Lögberg - 14.02.1918, Blaðsíða 6

t
6
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 14. FEBRÚAR 1918
Tvœr stjórnarbyltingar
á Rússlandi.,
Niðurl.
Forsprakkar verkamannaráðs-
ins voru langflestir af erlendum
uppruna, og var leiðtoginn sjálf-
ur útlifaður hrossalæknir, er
Nicholas Tscheidze nefndist,
allra sveita kvikindi, og gat lítt
mælt á rússneska tungu. Annar
kallaðist Nahamkes; talaði hann
þýzlcublending og barst mikið á.
Hinn þriðji meðlimur verka-
mannaráðs þessa, var Alexander
Kerensky.
Samkomulag við foringja
dúmunnar.
Eftir að uppþotin af brauð^
skortinum, fóru að færast í vöxt
í Pétursborg, gaf Protopopoff
setuliði borgarinnar skipun um
að skjóta á lýðinn og þröngva
honum til hlýðni, tókst það að
nokkru um hríð, en eigi leið á
löngu áður en hermennimir
gengu í bandalag við upphlaups-
menn, og tóku fastan eigi að-
eins Protopopoff innanríkisráð-
gjafa, heldur og alt ráðuneytið.
Á bak við þetta alt saman stóðu
foringjar dúmunnar, svo sem
Milyukoff, og forsprakkar verka-
mannaráðsins, hvorir um sig
bersýnilega staðráðnir í því, að
skara eld að sinni köku. Hvers
konar samning þessir tveir aðilj-
ar gerðu á milli sín, er oss eigi
ljóst, en ef marka má af atburð-
um þeim, sem síðar gerðust,
munu foringjar verkamanna-
yáðsins hafa borið hærra hlut í
viðskiftum þeim. En hitt er
víst, að dúmu-foringjarnir vildu
flest til vir.na, til þess að geta
losnað vi^ ábyrgðarlaust ráða-
neyti, tilnefnt af keisara, og
hafa því orðið að flýja á náðir
verkamannaráðsins, svo breyt-
ingunni yrði komið í fram-
kvæmd.
Mikið var af því látið um eitt
skeið, hve ógurlegar blóðsúthell-
ingar hefðu átt sér stað í Pét-
ursborg, meðan á þessu stíma-
braki stóð, en það mun hafa ver-
ið stórkostlega orðum aukið, og
mun sönnu næst að innan við
þúsund manns alls, hafi látið þar
líf sitt.
í eitt skifti voru jarðsett 198
lík; voru kistumar allar reifað-
ar rauðum slæðum — uppreistar
litnum. Annars lauk fyrsta
þætti stjómarbyltingarinnar. á
svo friðsamlegan hátt, að slíkt
mun eindæmi í veraldarsögunni.
Skærurnar urðu svo að segja
einungis í Pétursborg, þjóðin
sjálf — allur almenningur, kunni
þess lítil skil hvað á seiði var, og
tók falli keisaravaldsins, rétt
eins og hinum og þessum hvers-
dagstíðindum.
Fyrst eftir að stjórnarbylt-
ingin varð, hafði dúmu foringj-
unum eigi til hugar komið stofn-
un lýðveldis í Rússlandi, síður en
svo; þeir sem treystu sér til að
ganga lengst, vildu kveðja Mic-
hael stórhertoga til konungs, og
innleiða fastar þingreglur, þeir
vissu margir hverir, og það með j
réttu, að þjóðin var illa upplýst,!
og lítt undir það búin, að taka áj
móti stórum stjórnarfarslegum
endurbótum í einu. En eins og
áður hefir verið bent á, þá höfðu
dúmu-menn gert einhverskonar
leynisamning við verkamanna-
ráðið og þeir höfu af einhverj-
um ástæðum, stigið spor, er þeim
sjálfum var máske ekki, ljóst;
látið undan á einhvem hátt, og
það svo mjög, að verkamanna-
ráðið hafði töglin og hagldimar.
óstjórn í hernum.
Setulið Pétursborgar hafði
meðan á uppþotinu stóð, gengið
í bandalag við upphlaupsmenn.
