Lögberg - 04.10.1923, Page 1

Það er til mynclasmiðai
í borginni
W. W. MtíBSOK
AthugiC nýja stahinn.
KENNEDY BLDG. J.»7 p.m/e 4«. ÁA Eaton
líftef 6
#
SPEIRS-PARNELL BAKINGCO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyx-
ir lœgsta verð sem verið
getur. R E Y N IÐ Þ AÐ!
TALSIMI: N6617 • WINNIPEG
35. ARCANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 4. OKTÓBER 1923
NÚMER 38

Helztu Viðburðir Síðustu Viku.
Caoada.
A. A Heaps, bæjar fulltrúi,
býður 81? fram af hálfu hins ó-
háða verkamannaflokks í Norður-
Winnipeg kjördæminu, á móti
hinum nýja ráðgjafa sambands-
stjórnarinnar, Hon. E. J. McMur-
ray. Líklegt iþykir að Dr.
Blake verði þingmannsefni í-
haldsmanna.
Yfirumsjónarmaður sí’mamál-
anna í Manitoba, Mr- Lowry, hef-
kost á sér, þar sem hann auk
þingmenskunnar, er hlaðinn
margvíslegum lögmannsstörfum.
málaráðgjafi í British Clolumbia
stjórninni, telur atvinnuhorfur
þar í fylkinu margfalt betri i
ir nýgefið út skýrslu, er sýnir að ■ jjauat> en verj5 hefir til margra
hreinn ágóði símakerfisins í fylk- ára
inu, nemur $30,000 fyrir síðustu 1
níu mánuðina.
ií sögu þjóðarinnar. Telur Cos-
grave stjórnarformaður ástandið
svo iskyggilegt að hinu nýja írska j
ríki sé stórætta búin, ef e!kki |
greiðist eitthvað úr flækjunni hið :
allra fyrsta. Hefir stjórnarfor-
maðurinn sent út áskorun til
þjóðarinnar og brýnt fyrir henni
nauðsynina á friði á sviði iðnað-
Harry Doucette, bóndi í grend ar og. atvinnumálanna. Telur
við Vindthorst, Sask, keypti ný- ^ hann verkveitendur og vinnu-
lega flugvél fyrir $200. Síðast- þiggjendur eiga jafna sök k |
liðinn fimtudag, reyndi hann að glundroða þeim, sem nú gangist
fljúga í fyrsta sinn án leiðsögu- j vjg j iðnaðarmálum þjóðarinnar. !
manns. Vélin fór í strand og eig- í
andi hennar meiddist til muna-
Brezkir rithöfundar kvarta sár- j j
J. D. McNiven, aðstoðarverka- an yfir því, hve örðugt sé að fá
bækur prentaðar rétt, sökum þess j j
að prentarar auki í og felli úr i
eftir vild-
W. Hill Foster, nafnkunnur
gripakaupmaður frá Englandi,
sem staddur hefir verið hér í
borginni undanfarna daga, telur
flutningsgjöld með járnbrautum
og eins á skipu’m, vera svo ó-
hæfi'lega há, að eigi sé unt fyrir
griparæktarbændur í Vestur-Can-
ada, að fá viðunanlegt verð fyrir
gripi sína á Englandi, eða annar-
staðar í Norðurálfunni.
Tom 'Moore, forseti hinna sam-
einuðu verkamanna félaga í Can-
ada, lagði af stað til Ceneva hinn
28 f. m., til þess að mæta þar á
verkamálastefnu iþeirri er háð
skal þar eftir miðjan yfirstand-
andi mánuð, að tilhlutun þjóð-
bandalagsins — League of Natins.
Laun strætisbrautarþjóna í
Vancouver, hafa verið hækkuð
um þrjú og hálft cent á klukku-
tímann.
Hagur skozkra bænda er sagð- j |
ur að standa með allra versta j
móti. Uppskera varð rýr og helli
rigningar út allan september-
mánuð, fyrirbygðu sæmilega nýt- i
ing.
Reglubundnar póstferðir með
loftförum, eru nú komnar á milli
Plymout'h og Belfast. Vega-jfl
lengdin milli þessara tveggjaj —
borga er um 500 mílur, en ferðin j
stóð ekki yfir nema sex klukku- j
stundir. Þykir það fremur vel1
af sér vikið.
Ingibjörg FriðriksdóttirStefánsson
ViS hrjóstrin, sem lóan, þú lærðir þinn söng,
Er lífskjörin reyndust þér erfið og þröng,
En heimurinn harðbýll og kaldur.—
Þig brast aldrei vonina, bæn eða trú,
Og bernskuna’ og sakleysið elskaðir þú. —
Þú Guös barn varst allan þinn aldur.
AS fórna og blessa þinn fögnuður var,
Og fegurstu ávexti trúmenskan bar,
Þó aldrei þú eignaðist borgir. i
Þú ávanst þér hjörtu á heimili’, í bygð,
En heimslífiS sér illa mæSranna dygS,
Er sifrar fyrst annara sorgir.
Og aldrei þig skrýddi neitt pel! eSa prjál,
En prýdd var af íslenzkum mannkostum sál, —
Og Drottinn sér hugsun og hjarta. -—
Ef guðsótti, mannást og dygöalíf dvín
Þá demant og silki í stað þess oft skín,
—En hvorugt á himnum mun skarta.
I kyrð þinnar æfi, við kvöldstjörnu skin,
Hér kvaddir þú börnin og ástfólginn vin,
Er fanst þú sín æfisól eina. —
Þín móðurást blessaöi börnin og mann,
Og biðjandi gekstu til fundar við hann,
Sem gaf fyrst þitt hugarþel hreina.
