.6 488.2
Canora .. . 28,422.6 37,833.2 924.1
— Alls . .. . . 850,498.5 834.456.3 54,866.4
Krö£ur sendar Borden.
Fyrra sunnudag flutti séra Horace
Westwood ræðu á móti herskyldu.
Eftir messu v'ar haldinn fundur og
þar samþykt eftirfarandi ályktur og
send Borden.
“Þessi fundur lýsir því yfir að
hann er eindregið á móti herskvldu
manna í Canada samkvæmt skipun
stjórnar, sem enga heimild hefir frá
fólkinu ,um þetta mál; og það stjórn-
ar, sem svo að segja ekkert hefir gert
til þess að hindra fjárdrátt í sambandi
við hervörusölu eða lífsnauðsynjar.
Og vér krefjumst þess að áður en
nokkurt spor sé stigið í þessa átt að
auður fólks sé herskyldaður og fólk-
inu sé leyft að greiða atkvæði um
herskyldu manna”.
I ræðulok fórust séra Westwood
orð á þesas leið: “Þangað til vér
höfum verulega þjóðstjórn; þangað
til fólkið hefir haft tækifæri til þess
að láta í Ijósi skoðun sína með at-
kvæðum; þangað til auður landsins
hefir verið tekinn til herþarfa;
þangað til bannað hefir verið að gera
hungur þjóðarinnar að gróðabrellu,
er það með öllu siðferðislega rangt
að herskylda menn eða reyna til þess
að neyða menn til herþjónustu.”
Séra Westwood sagði að þeir her-
skyldumeðmælendur, sem svívirtu
andstæðinga sína með orðunum:
“Hugleysingjar” eða öðrum smánar-
vrðum ættu að sæta hegningu. .
('Þýtt úr “Telegram”J
Á þessum fundum eru gkýrðar og sýndar fullkomnustu að-
ferðir og beztu áhöld; lýst mismunandi tegundum gripa og sýnt
fram á hagnaðinn við samvinnu í ýmsum efnum. Og þótt hinn
virkilegi árangur þessa starfs verði ekki sýndur í tölum, þá liggur
það í augHjm uppi hvílíka fræðslu bændur fylkisins fá á þenna hátt,
þar sem alls hafa notið hennar um 24.000 manns.
Mjólkurframleiðsla hefir einnig verið rædd á ýmsum öðrum
búnaðarþingum, sem hér em ekki talin. Og auk þessara funda
hafa margir menn verið sendir út meðal bænda til þess að leið
beina þeim í mjólkur framleiðslu á ýmsan hátt; heilmiklu af fræð
andi bæklingum hefir verið útbýtt meðal bænda og yfir höfuð
hefir verið áherzla lögð á það að veita þeim allar mögulegar upp-
lýsingar í þessu efni á hvem þann hátt, er að liði mætti koma.
Af þessu hefir það leitt, að ekki einungis hefir smjör fram-
leiðsla stórum aukist ár frá ári, heldur hefir smjörið orðið betra og
vandaðra, eftir því sem lengur leið.
Aðstoð til samvinnu rjómabúa.
Aðalstefna stjórnarinnar í þessu máli hefir verið sú að
Styrkja samvinnurjómabúin; bæði með því að hjálpa til að stofna
þau og ekki síður í aðstoð til þess að koma vömnni á markað og
fá hátt verð fyrir hana.
Stofnun rjómabúa.
RjðmabússtöSvar
RJómapund
pegar um það er að gera að stofna nýtt rjómabú, hjálpar
stjómin fyrst og fremst til þess að velja staðinn hentugan. Full
komnir uppdrættir af allra beztu rjómabúsbyggingum og áhöldum
eru bændum látnir í té ókeypis. Ráðleggingar sérfróðra manna í _____________ __ _________
véla og áhaldakaupum og vali em gefnar án endurgjalds og áhöldip yfir sex vetrarmánuðina árið 1913.
sett niður eða til þess hjálpað. Auk alls þessa er rjómabúsfélög-
um veitt lán með mjög vægum kjörum, sem nemur virði vélarina
og áhaldanna. öll félög, sem fylgja fyrirmælum þeim, sem sett
eru í mjólkurbúalögunum fá öll þau hlunnindi, sem hér var frá
skýrt.
Stjórnarrjómabú.
