Lögberg - 11.01.1923, Blaðsíða 4
4 fcle.
LÖGBERG FIMTUDAGINN
JANÚAR 11. 1923.
JJögberg Gefið út hvem Fimtudag af The Col- umbia Press, Ltd.^Cor. William Ave. & Sherbrook Str.. Winnipeg, Man.
Talnimnri >.6327 og N-6328
Jón J. BfldfeU, Editor
Utanáskrift til blaðsins: THt COIUMBI* PHESS, Ltd., Box 3172, Wlnnipeg, M»n- Utanáskrift ritstjórans: IDlTOR L0C8ERC, Box 3172 Winnipeg, Man.
The "Lögberg” ls prlnted and publlshed by The Oolumbla Prass, Llmlted, ln the Columbia Block, S53 to 85T Sherbrooke Street, Wlnnipeg, Manltoba
Austur og Vestur Canada.
i.
petta orðatiltælci virðist vera orðið rótgróið
í meðvitund þessarar þjóðar og spáir engu góðu
um framtíðarþroska hennar og velmegun.
Ef til vill átta menn sig ekki strax á hættu
þeirri, sem þetta orðatiltæki getur haft, þegar
það er orðið fast í huga manna og tilfinning, að
í fljótu bragði virðist það fremur meinlaust. En
þegar betur er að gáð, þá gefur það til kynna að-
skilnað, sem getur verið mikill eða lítill, eftir því
hvernig ástatt er.
pað er ekki til neins að vera að reyna að
hylja yfir þann sannleika, óánægja allmikil hefir
átt sér stað á milli fólksins, sem byggir þessa tvo
landsparta, Austur- og Vestur-Canada. Ástæð-
urnar fyrir henni eru ýmsar, en sérstaklega þó
efnafræðislegs eðlis.
Aastur hluti þessa mikla meginlands bygð-
ist fyrst og verzlunar iðnaður þróaðist 3 þeim
parti landsins, áður en menn fóru að njóta sín í
þeim efnum í vestur j«arti þess. Vestur partur-
inn hefir verið og er nokkurs konar hjáleiga stór-
iðnaðarmanna austurfylkjanna, sem var knýitt
við þau, fyrst með Ganada Kyrrahafs brautinni
og síðar með Canadian National járnbrautinni,
sem, auk þess að vera hlekkir, er knýttu saman
þessa tvo landshluta, er áttu og eiga efnalegt
sjálfstæði sitt að meira eða minna leyti undir
flutnmgi á vörum a míTli þeirra.
Kkki er hægt að segja, að sambuðin á milli
fólksins í Vestur- og Austur-Canada, hafi verið
slæm, það sem af er, en þö ekki betri en svo, að
talið er nú af g'Iöggum og merkum mönnum, að
sá stjórnarformaður, sem gæti komið á innbyrð-
is eining hjá þjöðinni canadisku—fölkinu, sem
hina tvo landshluta byggir—, mundi geta sér ó-
dauðlega frægð í sögu þjóðarinnar.
pegar fólkinu í Vestur-Canada fór að fjölga,
þá fðr því að hrísa hugur vfð áþján þeirri í
verzlun og vfðskiftum, sem því fanist og finst
enn að það Iiggja undir af hálfu stóriðnaðar-
manna austurfylkjanna. pað varð að borga
þeim hátt verð fyrir vörur þeirra og járnbraut-
arfélögunum ægilegt burðargjáld undir vörum-
ar vestur og vörur héðan áð vestan, sem fram-
Téiddar voru, og ’hefir sú tiifinriing farið sívax-
andi og þáð ékki án orsaka.
pesísi óánægja hefir samt ekki stafað af því,
að fólk vesturfylkjanna hafi ekki getað unt þjóð-
bræðrum og systrum þeirra í austurfylkjum að
njóta sanngjarns hagnaðar af viðskiftum við
þá, heldur hitt, að þeim hefir fundist að lítilli
sanngirni væfi beitt af þeim í þá átt, heldur
miklu fremur að njóta sem mests hagnaðar af
víðskíftunum, hvað svo sem afkomu og fram-
tíðar velmegun Vesturfylkjanna liði.
pað er líka langt síðan að hugsandi mönn-
um Vesturfylkjanna varð það ljóst, að erfitt
mundi verða fyrir framleiðendur Vesturfylkj-
anna, að keppa við aðrar þjóðir á heimsmarkað-
inum með vörur sínar, ef þeir þyrftu að senda
þær um tvö þúsund mílur með járnbrautum til
sjávar, og borga þeim og öðrum félögum Vest-
urfylkjanna háan toll fyrir flutning og höndlun
vörunnar. Og með því fyrirkomulagi muncli
efnaleg afkoma fólks í Vesturfylkjunum verða
vafasöm, og því væri lífs spursmál fyrir fram-
tíðarvelferð Vesturlandisins, að finna leið til al-
heims markaðarins fyrir vörur sínar, sem ekki
væri eins kostnaðarsöm og sú, sem nú er notuð.