Og áður en langt um leið, kölluðu
báðir þessir aðiljar fund, til þess
að ráðgast um ástandið, var þá
breytt nafni verkamannaráðsins
með því að hermenn gengu í sam
bandið, og nefndist það nú: Ráð
verkamanna og hermanna.
En foringarnir höfðu þó eigi
breyzt að nokkru; þeir voru Max
imalistar, eins og þeir höfðu áð-
ur verið, og af sömu tegund og
Lenine og Trotzky, þótt Lenine
væri um það leyti í Svisslandi,
en Trotzky í New York. — Báð-
ir héldu þeir heimleiðis hið bráð-
asta, er beir komust á snoðir um
hvað til stóð, og mun hrosslækn-
irinn Nicholas Tscheidze, hafa
gert þeim aðvart, og starfað fyr-
ir flokk þeirra, þar til þeir komu
aftur til Pétursborgar.
Eigi voru þeir fyr til höfuð-
borgarinnar komnir, en þeir tóku
að höfuðsitja Lvoff ráðuneytið.
Auglýsing var fest upp á stræt-
um og gatnamótum í Pétursborg
— stíluð að sögn af Nakames
öðru nafni Stekloff —, þar sem
undirmönnum í hernuúi, var
bannað að sýna foringjum venju
leg virðingateikn, en hver her-
deild eða herdeildarbrot skyldi
út af' fyrir sig, velja nefnd úr
sínum eigin flokki, til þess að á-
kveða hvernig haga skyldi her-
aga. pessi fyrirskipan setti auð-
vitað allan herinn á ringulreið;
og gjörðist það þá all-títt að und
irmenn, skutu foringja sína, þótt
lítið bæri á milli.
Lvoff ráðuneytið mótmælti
fafarlaust þessum aðförum, og
hermálaráðgjafinn Gutchkoff*
þverneitaði að flytja hermönnum
á vígstöðvunum auglýsinguna
og Milyukoff fylgdi honum ein-
dregið a$ málum Við það mögn-
uðust óspektimar á strætum
Pétursborgar, og hermálaráð-
gj afinn neyddist til að leggja
niður völd. Á bak við alt þetta
stóð her- og verkamannaráðið.
Kernensky felst á að slaka á
taumunum við herinn.
f byrjun marsmánaðar, lítur
út fyrir að Kemensky hafi verið
hvorttveggja í senn, meðlimur í
verkamannaráðinu og einnig for
ingi þess flokks í dúmunni.
Hann var því næst gerður að
dómsmálaráðgjafa í Lvoff ráðu-
neytinu, og þegar Gutchkoff
sagði af sér, hlaut Kémensky
hermálaráðherra embættið, og
lét hann þá tafarlaust kunngera
hermönnum sínum á hínum
ýmsu stöðvum, fyrirskipan þá er
fest hafði verið upp og auglýst
í höfuðborginni, er getið hefir
verið um hér að framan. Rúss-
neski herinn átti að verða und-
anþeginn öllum hinum almennu
reglum, er í gildi höfðu verið;
mannvirðingar, er fylgt höfðu
embættum í hemum áttu að
hverfa, en allir hermenn að
verða jafningjar. óþarfi er að
fara mörgum orðum um það, hve
dæmalaust grunnhygnislegt
þetta tiltæki var; leið og eigi á
löngu, fyr en afleiðingamar
komu í ljós og þær alvarlegar.
Herinn glataði á svipstundu
sjálfvirðingunni og hlýðninni,
sem samfara er aganum. Frjáls-
lyndi í þjóðstjóm og lagasetning
er heilnæmt og göfgandi, þar sem
því verður viðkomíð; en alveg
hið gagnstæða gildir um her;
þar er strangur agi og takmarka
laus hlýðni fyrir öllu — alt ann-
að er hreinasta óvit. pjóðher, er
stofnaður með vilja meiri hluta
þjóðarinnar, með að eins eitt fyr-
ir augum — vamarmarkmið
þjóðarinnar. Og á stríðs-
tíma verður, ef vel á að fara
að ríkja í hernum óskift hlýðni
og traust ti’%foringjanna, sem i
raun og veru eru ekkert annao
en fulltrúar þjóðarviljans. Stare-
svið herforingjans, stendur í
réttu hlutfalli við verkahring
skipstjórans, sem er ábyrgðar
fullur fyrir siglingu skips síns
og áhafnar í manndrápsveðri.