Stjórnin hefir alderi bygt né stjómað rjómabúum, en ákvæði
var gart samkvæmt beiðni samvinnurjómabúanna um það áó
stjómin hefði yfirumsjón búanna undir stjóm mjólkurdeildar-
innar. Með samþykki félaganna tekur stjómin að sér umsjón
rjómabúanna að öllu leyti. Hún ræður þá umsjónarmenn og aðra
nauðsynlega hjálp, kaupir alt sem þarf við stofnunina, selur smjör-
ið og innkallar fyrir það, heldur reikninga yfir tekjur og gjöld og
greiðir bændum borgun fyrir rjóma þann er þeir koma með. petta
fyrirkomulag var fyrst byrjað árið 1906; það ár voru rjómabúin
aðeins fjögur og hefir þeim stöðugt fjölgað síðan þangað til 1916
Að vetrarsmjörgerð í Saskatchewan er talin nokkurs virði
sést glögt á þessari skýrslu hvort sem heldur er litið á það hve
margir nota hana eða hitt hversu mikil framleiðslan er. Vöru-
aukningin að vetrinum hefir jafnvel verið meiri en að sumrinu.
Veturinn 1915—16 óx framleiðslan um 95,5% frá því veturinn
áður.
Markaðsþægindi.
Eitt af aðalatriðunum í sambandi við samvinnurjómabúin í
Saskatchewan undir umsjón stjómarinnar hafa verið markaðs-
þægindin og sú góða* sala, sem á rjóma hefir verið. petta hefir
mest verið að þakka hinni nákvæmu flokkun bæði á rjóma og
smjöri. Eftir því sem framleiðslan hefir aukist hefir orðið að
selja meira út úr fylkinu árlega. petta þýðir það að samkepnin
verður meiri og er það því áríðandi að varan sé góð, til þess að
hún geti staðist hvaða samkepni sem er.
Með því að gæði smjörsins fara mjög eftir gæðum og hreinleika
rjómans, þegar hann kemur á rjómabúið var nauðsynlegt að taka
upp þá aðferð að borga fyrir rjómann eftir gæðum. petta er al-
ment kölluð flokkunaraðferð og er hún hvergi á eins háu og full-
komnu stigi í Canada og í Saskatnhewan.
Rjómaflokkun.
Sú regla að kaupa rjóma eftir gæðum og flokka hann var
fyrst byrjuð árið 1912. pað ár var rjóminn flokkaður í tvent, 1.
fíokks og 2. flokks. petta gilti með öll samvinnurjómabúin og var
verðmunurinn á flokkum 2 cent á pundið.
pað ár voru 10 rjómabú undir umsjón stjómarinnar og var
þar veitt móttaka alls 1,761,014 pundum af rjóma. Af þessu vorú
1,420,928 pund eða 80,4% flokkuð nr. 1 og 340,086 pund eða 19,6%
flokkuð nr. 2. \
Næsta ár var sömu reglu fylgt að því er flokkun snerti og þrátt
fyrir það þótt framleiðslan ykist stórkostlega og tvö ný rjómabú
væru stofnuð, þá sást samt glögt að rjóminn var betri en áður og
smjörið auðvitað að sama skapi.
Eftirfarandi skýrsla sýnir tölu punda og hundraðstölu hvers
flokks sem móttaka var veitt á hinum ýmsu samvinnurjómabúum
Rjómap.alls I % af rjöma
Rjómabú Nr. 1. Nr. 2. | Nr. 1. INr.2.
