Lögberg - 06.10.1921, Qupperneq 4

BIs. 4
LÖGBEBG, FIMTTJDAGIN.N.
6. OKTOBER 1921.
V
IJögbtrq
Gefið út hvern Fimtudag af The Col-
umbia Preu, Ltd.^Cor. William Ave. &
Sherbrook Str.. Winnipeg, Man.
Talaimari N-6327'oí N«6328
Jón J. Bfldfell, Editor
UtanAskrift til blaðsins:
TKt C01UNIB»\ PHESS, Ltd., Box 3l7í. Winnlpeg,
Utan&skrift ritstjórano:
EDITOR LOCBERC, Box 3172 Winitipeg, l^an.
The “Lögberg” is printed and published by The
Columbla Press, Limlted. tn the Columbia Block.
S53 to 857 Sherbrooke Street, Winnipeg, Manitoba.
sjálfir, stór og voldugur flokkur ágætra manna,
sem stunda sérstaka iðn í mannfélaginu.
Þeir standast kostnaðinn við kosninga út-
haldið, útnefna öll sín þingmannsefni samkvæmt
ráði hiuna ýmsu bændafélaga og þeir. ráða líka
mestu innan síns eigin flokks, þegar til athafna
hans á þingi kemur. Þeir koma eins og sum
hlöðin, sem styrkja þá til valda segja: (Það er
að segja, þau, sem tala eins og þeir, sem að þeim
standa meina) “In to their own” (set.jast að
sínu eigin).
Það er einmitt þetta, sem aðskilur bænda
og frjálsiynda flokkinn.
Frjálslyndi flekkurinn, hefir ávalt haldið
því og hlýtur að halda því fram, að enginn
flokkur manna eigi að hafa, né megi hafa nokk-
ur sérréttindi, eða hlunnindi innan þjóðfélags-
ins. Hvorki bændur, verkamenn, verksmiðju-
eigendur né neinir aðrir, og á þann hátt einn,
er mögulegt að frjálslyndar hugsjónir geti orð-
ið sigursælar í lífi þessarar þjóðar eða nokkurr-
ar annarar þjóðar.
fann til veiklei'ka síns og lofaði bót og betrun,
bæði sjálfum sér og aðstandendum sínum og
hefir staðið við það nú upp í nærri hálft ár,
svo menn voru farnir að halda að hann hefði
sigrað þenna löst, þessa illkynjuðu málæðis-
veiki, sem hefir verið hans fylgifiskur og hon-
«m til stór-hneisu frá blautu bams beini.
En í síðustu Heimskringlu, sér maður að
ijætta hefir mishepnast tilfinnanlega. Þó er
ekki vonlaust um framför, því áður klesti þessi
maður nafni sínu undir hvaða ósóma sem
hann lét út úr sér. "Nú skammast hann sín
orðið fyrir sjálfan sig, þetta andlega afkvæmi
sitt og sitt eigið nafn, og skrifar sig “Gamla
Nóa.” Minnir það oss á dálítið atvik, sem kom
fvrir hér í Winnipeg, um það leyti sem verið
var að innleiða talsímann. Kaupmaður kom
inn til kunningja síns og sagði: “Mikið gull
er þessi taísími. Eg get pantað allar mínar
vörur í gegn um hann. Og veiztu hvað? Mér
gengur mikið betur að semja við stórkaup-
r.iennina helrlur en þegar eg fer til þeirra
r, U
Meðlimir Grain Exchange, Winnipeg Produce Clearing Asso-
ciation, Fort William Grain Exchange, Grain Claims Bureau.
LICENSED AND BONDED
By the Board of Grain Commissioners of Canada.
Norlh-West CommissioBi Co.
LIMITED
Telephone A. 3297
216 Grain Exchange, Winnipeg, Man.
Islenzkir bændur!
Munið eftir íslenzka kornverzlunarfélaginu, það gæti borg-
að sig að senda okkur sem mest af kornvöru yðar þetta ár. —
Við seljum einnig hreinsað útsæði og kaupum “option” fyrir
þá sem óska þess. — Skrifið á ensku eða íslenzku eftir upp-
lýsingum.
HANNES. J. LINDAL.
PETER ANDERSON.
Frjálslynd stefna í stjórnmálum.
ii.
