Lögberg - 26.05.1921, Page 7

LÖOBERG, FIMTUDAGINN,
26. MAÍ 1921
, Bls. 7
Gangið í
RAUÐA KROSSINN
RAUÐI KROSSINN hefir nú á friðartímanum alveg eins þýðingar-
miklar skyldur til að inna af hendi í Jparfir mannúðarinnar, og
þegar stríð sanda yfir. Rauða Kross félögin hafa stofnað eina allsherjar
breiðfylking.
Til verndunar heilbrigði, fyrirbygging sjúkdóma og mildun þjáninga út
um allan héim.
pessi störf eru einnig int af hendUí^voru eigin landi, af Rauða Kross fé-
lögunuim og sama má segja um hin ,öll í landinu, þrjátíu og eitt að tölu,
er skipað hafa sér undir merki hins Rauða Kross.
Ársgjald til Rauða Krossins er að ein® $1.00. Greiðsla þessa eina Doll-
ars við innritun, er öll sú upphæð, sem félagið fer fram á að fá hjá yður.
‘ Ársgjald í unglingadeild Rauða Krossins er 25 cent.
INNRITIST: — Látið það sanna alþjóða manna traust yðar á Rauða
Krossinum og hluttöku yðar í hinu göfuga starfi, sem miðar eingöngu til
þess að bæta kjör og lífsskilyrði mannkynsins í heild sinni.
Innritunardagar Júní 5. til 11.
pá viku ætla Rauða Kross félögin að safna meðlimum í hverri
sveit og hverri borg. Veitið Jiðsinni sjálfir og fáið aðra til að
liðsinna þessu mikilvæga máli. Vinnið í samræmi við Rauða
Krosa nefndina í bygðarlagi yðar og hjálpið til að fá hvern ein-
asta mann, hverja einustu konu, hvert einast barn í félagið.
Fréttabréf.
Fyrir
“Vorið
gróa.”
Langruth 13. 5.—’21
skömmu sungu menn:
er komið og grundirnar
Annars hefir verið kalt
alt til (þessa; kuldinn stafaði af
ísnum, sem er nú rétt farinn. pað
torá til Isunnanáttaa- um nokkra
daga, og um þann 10. kom fyrsti
sumarskúrinn, og var smáskúrótt
,þann dag, og þann næsta. í dag er
breytt veður: norðvestan vindur
og snjóföl á jörð; náttúran hým-
ir köld og drungaleg og þögul,
manni dettur í hug: “Hvar eru
fuglar þeir, er á sumri sungu?”
Sáning er komin nokkuð á veg;
fremur seint var byrjað vegna
bleytd, og en er of blautt á svæð-
um; meiri hlutinn af hveiti mun
þó vera sáð. t
Sumarmála samkomu helt
Herðubreiðar söfnuður 22. apríl;
var þar margt manna, og ýmislegt
til skemtana. Erindi fluttu menn
no'kkur, og sumt í bundnu máli.
Mrs. D. Valdimarsþon las upp
fallegt kvæði, og porleifur Jóns-
son annað, er það frumort gaman
og alvara; fylgir það línum þess-
um.
Hér bar góðan gest að garði fyr-
ir nokkrum dögum. Gunnar B.
Björnsson, ritstjóra frá Minneota;
var hann á ferð fyrir kirkjufélag-
ið.Vog rak erindi sitt með vanaleg-
um skðrungskap; urðu menn vel
og sómasamlega viÓ erindi hans.
Gjarnan hefði hann viljáð kynnast
fleirum en hægt var, en' því til
fyrirstöðu voru áþægilegir vegir
og hinn stutti tími sem honum var
markaður hér.
Héðan fluttiist einn búandi bygð
arinnar á þessu vori. Bjarni
Tómasson, ásamt Steinunni konu
sinni og börnum þeirra. Kvöddu
nágrannar og Vinir þau hjón, og
fengu þeim nokkra minnisgripi að
skilnaði, sem vott þakklætis fyrir
sambúina. Er það mál manna, að
þau hjón séu gestrisin, góðfús og
hjálpsöm í nágrenni.
