Lögberg - 06.05.1920, Blaðsíða 2

nis. 2
LÖGBERG FIMTUADGINN 6. MAÍ 1920
Hið undraverða
aldina-meðal.
sHVEHT HEIMILI I CANADA
PARFNAST FRUIT-A-TIVES
peim sem hætt er við meltingar-
leysi, lifrarveiki, harðlífi, höfuð-
verk, nýrnaveiki, gigt, verk I bak-
inu eczema og öðrum útbrotum,
ættu að reyna Fruit-a-tives, sem
gefur fljótan bata þegar öllum
reglum er fylgt.
“Fruit-a-tives” er eina meðalið,
sem búið er til úr aldinum svo sem
eplum, oranges, fíkjum og sveskj-
um ásamt styrkjandi og sóttvarn-
andi meðölum. Askjan seld á 50c.
sex fyrir $2.50, reynsluskerfur á
25c., hjá öllum lyfsölum, eða sent
póstfrítt af Fruit-a-tives, Lim-
ited, Ottawa, Ont.
Rökkur-leiðsla.
(pýtt.)
andi af líkamlegum þrautum, yf-
irunnin af minstu aðkenning til-
finningar; hún vissi vel, að matur
var einkabót við viðkvæmni, og
að klökkva mætti stöðva með
brauði og fleski.
En svo sem konan og hennar
mötugu umbúðir höfðu horfið, svo
smárénaði sá óhugur, sem nú
sótti á mig; eigi að síður var mér
órótt, en áður var mér glatt og
rótt innanbrjósts. Fólk var á
ferð svo íhundruðum skifti á þeim
breiðu gangstígum, og eg reyndi
að geta mér í hug þess, eða til
stéttar og stöðu. Eg sá í svip and-
lit, er vakti þokka minn, svo sem
seiddur væri; en það 'hvarf og sást
ekki aftur hjerna megin grafar—
okkar vinakynning að eins eitt
tillit. Eg sneri við og fór fótgang-
andi eins og aðrir.
Eftir nokkur fótmál blasti þing-
húsið við mér, stór skírnar-kaka,
kafhlaðin óverulegri prýði, hvun-
dagslegri, ryksælli. Eg sneri
með ógeði baki við þeim teprulegu
turnum og varð í sama 'bili litið
þanga sem ávala turngnípu bar við
í fjarska; hann virtist á litinn þvi
líkur, sem roða slæi á lilju bláma
og hann seiddi mig til sín með
magni, fyrir ýmsra duldra hluta
sakir. Upp frá þessu var ásetn-
ingur minn að ríá að þessum
turni og varð næsta feginn, er eg
varð þess var, að með því að halda
stöðugt til vinstri, gat eg alla tið
haft augun á honum.
Eg fór hjá klausturkirkju
(A'bbey) gömlu, góðu, sem er eins
og hæna á eggjum; á einn ung-
ann sér við þann fiðraða hupp
og fár má vita hve margir eru
faldir þar fyrir neðan; tvíhöfðuð
er hún, en annar kollurinn svo
bersýnilega sprottinn úr höfði
smiðsins edftir á, að ekki verður
um vilzt, enda er grasgeirinn um-
hverfis svo troðinn, að engu er
líkara en hænsna gerði.
Á hægri hlið sat höfuðhöll Wes-
ley-inga, á hækjum, ófeimin I
timburstokkagrind, þrekleg, litlum
móði mögnuð, álíka og trúin, sem
hún táknar, og svo holdug, að ekki
mundi ihún hljóði upp koma öðru
en hrotu. Rétt á hlið minni voru
Vein (hvílík vanhelgun á svo
fögru orðil), en upp yfir þau
sól, lék sér að firð og jafnvel lagð-1 gTfðu hÚS mestme«n's helguð
ist á það sem nærri var. Raust I Ve'U™ ,,T amboðum- Vissulega
var htil freistmg til að tefja
Einn vorlangan dag, — í sól-
birtu morguns, í síðdegis ryki —
dróst eg á eftir málóðum manni,
er fór á hjólum að skoða sig um.
En er eg losnaði við hann og réði
mér sjálfur, varð mér reikað yfir
brúna, þá breiðu, hvítu, og þá
heyrði eg stóra Gjöll (Big Ben)
vekja stundina, þá sjöttu, kveld-
boðann. Hljómur Gjallar tekur á
þann, sem heyrir.