petta hefir að minsta kosti
verið sumum í Lvoff ráðuneyt-
inu ljóst, þótt þeir á hinn bóginn
væru eigi nógu miklir menn til
þess að fylgja því fram. —
Herfræðingar annara þjóða, er
fylgdust greinilega með atburð-
uju. þessum í Rússlandi, sáu und-
ir eins hvért stefndi og gáfu leið
beiningar þegar í síað, en hinir
nýju stjómvitringar þóttust góð
ir fyrir sinn hatt, og álitu sjálfa
sig hina einu sönnu hermála-
spekinga.
•Jafnaðarmenn gegn formlegri
stjómarbyltingu.
, Pað sem nú er komið á daginn,
en áður var mörgum hulið, er það
að verkamannaráðið og þar af
leiðandi Kemensky sjálfur, var
í raun og veru aldrei sambands-
þjóða megm í stríðinu, nema á
yfirborðinu, og lét sig jafnvel
furðu litlu skifta innrás pjóð-
iverja í landið.
Kjörorð verkamannaráðsins
var ávalt sama flónskan, að stríð
þetta væri að eins á milli avð-
valds og alþýðu, og hinir algengu
hermenn reyndu að telja sjálfum
sér og öðrum trú um,að yfirmenn
hersins tilheyrðu auðmanna s+ótt
inni, og þess vegna væri sjálf-
sagt að vera á móti þeim, enda
voru þá foringjar skotnir niður
hrönnum saman.
Jafnaðarmenn byltingin var
jafnt og þétt að kreppa að hinni
farmlegu stjómarbylting, þrátt
fyrir stöðug mótmæli frá Lvoff
ráðuneytinu, sem óðum _var að
missa máttinn og sökkva. Ástand
dúmunnar var dæmalaust hjá-
kátlegt, keisarinn leysti þingið
upp að nafninu, rétt áður en
hann veltist úr völdum, og síðan
hefir þingið (dúman) eiginlega
ekki verið til. — Ekkert nema
daufur skuggi í endurminningu
þjóðarinnar.
Kemensky hélt áfram að
fylgja báðum málspörtum, dúmu
foringjunum og verkamannaráð-
inu, en þó mun sönnu nær að Hið
hið síðarnefnda, hafi haft hann
alveg á valdi sínu.
Skömmu eftir að hann tók við
hermálaráðgjafa embættinu sló
hann mjög um sig með stórum
orðum og reyndi að stæla Bis-
mark í ýmsu háttemi; örstutt-
um tírna síðar fékk hann jrfir-
ráðgjafastöðuna, og lýsti hann
þá yfir því, að fyrst um sinn yrði
landinu stjórnað með “blóði og
stáli”. — Vann hann og um það
leyti með her sínum, all-mikið á
í Galizíu; en eigi leið á löngu þar
til annað hljóð kom í strokkinn.
Nefndar-fyrirkomulagið, sem
hann sjálfur hafði fallist á að
gilda skyldi í hemum, í stað hinn
ar almennu reglu, kom honum
greinilega í koll; — undirmönn-
unum, fanst það ríða í beinan
bága við alt lýðstjóraar-fyrir-
komulag, að hlýðnast skipunum
auðvaldsins — yfirforingjanna
— og þess vegna samþykti her-
inn við atkvæðagreiðslu, að
hætta að berjast, en í þess stað
draga sig til baka. Og þar með
var virðingu hins rússneska hers
glatað í augum alls heims. Sjálf-
sagt hafa dúmu-foringamir og
Kemensky séð sig um hönd síð-
ar iðra fljótfæmi sinnar og
fávísi, en þá var alt um seinan.
Afstaða fólksins.