Bráðum nálgast kirjuþings-
tíðin; samkvæmt auglýsingu for-
iseta kirkjúfélagsins, verður þing-
ið í ár að Lundar, og byrjar 23.
júní. Kirkjuþingin eru eflaust
stærsti þjóðernislegi viðburður
ársins. Líka er það vinamót á-
gafettiþar sem fornir vinir og kunn-
ingjar sjást eftir skilnað í tugi
ára. par höfum vér allir eign-
ast vini og endurminningar, scm
hafa verið oss :ho\lvættir æ síðan
— það hygg eg vera reynslu
flestra þeirra, sem kirkjuþingin
sækja. Menn og konur sem
léku saklausum barnaleikjum á
íslandi og voru leiksystkini finn-
ast og minnast sólskinsbletta
æskuáranna. ÖIl stærstu vel-
ferðarmál íslendinga hér í álfu
eru rædd og afgreidd, eftir þvi
sem virðist mögulegt. Kirkju-
félagið, víðtækasti félagsskapur-
inn meðal íslendinga hér í álfu
hefir með kirkjujþingunum, gert
mönnum mögulegt að halda sér
saman, þjóðernislega á þann hátt,
sem er að minni skoðun afar gild-
ur þáttur í þjóðernis baráttu vorri,
og ættu því kirkjuþingin að vera
nokkurskonar þjóðernis afmæli,
sem hafi vaxandi þýðingu eftir því
sena árin liða.
s. s. c.
það kr gleði og gaman hér í kvöld,
Gjöfum sumars fagnar norðurs öld
Fegin sumri fagnar andi manns,
Vér fögnum því með ræðu söng og
r dans.
f
Ræða er nauðsyn eins og vitum vér
þá vandamálin oss að höndum ber,
Áhrif hennar eru víðtæk tetór,
Um afleiðing þó misjafnlega fór.
Hún vekur fræðir veröld alt um
kring,
Hún víkkar stækkar andans sjón-
arhring
Margir segja eg þræti ei þar um
hót,
Að þjóðum'Væðan mesta vinni bót.
pegar ræða er röggsamlega flutt,
Rökstudd vel og efnisrík en stutt,
par við unir andi glaður minn,
Ekki margt eg stærri skemtun
finn.
Drotning lista sönglistin er sögð,
Sorgum eyða hennar töfrabrögð
í hæðir ljóss hún lyftir hug og sál,
Hún líka er kölluð himneskt engla-
xnál.
í hugan engin læðilst hugsun lág,
Ljúfa sönglist þegar hlýðum á,
pá hörpustrengir glymja gleðilag
Gamla Sál það huggar en í dag.
Æfum söng og syhgjum oft og
hátt,
Söngurinn því hefir undramátt;
Hann rekur illa anda út í geym,
En unað gleði og ró ihann leiðir
heim.
Dável stigin dans er skemtun góð,
Dansinn gleður unga menn og
fljóð,
En aldrei lyftir anda mannsins
dans,
Upp á leið til mikla sannleikans
petta á móti dansi hefi eg helzt
Hugsjón engin bak við greyjið
felst,
Ef göfga hugsjón enga eigum til
Æfin er sem tapað lukkuspil.
Svo er annað, stutt er stundarbið,
Til stansar dans og snýr oss baki
við, <
pegar æfi út er runnið vor,
Yður förlast þessi léttu spor.
pá er gott að hafa eitthvað æft,
Annað, sem að reynist betur hæft,
Til fylgdar inn á efra aldursskeið
Og ekki bregst á bálf-farinni leið.
En eg veit þið viljið dansa samt,
pó verðmætið sé nokkuð efasamt,
Dansið þá og dansið sumar inn,
Dansið iburtu kalda veturinn.
P. J.
kristindóminn mikla bölvun
upphafi til enda. Bara tóma
rótgróna spillingu. Eg kalla
kristindóminn tóma ódauðlega
skömm og vansæmd mannkyns-
ins.” Og enn fremur segir hann:
Allar aðrar bækur eru hreinar
við hliðina á Nýjatestamentinu.
Viljir þú lesa það, verður þú að
draga glófa á hendur þér. Skít-
ugri og ómerkilegri bók er ekki
til.”
Sviíþjóð thefir átt slíka menn.
Einn þeirra tók sinnaskiftum á
dánarbeði sínu, eftir að hann atla
æfi sína hafði hamast gegn guði,
hrækt á krossinn og rifið og tætt
Biiblíuna í suhdur. Hann hét
Strindberg. Einnig Norvegur hef-
ir átt Isína. pá skal eg ekkij
nefna, þvi eg hygg þér munið
^ekkja þá sjlálf.