Klukku turninn kvað við og
dunaði, svo að eg lagði út í óþarfa
þankabrot, hve oft fögur raust er
fjötruð ofláta ham; þar næst sló
þeim sairían við athuganir, í sund-
uilausu eintali, er þá að eins kem-
ur að manni, er 'hugurinn er frá
verki, fæturnir taka stjórn í bili,
og ráða ferð hans. Mér þótti sem eg
vita lítið til sjálfs mín og því
greinilegar varð eg var við bakk-
ann, Ioftblámann í fjarska, vatnið
þeirra í milli, kviklaust sem málm-
ur, leið svo lygnu kviki, að mig
sundlaði að horfa á það og fanst
eg vera í sömu álögum og ferjurn-
ar, er blunduðu við bakkann, —
grafkyrt eirvatn, það leið svo
lygnt undir brúarstólpa. Á vest-|
urlofti stafaði skrúðuga móðu frá
Lundúnaborgar er lík sjávar-i, ,
hljóði, niðmikil, orðlaus; þeim sem Sf mma P'Iagnmsför með því
elska hana, svarar hún í sama
tón, ibergmáli; álfheimur er hún
iað skoða aukageturnar.
En hvort sem hlutur er ósam-
stæður eða hvurndagslegur eða
með óskærum litum, glampalauss i
gulls, írauðra rósa, ígrárra perla;1 iistileí>a gerður út af fyrir sig, þá
vorkunn er gluggalausum sálum, I ei,nu giida 1 Lonúon; hún er
mammon-svæfðum muna, augum I mik'lúðle? ' heild sinni og hvert
er smita af feiti, er lokuð eru fyr-! e'nstaict mannvirki gerir lítið eða
jr þér. I ekkert til né frá.
pessi sjón var svo hrífandi, tók ,E? gekk lan2a Sötu> fór þar að
svo á mig I svip, að eg sneri ó ski?ja’ að >vi laðiaði turninn
viljandi, svo sem til trausts, að!bleiki hugann> ^ svo virtist sem
rnanni, er hjá mér stóð, og eg hafði hann hefði Ieyndarrnal ats segja.
alla tíð vitað af til hálfs; hann 1 Eg hffð' augun á burst hans svo
var þá, yfirkominn af óvenjulegri sem ,a vita’ unz eg kom að smá-
hrifning, þykist eg vita, að taka firkju nokkurri með grasbaug í
sígarettu upp úr vasa sínum og f[íng’ diski ,ikuin> °S reglusettum
kveikti klaufalega í, hvarf svo
aftur í mannfjöldann. En svo
illa vildi til, að með þessu óveru-
lega atviki kipti hann mér snögt
til jarðar úr ljóma leiðslu minnar
blómum. par hvarf mér turninn
sýnum. Mér varð órótt, gekk um
þvera götu, siá hann ekki þaðan
heldur, svo að eg varð að víkja
aftur til vinstri handar, hélt svo
niður úr rökkri ræfurs er hvergi
sér í.
Birtubrigði leika, svo sem
leiftur á sumardegi, án afláts um
þetta svið, virðist oftlega munu
sýna úrlausn leyndardómsins, en
hverfur þó á ný í þögn hins ófull-
komnaða. Eitt virðist víst, að hér
getur að líta andans snildar afrek
óbrjálað og óbundið af kardínálum
og sveitarstjórnum — með sniði
því er æðra er smekk og listar
skorðum, æðst alira: einfalt og
sjálfu sér einu líkt.
Dómkirkjan er helguð hinu Dýr-
asta Blóði og er frámunalegt,
hræðilegt tákn iþess. Hver steinn
í veggjum geymir á laun sína
parta, svo sem lifandi limur, en
miðskipið alt og jafnvel dúfulitir
hins allra helgasta roðnar af sam-
vitund. Sú ætlun kann að kom-
ast fram á endanum að leggja
kirkjuna að innan með tígulstein-
um, en alt um það mun láar keimn-
um aldrei útrýmt, því að hug-
myndin sjálf er klædd blóði drifn-
um hjúpi, svo sem orð Drottins í
Op.bók. Loftið er ihlöfugt með
fórnarsvima, sem grípur og hverf-
ir hug þess sem trúir, hvort sem
af heiðnum toga er spunnið eða
af rökum eldri en kristninni, þá
eru sviplegir harmar vísir og vit-
laíðjir. Fójrnin er yíjs—hamstdla
goðmagn, er heimtar svölun með
sjálfs sín likama, — heimtar oss
alla að fórn svo sem samseka og í
vitorði um verkann. Ekki er að
furða, þó vér læðumst um gólf svo
sem kettir og höldum niðri í oss
andanum, því að staðurinn er
þræsinn og þefillur af því sem
vér höfum úthelt: vér erum æst--
ir, blygðunarfullir jafnvel, af
vorri hlutdeild í þessum guði-
vígða glæp!
par kom að birtu, iþó á förum
væri, lagði inn um silfraða glugga
— tóma, köngurvefi og táramóða,
—og við það náði eg mér nokkuð,
því að hana lagði sterklega á
launhjúp há-altaris, sem er leyni-
legt sambland jarðhúss og sigur-
boga. paðan af tókst mér nálega
án geðshræringar að horfa á
birtuna sigra smámsaman. Gull-
glampinn úr kapellu hins heilaga
sakraments varð skýrari og gula
glætu lagði, svo sem óstyrk mót-
mæli, gegn um bvelfdan glugga á
vesturgafli/kirkjunnar. Krossinn
og bogarnir skírðust, er ljósin
læddust á stöðvar sínar, tvö eða
þrjú saman og báru daufa glætu
væri svo vitlaust.