Eins og hér er konið sögunni
höfum vér fátt eitt haft að segja
um fólkið — hina rússnesku þjóð
En sannleikurinn er sá, að í at-
burðum þeim, er vér höfum leit-
ast við að skýra frá, hér að fram-
an; tók allur almenningur lítinn
sem engan þátt. Fólkið tók því
er að höndum hafði borið, rétt
eins og daglegum veðurbrigðum.
— í stórblöðum veraldarinnar
sáum vér talað um Rússland, sem
frfálst, voldugt lýðveldi, er hefði
varpað af sér þrældómsviðjum
^ceisaradæmis og einokunar svo
að segja á einni nóttu, án þess að
til blóðúthelliiTgar kæmi, sem
venjulegast hefir fylgt stjómar-j
byltingum. En í raun og veru [
gerðist ekkert af þessu í Rúss-j
landi. Fólkið sjálft tók engan
þátt í stjórnarbyltingunni og var
gersamlega ófrótt um hvað til
stóð. — Og það er ekkert undar-
legt, þegar maður hugss^r sér,
hve afar-stór hin rússneska þjóö
er. —
Mannfjöldi hins fyrverandi,
rússneska keisaradæmis var
180,000,000 miljónir. Fólkstala
þjóðarinnar í Evrópu 130,000,000
að undanskildu Póllandi. Af
tölu þessarj búa 110,000,000 í
smáum sveitaþorpum, en innan
við 20,000,000 í borgum og bæj-
um. Pétursborg og Moskva hafa
um 2,000,000 íbúa hver um sig.
Riga, Odessa og Kiev hafa sam-
tals um 2,000,000; þar sem hin-
ar 14,000,000, er eftir eru, búa
í litlum bæjum, sem dreifðir
liggja yfir hér um bil 2,000,000
ferhyrningsmílna sléttur. —
Eins og þegar er ljóst, þá býr
mikiíl meii’i hluti fólksins í litl-
um þorpum, sem samanstanda af
15—20 fjölskyldum; húsakynni
eru næsta léleg, víðasúhvar lág-
ir og illa bygðir bjálkakofar. —
Bændumir eru uppteknir af bús-
áhygg.jum alt árið um kring, þó
er verulegur kotungsbragur á
búskapnum yfirleitt, enda eru
jarðimar smáar mjög og, ef satt
skal segja þá er fjöldinn af
bændunum, eigínlega ekki Rúss-
ar í venjulegum þjóðernis-skiln-
ingi; þeir eiga engin þroskuð
þjóðareinkenni, enga viðkvæma
þjóðernistilfinningu, og eru ger-
samlega óupplýstir í flestu til-
liti; vita sama sem ekkert um
Rússland sjálft; sjóndeildar-
hringurinn nær ekki út fyrir
þorpið. pað eina sem þá langar
til í lífinu, er að geta haft ögn
stærri landspildu til umráða.
Býli þeirra gefa ekki af sér hálf-
an arð, við það sem vera ætti,
og veldur því fáfræði búenda;
umbætur hugsa þeir lítt um;
hinn eini framfara draumur
þeirra, er um steerra land. Og
í stjómmálum fylg.ia þeir hverj-
um þeim biklaust, er feg irst
gefur loforðin um aukið land-
xjTni. —
Lítt kunna menn þessir til
hernaðar, þótt oft hafi þeir í
skærum átt: þeir breytast venj u-
lega eigi mikið þótt fataskifti
hafi, og klæðist einkennisbúningi
hermannsins; en þeir höfðu lært
það mann fram af manni að berj-
ast ef á lá, og deyja fyrir keisar-
ann! pað var sú eina hugsjón,
er gat lyft huga þeirra endrum
og sinnum, feti ofar moldinni, er
þeir tróðu und fótum sér.
En eftir að ísinn hafði verið

T ^ • .. 1 • timbur, fjalviður af öllum
JNyjar vorubirgðir tegundum, geirettur og als-
konar aðrir strikaðir tiglar, hurðir og gluggar til vetrarins.
Komið og sjáið vörur vorar. Vér erumætíð glaðir
að sýna þó ekkert sé keypt.
The Empire Sash & Door Co,
Limitad
HENRY AVE. EAST
WINNIPEG
brotinn og keðja undirgefninnar
við keisaravaldið stýfð í tvent,
og eftir að nýja stjómin tók að
leika á strengi hagsmuna-tilfinn-
ingarinnar, þá var kotbændunum
öllum lokið.