Danmörk á þá einnig til. Einn
?eirra George Brandes, skrifaði
fyrir skömmu eldheita grein í
“Politikken,” og ákærir þar krist-
indóminn fyrir að vera orsök
æirrar neyðar, sorgar og armæðu,
sem nú er í heiminum. pað var
einnig hann, sem kom með tillögu
■)h að ríkið skildi með lögum taka
fram fyrir bendur á foreldrum
sem kenna vildu ibörnum sínum
kristin fræði, ef ríkið og skólinn
legði kristindóminn til hliðar.
Á síðustu tímum sínum iskrifaði
Björnssion leikrit, er hann kallaði:
‘Naar den nye vin blomstrer.’
(Pegar hið nýja vín blómgast)
Hið nýja vín, sem Björnson skrif-
aði um, hefir blómgast og borið á-
vexti í mannfélaginu, ekki bara á
leiksviðinu, heldur í daglega líf-
inu. Og eg hygg þótt Björnson
kæmi upp úr gröf sinni og sæi og
bragðaði ávöxtinn, að hann mundi
óska að að ;hið nýja vin hefði aldr-
ei blómgast, því ávöxturinn er
beiskur og mjög 'súr. pað sést á
ýmsum stöðum, það séat í öllum
kristindóminum. pað er sagt að
meira sé af heiðnum trúarbrögðum
í Englandi o,g Ameríku, en af
frá! skólunum. Eg styð að mörgu
leyti þær manneskjur, er að því
vinna. pér horfið undrandi á
mi£, en eg veit, að sú tilsögn í
kristinfræði, sem flest börn nú til
dags fá, er verri en ekki neitt. Eg
talaði við kennara er kendi
kristinfræði, og sem hiklaust kann-
aðist við, að hann gæti ekki kent
börnunum um guð og sköpunina,
eftir því isem Biblían segði, því
hann gæti ekki trúað því. Hans
dæmi er ekki einstakt, en mjög
alment, því miður. Ef eg ætti börn
vildi eg ‘höldur, að þau vissu ekki
neitt, væru þekkingarlaus um
heilaga hluti, heldur en að þau í
skólanum skildu drekka í sig van-
trú og efasemdir um guð og vitn-
isburð hans. Hafi börnin ekki
trúaða kennara, sem kenna krist-
infræði í skólanum, iþá er betra
að þau enga tilsögn fái í þeim
hlutum, það er mín meining.
Framb.
---------o---------
Æfiminning.
in. pá fór porgerður að Kára-
stöðum í Borganhreppi og var í
sjálfsmensku þar til hún fór til
Nýja íslandís í Canada árið 1900
ásamt Jóhannesi syni sínum.
Sveinn maður hennar varð eftir í
Reykholtsdalnum. Börn þeirra
voru þá nær uppkomin og efni-
leg. Kárastaðir eru í þjóðbraut,
sem kunnugt er. Kyntust þar
margir porgerði og bar og ber enn
margur lúinn vegfarandi hlýjan
ihug til hennar fyrir staka alúð og
gestfisni. sem hún sýndi þeim 1
orði og verki og átti hún þó af
litlum efnum að miðla. En mann-
úðar og veglyndis Ihennar nutu
allir og allra mest þeir, sem þeirra
mannkosta voru mest þurfandi.
Margir söknuðu hennar sárt, þegar
hún fór þaðan.
Börn porgerðar og Sveins eru:
1. Ingibjöíg Vídalín, gift Magn-
úsi Magnússýni á Eyjólfsstöðum
við Hnausa P.O., fiskiverzlunar-
manni. 2. Jóhannes, ibóndi nálægt
Selkirlf, giftur Ásu Sigríði Rafns-
dóttur. 3. Hclga, gift Lýði Jóns-
syni, ibónda á Lundi í Hnausa-
bygð. 4. Gróa, gift Sveini Pálma-
feyni bónda við Winnipeg Beach.