Aðrir 8 sögðu að munurinn væri
svo lítill á 30 og 35 centum, að
ekki væri eyðandi tíma í að reikna
slíkt, og sögðust mundu reikna
með tilliti til hæstu og lægstu
talnanna.
Hinir 32 reiknuðu dæmið, og var
útkoman iþessi:
Sá sem borgaði minst, hafði
borgað $81.00. Sá næsti, með 35c.
máltí, hafði borgað $94.50; n sá,
sem borgaði 65c. fyrir máltíðina,
vegna þess að hann vildi kjöt og
ekkert nema kjöt, hafði borgað
$175.50.
Allmargir af nemendunum
höfðu orð á því, að kjötætan hefði
orðið að borga býsna mikið fyrir
matinn.
Harry Jones spurði kennarann
hvort að þessi, sem borgaði mest,
hefði verið nokkuð feitari en hinir
eftir þessa þrjá mánuði. pað sagð-
ist kennarinn ekki vita fyrir víst,
en bjóst ekki við að svo hefði
verið.
Ella Wilson sagðist vera viss
um, að hann hefði verið magur og
illa útlítandi eftir alt átið; svona
væri hann Johnson, sem hún þekti
svo vel, og aldrei vildi neitt nema
bezta kjöt; hann væri alt af hor-
aður og stundum lasinn.
“Ekki nema það þó,” sagði Mar-
ía Richardson, “að vilja ekkert
nema bezta kjöt og þurfa svo að
borga eins mikið og hinir báðir.
Sá hefir verið skemtilegur.”
Um fram alt eigum við að leggja
á hjarta þeim, sem gjöra vilja
gangskör að því að menta sig, að
halda sér frá nautn drykkja. Sá
mikli ósiður hefir það umfram
aðra, að hann eyðileggur svo
geysilega skynsemi og skilning;
og þessi verkan hans kemst
hryggilega langt, þótt aldrei verði
maður drukkinn. Ekki fáir menn,
sem kalla sig hófsemdarmenn og
eru kallaðir svo, hafa tekið eftir
því, óðar en þeir hafa hætt að
neyta slíkra drykkja, að greindar-
hæfileikar þeirra höfðu árum sam-
an verið þoku huldir og veiklaðir
vegna hófsemda drykkjuskapar,
án þess þeir hefðu leitt sér það
skaðræði í grun. pað er samt ekki
óhóf í vínnautn eingöngu, sem
eyðileggur menn, heldur líka, og
ekki síður, óhóf í matarnautn. Af-
lenðingar ofáts eyð’ileggja ótal
menn og jafnvel leggja þá í gröf-
ina, unga að árum, en gamla að
Vinirnir iá óvœntar
fréttir.
Bóndinn segir, að allir vinirnir
séu undrandi yfir því, hversu
vel honum batnaði.
k’.SM U FF .

r=
“Eftir tuttugu ára veikindi, hef-
iV Tanlac læknað mig, og er eg nú
við beztu heilsu,” petta sagði ný-
lega John F. Dewar, velþektur,
efnaður bóndi, sem heima á í
Woodlands, Manitoba.
“Árið 1900 fór heilsa mín að
bila og mér versnaði með hverju
árinu sem leið, þar til að síðustu
að utlit var fyrir, að eg hefði náð
daga minna tölu. Eg hafði hina
verstu tegund af magaveiki og
henni samfara meltingarleysi, sem
alveg ætlaði að gera út af við mig.
Eg misti matarlystina, gat lítið
sem ekkert sborðað. Hafði óþol-
andi kvalir og krampa í maga-
opinu, sem vöruðu í klukkutíma
og drógu mig saman af kvölum.
Eg fékk voðalegan vindspenning,
sem orsakaði vont bragð í munn-
inum. Eg vissi ekki hvað það
var, að hvílast á nóttunni, heldur
kastaðist til og frá og varð því
varnað svefns. Afleiðingar þess
urðu, að eg léttist að vigt og var
allur máttvana og sá ekki fram á
annað, en að deyja.