Shellbrook 29,823.4 334.8 30,158.2 I 98.9 1.1
Moosomin 80,973.9 4,108.8 85,082.7 95.2 4.8
Regina 171,201.0 18,899.5 190,100.5 91.2 8.8
Oxbow 42,240.5 7,071.0 49,311.5 | 85.7 14.3
Birch Hills 48,240.1 9,887.1 58,127.2 83.0 17.0
Cudworth 13,513.0 2,753.6 16,466.6 82.1 17.9
Langenburg 32,043.7 10,052.7 42,096.4 76.2 23.8
Melfort 56,232.7 21,028.9 77,261.6 I 73.0 27.0
Tantallon 26,495.5 11,083.1 37,578.6 I 70.6 29.4
Wadena 20,701.2 10,566.7 31,267.9 f 66.3 33.7
Canora 327.9 4,146.9 4,414.8 | 7.4 92.6
Lloydminster j 52,650.3 44,591.3 97,241.6 í 54.2 45.8
Alls 574,443.2 1144,724.4 719,167.6 | 79.9 20.1
Vorið 1914 var fyrirkomulaginu breytt þannig að flokkað var
pessi skýrsla, sem nær yfir rjómabúin í hinum ýmsu pörtum
fylkisins, sýnir hundraðstölu mismunandi flokka, sem hér segir:
Nr. 1 ágætt 48.3%; Nr. 1, 47.9% og Nr. 2, 3.8%. pað er eftir-
tektavert hversu mikið Nr. 2 hefir minkað hlutfallslega árlega
síðan flokkunin byrjaði. Sannleikurinn er sá, að sú regla að borga
fyrir gæði rjómans hefir orðið bezti skóli fyrir bændur eða rjóma-
framleiðendur í fylkinu. Hver einasta ávísan, sem send er fyrir
rjóma, er þegjandi vitnisburður um það, hvemig rjóminn hefir
verið, og hefir þetta komið svo miklu kappi í menn til þess að gera
vel að undmm sætir.
Flokkun á smjöri.
pað að flokka alt útflutt smjör hefir orðið til samskonar
hagnaðar og haft samt konar áhrif og hitt að flokka rjómann:
hefir á þann hátt verið skapaður stöðugur og góður markaður
fyrir smjör frá Saskatchewan. Alt smjör frá samvinnurjómabú-
unum er flutt í kælihús, eins fljótt og því verður við komið, jafn-
ótt og það er búið til. pað sem kemur úr strokknum í hvert skifti
er rannsakað af eftirlitsmanni stjórnarinnar og flokkað eftir
gæðum. Er þeim reglum fylgt við það er hér segir:
Bragð .................. 45
Jafnleiki .............. 25
Litur.................. 15
Söltun.................. 10
Frágangur ............... 5
----100
Á hvem einasta kassa með þessu flokkaða smjöri er skrifað
nafn þess rjómabús, sem smjörið er frá; sömuleiðis dagsetning
og númer. Smjörið í hverjum kassa sem reynist 92% eða hærra
er flokkað Nr. 1 rjómabússmjör Saskatchewan stjórnarinnar, og
um leið og það er þannig merkt fylgir því vottorð umsjónarmanns
stjómarinnar. Flokkun á því smjöri, sem kemur úr strokknum í
hvert skifti er sent smjörgerðarmanninum til þess að hann viti
nákvæmlega hvemig það er; sér hann þá hvar því hefir verið
ábótavant og hefir þannig tækifæri til þess að lagfæra það í næsta
skifti þegar hann býr í strokkinn. pað er eftirtektavert og tal-
andi vottur um hyggindi þessa fyrirkomulags að árið 1914 reynd-
ist alt smjörið frá tveimur af 15 rjómabúum, sem stjómin sá um
Nr. 1, árið 1915 reyndist alt smjörið frá fimm af rjómabúunum
Nr. 1; en frá 14 rjómabúum var yfir 97% af smjörinu Nr. 1.
Árangurinn af smjörflokkuninni 1914 og 1915 er skýrður í
eftirfarandi töflu, þar sem sýnt er hundraðstal af smjöri Nr. 1
og Nr. 2.
1914 1915
Rjómabú Nr. 1 Nr. 2. Nr. 1. Nr. 2.
Tantallon............ 96.50 3.50 100.00
Melfort.............. 89.99 10.01 100.00
Shellbrook............100.00 100.00
Birch HiIIs.......... 99.13 .87 100,00
Moosomin..............100.00 100.00
Regina.............. 97.98 2.02 99.31 .69
Cudworth............. 90.12 9.88 99.11 .89
Lloydminster......... 83.25 16.75 98.93 1.07
Oxbow................ 91.26 9.74 98.65 1.35
Wadena................82.19 17.81 • 98.40 1.60
Unity................ 70.42 30.58 97.61 2.39
Melville............. 88.73 11.27 ' 97.52 2.48
Canora ............... ^ 97.50 2.50
Langenburg........... 49.05 50.95 97.03 2.97
Alt smjör, sem til er búið í samvinnurjómabúunum er markað
af umboðsmanni stjómarinnar og með flokkunarfyrirkomulaginu
er það til stórkostlegs heiðurs fylkisbúum fyrir sakir gæða og
jafnleika. pað er orðið viðurkent að um gæði þess smjörs, sexn
Saskatchewanstjómin láti búa til þurfi ekki að efast. pað er
íkjulaust óhætt að segja að vegna þeirrar miklu viðurkenningar,
sem Saskatchewan smjörið hefir þannig hlotið fást að minsta
kosti tvö cent fyrir pundið fram yfir það, sem annars væri. Með
því að reikna að smjörið væri þannig tveim centum hærra hefir
framleitt smjör í Saskatchewan orðið $50,000.00 meira virði árið
1916, en það hefði annars verið. Með öðrum orðum flokkunar
aðferð stjómarinnar aflaði $50,000.00 á því eina ári í vasa bænd-
anna í Saskatchewan.