Enn ■ fremur er Jón Sigurðsson,
fyrrum þingmaður Mýramanna en
nú ibóndi og hreppstjóri ó Hauka-
gili í Hvítársíðu, sonur porgerðar
Jónsdóttur. Kona bans heitir
Ilildur. Ingibjörg á Eyjólfsstöð-
um flutti til Canada sex árum á
undan móður sinni, en Helga og
Nutíðin í ljósi Biblíunnar
Hin nýtízku Biblíu gagnrýning
og stuðningsmenn hennar.^sem upp
hafið hafa sig yfir guð og orð hans
sem dómara, hafa einnig sáð eitr-
uðu og djöfullegu sæðj á meðal
fólksins. Hvert land hefir átt sína
forystumenn í þeirri grein. Hinn
franþki ráðherra Viviani á eitt
sinn að ihafa sagt í stórri sam-
komu: “pegar hinn fátæki
verkamaður hefir að kvöldi dags
snúið ihein^leiðis frá vinnu sinni,
þreyttur og þjakaður, og kanske
með hin harðsóttu Jaun í vasa sín-
um, þá höfum vér — er hann bef-
ir lokið við hina fátæklegu mál-
tíð sína, og þá beygt kné sín og
þakkað guði — lagt hönd vora á
herðar bonum, reist hann á fætur
og sagt honum: “parna á bak við
hið bláa, finst ekki neitt, alls ekki
neitt fyrir þig. Reyn þdss vegna
að veita þér þau gæði í llífinu sem
unt er, því hinsvegar er ekki neitt,’
Vér höfum rifið trúna á annað líf
°g á guðlega opinberun út úr sál-
um mannanna, Vér höfum slökt
ljós himinsins, og það mun aldrei
framar kveikt verða. pessi er
einn af þeim, sem rífur niður
grundvöll trúarinnar í Frakk-
landi.
' pýzkaland átti einnig fríhyggju-
mann. Hann bét Nietzsche.
Hann var einn 'hinn mesti fræði-
maður pýzkalands. Hann segir
á einum stað í bókum sínum, er
kristindóm á Indlandi. í Ham-
burg, á pýzkalandi, hefir prestur
nokkur .komið með uppástungu
um að stofna alþjóða fríkirkju,
sem taki á móti hinni þýsku þjóð
eins og bún er, jafnt Gyðingum,
fríhyggjumönnum og kristnum,
og á hún hvorki að vera gyðingleg,
buddisk eða kristileg, en á að vera
kirkja sem segir: “Komið til mín
allir þeir, sem í yðar vesældar lífi
iþarfnist ljóma frá hæðum.”
í Frakklaindi var fyrir stríðið
félag, sem samanstóð af ungum
mönnum á aldrinum mil'li 16—20
ára, og þessir ungu menn höfðu
merkta á handlegg sinn þessa tvo
stafi A. og D., sem eiga að þýða:
“Á móti guði.” Meðlimatala félags
þessa var fyrir stríðið 2,500,000
og hefir ekki minkað á þessum ár-
um, en hefir fjölgað meðlimum
bæði utan félags og inman. pað
eru miljónir slálna, isem ekki bera
merkið á armlegg sér, en hjörtu
þeirra eru innblásin antikristins
anda, og glögglega má lesa í lífi
þeirra: “Móti guði,” “Móti Kristi.’
pað eru óvextir fráhvarfsins.
En hvers vegna að fara svo
langt. Vér þurfum ekki lengra
en til vors eigin 'lands. Tökum
Danmörku. í danská> stúdenta-
félaginu hefir meðlimur einn, í fyr-
irlestri sett fram 10 boðorð fyrir
stúdentana, ih,inn svo kallaða
“akademiska” ælskulýð. 4. boðorðið
hljóðar þamnig: “pú skalt^vera
vantrúaður.” 7. boðorðið “Miiistu
'stúdentatíma þíns, að þú haildir
hann heilagann.” 8. boðorðið: “pú
skalt ekki vera bindindissamur.”
petta eru bara þrjú af þeim tíu,
sem fram voru borin.
í Sviíþjóð sagði prófessor nokk-
ur við þinn af háskólunum, í á-
heyrn fjölda ungra manneskja:
“pað er ekki bara kirkjan, sem
verður að afnemast, heldur trúar-
brögðin líka — þessi frá upp-
ihafi til énda lýgilega og óls'iðsam-
lega framleiðsla liðinna og óment-
aðra vesældar tíma. Hinn svenski
nýji kirkjumálaráðherra hefir sagt
að hann telji það virðingu að vera
heiðingi, og að hann vegna hrein-
lætistilfinningar sinnar vilji ekki
fást við kristindóminn.