Um þessar mundir er mikið gjört til þess
:ið gjöra hinar eldri stefnur í stjórnmálum
þessa lands tortryggilegar. Menn tala um þær
með fyrirlitningu og fordæma þær í flestum
tilfellum-
Nýlega er farið að gefa út í höfuðstað
landsins blað eitt, sem nefnt er National Liberal
and Conserative Bulletin, og hefir oss borist
sýnishorn af því, og á framsíðu í gieiðu og
feitu letri stendur: “Frjálslynda stefnan er
alstaðar horfin utan Quehec fylkis”. Með ó-
blandinni ánægju virðist Jietta sagt. Lífsstarf
og vonir margra ágætustu manna þessarar
Jijóðar orpnar moldu—svörtu stryki slegið ýfir
hverja blaðsíðu í stjórnarfarssögu Canada, þar
sem ritað er um framsókn frjálslyndra manna,
frá því þeir fyrst fóru að tala máli þess undir-
okaða í þessu landi, og þar til þetta blað jarð-
syngur framsóknarstefnuna í landinu, alstaðar
annarstaðar en í Quebec fylki.
Til er sinásaga eftir Leo Tolstoy, þar sem
liann lætur austurlenzkan mann telja konungi
einum trú um að hanu sé ekki lengur hann sjálf-
ur, heldur lætur honum finnast að hann sé alt
fnnað og seinast fanst honum, að hann vera
orðinn að ösnu. Ekki er gott að segja, hvað
hægt. er að telja mörgu fólki trú um, að það
sé ekki það sjálft, heldur eitthvað annað, eða
að stefna sú, sem stór hluti þjóðarinnar liefir
unnið að — og verið sannfærður um, að væri
þjóðinni til ómetanlegrar 'blessunar, sé alt í
einu horfinn úr lífi og sögu hennar. — Nei,
islíkt er heimska, því sem betur fer, er fólkið
ekki orðið að svo miklum umskiftingum enn sem
komið er.
I eðli sínu eru allir menn frjálslyndir — •
}>rá réttlæti og hreinleik á stjórnmálum, sem
öðrum málum. Það að menn skiftast í flokka,
sem eru mótstríðandi þeim eðlisuppruna, kemur
til af þ\’í, að þeir eru leiddir út á þær brautir
af mönnum sem þeim eru sterkari og atvikum
sem þeir gá ekki að í fyrstu, en ráða oft ekki við
síðar.* i
Ef vér hefðum tök á, hver og einn, að slíta
oss í burtu frá öllu því, í stjórnmálum, sem eigin
hagisvon sjálfra vor og annara hvíslar að oss.
Ef vér hefðum þrek til að g.jöra það eitt,
sem landi þessu og þjóð er fyrir beztu.
Ef vér héldum í hendi vorri, framtíðar ör-
lögum hennar, hvað vildum vér þá, að hún yrði?
Svarið er á vörum hvers manns og hverrar konu •
Hrein, fögur og frjáls þjóð.
Framþróun þjóðanna á braut stjórnmál-
anna, er og hefir verið stríð, endalaust og uppi-
haldslaust stríð.
Hér í Canada hefir þetta stríð verið á miili
tveggja st.jórnmálaflokka — íhalds- eða aftur-
halds flokksins, sem hefir frá byrjun hlúð að
efnahag vissra manna og sérréttindum þeirra.
sem búast er ,við, því slíkir menn hafa alt af
ráðið meistu um stefnu þess flokks og fram-
kvæmdir.
Hinn flokkurinn, frjálslyndi- eða fram-
sóknar flokkurinn, hefir verið hinsvegar óg á-
valt barist á móti sérréttindum einstakra manna.
Öfl þessi hafa verið máttug í lífi canadisku
þjóðarinnar og1 það væri óhugsandi að lýsa
þeim í stuttri blaðagrein eða áhrifum þeirra.
En óhætt er að segja, að ef frjálslynda stefnan
hefði ekki verið til: Ef Ricbard Cartwright,
Oliver Mowat, Blair, Anglin, Blake og Sif Wil-
fred Laurier, hefðu ekki lifað og strítt fyrir
rétti og framþróun canadisku þjóðarinnar, þá
væri öðruvísi útsýni yfir líf þeirrar Jijóðar, en
nú er.