öll flokkun og sala smjörsins fer fram undir umsjón stjórn-
arinnar, án þess að það kosti rjómabúin nokkuð. Og þetta er ekki
einungis þannigfneð þau rjómabú, sem stjómin hefir umsjón yfir.
Sama flokkun og markaðshjálp er veitt þeim einstaklingum, sem
rjómabú eiga eða stjórna, ef þeir óska áð færa sér það í nyt. Árið
1916 voru það margir einstaklingar, sem létu stjórinna flokka
fyrir sig smjör og rjóma og útvega markað.
(Framh. á 7. bls.)
Frá Blaine, Wash-
Þessi ungtnenni voru fermd í
Blaine, sunnudaginn 20. maí:
\Valter Sveinbjörnsson
Olga Sveinbjörnsson
Ethel Sveinbjörnsson
Gilbert Sveinbjörnsson
Halldór G. Johnsoh.
Á Point Roberts, Wash., voru þessi
tingmenni fermd 27. þ. m.
Eggert A. Burns
Ernest SigurSsson
Eva Olson
Harry Einarson
Sigrún Johnson
Myrtle Pettit
Mary Pearl Yaucey
Palmyra M. Yaucey
Dora M. Thompson •
Margrét Ludvigson.
Öll þessi ungmenni uppfrædd og
fermd á ensku.
Látin er í Blaine í síbastliönum
mánuði Geirdis Ólafsdóttir, kona
Jóns Ó. Þorbjarnarsonar. Hún var
ættuð undan Eyjafjöllum. Þau hjón
bjuggu lengi í Berjanesi, undir
Austur-Eyjafjöllum. Þaðan fluttu
þau til Vestmannaeyja og bjuggu á
Vilborgarstöðum. Þaöan fluttu þau
til Vesturheims og settust fyrst að í
Selkirk, en seinna fluttust þau hjón
ásamt Skúla syni sínum Vestur aS
hafi; dvöldu þau fvrst í Vancouver,
en •seinna í Blaine.
Þeim hjónum Tóni og Geirdísi varö
margra barna auöið, 6 af þeim eru á
lífi og 17 barnabörn.
Geirdís heitin var góö kona og
örugg, léttlynd og jafnan glöð í anda.
BlessuS veri minning hennar.
Sunnlenzku blöðin eru beSin að
prenta þessa dánarfregn.
Sig. ólafsson.
pakklæti og kvittun.
SíSan viS kvittuSum fyrir gjafir
til okkar í Lögbergi fyrir nokkru síS-
an, hafa okkur veriS afhentar af hr.
Sigfúsi Bergmann peningagjafir frá
þessu fólki: Þorvaldur Sveinson,'
Mrs. Elin ÞiSriksson $2 hvort; Lárus
Albertsson. S. SigurSsson, K. Sig-
urSsson, S. Hannesson, Jón Eiríks-
son, Mrs. G. Eiríksson, Jón Olson,
H. Anderson, Jón Kernested, H.
GuSmundsson, Mrs. Árnason. M.
Hjörleifsson, Bjarni Árnason $1
hvert; Miss Jódís SigurSsson, H.
Hermannsson, M. Hermannsson,
Salynski, Andrés Isfeld, Mrs. Johanna
M., Miss Árnason, Sig. SigurSson,
Miss H. SigurSson 50c hvert; Hall-
dór Gislason, Steve Signatowicy 25c
hvert.
Þessu fólki þökkum viS af öllu
hjarta gjafirnar og biöjum þann aS
launa því þær, sem öll góSverk laun-
ar.
Riverton, 27. maí, 1917.
Jón Pálmason
Stefanía Pálmason.