Nú viljum vér snúa oss að voru
eigin landi. Fyrir fáum árum
var það siður til sveita, að heim-
ilisfaðirinn safnaði fólkinu saman
á heimili s,ínu fyrripart sunnu-
dags til lelsturjs. Húsfaðirinn
pess befir áður verið getið í ís-
lenzku blöðunum hér vestan bafs,
að konan porgerður Jónlsdóttir dó
að heimili sínu, Lundi lí Hnausa-
bygð í Nýja íslandi þann, 18. feb-
rúar 1921. porgerður var fædd þ.
23. október 1844 lá Svarfhóli í
Stafholtstungum í Mýrasýslu á ís-1 Gróa einu ári á undan henni og Jó-
hannesi syni bennar. Sveinn mað-
ur porgerðar flutti vestur einu
ári síðar en porgerður kona hans,
porgerður fór strax þá hingað
kom til Ingibjargar á Eyjlfósstöð
um og var hjá henni um tíma. En
síðar fónhún til Helgu dóttur sinn
ar og hjá henni dó hún.
porgerður fór aftur heim til ís-
lands 1914, var þá 70 ára að aldri.
Hún dvaldi þá oftast á Svarfhóli
hjá puríði systur sinni og syni
bennar, er þar bjó, einnig í Borg-
arnesi í húsi, sem Jón sonur henn-
ar átti, og stundum > dvaldi hún
þar hjá börnum puríðar systur
sinnar. Aftur lagði hún af stað
til Canada seint i 'ágústmánuði
1919, að sjá börn sín og enda hjá
þeim isíðustu stundirnar í stund
arheimi
porgerður var glaðlynd og við
feldin, einlæg og hreinskilin og
hélt áivalt aðra sem sjálfa sig,
Hún var ibezta húsmóðir. Hún var
mesti dýravinur, óg lagði ítrustu
krafta sína fram að öllum liði vel
mönnum og málleysingjum. Móð
ir barna sinna var ihún eins full
Porgerður Jónsdóíttir.
landi. Foreldrar porgerðar voru
merkis'hjónin Jón sonur Hálldórs
Pálssonar, sem lengi bjó á Ás-
bjarnarstöðum í pverárhlíð, og
L„d6n var ,.>ektur ^ta.Sur ‘T."'
Séra Jóhann Bjarnason hélt hús
riennemarg LlCéþreyttu ruázCei
kveðju og ræðu í kirkjunni. Margt
og ritaði annála.
iaf var Helga ljós-
tók frarn Biblíuna eða lestrarbók-
ina og las, og enginn gekk til borðs
án þess að lesa borðbænina. Menn
báru virðingu fyrir guði og orði
hans. Qætið að Ihvort svo er í
dag. Farir þú inn á heimili
manna, svo muntu sjá að slíkt er
ekki venja nú, enganvegin hjá
vantrúuðum, og í litlum stíl hjá
trúuðum. Menn bera enga
virðingu lengur fyrir því sem hei-
lagt er, bafa enga llaungun eftir
andlegum gæðum og dygðum. Lýð-
urinn er dauður sokkinn í það
efnislega. Guðræknis- og vana-
gildistilfinningin hefir sálast í
björtum margra. Mun rödd guðls
enn þá einu sinni vekja hana til
Mfs, svo að hún rísi upp., pjóð
vor er nú að afkristnast. Mikið er
sinnar tíðar
Móðir porgerða
móðir, dóttir Jónls Oddssonar, sem
lengi bjó á Höll í pverárhlíð, ,en
síðar í Stafholti í Stafboltstung-
um og var merkur maður. Fyrri
kona Jóns hét Jórunn. pau Jón og
Helga á Svarfhóli áttu 1C bö):n.