Og þó vilja menn sleppa hugs.jónum þeim
sem þessir menn börðust fyrir, gleyma þeim,
svæfa þær — sálga þeim ef, unt er-
Halda menn að stjórnmálin í Canada mundu
græða á því?
Halda menn að þjóðin yrði andlega auð- I
ugri fvrir það, að frjálslyndi flokkurinn hyrfi
úr sögunni, og með honum afl 5)að, sem haldið
hefir myrkravöldum landsins í stjórnmálum
nieira og betur í skefjum, heldur en nokkuð
annað.
Oss er sagt, að frjálslyndi flokkurinn í
Canada hafi nú runnið sitt skeið/ að hans sé
ekki þörf lengur, )$hr sem bændurnir fylgi fram
sömu stefnu að mestu leyti og haldi á lofti sömu
hugsjónum og frjálslyndi flokkurinn gerði.
Þetta er að sumu leyti rétt, að því Ieyti. að
hin auglýsta stefnuskrá bændanna er nálega sú
fi’-ma, sem frjálslýndi flokkurinn hefir, að und-
anteknum þeiin kafla sem fjallar um tollmálin.
En hin auglýsta stefnuskrá flokkanna er
gleymskunni háð, })egar völdin eru fengin. Það ^
er því ekki eins mikið að byggja á henni, eins
og mönnunum, sem 4 bak við hana standa.
A hakvið stefnuskrá bændanna, standa þeir
Meighen í Portage La Prairie.
Eims og til stóð, hélt forsætisráðherra Can-
ada, Hon. Arthur Meighen, fyrstu ræðuna í
kosninga leiðangri sínum í Portage La Prairie
hér í fylkinu á þriðjudagskvöldið í síðustu viku
eða 27. f.‘ m.
Fyrir nokkru síðan, yhafði forsætisráðherr-
herrann tilkynt landslýð öllum, að hann ætlaði
að geyma að opinbera stefnu og fyrirætlanir
stjórnarinnar og hvaða mál skyldi gera að
aðal umtalsefni í kosningunum, sem í hönd fara,
þar til að hann flytti ræðuna í Portage La
Prairie.
Menn biðu því fullir óþreyju, eftir þessuin
degi, en svo kom hann eins og allir aðrir dagar
— og forsætisráðherrann kom og flutti ræð-
una, sem varð vonbrigði öllum mönnum.
, Mörg brennandi spursmál liggja fyrir
Caiiada-þjóðinni til úrlausnar, svo sem verzlun-
arflota spursmálið, járnbrauta-spursmálið,
fjárhags-spursmálið o- s. frv. En hann mint-
ist ekki á þessi spursmál, heldur en að þau væri
ekki til. — Mintist ekki á hvernig ráða ætti
fram úr fjárhags-spursmálinu, þó útgjöld þjóð-
arinnar séu nú orðin meiri en $500.000,000 á
ári með þverrandi verzlun og skattabyrði svo
ægilegri að almenningur er nær því kominn að
sligast uiulir henni, eða svo maður gangi nær
í þeim sökum $510 á hvrn heimilisföður í Can-
ada, sem hefir fimm manns að sjá fyrir.
Mintist ekki á járnbrautarmálin, þó þeim
sé nú þannig komið, að rfkisjárnbrautirnar
kosti fólkið í Canada á þessu ári sem er að líða
$70,000,000 í beinum sköttum, og að talið er
víst að þeir nemi $100,000,000 yfir árið 1922.
Ekki með einu orði á skipastól landsins, eða
stjórnarinnar, sem líka er ómagi á landsjóði
og fólkið verður að halda við með beinum skött-
um.
En liann gleymdi ekki að tala nm tollmálin
— það er að segja, gleymdi ekki að segja mönn-
um frá því að hann og hans sveit, héldi fast við
hátollostefnuna, til inntektar ríkissjóði og
verndar á iðnaði landsins.
Þó þetta hátolloarnál—- eða tollmál, sé þýð-
ingarmikið, þá gat Hon Arthur Meighen spar-
að sér ferð hingað vestur, til þess að segja
mönnum frá stefnu sinni í því máli, því allir
vissu að hann 0g hans lið var tollvernduninni
í Canada hlvnt, ekki að eins hlynt, heldur mátt-
arstoð hennar og hefir verið það frá hyrjun.