“En fyrir mánuði síðan fór eg
að taka Tanlac, og hversu það
hefir hjálpað mér var mér og mín-
um hulin ráðgáta, og hafa vinir
minir látið í Ijós undrun sína vörugefnum sálum
yfir hvað mér færi fram með
hverjum deginum. Maginn er nú
i fyrirtaks ásigkomulagi og mat-
arlystin alveg óskapleg, því eg
borða hvað sem fyrir kemur og
það virðist alt eiga vel við mig.
Eg sef eins og trédrumbur og
vakna á hverjum morgni brattur
og hungraður eins og björn. Eg
hefi þyngst um 10 pund og hefi
yngst upp. Tanlac hefir sannar-
iega reyjist mér vel og eg hefi á-
stæðu til að halda að ibetra meðal
sé ekki til.”
Tanlac er selt í flöskum og fæst
í Liggett’s Drug Store, Winnipeg,
og hjá öllum lyfsölum út um land.
pað fæst einnig 'hjá The Vopni-
Sigurdson, Ltd., Riverton, Man.
COPENHAGEN
Munntóbak
Búið tilúr hin-
lum beztu, elstu,
safa - mestu tó-
baks blöðum, er
Þetta er tóbaks-askjan sem ábyrgst að vera
hefir að innihalda heimsin algJÖrlega hreint
bezta munntóbek .
Hja öilum tobakssölum
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA I VESTURHEIMI
P.O. Box 923, Winnipeg, Manitoba.
I stjórnamefnd félagslns eru: séra Rögnvaldur Pétursson, forsptl.
650 Maryland str., Winnipeg; Jón J. Bíldfell, vara-forsLtl, 2106 Portage
ave., Wpg.; Sig. Júl. Jóliannesson, akrifarl, 957 Ingersoll str., Wpg.;
Asg. I. Blöndahl, vara-skrifari, Wynyard, Sask.; S. D. B. Stephanson,
fjármála-ritari, 72 9 Sherbrooke str., Wpg.; Stefún Einarsson, vara-
fjármálaritari, Arborg, Man.; Asm. P. Jóhannsson, gjaldkerl, 796
Victor str., Wpg. ; Séra Albert Krlstjánsson, vara-gjaldkerl., Lundar,
Man.; og Sigurbjörn Slgurjónsson. skjalavöréur, 724 Beverley sti.,
Winnipeg.
Fastafundi heflr nefndin fjórða föstudag hvers inánnðar.
stærri. Væri ekki ráð að drekka
minna af áfengi og létta þannig
skattana?
pað er annað enn þá verra, sem
stjórnin á við að striða, en
“drykkjuskapur”, og það er iðju-
undir svipdimmum súlum, en} ÞV1 sem viðkemur andlegu og Iík-
gluggarnir urðu að dimmum plöt- amlegu þreki. Slikt er mjög illa
um gagnsæjum, Ijósið hvarf úr \ farið og kemur þar fram dýrið í
þeim, eins og augum, sem mikið ; mann'num> «em hann á svo bágt leysið. Iðjuleysingjar finnast í
hafa grátið. | með að losast við. öllum stéttum mannfélagsins, en
Smiðurinn, er stofnaði þessa! ^fax O’Rell, ameríkanskur rit- fleiri og skaðlegri eru þeir, sem
máttugu smíð, er dauður, og vel tletuncJur, þar sem hann er að
er það. Hversu mátti hann færa j f)era saman Frakka og Englend-
sér hið skammvinna i nyt, er hann inga’ se^'r að Frakkar séu nautna-
hafði upplokið vistarveru í hinu | menn miklir lati sér mjög mik- j hvað að. Af því leiðir að hver sá
endalausa ? Hann hafði lokið sér ! ið umhugað um magann. Eftir því! maður, sem hefir ekkert þarflegt
af. Hann var lærisveinn Elíasar | sem hann segir> >á eru >eir að ! fyrir stafni, er líklegur til að taka
brjóta heilann um það sí og æ, eitthvað fyrir, sem er miður þarf-
hvað þeir eigi að “borða” næst,
hvað mund smakkast 'bezt, verða
og kallaði eld af himni — eld, sem
enn nærist á fórn hans. Honum
var heitið, að hann skyldi koma i
tilheyra hinum svo kölluðu hærri
stétstum. Öllum mönnum og kon
um er það eðlilegt, að hafast eitt
legt og stundum glæpsamlegt
mjög oft eyðileggjandi fyrir þann,
fram erindi sínu við mannkynið,! £omsætast, ekki hvað sé hollast, j sem aðhefst verkið, bæði andlega
og þeir stritist við að isitja við
matarborðið svo sem tvo klukku-
og vakti í huga mér endurminn-! aíram >eim megin í óvissu og ekki
ingar háði skyldar um hann og áhy^Julaus-
hans líka. En áður Iangt um leið beygði
Eg mintist skyndilega þess, er gatan við og gat >á að lita turninn
eg horfði á það einu sinni, með minn aiIan eins hann vari
áhuga og ekki vorkunarlaust fyrst! hann var by8ður við dómkirikju,
í stað, er væn og holdug brezk rauða mð hvítum böndum lárétt-
húsfreyja klifraði upp eftir fjalli, Um' Mer brá 1 brun> >ótti líka
einbeitt og rösk. Ekki var hún til miður> ef fil vill> fór að finna til
fimleika fallin, eftir vaxtarlagi j >ess að turninn var úr ihófi, hæðin
að dæma, en það stóð skrifað í * 0endanle2 ; lika að efast um að
leiðsögubók, og merki sett við, að bann væri bæfilegur klukkuturn:
“ferðamenn skyldu ekki sleppa syndist heldur gerður sem geysi-
því, að njóta útsýnis frá tindin- miklii luður> t'1 í^ss að tala römm-
um”! Hún var stórgerð í sjón, j Um rómi 1 hiust hins almáttuga.