Og ef til vill hefir sá sannleiki aldrei staðið eins
skýrt fyrir sfónum manna, eins og nú í dag.
pegar svo er komið, að framleiðsla manna hrekk-
ur ekki lengur fyrir nauðsynlegustu útgjöldum,
þá er ný og kostnaðarminni vöruflutningsleið ó-
umflýjanleg.
Og sú leið liggur í gegn um Hudsons flóann.
pað er langt síðan, að hugsandi menn sáu,
að hin eðlilega leið fyrir afurðir Vesturfylkjanna
þriggja til alheims markaðsins, lá með járnbraut
til Hudsons flóans og með skipum þaðan til Eng-
lands, eða annara landa Evrópu, og því hefir
þetta Hudsonsflóa brautarmál verið á dagskrá
hjá okkur í mörg ár.
Menn sáu, hve óendarilega mikla þýðingu að
það hefði fyrir bændur og aðra framleiðendur
Vesturlandsins, ef hægt væri að ná verzlunar-
samböndum við Evrópu yfir þá leið, því vega-
lengdin er svo miklu styttri, munar 500 mílum
frá Winnipeg, sem hún er stytri en sú, sem
bændur í Mariitóba verða nú að sætta sig við, en
1,000 mílum frá Edmonton í Alberta.
En hugmynd þessi hefir ávalt mætt hinni
megnustu mótspyrnu frá járnbrautarfélögunum
og sfóriðnaðarfélögum Austurfylkjanna. pó er nú
svo langt komið, eins og menn vita, að búið er
að leggja grunninn að þessari járnbraut alla leið
og jámteina á hann allan nema síðustu hundrað
og fimtíu mílumar. En nú virðist, að enn á ný
eigi að fara að gjöra þetta lífsspursmál Vestur-
fylkjanna að ágreiningsefni, því fyrsta verk
hinnar nýju stjórnamefndar þjóðeignabraut-
anna, er að skipa svo fyrir, að járnteina, sem
búið var að leggja, skuli rífa upp aftur á hundr-
að og tuttugu mílna svæði.
Hér er eitt það alvarlegasta málefni, sem
snert getur vesturfylkin, um að ræða, og er því
áríðandi fyrir þau, að fá að vita hvað þetta
meinar. Hvort það sé virkilega meiningin, að
alt það stríð, er íbúar Vesturfylkjanna eru búnir
að standa í út af þessu máli eigi nú að gerast ó-
nýtt og vonir þeirra um bót á verzlunar erfiðleik-
unum að sópast burtu alt í einu og þeir aftur að
bindast á klafa járnbrautarfélaga og auðfélaga
Austurfylkjanna um ókomna tíð? Eða er þetta
að eins bráðabirgða ráðstöfun?
peim spurningum getum vér ekki svarað,
tíminn verður að leiða það í ljós. En auðsætt
er, að íbúar Vesturfylkjanna verða að standa
hér á verði og láta hvorki járnbrautarfélögin né
nokkur önnur félög ræna sig þeim rétti, sem
þeir em til bornir, né haldur þenna hlut lands-
ins réttinum til efnalegs og menrtingarlegs
þroska, sem hvorki stóreignamenn Austurfylkj-
anna né heldur nokkrir aðrir eiga rétt á að taka
frá honum.
Sagt er að þingið í Ottawa eigi að koma
saman í lok þessa mánaðar. Hvert einasta kjör-
dæmi sléttufylkjanna ætti að krefjast þess af
þingmönnum sínum, áður en þeir fara til þings,
að þeir fylgdu þessu máli ákveðið og einarðlega
fram á þinginu og létu það skýrt skilið, að þetta
velferðarmál þeirra verði að fá framgang og það
tafarlaust.
Aukin framleiðsla.