Fyr á dögum, er bóndinn var
kvaddur til stríðs, — til þess að
deyja fyrir keisarann; þá fór
hann af stað möglunarlaust, barð
ist og dó eins og hetja. En kæmi
einhver um þessar mundir á fund
einhvers rússnesku bændanna,
og hvetti hann til þess að berjast
og deyja fyrir þjóðina — fólkið;
þá mundi svarið* verða á þessa
leið: “Eg er fólkið sjálfur!” pó
veit hann ekki fremur hvað lýð-
frelsi er, heldur en þríhyminga-
fræði. ' Hann kærir sig ekki lif-
andi vitund um að stjóma sér
sjálfur, en hann vill mega lifa í
friði í þorpinu sínu, og ef unt
væri, fá nokkra þumlunga lands
til viðbótar því, erihann nú þefir
Hið eina gott, sem bóndinn sér
í sambandi við stjómarbylting-
una, er það, ef vera kynni að
hann fengi stærri landblett, jafn
vel ögn af landi nágrannans.
pað er haft eftir góðum heim-
ildum, að undanhald Rússa á hin
um ýmsu vígstöðvum, hafi byrj-
að á þenna hátt. pýzkir flug-
menn létu falla niður í þyrping-
ar hinna rússnesku hersveita,
pappírsmiða með orðum þessum
á: “Nú eru þeir að skifta upp
landinu heima hjá yður, flýtið
yður heim, annars verðið þér af-
skiftir!”
Hermennimir létu ekki segja
sér þetta tvisvar, — þeir köst-
uðu vopnum sínum og lögðu af
stað. Draumurinn um meira
land, fýlti huga þeirra; engin
jönnur hugsun komst þar að.
Halldóra Bjarnadóttir Gabríelsson.
Hinn 27. júní 1917, andaðist
að heimili sínu nálægt bænum
Leslie, Sask. í Foam Lake bygð,
Halldóra Bjamadóttir, kona
Kristjáns Gabrielsonar. Dauða-
mein hennar var hjartveiki, og
þar af leiðandi fleiri kvillar, sem
hún þjáðist af í meir en ár.
Halldóra var fædd 16. júní 1867,
í Hnífsdal við ísafjarðardjúp.
Foreldrar hennar voru hin góð-
kunnu hjón Bjami Halldórsson
og Anna P. Halldórsdóttir, sem
bjuggu rausnarbúi í heimabæn-
um í Hmífsdal allan sinn búskap,
en eru nú bæði dáin. Halldóra
ólst upp í föðurgarði þar til að
hún flutti til Ameríku 1888, þar
sem hún vann í vistum hjá
enskumælaiídi fólki, þar til hún
giftist eftirlifandi manni sínum
Kristjáni Gabrielsyni Jónssonar
frá Efstabóli í önundarfirði.
Bjuggu þau fyrst í Brandon eitt
ár og fluttu sig svo á heimilis-
réttarland sitt nálægt Valace P.
O., norð-austur af York^on, Sask.
par bjuggu þau um sjö ár, og
fluttu sig svo til Foam Lake
hygðar og hafa búið þar síðan.
peim hjónum varð 6 bama
auðið, 3 af þeim eru dáin, 3
drengir, einn þeirra dó tveggja
mánaða gamall, Kristinn, annar,
Sófónías 17 ára gamall og Krist-
ján 17 ára gamall, Enginn veit
betur en góð móðir hvað sár er
bamamissirinn, einkanlega þeg-
ar bömin eru uppkomin. Hin
þrjú sem lifa eru Bjami, vestur
í Point Roberts,, Wash., og tvö
heima, Anna og Magnús.
Halldórá sál. var vönduð kona,
orðvör og fáskiftin út í frá,
þrifin og reglusöm og aldrei ó-
vinnandi heima fyrir, og lét það
aldrei bíða til morguns, sem gera
þurfti í dag. Hún var góð eig-
inkona og ástrík móðir. / Sjúk-
dóm sinn bar hún með kristi-
legri þolinmæði og óbifanlegu
trausti til síns himneska föður
og frelsara síns.