Eitt mál var það þó, sem forsætisráðherr-
ann har fram á þessum fundi sínum, sem er nýtt
og nýtilegt eða sem gæti orðið að verulegu
gagni og það er málið um sölu á korni bænd-
anna í Canada.
Lengi, lengi, hafa bændurnir kvartað und-
an erviðleikum þeim er þeir ættu við að búa, í
sambandi við «ölu á búsafurðum sínum, en sér-
staklega þó á korni, því það er aðal varan sem
þeir hafa til að selja, að minsta kosti í Vestur-
(fylkjunum. En yfirvöldin —^ þau er þeim mál-
um gátu ráðið—, hafa þagað, þar til nú, að
Hon. A,rthur Meighen, á þessnm fundi í Port-
age La Prairie, sagði þeim, að ef þeir vildu *
kjósa sig aftur og sína menn, þá skyldi hann
mvnda kornsölunefnd eitthvað í líking við nefnd
þá er skipuð var, til að annast kornsöluna á
stríðstímunum, það er að eegja, ef bændurnir
vildu það.
Sjálfsagt er þetta mál, velkomið hændum
vesturlandsins yfirleitt. En það dregur úr
því alt gildi að Meighen og hans stjórn hefir
dregið þetta þar til að hann þarf á því að halda,
sem agni í þessum kosningum, — geymir það
þangað til að honum finst, að hann sé knúður
til þess sjálfs síns vegna, og að hver einasti mað-
ur kemst ósjálfrátt að þeirri niðurstöðu, að
þetta sé kosninga beita, handa bændum að
gleypa.
--------o--------
Ástríður.
Þær eru margar og margvíslegar þessar
ástríður mannanna.
E11 ein af þeim allra ógeðslegustu er, þegar
menn geta með epgu móti haldið sér saman, þó
að menn séu margbúnir að re'ka sig á, að þoir
gera bæði sjálfum sér og öðrum mestu vanvirðu
með því að vera alt af símalandi.
Það er eins og þossi ástríða — þessi sótt,
sé óviðráðanleg — ólæknandi hjá sumum mönn-
um, því hvað staðfastlega sem þeir ásetja sér
að liugsa um sínar eigin sakir, og það sem get-
nr gert þá að mönnum til nytsemdar fyrir sjálfa
sig og skvldnlið sitt, þá ráða þeir ekki við sig,
—málæðisþráin fer að dansa innan í þeim.
í’ýrir nokkru var maður hér á meðal okkar,
sem leið öðrum fremur af þessari veiki og aðrir
liðu líka fyrir haun, út af því ástandi hans, meir
en þeir hafa liðið fvrir misgjörðir nokkurra
annara manna vor á meðal.
En þó ótrúlegt sé, sá þessi maður að sér og
“I ljósaskiftunum”.
Svo heitir grein, sem stendur í síðustu
Heimskringlu, og er hún með því ljótasta og
iilkvittnasta, sem í því blaði hefir staðið lengi,
og hefir þó sannarlega kent margra grasa þar
upp á síð'kastið.
Ritstjórinn stendur þar uppi á einhverri
“sjóndeildarhæð”, eða sjónarhæð, sem sjálf-
sagt er há, því hann er lítill, og horfir þaðan
vfir félagslíf Vestur-lslendinga — það er að
segja yfir pait af því, og veslings maðurinn
sér þar ekkert nema öfugstrymi og illþýði!
Og vér getum sett oss inn í tilfinningar slíks
kærleiks og réttlætis postula, og sársauka þann,
sem ranglæti og þrjóska mannanna veknr í
svo viðkvæmu hjarta!
Ilann horfir á gamalmenna heimilið, þá
stofnun Vestur-lslendinga, sem náð hefir hylli
allra flokka á meðal þeirra 0g engum hefir
dottið í hug að hreyta að hnjóðsyrði, síðan
vissir menn með vissar skoðanir urðu von-
lausir um að geta troðið sér þar inn til sundr-
ungar, og hann harmar sáran, að slík stofnun
skúli vera undir stjórn og í umsjá þess félags,
er frá upphafi hafi verið þröngsýninni háð—
það er, haft ákvæðna skoðun og stefnu.
