Lögberg - 20.01.1921, Blaðsíða 6

Bls. 6
LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 20. JANúAR 1921
Œfintýri.
(eftir ókunnan höf.)
Mörg sumur, margir vetrar hafa liðið, marg-
ar sólir og caörg tvmgl gengið undir, frá því er
hinn mikli faðir leiddi sinn útvalda lýð inn í Ah-
wah-nee dalinn.
Þá var dalurinn luktur fagurgrænum hlíðum,
engjarnar Önguðu af smára og sérhver smálækur
var krökur af silungi. Berja og ávaxtarunnar
inættu auganu á alla vegu innan um skrúðug hnotu-
trén. óteljandi tegundir villidýra dönsuðu í
skóginum, alstaðar hlasti við gnótt fanga í hverja
átt sem litið var.
Þarna (liafðist hinn útvaldi lýður við, marg-
faldaðist og uppfylti jörðina og tilbað í lotningu
hinn mikla anda.
Hinn ungi sonur leiðtogans, svaf með bifur-
feld að höfði sér, svo honum mætti vaxa vizka til
að reisa sér veglega höll.
Stundum var þonunv gefið la-po-si að borða;
átti það áð gera úr honum lipran og óþreytandi
sundmann, en aðra daga neytti hann trönueggja
í þeim tilgangi að skerpa og fegra röddina. Þannig
* óx drengurinn að vizku og mætti, og hann var
kallaður Ohoo-too-seka, sem þýðLr Alfaðir.
Ilann reistt sér veglegt heimili við E1 Captain,
og mátti þar heyrá fjölbreyttan fuglasöng sérhvert
sumar.
Sumar og vetur liðu. Kletturinn þar senl
húsið stóð, óx dag frá degi; það gerðu einnig all-
ar hæðirnar kringum Ah-yah-nee dalinn og runnu
loks saman í mikla háfjallakeðju.
Skamt vestan við húsið, lét Choo-too,seka,
reisa skála einn mikinn á klettinum og í grend við
hann hásæti úr steini. Það var í raun og veru
l íkishásæti hins unga drottnara. Þar sat hann
ávalt á öllum hátíðlegum mannamótum og ávarp-
aði þegna sína. Minjar stóls þessa, eða hásætis,
sjást enn 'þann dag í dag.
! Svo mátti að orði kveða að hunang drypi af
strái hverju í þossum dulræna dal. Fólkið var
ánæ.gt og hamingjusamt. Hinn góði stjórnari
leiðbeindi því með viturlegum tölum frá hásæti
sínu, og engum. kom nokkru sinni til hugar að ó-
hlýðnast boði hans. Þegnamir kölluðu hann al-
ment To-tou-kon-nu-la eftir klettinum þar sem
húsið stóð. Ilann var ókvongaður, en allar kon-
ur þjónuðu lionum í auðmýkt.
Sér Tis-sa’ack t fyrsta sinn.
I suðrinu gnæfði snæbrynjað fjall með hárri
granit hvelfingu; þar átti gyðjan Tis-sa‘-ack
’heima. Til hennar beindu konur bænum fyrir
börnum sínum og elskhugum. To-tau-kon-nu‘-la
hafði gyðjuna aklrei augum litið, enda átt svo ann-
ríkt við að fullnægja þörfum þegna sinna, að
sjaldan vanst tími til umhjigsunar um ástamál og
konur.
Kveld eitt, er hann sat í ihásæti sínu og geisl-
arnir vestrænu brotnuðu í ljóstöfrum á granít-
hvelfingunni miklu, sá hann gyðjuna svífa um
dalinn líkt og glóandi ekýblik. Logagylt, slegið
hárið, féll í bylgjum um mjallahvítan kjólinn, og
vængirnir silfurdrifnu sýndust hafa drukkið í sig
alla regnbogans liti. To-tau-kon-nu ’-la varð frá
sér numinn; lionum fanst gyðjan vera mundu
draumur sólarlagsins, vökudraumur samt, því nú
birtist hún honum aftur í fullri líkamsmynd.