Jarðarförin fór fram frá heim-
ili hinnar látnu að viðstöddu
fjölda fóiks. Séra II. Sigmar
flutti húskveðju og jarðsöng
hana í grafreit Kristnes safnað-
ar. Blessuð sé minning hennar.
Ekkjumaðurinn.
KENNARA
vantar við Oddaskóla No. 1830
frá 1. marz til 28. júní 1918, og
frá 1. sept. til 20. des. 1918.
Frambjóðendur sendi tilboð sín
til undirritaðs fyrir 15. febr.
1918 og tiltaki kaup, reynzlu sína
sem kennarar og mentastig.
Thor. Stephanson, Sec. Treas.
Box 30 Winnipegósis.
SjÓLSKIN

urinn var svo þægur að hann fór með óla á bakinu
hvert ^em hann vildi fara. óli átti að þassa
kinduraar og hann hafði gaman af því. Hann lét
þær vera úti í haga á daginn, en á kveldin sótti
hann þær og lét þær inn í þétta og háa girðingu,
sem var rétt hjá bænum.
Eitt vor snemma fluttu tveir újfar sig í ná-
grennið við óla, þeir grófu sér holu I hól, sem var
upp úr sléttunni, nok^uð lan'gt frá landi föður óla,
og héldu þar til. Ekki leizt óla á þessa nágranna
sína, þótti þeir grunsamlegir, enda hafði hann
heyrt margar ljótar sögur af úlfunum. En hann
var ekkert hræddur við þá, honum fanst, að ef
þeir færu að sýna nokkum ójöfnuð, þá skyldi hann
bara lumbra á þeim; Að vísu vissi hann, að hann
var ekki eins sterkur eins og sumir menn, en að
hann gæti ekki ráðið við einn úlf, því trúði hann
aldrei. Einu sinni þegar óli fór að sækja kindum-
ar, þá vöntuðu tvö lömbin. óli fór að leita, en
finnur ekki, fer hann síðan með kindurnar heim,
segir pabba sínum frá hvernig komið sé, að hann
finni hvergi tvö lömbin.
“úlfurinn hefir líkast til tekið þau”, segir
pabbi óla.
“peir skulu þá svei mér fá fyrir ferðina”
segir óli, grípur beizli og hleypur þangað, sem
hesturinn hans var, leggur við hann beizlið, hend-
ir sér á bak og hleypir í harða spretti þangað, sem
úlfamir áttu heima, og þegar hann á spölkom. eft-*
ir að hólnum, sem úlfamir áttu heima í, þá sér
hann hvar annar þeirra kemur, með annað lambið
í kjaftinum. Hann hafði drepið bæði lömbin, en
komst ekki með þau bæði heim með sér í einu, varð
því að skilja annað eftir á meðan að hann fór heim
með hitt, nú var hann að koma heim með það
seinna. En þegar að hann sá óla á hestbaki varð
hann hræddur, sleptí lambinu, tók til fótanna og
hljóp alt hvað aftók. óli slær í hest sinn og hleyp-
ir á eftir úlfinum, alt sem aftók. Úlfar em fjarska
fjótir að hlaupa, og svo var hestur óla. Fyrst í
stað var eins og úlfurinn ætlaði að hafa betur, og
komast undan og hefði sjálfsagt gjört það, e^-að
skógur hefði verið þar nærri, sem úlfurinn hefði
getað hlaupið inn í, en það var nú ekki, og úlfur-
inn tók heldur að þreytast, og Óli herti sig, svo að
saman fór að draga og var óli rétt búinn að ná
úlfinum, þegar svo vildi til að vatnstjöm varð á
veginum fyrir þeim, og hafði úlfurinn engan tíma
til að beygja fyrir tjarnarendann, heldúr varð hann
að hlaupa beint út í vatnið, en úlfar eru ónýtir að
synda, og þegar vatnið í tjörninni var orðið svo
djúpt að úlfurinn gat ekki lengur vaðið, þá sneri
hann sér við og vildi halda til lands aftur, en sá
að óli var rétt kominn að sér, svo aðhann gat ekki
komist fram hjá honum og til lands, því var ekk-
ert undanfæri annað en að láta skríða til skara og
ráðast á óla með opinn kjaptinn. óli hafði ekkert
vopn, ekki einu sinni barefli í hendinni. En hann
var hvergi hræddur, tók báðum höndum í
hnakkann á úlfinum og keyrðþ hausinn á honum
ofan í vatnið og hélt honum þar þangað til úlfurinn
var kafnaður. Síðan dró hann úlfinn upp á lánd,
tók hann með sér heim, kastaði honum á hlaðið og
mælti: “pú skalt aldrei framar drepa lömbin fyr-
ir honum pabba mínum”.