Nú í dýrtíðinni og verzlunardeyfðinni, þeg-
ar allir eru að kvarta um erfiðleika og óálitlegar
framtíðarhorfur, þá er dálítið hressandi, að vita
að aðferðin er loks fundin til þess að framleiða
þrefalt meira af sumum lands afurðum við það
er verið hefir. Er þá fyrst að taka til greina, ef
þessi nýja framleiðslu aðferð getur orðið nokkuð
almenn, að menn þurfa einn þriðja part af land-
svæði því, sem nú er ræktað, til þess að fram-
leiða jafnmikið af ávöxtum og nú er gert. f öðru
lagi þarf ekki að kvíða fyrir að landrýmið þverri
svo að tilfinnanlegt sé fyrst um sinn.
pað hefir lengi verið á tilfinningu manna,
að rafljós hefðu mikil áhrif á grængresi, en upp
til þessa tíma hefir það að eins verið tilfinnning,
engum manni tekist að sanna það eða segja með
neinni vissu, að hvað miklu leyti.
James Hill, járnbrautarkongurinn alþekti,
sem nú er látinn, var að gera tilraunir í þessa átt,
en áður en að hann gat komist að nokkurri nið-
urstöðu í því efni, dó hann.
pað hefir og verið meining manna, að jurta-
lfið þyrfti hvfldar við og við höfum séð smár-
ann draga inn blöðin, þegar skyggja fer á kveld-
in, og menn hafa sagt, að hann svæfi, eins og við
mennimir, þegar vér sofum og hvílumst eftir
unnið dagsverk.
En nú heflr prófessor einn við háskólann í
Minnesota sannað, eftir því sem hann sjálfur
segir, að þroska megi ýmsar tegundir, svo sem
hveiti, bygg, hafra, gulrófur, kartöflur, smára,
baunir, ertur og ýmsar grastegundir við rafljós.
Og er það víst I fyrsta sinni, sem urtalíf hefir
verið kveíkt og þroskað án sólarljóssins.
Mr. Harvey, en svo heitir þessi prófessor,
gjörði tflraunir sínar í kjallaraherbergi, sem
ekki var bitað, og Týsti hann það upp með raf-
ljósum. Lamparnir, sem hann notaði, voru hin-
ir svo nefndu tungsten-lampar, sem fyltir voru
með köfnunarefni og lifði ljós á þeim allan sól-
arhringinn, og tókst honum að fullþroska hveiti
á 90 dögum, sem sýnír, að þrjár uppskerur má
taka á ári á þann hátt, og samt veita nægan tíma
j til þreskingar á korninu og ræktunar á jörðinni.
f bili finst mönnum ef til vill að slík fram-
leiðsla mundi verða kostnaðarsöm. En segjum,
að bygt væri yfir 40 ekra svæði, sem með engu
móti væri ókleifur kostnaður, til þess að geta lát-
ir rafljós loga og lýst akurinn að nóttu til, þá
munTi sá blettur gefa eins mikið af sér eins og
120 ékrur undir vanalegum kringumstæðum, og
hann myndi líka trygður fyrir hagli, ryði, frosti
og öllum áföllum, sem akrar manna liggja nú
undir. Mundi kostnaðurinn ekki mega verða
nokkur við þessa framleiðslu aðferð, ef hann
asftti að verða meiri en sá, sem óhöpp á ökrum
manna valda árlega ?
Ferskt fjallaloft.
Sagt er, að það sé ægilegt, að vera á ferð í
eyðimörk vatnslaus, og það er víst satt. En vér
höfum stundum heyrt því líkt við það, að þurfa
að þóla þvingandi hita í stórborgum, þegar sólin
héllir geislum sínum beint niður og götur, stétt- j
ir og byggingar verða sjóðheitar, og hefir það
æfinlega verið alvarlegt umhugsunarefni manna,
þar sem sumarhitinn er mikill. En þó menn
hafi hnigið örmagna niður og kafnað, eða þá
fengið sólslag, þá hefir mönnum ekki tekist að
ráða bót á þessu enn þá, þó menn séu nú farnir
að sjá ráð við flestu, þar til nú rétt nýlega, að
augu verkfræðinga í New York hafa opnast.
New York bær sækir neyzluvatn sitt langar
leiðir og upp í há fjöll, þar sem það brýst fram
silfurtært og svalandi. Svo er það leitt í pípum
neðanjarðar alla leið til borgarinnar, og er það
að ráði og útreikningi verkfræðinga gert og með
þ>ví var bætt úr þeirri þörf borgarbúa.