góðmannleg, augun barnsleg, Eg hugsaði mér, að fara hring-
sýndu ekki djúpsetta tilfinning og inn S kr'nS um musteri þetta og
sáu ekki annað en það, sem tengt I=ekk um nutt svæði fyrir fram-
var ævagömlum, ásköpuðum hvöt-íhlið; en áður en eÉT var kominn
um. Ekki svo að skilja, að sálar!hálfa leið> 'hurfu mér allar slíkar
— o, að það skyldi verða stuna!
Kvein hans dvínar aldrei: “Sjáið
| og skynjið, ef nokkur sorg ^er
minni lík!” pað er kvöl hans og
blóðugi s«veiti, sem ævinlega setja
litinn á hvern stein í þessum
dumbrauðu veggjum Eg veit það
fyrir víst. pví að einu sinni skrif-1 og Ilkamlgir vesalingar.
aði eg úr blóði sjálfs mín; sú ! t>ðru mah er að gegna með Eng-
skrift blikaði sem rúbínar á hvítu lendinSa yfirleitt- Peir lifa eins
og likamlega. Slíkir menn, slíkt
fólk lendir í fangelsi, eða þá, sem
tíma við hverja máltíð, stundum ; aiði oft kemur fyrir, í “hæli fyrir
auðvitað lengur, þegar mikið er j hina vitskertu”, í “vitlausraspít-
haft. Af þessu leiðir, aðjala.” óyndisúrræði þeirra í iðju-
Frakar eru orðnir sér og öðrum! l^ý§inu eyðileggur smátt og smátt
byrði um fimtugsaldur, andlegir j sál og líkama, eða öllu heldur
[jáfnvægið milli sálar og líkama.
Væri ekki ráð, að allir væru
skyldaðir til/ að
ar hafa verið af sálarhreinum og
sálarstyrkum mönnum, djúpsæis-
mönnum, sem ekki þynna annara
orð með ítrekunum, heldur hafa
sjálfir eitthvað að segja og rita
til upplýsingar heilbrigðum, al-
Slíkar bækur
á að lesa með stöðugri eftirtekt og
lotningarfullri sannleiksást. peg-
ar vér veljum bækur, getum vér
notið leiðsagnar þeirra, sem num-
ið hafa meira en vér. En að öllu
samanlögðu er bezt að *vér í þessu
efni förum eftir vorum eigin
smekk sem mest. pað eru ósköp-
in öll af bókum á markaðnum, og
verðum vér því að fara varlega
í vali bókanna. Helzt ættum vér
að lesa bækur eftir þá höfunda,
sem mentaði heimurinn viður-
kennir sem góða höfunda á því og
því tímabili. pað má búast við,
að eitthvað sé nýtilegt í bókum,
sem slíkir menn rita. Ekkert fyll-
ir skarð góðra bóka; þær eru
hressandi og huggandi félagar í
einveru, sjúkdómum og sorg —.
Auðæfi beggja meginlanda heims-
ins mundu ekki hrökkva til að
borga alt það gagn, sem þær gera.
[ Skemtun sú, er vér 'höfum af góð-
um bókum, er sú gagnlegasta, var-
anlegasta og að öllu samanlögðu
sú ágætasta skemtun, sem vér
getum aflað oss.