TRÚR HIRÐIR.
Drengur einn, sem Gerharður hét, sat eitt
sinn yfir hjörð sinni í dal einum, skógur var um-
hverfis dalinn, varð því að halda fénu niður í daln-
um til þess að það færi ekki inn í skóginn. Einn
dag sem oftar hélt Gerhard fénu til haga í dalnum
þá sá hann hver veiðimaður kom út úr skóginum.
Veiðimaðurinn kom til Gerharðs og spurði hann
hvað langt væri til næsta bæjar.
“Hálf míla, herra minn”, mælti drengurinn,
en vegurinn þangað er vandrataður, það er ein-
stigi, sem maður verður að fara og er víða óglöggt
og því hætt við að ókunnugir menn, sem eftir hon-
um fara villist.
Veiðimaðurinn horfði í áttina þangað, sem
tlrengurinn benti, og stígurinn var, og sagði:
“Drengur minn, eg er hungraður, þyrstur og
þreyttur, eg viltist í skóginum og varð viðskila við
félaga mína. Láttu nú kindumar þínar eiga sig
um stund og fylgdu mér á veg, svo eg komist til
mannabygða. Eg skal borga þér vel fyrir fyrir-
höfcina”.’
“Eg má ekki yfirgefa kindurnar, herra minn”
mælti Gerharð, “þær færu kannske inn í skóginn og
úlfur rifi þær í sig, eða þeim yrði stolið af ræn-
ingjum”.
“Nú, hvað gerir það til”, mælti veiðimaður-
inn, “það er ekki svo sem þú eigir þær, og hús-
bóndi þinn veit ekkert af því þó ein eða tvær kind-
ur tapist og svo skal eg gefa þér meiri peninga, en
þú færð fyrir heilt ár hjá húsbónda þínum”.
“Eg get ekki farið, herra minn”, svaraði Ger-
harð staðfastur. “Húsbónda mínum hefi eg selt
tíma minn, og ef eg færi svo að selja hann öðrum
i

SÓLSKIN
þá væri eg að gjöra rangt, og svo hefir hann fengið
mér sauðfé sitt til gæzlu og ef eg tapaði því, þá
væri það hið sama og eg hefði stolið því”.
“Nú jæja”, sagði veiðimaðurinn, “viltu þá
trúa jnér fyrir kindunum og fara fyrir mig til
næsta bæ.jar og útvega mér mat og fylgdarmann.
Eg skal passa þær vel á meðan”.
Dren.gurinn hristi höfuðið og sagði: “Kind-
urnar þekkja ekki málróm þinn”.
“Hvað?” spuðri veiðimaðurinn ergilegur.
, “porirðu ekki að trúa mér?” Sýnist þér eg líta
sviksamlega út?”
“Herra!” mælti drengurinn með lágri rödd,
“þér leituðust við að fá mig til að brjóta loforð
mitt og vera húsbónda mínum ótrúr. Hvemig á
eg þá að vera viss um að þér haldið orð yðar við
mig?” '
Veiðimaðurinn brosti og sagði: “Eg sé að þú
ert ráðvandur og góður drengur og eg skal ekki
gleyma þér. Sýndu mér nú veginn, svo ætla eg
að reyna að komast áfram einn”.