Gyðjan nam snoggvast staðar. og hvíslaði ein-
hverju að blænum, en sérhver blæsveifla andaði
svo undur þýtt frá sér nafninu: To-tau-nu’-la. —
Honum fanst hún vera að kalla á sig, og í einu vet-
fangi var hann kominn hátt upp í fjall, upp undir
graníthvelfinguna, þar sem honum sýndist gyðjan
bíða. “Tis-sa'-ack, Tis-sa-ack,” hrópaði hann
af öllu magni raddar sinnar. Hún hló fyrst; hlát-
urbylgjurnar smá dóu út og með þeim hvarf hún
sjálf. Af vængjum hennar féll í augu hans mjúk
skæðadrífa, en or ihonum birti fyrir augum aftur,
sáust engin merki gyðjunnar. —
Upp frá þessu hætti To-tau-kon-nu’-la alger-
lega að hugsa um velferð þegna sinna, heldur leit-
aði Tis-sa’-ack án afláts frá morgni til kvelds.
Lengst út í dalsmynni þóttist hann stundum sjá sól-
roðið bjarmablik af vængjum hennar, eða heyra
dauft bergmál fótataksins, en ávalt þegar hann
kom nær, flýði Tis-sa ’-aok undan eins 0g á vinda-
væng. Ást hans var svo djúp, að hann reyndi eigi
að útmála hana mcð orðum, en hún ljómaði frá
hverri hreyfingu, og lýsti upp hvem andlitsdrátt.
Velgegni og hamingju var nú ekki framar að
finna í Ah-wah-nee dalnum, því To-tau-kon-nu’ la
hafði gleymt lýð sínum. Berin og hneturaar
skrælnuðu í runnunum, kornið brann á stönglunum
og féll visið til jarðar. Ár og uppsprettur þom-
uðu, en í farvegunum gat að líta fjöld dauðra
fiska.
Hlutskifti dalsins og íbúanna, sýndist að eins
sorg og skortur, í hvaða átt, sem litið var. Líð-
andi fóíkið, ávarpaði To-tau-kon-nu‘ -la í brennandi
bam, en eyra hans heyrði ekki. — Hann heyrði ekki
annað en rödd Tis-sa’-ack, og sá ekkert annað en
myndina hennar.
llún fœt bccnir sínar heyrðar.
Eínstæðingsskapur og eymd fbúa Ah-wah’-nee
dalsins, gekk Tis-sa’-ack mjög til hjarta. Hún
kendi í brjósti um þétta vesalings fólk, sem bað og
bað, án þess að fá bænir sínar heyrðar. I aug-
um hennar titruðu tár, en röddin skalf af við-
kvæn>ni. Svo féll húu á bæn, hinn mikli andi,,
hlýddi á bænir hennar allar og tók þær til greina.
Alt í einu kom feykilegur íandskjálfta kippur;
það var engu líkara en jörðin engdist sundur og
saman af þjáningum; klettabeltin sprungu og hálf
og (heil stórbjörg hentust með braki og brestum
niður í dalinn. Fjallið með graníthvelfingunni,
þar sem Tis-sa’-ack átti heima, klofnaði í tvent, en
út á milli klofninganna brauzt hvítfyssandi elfur.
Þegar stórviðrinu slotaði, þrumugnýrinn var
þagnaður 0g eldingaraar höfðu dáið út, spegluð-
ust hálfhrunin virki graníthvelfingarinnar í logn-
fáguðu stötiuvatni. Þrumuveðrið og afleiðingar
þess, var svar hins mikla anda við bænum gyðj-
unnar Tis-sa’-ack. v.
Úðadögg árinnar kveykti nýtt líf um allan
dalinn, hnotutrén og bexjarunnarnir svignuðu af
gróðurþrungnum klösum, skógurinn bergmálaði af
ljúfum fuglasöng 0g sérhver lækur moraði af sæl—
legum fiski. En fólkið söng hinum mikla anda
dýrðleg þakkarljóð.