O
Vér ættum að vera eins sjálf-
stæðir í skoðunum vorum og unt
er. Vor mesti háski stendur ekki
af stórglæpamönnum, sem vera
kunna nálægt oss, heldur af hin-
um heimskulega hugsunarsljófga
fjölda, sem lætur berast með
straumnum af áhrifum utan að,
og flytur oss ásamt með sér. Enda
hágáfaðir menn geta haft skaðvæn
áhrif á oss, 'þegar þeir.beygja oss
til blindrar hlýðni og drepa nið-
ur vort andlega táp. Hin mikla
nytsemi vorrar umgengni við aðra
menn er sú, að þeir vekja sálir
vorar, glæða lyst vora og löngun
eftir sannleikanum og færa hugs-
anir vorar út fyrir þeirra gömlu
væri vant (sem sjaldan kemur
fyrir nema í hópi þeirra, sem
hafa rottu-augun), en svo að-
þrengd og kreist og kramin af
hröngli, er að hnni hafði sezt, að
nálega blakti hún á skari; ekki
lifnaði vitund yfir henni, meðan
hún fór fram hjá villiblómum og
blikandi lundum á leiðinni til
undrasjónar þeirrar, er svo gífur-
Jega hafði auglýst verið.
Áður en langt um leið varð hún
sárfætt, svitadúk þurfti jafnan
við að þerra ennið, og hjarta henn-
ar litaði báðar kinnar hennar
rauðri skrift, en upp kepti hún
sem éinbeittlegast. Hún var
hetja.
En er hún kom tá efsta tindinn,
blasti dýrðlegt útsýni skyndilega
við henni, tindar í dökkum bláma-
hjúpi heilluðu augun lengra,
lengra, að himinsins skör. pá fór
titringur um sálina, hún baðaði
óstyrklega smávöxnum vængja-
aðfinningar ,svo sem hégómleg
hérvilla og fyltist óttjiblandinni
lotning, sem hefir haldist síðan.
Smíðalaginu get eg ekki lýst, hefi
með engu móti getað munað það.
Eg veit það eitt, að á fleiri hefir
sú gerð bitið, en huga minn; því
að eg sá, að götustrákur, er komist
hafði yfir krítarmola, hafði reynt
að pára á iþessa 'heilögu veggi, en
bugast af þeim sama ugg og lotn-
ing, og knúðst til að krota, ekki
hégóma, heldur boga og stafi, ó-
fína að vísu en þó í raun og sann-
leika prúða.
Innan dyra í framskipi dóm-
kirkjunnar mætir auganu hátign,
hjúplaus, nakin. En er lögulag
einstakra parta má greina, skilst
svo sem klasar af marmara stoð-
um, margar samstæðar, reistar til
hálfs að eins úr ævafornu legi,
beri boga úr sköruðum, gjörbrend-
um leiri; um þá lykja aðrir bogar,
þeim firri, en bugar þeir hverfast
pelli; en ,þó að hún þverraði |
fljótt og mornaði, þá bjó hún eitt
sinn í hjarta mínu—. —
Skyldi svo fara, að enska'fólk-
ið færi að dæmi hins heiðna fá-
ráðs úr Austurlöndum, er tók
kristni og baðst svo fyrir, að hann
hafði krossmark um öxl og þyrni-
kórónu á höfði, sem eg sjálfur var
vottur að.
Mundi ömurlegur kirkjuandi
geta sett snið á London nú á dög-
um, svo sem á Toledo fyrrum, uppi
dagaða nú.
Er þetta endurlífgun kristninn-
ar — eða lokarök?
Molar.
(Aðsent.)
stúfum; og þessi innvortis trufl-! Þannifir> að trauðla má greina, með
sínu eigin lagi; enn fremur, að
miðkirkjan hvelfist svo sem viti
h.ún með snúðugum brag og bjóði
sig yfirkomna af harmi afarstórri
hjarðarmæðra fyrirmynd, ósigr- mynd hins krossfesta, er hangir
un olli vanmætti nokkrum, og til
þess að verjast honum knúðist
konan til að taka upp hjá sér
böggul af smurðu brauði. Allra
K. óvanalegt dæmi.
Einu sinni var kennari nokkur,
sem hafði þann sið að gefa það,
sem sumir mundu kalla praktiskt
reikningsdæmi. Einu sinni gaf
hann eftirfylgjandi dæmi:
Prír menn dvöldu í stórborg
um þriggja mánaða tíma og keyptu
sér fæði á matsöluhúsi, þar sem
máltíðir voru seldar á öllu verði,
irá 30 entum til 65 cent. máltíðin.
peir keyptu þrjár máltíðir á dag
hver og að þremur mánuðum liðn-
um höfðu þeir hver um sig keypt
iþrjár máltíðir á dag í 90 daga.
Einn hafði borgað 30 cent. fyr-
ir hverja máltíð; annar, 35 cent,
og sá þriðji 65 cent til jafnaðar.
Hvað hafði þá hver um sig borg-
að mikið fyrir mat?