Gterharð tók nestispoka sinn og bauð hinum
þreytjra. vegfarenda að borða. Veiðimaðurinn
settist niður og tók boðið með þökkum, og á meðan
hann var að matast kom glæsilegur veiðimanna
hópur ríðandi utan úr skóginum og stefndu þang-
að sem Gerharð og ókunni tnaðurinn vom, og er
þeir komu þangað fékk Gerharð að vita að maður-
inn, sem hann hafði verið að tala við var enginn
annar en hertoginn sjálfur, sem réði yfir húsbónda
hans og öllu héraðinu. pegar hertoginn hafði
matast tók hann glaðlega í hendina á Gerharði,
þakkaði honum fyrir matinn, fór síðan á bak hesti
sínum, sem félagar hans höfðu komið með, og reið
á burt. En svo mikið hafði hertoganum fundist
um trúmensku Gerharðs, að skömmu seinna lét
hann sækja hann, setti hann til menta og veitti
honum síðan trúnaðarstöðu í hertogadæmi sínu.
Gerharð varð gamall maður, hann var auðugur
alla sína æfi af trúmensku og ærlegheitum.
Sannleiksást, ærlegheit og trúmenska sam-
fara guðsótta eru dýrmætir eðalsteinaf í lífi allra
unglinga. Iðkið þær dygðir, þá munuð þér nyt-
samir verða yður sjálfum og meðbræðrum yðar.
pAÐ BORGAR SIG.
Kaupmaður einn í New York að nafni H. /B.
Claflin, sat einn dag í skrifstofu sinni þegar
klappað var ofurhægt á dymar hjá honum.
Claflin snörí sér við í hægindastól sínum og sagði
og sagði: “Gjörið svo ve)l að koma inn”. Dyraar
opnuðust og inn í stofuna kom ungur maður.
Hann staðnæmdist á gólfinu, tók ofan húfuna og
sneri hana milli handanna. Eftir að stanua í
sömu sporum dálitla stund, stundi hann upp:
“Komið þér sælir”.
“Komið þér sælir. “Hvað er yður á höndum
ungi maður?” mælti Calin.
“Eg ætla að biðja yður að gjöra svo vel og
lána mér $10,000.00” mælti pilturinn.
Claflin horfði á hann stundarkom, þar til
hann scgir: “Viltu ekki fá þér sæti ungi maður
og þiggja hjá mér vindil?”
Pilturinh svarar: “Sæti skal eg þiggja, en
eg reyki ekki”.
“Má eg þá bjóða þér glas af víni”, mælti
Claflin.
“Nei”, mælti pilturinn, “eg drekk aldrei vjn”
Claflin þegir dálitla stúnd, þar til hann segir
“Eg hefði gjaman viljað hjálpa þér, en því miður
er eg hræddur um að eg geti það ekki”.
“Jæja”, sagði drengurinn og stóð upp með
vonleysissvip á andlitinu. “Eg hélt kanské að
þér munduð hjálpa mér. — Veríð þér sælir”.
“Bíðið ■þér við eitt ugnablik”, mælti Claflin.
“pér sögðuð rétt áðan að þér reyktuð ekki?”
“Já”.
“pér drekkið heldur ekki vín ?”
“Nei”.
“pér spilið heldur ekki uppá peninga, né gjör
ið neitt af því, sem ljótt er?”
“Nei”.
“pér skuluð fá peningana”, sagði Claflin
með tár í augunum, “og ekki einasta þessa upp-
hæð, heldur þrefalt,meira ef þér viljið. Einu sinni
fyrir löngu síðan kom eg til föður yðar, og beiddi
hann að,lána mér $5,000.00. Hann lét mig fá
peningana, en áður en hann gjörði það, lagði hann
fyrir mig sumu spumingamar eins og eg hefi nú
lagt fyrir yður. — Eg svaraði þeim öllum af ein-
lægni, og svörin vom þau sömu og þér hafið nú
gefið mér — og sýndu mér svo skýrt, hvað hann .
sem bæði 'hafði þekt lífið og reynt svo margt á-
leit aðalskilyrði fyrir velgengni og afkomu ungra
manna”.
“En eg ætla að borga þessa peninga til baka”.
“Um það skulum við ekki tala. — Eg skulda
honum föður þínum miklu meira”.