Tis-sa’-ack haíði kvatt Ah-Waih’-neé dalinn að
fullu og öllu. Heimili hennar, fjallið með granít-
hvelfingunni lá í rústum, en gyðjan hafði beint flugi
til morgunroðahæðannla og fjarlægðist :stöðug(t!
meir 0g meir. To-tau-kon-nu‘-la fýlgdi henni
með augunum. Af vængjum gyðjunnar féll
mjúk skæðadrífa í augu honum, en þegar birti til
aftivt ‘•ást Tis-sa‘-ack hvergi. —
Mjallarflyksurnar breytast í hvítar fjólur.
Um leið og mjallarflyksurnar námu við vatn-
ið, urðu þær að hvítum f jólum, er upp frá því hafa
nefndar verið Tis-sa’-ack fjólur. — Hafa þær á-
valt reynst þeim, er í barm sér festu, óyggjandi
áttáviti ástar og hamingju. Yið vatnsbakkana,
um dalinn þveran 0g endilangan, má finna hvít-
fjólur þessar, tákn þeirrar dýpstu og sönnustu
ástar, er enn hefir þekst í mannheimum.
Eftir að To-tau-kon-nu’-Ia hafði lengi leitað
Tis-sa‘-ack árangurslaust, hvarf hann heim til
þjóðflokks síns, þreyttur og hugsjúkur. En
nokkram árum seinná fór hann í burtu og kom
aldrei aftur til óðala sinna. 1 klettinum mikla,
þar sem hásæti leiðtogans hafði staðið, sýndist
meitluð mynd af manni í flaksandi kápu og benti
sá í vestur með hægri hendinni.
Indíánarnir standa á því fastara en fótunum,
að þetta sé mynd hins burtfarna foringja, er nú
sé kominn aftur snöggva ferð til að skýra þeim
frá að hann hafi fundið veiðistöðvar marg-
falt auðugri og ánægjulegri, en nokkurt dauðlegt
auga hafi áður litið, og þangað ætli liann innan
skamms að flytja þjoðflokk sinn allan. .
Um sömu mundir birtist einnig á þeim híuta
graníthvelfingarinnar, er en stóð uppi, guðdóm-
lega fagurt kvennmannsandlit. Það var andlit
gyðjunnar Tis-sa’-ack, er með mætti bænar sinnar
hafði frelsað fbúa Ah-wah-nee dalsins frá hallæri
og hungursneyð.
E. P. J.
----1---o--------
Dárling konungsson.
Framh.
En þegar hann kom til herbergis þess er Cel-
ia var innilokuð í, varð hann eigi lítið undrandi,
er hann fann hana eigi þar. Reiði hans átti
engin takmörk 0g hét hann hverjum þeim heift
sinni er vogað hefði að nema hana á burt, því hann
sjálfur hafði geymt lykilinn að herberginu.
Þegar félagar hans heyrðu þetta, hugsuðu
þeir sér, að nota tækifærið, til þess að rægja aldr-
aðan aðalsmann, er verið hafði kennari konungs-
sonar, og sem enn þá vogaði sér að gefa honum
ofaní gjöf, við og við, fyrir hans illa framferði;
því hann unni konungsyni sem væri hann son hans.
I fyrstu var konungson honum þakklátur fyrir að-
í'inslurnar, en svo fór, að honum fanst þær óþarf-
ar og hugði það sprottið af geðleiði gamla manns-
ins, að vera sífelt að finna að við sig, þegar aðr-
ir smjöðruðu fyrir honum. Rak hann þá kenn-
ara sinn frá hirðinni, en í umtali um hann, mátti
heyra að konungsson virti hann samt mikils, þó
egi ynni hann honum sem til foraa. Þess vegna
óttuðust vinir konungs að sikeð gæti nú, að hann
tæki það í höfuðið, einn góðan veðurdag, að kalla
heim aftur öldunginn. Nú var tækifæri að fá
hann burtrækan úr huga konungssonar eigi síður
en höllu. Þeir sögðu því konungsyni að Suliman,
því það hét kennarinn, hefði hælst um yfir því að
hafa hjálpað Celiu á braut og mútuðu þeir þrem
vitnum til þess að segjast hafa heyrt Suliman
segja svo sjálfan.
Konungur sendi nú í bræði sinni nokkra her-
menn, með fóstbróður sinn í fararbroddi, til þess
að handtaka Suliman og flytja fyrir konung,
bundinn eins og glæpamann.