Fjörutíu og átta nemendur voru
í bekknum, sem var sjötti bekkur.
Af þessum 48 vildu 8 hreint
ekki reikna dæmið og kváðu það
ekki þess virði að reikna það, það1
einföldu lífi og hugsanlegt er.
peir eta brauð og smjör, jarðepli,
egg, fisk, kjöt, alt “ókryddað.”
peir éta ekki of mikið af þessu.
peir eyða að eins tíu eða máske
tuttugu mínútum við matarborðið
við hverja máltíð. peir eru ekki
sí og æ að hugsa um það, hvað
þeir eigi að eta, hvað muni verða
gómsætast. peir hugsa miklu
fremur um, hvað muni stuðla að
góðri heilsu. Heilsan, góð heilsa.
er þeim fyrir öllu. par við bætist,
að margir Englendingar taka sér
reglulegar gönguferðir á hverjum
degi, sérstaklega að morgni dags,
áður en þeir smakka nokkurn mat.
pessir Englendingar eru eins fjör-
ugir og þrekmiklir um sjötugt,
eins og frakkneskir mathákar um
þrítugt. Slíkt mun mönnum
þykja ólíklegt, en það er samt
satt.
P.
Við höfum stjórn í hverju landi,
sem setur hegningarlög, byggir
fangelsi og hæli fyrir vitskerta
menn og vitskertar konur.
Skyldu menn svona yfirleitt
gera sér grein fyrir hverjir það
eru helzt, sem ríkið “elur” þannig
á almennings kostnað? Að mínu
áliti eru það drykkjumenn og
iðjuleysingjar, sem ala aldur sinn
á slíkum stofnunum. Menn drekka
frá sér vitið og fremja þá ýmis-
legt, sem varðar við lög. peir
voru viti sínu fjær, þegar þeir
frömdu illverkin, en áður en þeir
drukku frá sér vitið, voru þeir
fullveðja og bera því ábyrgð á
verkum sínum í ölæðinu. Allir
amast við sköttunum, sérstaklega
þegar þeir eru þungir; en þeir eru
þeim mun þyngri, sem glæpirnir
sem framdir eru, eru fleiri og
, farvegu. Einhver hin æðsta list
, , vinna eitthvað imentunarinnar er það, að sameina
þai eg yrir and og lýð og þann- barnslega námfýsi, sem þiggur
lg e a hme marg-umtöluðu; þakksamlega af hverj um manni
skatta, sem alhr virðast hræðastjþað ljósskar 8em hann getur boð.
og hata? Einhver mun segja: iðf við festu hins fullorðna gagn- eins
Petta er ekki rett. Iðjuleysið kem- vart skoðunarháttum, hversu al-
ur mönnum ekki í fangelsin eða á mennir sem eru> og gagnvart á.
vitfirringahælin. Slíkir menn,! hrifum> hversu mikils metin sem
sem e a slíkt, ættu að kynna sérj.vera kunna, ef nákvæm íhugun
nu j vor ekki getur fallist á þau. Lát-
• um oss hugsa fyrir oss sjálfa.
pvi er miður, að það er satt, sem Slíkt eykur andlegt þrek og þor
eg segi. Eg vildi eg gæti eyðilagt og þokar oss j áa _
íðjuleysingjana, með því að brejrta
þeim í iðið fólk, með bros á vör
og blóma á kinn. pá myndi sól-
hýr svipur yfir sveit breiðast og
rekkar rángjarnir ríkið flýja.
æfiferil þeirra manna, sem
þegar eru á þessum stofnunum
M.
Samneyti við ágætismenn er
eitt af því, sem er afar nauðsyn-
legt fyrir hvern íþann, sem vill
mentast í raun og sanríleika.
Starfsemi sjálfra vor er lífið og
sálin í framförum vorum; en vér
vorum ekki ætlaðir til að lifa eða
eflast einir sér. Gott félagslíf er
oss nauðsynlegt sem loft og fæði.
Maður, sem aldrei hefir mök við
sér mentaðri menn, heldur að ÖH-
um líkindum áfram að hringsóla
á einu og sama daufa hugsUnar og
starfsviði til æfinnar enda.