Sex af þeim náðu fullorðinsárum.
pau systkin poðgerðar voru:
puríður, ljósmóðir, sem búið hef
ir á Svarfhóli átti Björn Ásmunds-
son, hreppstjóra ,þar, nú dáinn
fyrir nokkrum árum. pá Jórunn,
ljósmóðir, sem átti Helga pórar-
ins'Son prest að Vatnsfirði. pau
bjuggu mörg ár í Rauðanesi í
Borgarhreppi; Helgi er dáinn fyr-
ir mörgum árum, en Jórunn fyrir
fjórum árum. pá Jón, sem lengi
'bjó á Grund í Mikley í Winnipeg-
vatni, en býr nú að Lóni Beach við
Gimli. Kona hanls er Sigríður
Jónsdóttir. ' pá Oddur, sem mörg
var í Bandaríkjunum, en nú er að
Hnausa P. O., ógiftur. pá er
yngsta systir porgerðaV, Valgerð-
ur Valgerður, ekkja Stefáns Sig
urðssonar kaupmanns að Hnaus
um, dáinn fyrir fjórum órum
Svarfholts systkini þessi voru öll
nyndarfólk, eins og þau áttu kyn
til að rekja. í föðurætt s'ína var
porgerður réttur f jórmenningur
við tónsnillin'ginn okkar mikla,
Fróf. Sveinbjörnsison, og mun sú
ætt öll hafa verið söngelsk. peim
sem kynnu að langa til að vita
eítthvað um framætt porgerðar
sál., set eg að eins örfáa ættliði
til skýringar. porgerður var 9.
ættliður frá Magnúsi prúða, sýslu-
manni >í Bæ á Rauðasandi, en Mag-
nús prúði var 15. ættliður frá Agli
Skallagríssyni á Borg á Mýrum.
porgerður var Mka 8. ættliður frá
Kristínu Oddsdóttur ibiskups í
Skálbolti, en 23. ættliöur frá Jóni
Lopt^syni lærimeistara í Odda,
Sæmndarsonar hins fróða, en 31.
ættliður frá Haraldi ihárfagra ein-
valdskonungi í Noregi. Mætti svo
lengi til stórmenna telja nær og
fjær, sem rúmið ekki leyfir.
porgerður fór 18 ára gömul úr'
foreldra húsum að Hjarðarholti
Jóhannesar Guðmunds^onar sýslu
manns og konu hans frú Marínar
Lárusdóttur, og var^ hjá þeim í
fjögur ór og gat sér góðan orðstír
fyrir dj-gð og dugnað. pá fór hún
til hjónanna Sigurðar Jónssonar
og Ingilbjargar Árnadóttur, þá
búandi í Hjarðarholti, en fluttu
skömmu síðar að Haukagili í Hvít-
ársíðu og bjuggu þar langt skeið.
Hjá þeim var porgerður þar til
hún gekk að eiga Svein Árnason,
24. októbr 1873. Árni faðir Sveins
bjó í Hvammi í Hvítársíðu. Hann
var greindur maður og bagyrðing-
ur góður og einn af þeim mörgu
Bjarnastaða sysljkinum. pau por-
gerður og Sveinn byrjuðu búskap
í Hvammi, fluttu svo í Síðurmúla
og bjuggu þar þrjú ár. pá fluttu
þau að Kletti í Reykholtsdal og
bjuggú iþar um æði langt skeið og
fólk fylgdi beni til grafar. Mörg
b!óm voru aðlsend og lögð á kistu
hennar. Veður var ágætt allan
þann dag, þó slæm væru áður og
eftir. — Aðstandendur ihennar
þakka öllum nær og fjær, sem við-
staddir voru og heiðruðu ó annan
hátt minningu þessarar góðu konu
og sýndu aðstandendunum alúðar
hluttekningu við fráfall hennar.
porgerður var einlæg og andrík
trúkona og hélt innilega barnatrú
sía til hinstu stundar, og á hinstu
stundu mælti hún fram með veik-
um mætti sín hjartnæmustu vers.
Friður guðs og manna hvíli yfir
moldum hinnar _góðu framliðnu
konu, porgerðar Jónsdóttur.
M. Magnússon.
Bróðurkveðja.
Við kveðjum þig nú, kæra systir,
og komum bráðum eftir þér,
en vitum ei hverjir verða fyrstir
af vinum þeim, sem eru hér.
Fyrir samfylgd þína þökkum
þér og alla systurtrygð,
og horfum nú með huga klökkum
á bverja þína áát og dygð.
pú áttir guðdóms gullkorn falin
greipt inn í þitt líf og sál,
sem þér verða nú sýnd og talin
og sett á þína vogarskál.
J. J.
heitir “Antikrilstur:” “Eg kalla gert til að fá trúfræði burt úr hættu búskap rétt fyrir aldamót
Fráf íslandi.
Fjáraukalögin.