Eftir að hafa gefið þessa skipun, gekk kon-
ungur til herbergja sinna. Tæplega var hann
inn kominn, þegar þruma mikil dunaði fyrir eyr-
um hans og virtist hún hrista jafnvel sjálfa jörð-
ina og sannleiksgyðjan birtist konunssyni.
“Eg hét því föður þínum,” ma*lti hún, og rödd
hennar var þrungin af alvöru “að gefa þér góð
ráð, og hegna þér ef þú vildi’r ekki fylgja þeim.
Þú hefir fyrirlitið viðvaranir mínar, og gengið
þinn illa veg, þar til að þú ert maður að eins, að
ytra útliti. 1 rauninni ertu orðinn ógeðslegt dýr,
viðbjóður og fyrirlitning allra ærlegra manna,
sem þekkja þig. Nú er minn tími kominn að
efna orð mín og hegna þer. Legg eg það nú á
þig áð þú verðir að ytra útliti eins og dýrin sem
þú hefir hagað þér eftir. Þú hefir reiðst eins og
Jjón, ert gráðugur eins og úlfur; eins og högg-
ormur hefirðu með vanþakklæti rekið þann mann
\ frá þér, sem gengið hafði þér í föður stað ; rudda-
skapur þinn í kvonbænum hefir gert þig að nauti.
Skaltu nií verða myndaður í líki allra þessara
dýra.”
Tæplega háfði sannleiksgyðjan slept orðinu,
l>egar Darling 'konungsson, sá.sér til Pkelfingar að
þann var að breytast í mynd þá er hún hafði talað
um. Hann hafði Ijóns höfuð, nautshom, úlfs-
fætur og höggóraisskrokk. 1 sama vetfangi
livarf hann út í skóg og" staðnæmdist hjá tæra
stöðuvatni; sá hann þá glögt hina hræðilegu mynd
er líkami hans hafði tekið og heyrði rödd rétt hjá
sér, er sagði: “Líttu nú vandlegg á þessa ljótu
mynd er vonzka þín hefir sett á þig, en trúðu mér,
að sál þín er þúsund sinnum ljótari en lífeaminn.”
Darling þekti að það var rödd sannleiksgyðj-
unnar, hann reiddist ákaflega, ætlaði að grípa
gyðjuna og eta hana upp til agna, en fékk eigi
handsamað hana.
“Það þýðir ekkert fyrir þig að ætla að vinna
mér mein,” mælti hún. “En nú skal hróka þín-
um hefnt með því að láta þig falla í hendur þinna
eigin þegna.” Darling konungson hugsaði sér
að flýja sem lengst frá vatuinu, svo hann sæi ekki
sína hræðilegu mynd. Áður en hann fór langt
datt hann í grýfju, sem grafin hafði verið til að
veiða í birni. Yeiðimenn höfðu falið sig í tré
skamt frá, en komu nú og lögðu hann í bönd og
fóru með hann til liöfuðborgarinnar í ríki hans
Konungsson var í illu skapi á leíðinni, og í
stað þess að sjá það að hans eigin syndir höfðu
íklætt hann þessu formi, þá sakaði hann sannleiks-
gyðjuna um óhamingju sína.
Framh.
Enskar munnmœlasögur.
Presturinn og skrifari hans.
y
Einu sinni var piæstur ásamt skrifara sínum
á ferð til bæjar sem Dawlish heitir og s,tendur á
Dover ströndinni.
Það var um vetur, veðrið var slæmt og ilt að
rata, svo þeir viltust. Það var skrifaranum að
kenna, eða það fanst prestinum að þeir fóru út af
rétta veginum, eða að þeir vissu ekki hvar þeir
voru, og segir prestur við fylgdarmann sinn í
þykkju: “Eg vildi heldur hafa Kölska fyrir fylgd-
armann en hafa þig.” Prestur liafði varla slept
orðinu, þegar ókunnur maður ríðandi slóst í ferð-
ina og bauðzt til að vísa ferðamönnunum viltu á
rétta leið. ^
Svo gekk alt vel um tíma, unz þeir voru rétt
komnir til Dawlish, þá fóru þeir fram hjá stóra
húsi sem var alt uppljómað. Maðurinn sem vís-
'að hafði þeim veginn reið heim að húsinu og bauð
samferðamönnum sínum að koma inn og borða
morgunmat, og þáðu þeir það.