En hinni þörfinni, um svalandi fjallaloft í
steikjandi sólarhitanum, þegar menn verða að
gegna atvinnu sinni dag eftir dag, er enn ðfull-
nægt. — En nú eru verkfræðingar þar syðra bún-
ir að finna ráð við þessu, og það er að leiða
fjallaloftið svalandi og kristalshreint ofan úr
fjöllunum og til borgarinnar.
eir ætla að gera þetta á sama hátt og vatn-
ið er leitt-; ætla meira að segja að nota sömu
pípurnar þar sem það er hægt, — það er þar sem 1
þær eru ekki meira en hálf fullar af vatni, þar
ætla þeir að fylla þær með lofti, en þar sem
vatnspípumar eru of þröngar, að leggja nýjar
pípur. par sem vatnspipurnar eru nógu víðar,
þá yrði þetta alveg kostnaðarlaust, því vatnið
dregur loftið með sér inn í pípurnar, og það rúm
sem autt er í þeim, er fult af lofti, hvort sem er.
pað sem þarf að gera, er að dreifa því um bæinn,
eða að minsta kosti um einhverja þá staði, sem
fólk alment getur notið þess.
Áhrifununm, sem þetta hefði í för með sér,
er ekki auðgert að lýsa í fljótu bragði. pau
mundu þó verða margvísleg.
Fjöldi íólks leitar nú úr sveitum landsins og
bæjum á sumrin til hálendisins, þar sem það get-
ur losnað við hið þreytandi molluloft. En þeg-
ar þetta er komið í kring, sem líklega verður ekki
langt að bíða, þá þarf það ekki að leita til fjall-
anna, það getur notið loftsins hreina og heil-
næma með því að sitja í skemtigörðum New
York borgar, og njóta hins margvíslega, sem sú
borg hefir til skemtunar.
pá heyra menn keyrslusveina kalla við
Central Statión, þegar þeir eru á mannaveiðum
hver fyrir sitt gistihús, og telja upp hið marga,
sem þau hafi til síns ágætis, og “heilnæmt og
hressandi fjallaloft.” í leikhúsum á kveldin
þurfa ihenn ekki að sitja fáklæddir með sveittan
skallann hálfdottandi, heldur finna þeir strauma
lifandi og hressandi fjallalofts leika um sig.
Hvaða áhrif bessir fjallaloftsstraumar hafa
á iðnað og verkstæða framleiðslu, er ekki hægt
með tölum telja, því breytingin verður svo mik-
il frá því að pínast og pína fólk áfram við vinnu
sína inni í svælu hita, og þess að láta lifandi og
ferskt loft leika um það og geta temprað hit-
ann eftir vild, að líkindi eru til að stór breyting
verði á vinnubrögðum fólks 'til hins betra, undir
þeim kringumstæðum.
Sannarlega er þetta undraöld, sem vér lif-
um á.
Frá skrifborðinu.
Vér höfum hér í höndum bréf frá einum
vini Lögbergs, ásamt borgun fyrir það, sem hann
var orðinn á eftir með áskriftargjald sitt, og
andvirði þessa árgangs fyrir fram. “Svona eiga
sýslumenn að vera”, sagði Skuggasveinn. Bréf-
ið er alt vingjamlegt í vorn garð, en það er að
eins niðurlagið, sem vér ætlum að minnast á í
þetta sinn. Bréfritarinn er að tala um hvað
vandratað sé meðalhófið í hverjum hlut, og í því
sambandi bætir hann þessu við:
Ef tekjureikningur þinn er rangt fram tal-
inn, ferðu í tukthúsið, en ef hann er rétt talinn,
þá ferðu á fátækra heimilið.
Ef þú geymir peninga þína, þá ertu nirfill;
en ef þú eyðir þeim, þá ertu asni.
* Ef þú átt bifreið, þá ertu eyðsluvargur; en
ef þú átt enga, þá ertu einskis virði.
Ef þú ert úti á kveldin, þá ertu flækingur;
en ef þú ert heima, þá hefir þú konuríki.
Ef þú ferð ekki í kirkju, þá ertu hundheið-
inn; en ef þú ferð, þá ertu hræsnari.
Ef þú græðir ekki, þá ertu heimskingi; en ef
þú gerir það, þá ertu blóðsuga.