Frv. það til fjáraukalaga fyrir
árin 1920 og 1921, sem stjórnin
lagði fyrir aliþingi, var til umræðu
síðastl. miðvikudag, föstudag og
laugardag siðdegis og frumvarpið
afgreitt til þriðju umræðu.
Milli l.vog 2. gr. ihafði fjár-
veitinganefnd, sem bafði frv. til
meðferðar, skotið inn alveg nýrri
grein, sem miklar umræður urðu
um. Hún var um 4000 króna
launaviðbót til hvers ráðherra og
950C’ kr. styrk til Ara Arnalds
sýslumanns á Seyðisfirði, til þelss
að geta verið fjarverandi frá em-
bætti eitt ár sér til lækninga, en
haldið fullum launum þó.
Jón Sigurðsson, andmælti báðum
stykveitingunum, taldi launavið-
bót ráðherranna hljóta að hafa
þær afleiðingar, að aðrir starfs-
menn ríkisins færu fram, á sams-
konar viðbót, því að ef ráðherr-
arnir gætu ekki lifað af 10,000 kr.,
þá gætu póstmeistari, landlæknir,
biskup og fleiri með 9,500 kr. árs-
laynum allls ekki lifað af þeirri upp
hæð. Fyrri stýrkveitingin var
feld með 15 gegn 10 atkv., en sú
síðari samþykt með 18 atkv. gegn
fjórum.
Sem viðbót við 12. gr. fjárl.
(læknaskipun o. fl.) var í frumv.
stjórnarinnar áætlaðar 158 þús.
kr. (Til þess að ljúka við lækna-
bústaðinn á Vífilsstöðum kr. 55
þús, kostnaður við berklaveikis-
nefndina kr. 12,000 o. fl.). Pessi
grein frv. var samþykt með 22
samhlj. atkv. og einnig breyting-
artill. þær ’.sem fjárveitingarnefnd
hafði gert við greinlna, styrkur til
“Líknar” kr. 3.000 og uppbót til
Petefson stöðvarstjóra í Vest-
mannaeyjum kr. 5,000. Nefndin
hafði og lagt til, að sjúkrahúsinu
‘Gudmans Minde’ á Akureyri yrði
veittar kr. 20,000, en viðauka til-
laga frá M. P. um að velta áð eins
17,000 kr. var samþykt.
Miklar umræður urðu um upp-
bótina til stöðvarstjórans í Vest-
mannaeyjum. pótt lítið yrðu Iþær
til þess að greiða úr sjálfu málinu.
Af einhverjum ástæðum hafði
maður þesisi verið látin n segja
lausri stöðu sinni og fór nú fram
18 þús. kr. skaðabótakröfu sem
uppbót á launum sínum; ýmsir
?ingmenn kröfðust ástæðna fyrir
>ví, að maður þessi hafði farið
frá. Atvinnumáía ráðherra gerði
tilraun til að skýra frá ástæðum
og færði þar til það tvent, að
maðurinn hefði ekki þótt gegna
starfi sínu svo vel, sem þurft
ihefði, og að þegar loftlskeytastöðin
var reist í Vestmannaeyjum ihafði
nn orðið að segja lausri stöðu
sinni, þar eð hann skorti hæfi-
leika til þess að gegna því starfi.
En frá landsímastjóranum lá
vottorð um að þessi maður hefði
staðið mæta veí ií stöðu sinni og
umræðum upplýsti Jakob Möller
ð alls engin loftskeytastöð væri
Vestmannaeyjum. Mál þetta
virðist véra mjög flókið, enda get-
ur fjárv. nefnd þess í nefndaráliti
sínu, að hún hafi átt mjög erfitt
með að skapa sér rökstuddan dóm
um það.
Til samgöngumála er á frv.
stjórnarinnar veittar 160,000 kr.
Frá samvinnunefnd samgöngu-
mála koma fram þrjár bTeytingar-
till.H 3,000 kr. aukafjárveiting til
Breiðafjarðarbáts, 8,000 kr. auka-
fjárveiting til Rængár, 60,000 kr.
til Eimskipafélags Islands. Breyt-
ingartill. þéssar voru samþyktar
svo og viðaukatillaga frá porl. J.
og Sv. Ól. um 15,000 styrk til Mé-
torbátsferða milli Hornafjarðar
og Seyðisfjarðar.