Inn í húsinu sem var skrautlegt, stóð borð
með allskonar réttum á, og settust þeir til máltíð-
ar og átu nægð sína, fóru síðan út og stigu á bak
hestum sínu, en þeim brá svo einkennilega við
að þeir gátu ekki komið þeim úr sporunum hvern-
ig sem þeir reyndu.
“Fjandinn taki ykkur fyrir óþægðina,” sagði
prestur.
“Það skal eg gjöra,” svaraði fylgdarmaður
þeirra sem verið hafði, og sló í hestana með keyri
er hann hafði í hendi sér, svo þeir hlupu fram af
björgum sem voru þar við sjó fram og steyptust
með mönnunum á í sjóinn. Þar mennirnir
urðu að tveimur klettum, sem enn í dag heita:
Presturinn og skrifari hans.
Leirkerið með peningunum i.
Uppsalakastali sem nú er fallinn í rústir, stóð
á Hambleton hæðunum í Yorkshire. Fyrir nokkra
síðan dreymdi mann einn, sem heima átti þar
skamt frá, að ef hann færi til Lundúnaborgar og
biði við sporðinn á Lundúna brúnni, að þá mundi
hann heyra eða sjá eitthvað sem sér yrði til gæfu.
Svo hann tók staf sinn, fékk sér fylgdarmann
0g fór til Lundúna og stóð á þessum tiltekna stað
unz bann var orðinn dauðþreyttur og hungraður,
og ekkert bar til tíðinda, svo hann hélt að bezt
væri að halda heim aftur, og var um það að leggja
af stað, þegar að hann sér livar kvekari kemur og
stefnir til sín, og þegar hann kom, spurði liann
Yorkshire manninn að, því hann stæði þarna dag
eftir dag.
Yorkshire maðurinn svaVaði: “Eg er hér
eftir bending drauma minna.”
“Eg trúi ekki á drauma,” mælti kvekarinn.
I fyrrinótt dreymdi mig, að leirker með gulli í
væri falið undir kjarrinu við hornið á Uppsala-
kastalanum!”
Yorkshiremaðurinn flýtti sér til baka ti'l Upp-
sala kastalans og fór að grafa á þessum tiltekna
stað, og fann þar leipott eða leirker, fult af kop-
arpeningum. Á kerið var letrað:
Leitið neðar þar sem þetta var:
Helmingi verðmeiri fjársjóður finst þar.
Ilann hélt áfram að grafa, og fann kistil full-
an með silfurpeningum, og á kistilinn var grafið:
Leitið neðar, þar sem þetta var.
Helmingi verðmeiri fjársjóður finst þar.
Hann hélt áfram að grafa, og fann fjársjóð af
gulli.
Lítt kunn hetja.
Á meðal hinna fyrstu innflytjenda til Ame-
ríku voru Hugenottar, eða franskir mótmælend-
ur, er svo voru ofsóttir í föðurlandi sínu, að þeir
neyddust til að flýja óðöl sín og leita frelsis á
framandi storð.
1 hópi þeirra fyrstu, var vefari einn, er aldrei
mátti um frjálst höfuð strjúka, og átti því eigi ann-
ars úrkosta en týna saman pjönkur sínar og leita
ú brott, ásamt konu sinni og þrem ungum böraum.
En í Ameríku liafði honum verið sagt að hver og
einn mætti tilbiðja guð sinn í friði. Nú var um
að gera fyrir vefarann að vekja ekki grun her-
mannanna, sem alstaðar voru á verði. Tók hann
- því það til bragðs, að láta börnin ofan í poka 0g
raða í kringum þau ávöxtum, svo að allir skyldu
halda að hann vær-r að flytja vöru til markaðs.