Ef þú giftist ekki, þá ertu kvenhatari; en
ef þú gerir það, þá ertu vitlaus.
Ef þú segist ekki bragða vín, þá ertu lygari;
en ef þú gerir það, þá ertu fyllisvín.
Ef þú gengur ekki eftir þínu, þá ertu drusla;
en ef þú gerir það, þá ertu samvizkulaus.
Ef þú trúir ekki öllu, sem þér er sagt, þá
ertu trúlaus; en ef þú gerir það, þá ertu fífl.
Ef þú borgar ekki skuldir þínar á tilteknum
tíma, þá ertu svikari; en ef þú gerir það, þá
ertu feigur.
Ekkert nema það bezta.
Ekkert nema það allra bezta í löggjöfinni er
nógu gott fyrir Bandaríkja kvenfólkið. Heill
flokkur af hinum “beztu lögum” hefir verið dreg-
inn upp, og skal það lagt fyrir hvert þing í hin-
um sérstöku fylkjum jafnóðum og þingin koma
saman. f lögum þessum er meðal annars talað
um giftingar, hjónaskilnað, eftirlit með börnum,
eignarrétt giftra kvenna, val kvenna í kviðdóma
og ótal margt fleira.
Lagabálk þenna dró upp Miss Maud Younger,
forseti Women’s National flokksins í Banda-
ríkjunum. Og þegar hún gerði heyrinkunnar
þessar kröfur kvenna hér á dögunum, fórust
henni orð á þessa leið:
“Ástæðan fyrir þessu nýja formi okkar er
að gera herferð vora í þetta sinn ekki eingöngu
neitandi því fyrirkomulagi, sem nú tíðkast, nfl.
því, að bægja kvenfólki frá allri löggjöf vorri,
heldur einnig sækjandi, hvað jafnrétti karls og
konu viðkemur. Sem dæmi þess, hvaðan við höf-
um tekið lög vor, skal eg nefna nokkur, en áður
en eg geri það, vfl eg taka það fram, að þau eru
öll ríkjandi í einhverju fylki ríkis vors. Við
höfum bara dregið þau saman og hugmyndin er.
að gera þau að lögum yfir öll Bandaríkin.
f Norður Dakota eru bezt lög um óskilgetin
böm. par hefir óskilgetnum fæðingum verið út-
rýmt.
í Louisiana eru bezt lög um framfærslu, þar
er trygging heimtuð af báðum persónum jafnt
um trúmensku, umsjón og hjálp.
f Ohio eru bezt lög um framfærslufé til
þeirra hjóna er skilja, þar er heimtað, að hvert
um sig leggi hinu tfl, sem hjálpar þarf.
f Virgina eru bezt lög um heimanmund og
aðra hæversku, þar er heimtað jafnt af báðum.
í öðrum fylkjum fundum við bezt Iög um arf-
leiðslu, umboðsmenn, hvernig velja skal í kvið-
dóma, vernd karla og kvenna, er vinnu stunda
o.s.frv., sem of langt yrði upp að telja.”
Fry’s Diamond Fnst I?úfí
Y,. ollum betri
. . (jliocolates.. búðum
Þakkarávarp.
Eg þakka Nick það heimboð er eg hlaut
í hitt eð fyrra, reyktan lax og skötu,
Af bjór og víni nærri fulla fötu
Og fornan rímnasöng og pennaskraut. *
Eg veit að enn þá hækkar aldur hans,
Að hundrað! ára verður Nick á svifi,
pví drottinn vill ei dauða syndugs manns,
En drottinn vill hann snúi sér og lifi.
Gutt. J. Guttormsson.
Astœðurnar
fyrir því að hugur íslenzkra bænda
hnegist til Canada
25. kafli.
lEftirtektavert yfirlit yfir af-
komu íslendinga í Vestur-Canada
birtist í blaðinu Free Press 2. á-
gúst 1922. pað er svo fróðlegt
að okkur finst vel þess virði að
taka það upp í iheild sinni:
Fjöld íslendinga í hinum
ýmsu bygðum eru að halda fslend-
ingadag nú í dag. pjóðminn-
ingardag sem til þeirra er hið
sama og Dominion dagurinn er
okkur. Annar ágúst er hald-
inn til minningar um stjórnar-
skrána frá 1874, þegar konungur
Dana veitti íslendingum iheima-
stjórn. Áður höfðu þeir þurft
að sækja löggjöf sína til Dana
og allar stjórnar framkvæmdir.