Skólinn — Jóns Bjarnasonar skóli—, er
þyrnir í.holdi ritstjórans, og fyrir hvað? Ekki
fyrir það, að Vestur-tslendingar þurfi ekki
slíkrar stofnunar við; ekki af því, að þeir séu
of minnuarir á þau atriði síns feðrarfs, sem
skólinn vill glæða hjá þeim. Heldur af því, að
skólinn er undir stjórn féiags, sem hefir ákveðna
kristilega stefnu, sem ritstjóranum hefir verið
svo meinilla við frá byrjnn, og fyrir það að
skólinn vill leitast við að glæða kristilegan
kærleika sveina þeirra 0g meyja, er skólann
sækjú, hæði til guðs og manna.
Finst ritstjóra Heimskringlu ekki vera
kominn tími til þess, að hætta að halda annari
e:ns heimsku o-g þessari á lofti—kominn tími
til þess, að hætta að æsa menn og konur til mót-
spyrnu gegn þessari eða nokkurri annari stofn-
nn fyrir það, að hún vill snúa huga og hjörtum
hinna uppvaxandi meðal vor að sólu og sumri?
Þessi tvö atriði, eða hljómur þeirra, er
eins og hlióðöldur gamallar gremju—vona, sem
einhvem tíma voru lifandi,. en eru nii orðnar
tál. en vefja sig utan um sál ritstjórans og
gufa svo út þaðan eins og brennisteinsylgja-
Það er ekki fvr en maður kemur að þriðja
atriðinu, sem í kekkina fer að kastast, begar
ritstjórinn segir að Fvrsti lút. söfn. í Winni-
peg hafi svælt undir sig eiemir Tjaldúðarsafn-
aðar. En ritsj. virðist ekki verða ilt af því,
enda þótt hann viti, að hann fari með bláher ó-
sagnindi og beri meiðandi sakir á fjölda fólks.
Alt er tilvinnandi, ef hann með því gæti rægt
Fyrsta lút. söfnuð og spilt áliti hans út á við,
en, sem mest er í varið, vakið óánægju og úlf-
úð innan safnaðarins og eyðilagt hann, svo að
höf. og hans uótar gætu ginið yfir reitum hans
o<r komið fólkinu til þess að halda, að þeir
siálfir hefðu skift um ham, væru ekki lengur
úlfar í sauðargærum, eins og þeir ættu að sér
að vera, heldur sauðir í úlfsgærum, eins 0g
þeim tókst að telja nokkrum hluta þess fólks,
sem áður var í Tjaldbúðarsöfnuði, trú um, og
á þaun hátt gátu krækt inn til sín, og ætluðu
að gjöra við þessa Tjaldbúðarkirkjn, en gátu
ekki.
-------o------
■0
P restféla gsr iti ð.
Oss hefir nýlega borist þriðji árgangur af
þessu stórmyndarlega ársriti þeirra íslenzku
prestanna. Þetta er heilstór bók, yfir 170
hlaðsíður í stóru átta bl. broti, og frágangur
' allur hinn prýðilegasti.
Efnisskráin er álitleg og giraileg til fróð-
leiks:
1. Séra Matth. Jochwmsson, trúarskáld, eftir
séra Valdemar Briem. 2. Jón helgi ögmundsson,
eftir Dr. Jón Helgason hiskup. 3. Ungkirkiu-
hreyfingin sænska og Sigtúna skólinn, eftir
Arnór kennara Siguriónsson 4. Hlutverk trú-
arbragðakenslunar, eftir Harald prófessor Ní-
elsson. 5. Sænsk guðfra'ði 0g trú, eftir eand.
theo]. Árna Sigurðs-son. 0. Bænalíf Jesú og
kenning um hænina, eftir S. P. Sívertsen- 7.
ITnarir í Drotni, eftir séra Þorstein Briem. 8.
Hans Paulsen Egede, Gramlandspostuli, eftir
I)r. Jón Tlelgason hiskun. 9. Guðsríki er ná-
lægt, eftir séra Ásmund Guðmundsson.