4. gr. frv.; viðbót við 14. grein
fjárl. (kirkju- og kenslumál) sam-
þykt ásamt brtl. fjárv.nefndar.
Stjórnin hafði þar m.a. áætlað 10
þús. kr. til mentamálanefndar.
Brtill. fjvn. voru: Til húsabóta á
Ctskála pressetri 8,OCO kr., sytrk-
ur til þess að reisa hús á prests-
Isetrinu Stað i Grunnavik 11 þús.
Dýrtíðar uppbót á námsstyrk
mentaskóla nemenda kr. 3,000, og
þóknun til Sv^inbj. Egilssor.ar
fyrir fyrilestrahald við stýri-
mannaskólann kr. 300. Skrifstofu-
kostnaður til fræðslumálaskólans
á Núpi kr. 2,000 og dýrtíðar upp-
bót ti'l Páls Erlingssonar sund-
kenn^ra 1,800 kr. . pessar brtll.
voru isamþ. nær allar í einu hljóði.
5. gr. frv., viðbót við 15. gr.
fjárl. (vísindi, bókmentir, listir),
var samþ. í einu hlj. Helztu fjár-
veitingar þar voru: Til útgáfu
minningarrits landsbókasafnsins
kr. 4(500, til að fullgera hús yfir
listaverk Einars Jón.ssonar 50,000
kr. og til að'gefa út Faust þýðing-
una kr. 2,5CO. Nokkrar breyting-
artill. 5ágb og fyrir frá nefndinni
við þessa grein. Voru það einkum
styrkir til einstakra manna.
Ásmundur Sveinlsson, kr. 1,000
til framhaldsnáms við listaskól-
ann í Stokkhólmi, Jóhannes Kjar-
val kr. 1,500, Davíð Stefánsson í
Fagraskógi kr. 2,000 til suður-
göngu, Jóh. L. L. Jóhannesson kr.
3,000 kr. Brtill. fjárveitingarn.
um námsstyrk til Steins Emils-
sonar kr. 2,000, Valdimars Svein-
björnsisonar íþróttanema kr. 1,500,
hjónanna Arnórs Sigu>rjónssonar
og Helgu Kristjánsdóttur kr. tvö
þúsund og verkfræðisnemanna Bf.
Stefánssonar og Steins Steinsson-
ar kr. 2,0C0 hvor voru og samþ.
Nokkrar umræður urðu um þessa
styrki, eins og ávalt þegar um
fjárveitingu i þesteu skyni er að
ræða. — Til verkfræði'legra fyrir-
tækja, eru á frv. stjórnarinnar
veittar um 15,000 kr. Tvær brtill.
komu fram frá fjvn. og voru sam-
þvktar ásamt greininni.
7. gr. stjórnarfrv. var um eftir-
laun handa Sig. Jónssyni fyrv. at-
vinnumálaráðiherra kr. 3,000 á-
samt venjulegri dýrtíðaruppbót.
Urðu nokkrar umræður um þenn-
an útgjaldalið, þar eð ýmsum þm.
þótti varhugavert að fara að veita
eftirlaun nú, þar eð eftirlauna-
lögin fyrir skemstu væru afnum-
in. Greinin vaf þó samþykt á-
samt þremur brt. frá nefndinni,
uppbót á eftirlaunum ekknanna
'Sigr. Hjaltadóttur 900 kr, og Ingi-
leifar Aðils 500 kr., og eftirlaun
til ekkju séra Matthíasar Joch-
umssonar kr. 2,400 álsamt venju-
legri dýrtíðaruppbót.
Síðasta grein frv. var um kostn-
að- við fyrirbugaða konungskomu
kr. 200.00C’ og 500 kr. stvrkur til
Sigurðar Jónssonar trésmiðs Ber-
lín. Var hún samþykt ásamt brt.
frá fjvn. um 60,000 kr. lán til
byggingar sýslumannssetursins í
Borgarntei og 2 viðaukatill., ann-
ari frá atvinnumálaráðh um heim-
ild til að láta starfrækja silfur-
bergsnáihuna í Helgustaðarfjalli
og hinni frá H. Kr. um heimild
f.vrir landsstjórnina til að lána 8
þús. kr. til að kaupa fyrir jörð til
læknisseturs fyrir Rykhólahérað.
Frumvörpunum með áorðnum
breytingum var vísað til 3. umr.
með 26 samhlj. atkv.—Morgbl.