pð var þó að eins heimastjórn að
nokkru leyti, sem þeir fengu ár-
ið 1874, því það var landshöfðingi
skipaður af Dönum, sem í raun
réttri réði í landinu, svipað og
landstjórinn gerir í Canada. Samt
voru umbæturnar svo miklar, að
þeirra verður æfinlega minst sem
hins merkasta viðburðar 1 sögu
ísiands og sem íslendingar halda
áfram að minnast hvar sem þeir
eru niður komnir.
pessar umbætur fengust aðal-
lega fyrir hina óeigingjörnu og
ötulu baráttu Jóns Sigurðssonar,
— ættjarðarvinarins mibla, sem
nefndur var ‘‘konungurinn ó-
krýndi” og einig "forsetinn” og
prýðir myndastytta hans þing-
húissvöllinn hjá oss hér í Winni-
peg.
Ef íslendingum hefði verið
veitt full heimastjórn árið 1874,
þá hefði Jón Sigurðsson áreiðan-
lega orðið hinn fyrsti ráðherra ls-
lands, en ’það var ekki fyr en
snemma á árinu 1904 að þeim var
veitt það og varð þá annar ætt-
jarðarvinur og mikilmenni til
þess að fylla það embætti, skáldið
og stjórnmálamaðurinn Hannes
Hafstein, og síðan hafa íslending-
ar búið til sín eigin lög. Alþingi
sem hefir nálega sama þingræði
eins og þingið í Canada, skýtur
lögum sínum til konungs Dana til
staðfestingar, því hann er sameig-
inlegur konungur Dana og íslend-
inga, en eru að öllu óháðir ríkis1-
ráðinu, eða þingi Dana að því er
löggjöfina snertir.
pað eru um 16,000 íslendingar
í Vestiir-Canada og er það sá fjöl-
mennasti hópur ísilendinga sem
nokkurstaðar er að finna utan ís-
lands. pó þeir séu búsettir í
Vesturfylkjunum, þá er þá að
finna víðsvegar í Canada, þeir
hafa dreift sér eftir því sem atvik
og atvinna hafa krafist. Nokkrir
þeirra eru sestir í helgan stein
vestur á Kyrrahafsströnd, eins
°g fjölda margir aðrir frá sléttu-
fylkjunum. Sumir þeirra hafa
reist bygðir og bú fyrir sunnan
landamerkjalínuna í Washington
ríkinu, Oregon eða í Californiu.
Flestir þeirra hafa samt ávalt
verið og eru enn búsettir í Mani-
toba, skýrslurnar frá 1916 sýna
að af 7,000 íslendingum, eem
fæddir eru á íslandi, þá voru
5,343 þeirra í Manitoba, og af-
komendur þeirra mundu sjálfsagt
gera meira en tvöfalda þá tölu.
pað sýnist að íslendingar kunni
eins vel vð Canada og Canada við
þá, og ber áðurnefnd skýrsla vitni
um það, því hún sýnir að þúsund
innfæddir Bandaríkja ísledingar
eru nú búsettir í Manitoba og
vesturfylkjunum, og er það meiri
útflutningur að tiltölu en nokkur
annar flokkur Evrópumanna í
Bandaríkjunum getur sýnt.
íslendingar eru áreiðanlega þeir
kærkomnustu innfilytjendur, sem
til Caada koma frá Evrópu. peir
hafa sýnt sig ihæfa í hvaða stöðu,
sem þeir ihaia tekið sér fyrir hend-
ur, en þó sénstaklega í landbún-
aði, og þó þeir ihafi ekki látið mik-
ið á sér bera d stóriðnaði, þá hafa
þeir ábyggilega og afkastamikla
menn í öllum hinum lærðu stöð-
um, sérstaklega í lækna- og lög-
fræðistöðum. íslendingar hafa
átt sæti á löggjafarþingi Manitoba
og 'Saskatchewan fylkis, sumir
þeirra stórhæfileikamenn svo
sem Hon Tomas H. Johnson, en
þeir hafa aldrei verið þar sem
umboðsmenn íslendinga, heldur í
besta og fylsta skilning Canada.