Brýndi hann fyrir börnunum að þafa hljótt um
sig, hvað sem að höndum bæri, einkum þó því
yngsta, er var fimm ára gamall drengur. Batt
vefarinn riú klyfjarnar og lét upp á asna. Héldu
þau hjónin svo með asnann í taumi sem leiðir láu
út úr þorpinn. Framan af gekk alt svo vel, að
þau voru farin að balda sig sloppin úr allri hættu.
En alt í einu kom hópur heimanna auga á ferðafólk
þetta, gekk í veg fyrir það og mælti: ‘ ‘ Svo þið eruð
þá á leið til sölutorgsins; það væri líklegast ekki
úr vega að reyna ihvað mjúkar gulrófuraar ykkar
era ? ’ ’
Hermanninum flaug í hug að verið gæti nú að
börn væru leynd í pokanum innanum ávextina og
þrýsti hann því spjóti sínu upp að skafti í aðra
klyfina, en varð einkis var, því ekkert hljóð heyrð-
ist. Sárgramur yfir snuðferðinni, hypjaði her-
maðurinn sig á brott hið bráðasta.. Hjónin stóðu
á öndinni af hræðslu, en þorðu ekki fyrir sitt eigið
borið líf að opna pokann og vita hvernig bömun-
um liði, af ótta við að liermenn kynni þá og þegar
að bera að og þá kæmist alt upp um ferð þeirra.
Þau héldu því áfram hvíldarlaust þangað til þau
voru kofnin svo langt frá borginni að tæpast gat
hugsast að þeim vrði veitt eftirfor. Tóku þau
þá ofan af asnanum, opnuðu pokana og fundu
bömin öll á lífi, en drengurinn yngsti hafði hlotið.
spjótstungu gegnnm lærið. ‘ ‘ Eg grét samt ekki,
pabbi,” sagði litli hnokkinn með sigurglampa í'
augunum. — Og þannig atvikaðist það, að þessi
unga, hugprúða hetja, varð leiðarstjaraa foreldra
sinna, fj;á ofsóknum og yfii’gangi, inn í land hins
sanna frelsis.
--------o--------
Góðir siðir.
“Vér erum fjötraðir böndum feimninnar, unz
vér lærum að tala og hegða oss eins og vera ber”,
segþr Samuel Johnson.
Þegar maður er á gangi með öðrum, þá tekur
maður ekki að eins ofan fyrir þeim, sem maður
sjálfur þekkir, heldur líka fyrir þeim, sem sá þekk-
ir og tekur ofan fyrir sem maður er með, hvort
sem maður hefir nokkurntíma iséð liann eða ekki.
Ef maður mætir konu við dyr gestgjafahúss,
þá á hann að víkja úr vegi fyrir henni svo hún geti
gengið inn 'eða út á undan, 0g taka ofan höfuð-
fatið.
Ef að maður tekur’ upp og réttir kvennmanni
eitthvað sem hún hefir mist á almannafæri, þá á
hann að reisa höfuðfat sitt um leið og hann réttir
henni það.
Vel siðaður maður reisir höfuðfat sitt, þegar
hann gengur fram hjá konu í sporvagni, eða í
öðrum flutningsvögnum. Það meinar samt ekki
að hann vilji kynnast henni, heldur er það vottur
um lotningu þá sem hann ber fyrir kvennfólki
vfirleitt. 1
Smávillur í sambandi við staðhæfing manna
á efeki að leiðrétta í viðurvist annara.
Foreldrar eiga æfinlega að nefna böra sín með
skírnarnafni, ef þau eru ógift, þegar þau tala um
þau við ókunnuga, þó er ekki rangt að segja:
“sonur okkar” eða“dóttir okkar”.
Þegar menn eru í lyftivél með kvennfólki eiga
þeir æfinlega að taka ofan höfuðföt sín.
Ef að menn þurfa’ að ganga fram hjá konum,
sem eru í sætum sínum í samkomuhúsum eða á
öðrum stöðum, þá ættu þeir að segja: “fyrirgefið
þér” og snúa sér að þeim þegar þeir fara framhjá.
Maður gengur á undan konu upp stiga, eða sam-
hliða henni. En ofan stiga á maður að láta kon-
una fara á undan.
Framh.