Auk þess oru stuttar greinar um erlendar
hækur. Prestfélagsritið og reikningar félags-
ins 1920-
Eins og sjá má af þessu yfirliti, eru flestir
þeir er í ritið skrifa í þetta sinn, velþektir höf-
undar, sem allir vænta mikils af. Enda munu
mönnum ekki bregðast vonir sínar við lestur-
inn- Ritið mun nú þegar fást hjá Finni hók-
sala Johnson, að 698 Sargent Ave., Winnipeg.
Hvers vegna eigið þér að spara
Til þess að tryggja yður þægindi og
ihvíld á elliárunum
Til þess að tryggja framtíð fjölskyld-
unnar eftir fráfáll yðar.
Byrjið að spara ‘í dag með innleggi á
huldu framtíð
THE ROYAL BANK
OFCANAHA
Borgaður höfuðstóll og viðlagasj........ $40,000,000
Allar eignir................ $544,000,000
Fiskirannsóknir.
25 ára starfsemi.
Sumarifi 1896 hóf Bjarni Sæ-
mundsson adjun-kt fiskirannsókn-
ir hér við land og hefir jafnan
starfað að þeiím síðan á sumrum.
f -nýútkomnum Andvara birtir
hann skýrslu um rannsóknirnar
árin 1919 og 1920. í lok skýrsl-
unnar gefur hann yfirlit yfir þess-
ar 25 ára rannsóknir sínar og vík-
ur jafnframt að því, sem starfað
hefir verið í þessu efni af öðrum.
En af íslands hálfu hefir enginn
annar starfað að rannsóknunum
en hann. Skýrslur um rannsókn-
irnar hefir hann jafnóðum birt í
Andvara. Eru þær nú samtals
orðnar stærðar bók, 900 blaðsíður
i Andvarabroti, og er þar stórmik-
inn og merkan fróðleik að fá
Höfundur kemst þannig að orði
um sjálfan -sig, að hann hafi ver-
ið nokkurs konar milliliður milli
vísindamanna og íslenzkra fiski-
manna og þekkingarmiðlari.” Er
það nú orðið alviðurkent mál, að
rannsóknir vísindamannanna hafa
orðið atvinnuvegunum að hinu
mesta liði. Og tvímælalaust er
það með öllu að á þessum 25 árum
hefir Bjami Sæmundsson unnið
sjávarútveginum íslenzka mikið
gagn, bæði með að -gera fiskimönn-
um kunnar og heimfæra til ísl.
staðhátta, þær niðurstöður sem
fiskifræðingar annara landa hafa
komist að.
Höf. nefnir einkum þrjú stór-
mál, þar sem hann hefir getað
gefið mikilsverðar leiðbeningar út
frá eigin rannsóknum og fiski-
fræðum og reynslu annara þjóða.
Er þar fyrst að geta fiskiveiða-
samþyktanna, sem oft og tíðum
bönnuðu notkun veiðarfæra og
beitu, en var oft sprottið af van-i
þekkingu og þröngsýni. Eru þær
nú flestar úr sögunmi, en menn al-
ment farnir að nota þorskanet með
allri suðurströnd landsins frá
Snæfellsnesi til Austfjarða, en
sumar samþyktimar höfðu reynt
að útrýma þeim — Annað málið
voru hvalveiðarnar og áhrif þeirra
á fiskigöngur og fiskafla, einkum
síldar. Munu skoðanir höf í því
efni nú alment viðurkendar og
hanm mun fyrstur hafa bent á,
hve síldveiði væri stopul ef menn
biðu hennar inni I fjörðum 0g
hvatt menn til ð veiða hana í rek-
net úti á rúmsjó. — priðja málið
eru botnvörpongaveiðar. Höfðu
sjómenn alment mikinn ímugust
á þeim veiðum I fyrstu, en með
rannsóknum sínum komst höf. að
þeirri niðurstöðu, “að ekki mumdi
vera nein bráð Ihætta á því, að
fskurinn gengi til þurðar af völd-
um togaranna, ef landhelgin þar
sem mest er um ungviðiþessara
fiska, væri vél varin, né heldur
að fiskur legðist til lengdr frá
miðum af þeirra völdum.”
Geta má þess enn, að í fiskatali
Gröndals, 189-1, eru taldar þektar
66 fiskategundir við ísland, innan
við 400 m. dýptarlínuna, en nú
telur höf. 124. Ýmislegar nýjung-
ar í veiðiaðferðum og beitutöku
Hefir hann gert kunnar, haft af-
skifti af silunga- og laxaklaki o.fl.