Og er það í fullu samræmi við
framkomu allra fslendinga her
1 hvort heldur að þeir eru fæddir
J í Canada, eða á íslandi, að þeir
■ eru canadiskir. peir unna maú
■ þjóðar sinnar, mentum og minn-
I ing, en þeim er gefið 'það sérstak-
I lega, að geta samið sig að siðum
i þessa lands og í þegnskyldu þeirra
I er enginn hálfleiki, en hvað mik-
1 inn þátt þessi eginleiki á í hinni
1 alvöru afkomu ísilendinga í Cana-
da, gæti verið þarflegt umhugs-
I unarefni fyrir suma af annara
1 þjóða mönnum.
Iðjusemi og heil'brigt vit, og
ánægja með takmörkuð lífs'þæg-
indi, unz þeir eiga kost á að veita
sér annað betra, sem enginn kann
áð meta betur en þeir, og áhangi
! iþeirra fyrir að koma ibörnum
sínum tií menta, eru einkenni ís-
1 'lendinga.
pað er ekki oft, sem þeir sækj-
ast eftir æðstu metorðum, er það
þó ekki af því, að þeir séu ekki
1 ánægðir með lítil mótlegar stöð-
1 ur. Heldur 'hefir þeim skilist, að
| heilbrigð þátttaka lífsins er holl-
J ari, en að sækjast eftir einhveju
sérstöku á kosnað hins viðtækara,
sem eftir ait gjörir lífið fullkomn-
ara. pessa iskoðun vora höfum
! vér borið undir þektan verzlun-
armann íslenzkan hér í Winnipeg,
j sem fæddur er á íslandi, og held-
ur hann, að þessi eginleiki sé ís-
j lendingum meðfæddur, fremur er.
að hann sé utanað lærður. pessi
j fslendingur, sem hefir sjálfur
komist prýðisvel áfram, sagði:
“Eg ihefi enga tilhneigíngu til
j þess, að verða míljória eigandi.
1 Áhyggjurnar leggjast of þungt á
; þá út af því, að ná í rneira, og
tapa svo þess vegna mörgu því
besta, sem lifið ihefir að bjóða.”
Sami maðurinn talaði hispurs-
laust um samlanda sína og ein-
kenni þeirra, og ihann igetur djarf-
lega úr Ihópi talað, því hann hef-
ir verið í nánu sambandi við þá
bæði hér í Canada og í Bandá-
ríkjunum, og er máske stoltur af
áliti því, sem þeir hafa unnið sér
hjá Canada þjóðinni. “Við kom-
um hvorki við á hinum æðstu né
hinum lægstu stöðum,” sagði
hann. “Á meðal okkar eru en.g-
ir miljónerar, og að því er eg
best veit, þá höfum við engan fs-
lendinga í tukthúsinu.”
iSíðari staðhæfingin er ekkert
einkennileg þegar maður tekur
tttlit til þess, að hér á í hlut fólk
sem vant er að hafa hús sín ó-
lokuð árið um kring.
Annar velþektur íslendingur,
sem heima á í fWinnipeg, gefur
oss þær upplýsingar, að landið
sé fremur lítið, og bygðirnar að-
allega meðfram ströndum þess, og
skipaferðir ihelst til strjálar til
þess að hægt sé að komast skjmdi-
lega í burtu. prátt fyrir það
er fátt um lögregluþjóna. par
þekkir hver annan og hreppur
enga þar lítið griðland. “Við
eigum fáa afburðamenn,” sagði
þessi sami maður, “en menning-
ar ástand almennings er á lágu
stigi.
Embættismenn vorir ná fylli-
lega meðaltali. Verzlunarmenn
eins; sönglist og hljómfræði
standa íslendingar framarlega.
peir eru sérlega bókhneigðir og
leggja sig mikið eftir skáldskap
í bundnu máli, og hart er að
finna nokkurn, sem ekki er læs.
Nálega óskiljaniegan hæfileika
hafa íslendingar til þess, að nema
enska tungu, og er það eitt af
hinum sérstöku einkennum þeirra
íslendinga, sem til Canada kom.
Skýrsla stjórnarinnar í Ottawa í
sambandi við íslendinga stað-
festir þessi ummæli vor. Að þvá
er til tungumálanáms kemur
standa . íslendingar einir sér
Hundruð eru til vitnis um, að ís-
lendingar, sem ekki kunnu eitt
einasta orð 4 ensku, þegar þeir
voru að undinbúa sáðakur sinn
að vorinu, voru orðnir full fleyg-
ir í því, 'þegar kórnið var búið tíl
skurðar að haustinu. par hefði
mátt bæta við, að íslendingar hafi