N
pað eru einkum bækurnar, sem
koma oss í samneyti við hina
miklu menn, og þetta ómetanlega
uppfræðslumeðal er öllum innan
handar að ná í. í hinum beztu
bókum tala við oss hinir miestu
menn, gefa oss sínar dýrmætustu
bugsanir og láta sínar sálir renna
saman við vorar. Til þess að þetta
mentunarmeðal geti orðið manni
arðberandi, þarf að velja góðar
bækur, en það eru þær, sem ritað-
( P
Einhver kann að segja, að eg sé
að lýsa því, hvernig frjálst stjórn-
ar fyrirkomulag ætti að Vera, ætti
að laga hugsunarhátt hvers ein-
staks iríanns, en ekki hvernig það
[ gjörir þetta; og þessi mótbára er
alt of sönn, eg játa það. Vorir
stjórnbættir menta oss ekki eins
og þeir ættu og mættu gjöra; og
helzta orsök þeirrar snurðu er
auðsæ. Hún er afl tvídrægninn-
ar. Sannleikur, réttvísi, hrein-
skilni og fögnuður, heilbrigð
skynsemi, sjólfstjórn og viðkvæm-
ar tilfinningar verða henni jafn-
an og sífelt að bráð. Eg segi ekki,
að þér eigið engum að fylgja í
pólitík. Eftir því sem samvizkan
frekast leyfir, á maður að styðja
sinn flokk, er manni finst beztur.
Eln allir flokkar eiga sammerkt
í einu tilliti: peir ala allir þann
banvæna anda, sem eg er að for-
dæma. f þeim öllum hamast
flokksfylgisandinn. Mannlegt eðli
virðist ekki hýsa æfðari ástríður
né ósáttgjarnari. Full erfitt veit-
ir hverjum einstökum, sem berst
einn sins liðs fyrir einhverri ósk
sinni eða skoðun, að hemja ofmetn-
að sinn, ójafnað, sigurást, heift
sína og aðrar slíkar tilfinningar..
En leggi ihann út í sama leiðang-
ur í fjölmennum flokki, og hafi
ekki því meira afburða-vald yfir
sjálfum sér, þá opnar hann skjótt
sitt eigið brjóst fyrir ofsa, þrá-
lyndi og heiftarrækni allra. Deil-
an verður hortitta, ekki fyrir
sannleika, heldur um völd, um sig-
ur, og hamsleysi og varmenska
slikra deilna er sögunnnar mikla
syndabyrði. pað er sennilegt, að
það skiftir minstu um (hvað menn
tíeila, hvort það er lófastór land-
blettur eða formenska í leik. Fari
menn einu sinni á stað, mun sér-
þóttinn, illviljinn, sigurfíknin, ótt-
inn fyrir sneypu og ihrakför gera
hégómann jafngildi lífs og dauða.
Flokkadráttar ofsi er sérstaklega
fjandlegur siðferðislegu sjálf-
stæði, að sama skapi sem maður-
inn fyllist honum, sér hann, heyr-
ir og hugsar með skyni og ekiln-
ingarvitum flokksbræðra sinna.
Q
í hinum algengu flokkadylgjum
ganga nokkrar ákærur og sakar-
giftir, bygðar á mismun stétta, er
mér virðast svo óhollar framför-
um einstakra manna og alþýðu,
að eg get ekki gengið fram hjá
þeim. Annars vegar er oss sagt,
að auðmennirnir vilji fótumtroða
hina félausu, og hins vegar, að
hinir snauðu horfi hornauga til
auðæfa hinna ríku og búi yfir ill-
ræði. pessar sakargiftir sýnast
piér jafn tilhæfulausar og jafn-
spillandi. Hvað auðmennina snert-
ir, sem ekki eru nema handfylli
ein af þjóðinni, sem ekki eiga
nein einkaréttndi, og hvað meira
er, sem að tiltölu eiga lítinn hluta
af auðlegð landsins, þá eru það
undur, að nokkrum skuli ógn af
þeim standa. Hin mikla og dag-
vaxandi auðlegð þessa lands, hvar
er hún? Innilukt í fárra höndum?
I.æst niðri í fáeinum vellæstum
•kistum? Hún er 'á víð og dreif,
og loftið, og því nær eins
breytileg og það, helzt í höndur
við árferðið, hefir vistaskifti frá
líkum til fátækra, ekki fyrir of-
beldi, heldur fyrir kostgæfni og
kunnáttu hinna síðarnefndu. Að
auðmennirnir geri ávalt fulla
skyldu sína, það verður ekki með
sanni sagt, né að þeir taki að sér
eins og þeir ættu að gjöra, hið
mikla málefni mannfélagsins —
fólksins — ibvað þekkingu, dreng-
skap og atvinnu snertir, verður
heldur ekki með sanni sagt. En
að þeir kenni til hinna líkamlegu
þjáninga meðbræðra sinna, að
þeir rétti snauðum örláta hjálpar-
hönd, og styrki nytsamar stofnan-
ir alþýðu, því verður ekki neitað.
Meðal Iþeirra eru aðdáunarverðar
mannúðar fyrirmyndir. pað er
engin ástæða til að gjöra þá tor-
tryggilega eins og óvini alþýð-
unnar.