Bjarni Sæmundsson getur því
litið yfir mikið og þarft starf eft-
| ir þessi 25 ár. f lok skýrslunnar
víkui; hann að þörfinni á sjó og
fiskirannsóknum hér framvegis.
Telur hann þær bæði sjálfsagðar
og nauðsynlegar. Rökstyður hann
það með þessum orðum:
“í lok síðustu aldar var farið að
bera nokkuð á fækkun á sumum
dýrmætari flatfiskategundum og
smækkun á sumum öðrum fiskteg-
undum (t.d. ýsu) í Norðursjó og
víðar 0g var kent um of mikilli
veiði. Vildu menn þá fá vísinda-
lega rannsakað, hve mikil brögð
væru að þessu og hvað valda
mundi. Eins vildu menn fá að vita
orsakirnar til hinna miiklu breyt-
inga á síldargöngum við Norður-
lönd, um gagnsemi sjófiskaklaks,
um sambandið milli hafstrauma og
veðráttu 0. fl. En þá sáu menn,
að þeir þurftu að fá að vita svo
margt óþekt um ilífshætti þessara
fiska, og um eðli sjávarins, til
þess að geta svarað hinum um-
ræddu og öðrum spurningum.
Höfðu að vísu einstakar stofnanir
eða einstakir menn í ýmsum lönd-
um unnið mikið í þessa átt síð-
ustu tugi aldarinnar, en það vildi
verða lítill árangur af því starfi, af
því að sjórinn er svo víðáttumik-
ill. Sáu mfnn þá, að fyrst skilyrð-
ið fyrir verulegum rannsóknará-
rangri væri visindasamvinna með-
al alllra þjóða við norðanvert At-
lantshaf og innhöf þess. Varð það
svo úr, að stofnað var til áður-
nefnda'r samvinnu í sjó- og fiski-
rannsóknum laust eftir aldamótin.
Hefir þeirri samvinnu verið hald-
ið áfram síðan, þó hún færi að
miklu leyti út um þúfur styrjald-
arárin, og mikið hefir áunnist;
n.enn hafa fengið mikla þekking á
straumum og hita norður Atlants-
hafs og á áhrifum þeirra á líf
svifjurta og svifdýra, sem eru
frumnæring allra æðrd sjávarbúa;
sömuleiðis hafa menn' fengið víð-
tæk þekkingu á hrygningu og
hrygningarskilyrðum margra
nytjafiska, á seiðum þeirra á
ýmsu þroskastigi og þýðingu frum-
næringarinnar fyrir þau. pað hafa
fundist áður óþekt fiskimið. pekk-
ingin á lífsskilyrðum skarkola og
vexti hans hefir orðið til þess, að
Danir hafa fundið upp á því að
flytja kolaseiðin í Limafirði af
svæðum, sem þau gátu ekki vaxið
á vegna fæðu-skorts, á svæði, sem
að undangenginni rannsókn
sýndu sig að vera gott “haglendi”
fyrir þau; og þar vaxa þau eins ört
og í Norðursjó, og Danir og Sví-
ar hafa í sameiningu ákveðið lág-
marksstærð á þeim fiski af þessarl
tegund, s'em veiða megi og selja.
Með ákveðinni veiði á tilteknum
svæðum Ihafa menn reynt að reikna
út fjölda 'skarkolans í Norðursjó
og af afla botnvörpunganna þar um
nokkur ár draga ályktanir um á-
hnif botnvöirpuveiðantna á hann.
pað hefir leitt til þes's, að farið er
að tala um að friða sum sváeði í
mest upp, fyrir þeim veiöarfær-
um, sem eru hættulegust ungvið-
inu. pekking sú, senf dr. Scmidt
hefir afTað mönnum á hrygningu
álsins, hefir orðið til þess, að ,seið-
in (glerállinn) eru nú veidd unn-
vörpum á vesturströnd Evrópu,
ekki til svínafóðurs eins og áður
var títt, heldur til þess að flytja
þau lifandi austur um álfuna til
uppvaxtar í fljótum og vötnum.
Mikið hefir fengist að vita um
.göngur fiska, með merkingum eða
á annan hátt.