Jónas A. Signrðsson.
Úr bænum.
Séra S. O. Thorláksson frú
hans og börn, fóru suður til
Winneconne, iWi-s., í vikunni sem
er að líða Dvelur Mrs. Thor-
láksson þar nokkra daga hjá föö-
ursystir mannsins, Mrs. Miiler,
en séra S. O. Thorláksson heldur
áfram austur til New York, þar
sem hann hefir ákveðið að stunda
nám við Columbia háskólann I
vetur. Hann biður þá, sem
senda vilja gafir í hjálparsjóð
Japana, að senda þær til föður
síns séra N. S. Thorlákssonar í
Selkirk-
Hvaðanœfa.
Eftir síðustu fregnum
Isaak Jacobson, búsettur í grend Ráðgjafarnir nýju á Prince
við Lethbridge, Alberta, hefir Edward Island, þeir Hon- J. D.
fengið í haust 60 mæla “RediStewart stjórnarformaður, Hon.
Bobs” hveitis til gafnaðar af -4. .Macdonald, ráðgjafi opin-
45 ekra spildu af landi.
Söngflökkur St. Columbia öld-
unga kirkjunnar I Victoria, B. C.,
gerði verkfall, sunnudaginn hinn
25- f. m. Mælt er að synjun um
hærra kaup, hafi orsakað verx-
faill þetta.
Samkvæmt skýrslu landbúnað-
ar ráðuneytisins í Saskatchewan,
hefir jarðepla uppskera í fylkinu
í ár, orðið langtum minni en hún
’ var í fyrra.
Saskatchewan framleiddi í síð-
astliðnum ágústmánuði, 200,000
pund af rjómabússmjöri um fram
framleiðsluna í tilsvarandi mán-
uði sumarið 1922.
Senator Raoul Dandurand, er
settur dómsmálaráðgjafi í Can-
ada, í fjárveru Sir Lomer Gouins.
Hin sameinuðu verkamannafé-
lö í Canada, samþyktu nýverið á
fundi í Montreal, að æskilegt væri
að verkamannadagurinn — Labor
Day, yrði framvegis haldinn há-
tíðlegur fyrsta júlí í staðinn fyr-
ir fyrsta mánudag í september,
eins og við hefir gengist að und-
anförnu.
Nýlátinn er i Toronto, John
berra verka og Hon. J. H. Myers
akuryrkjuráðgjafi, hafa allir ver-
ið endurkoSnir gagnsóknarlaust.
Bretland.
Bandaríkin.
ástandinu viðvíkur. Strese.
mann stjórnin er sögð að vera á
____ völtum fæti og helzt útlit fyrir,
að hún muni hröklast frá völdum
Frá því að vínbannslögin gengu i þá og þegar. Hvað þá muni
í gildi í 'Bandaríkjunum, 16 jan. taka við, veit enginn með vissu,
1920, hafa 190 iþúsund brotamál, en sPað er 'Þvi að keisarsinnum
komið þar fyrir rétt. Sektar-1 muni falin verða forystan, með til-
Sigward Rödvik
sem undanfarin ár hefir haft
með höndum ritstjórn blaðsins
"Norröna,” sem gefið er út hér í
borginni, lét af þeim starfa við:
byrjun þessa mánaðar. Mr. Röd-
vik gaf sig alllengi við blaða-
mensku heima á ættjörð sinni, i
Noregi og sömuleiðis víðsvegar 1
Bandaríkjunum og hefir í hví-
, t-, j I vetna getið sér góðan orðstír. Er
léttu geði. Þær lesa Freud, ] ,. ....
,, ? _ . ., , , enda hinn bezti dnengur. Mr. Rcd-
Pmlle Loys og Schmtzler, og éj vik er alþektur rithöfundur, að
í>ak Vlð_aH þ!tta_ erU,þær,Sfk: minsta kosti vestan hafs. Hef-
ir samið nokkrar bækur, þar á
meðal ferðaminningar frá Sléttu-
fyllkjunu'm canadisku. Crtbreiðsla
"Norröna” jókst mikið í ritstjórn-
artið hans, enda lagði hann fram-
úrskarandi mikla rækt við blaðið
tri^ lausar eins og börn. Mér þykir'
ÞýzkalandV að ~ dæma7 er”svo að fVrir að viðurkenna, að mér falla
sjá sem þar sé allra veðra von, ^ær‘raeira en vel * «eð!”
það er að segja?hvað stjórnmála-
Kosningar fóru fram í OkJla-
ho'ma síðastliðinn þriðjudag,
Nýlátinn er í Edinburgh, Sir
Halliday Croom, nafnkendur
skurðlæknir og um eitt skeið for-
seti The Royal College of Surge-
ons, 76 ára gamall.
x ....... styrk hersins. Stresemann kanzl-
dom hlutu 72,489, en fjarutlat arj €r sagður að vera mikilhæfur >rátt fyrir mótmæli Waltons rík-
námu $12,367,660. j og þjóðhollur maður, en ráðu- isstjóra Féllu þær að sögxi
' neyti hans er fremur ósamstætt Ku Klux Klan félagsskapnum mjög
Ikveðst
. Mælt er að Communista flokk- rnun hafa v«fttaf freraur. en f[,™\ það’ , ,
. hitt við uppgjöfina á Ruhrmáhnu- ííkisstjori 'þo aldrei munu slaka
urinn i Bandankjunum, muni Hina getjg ^ að hinn frj.álg. á klónni. Ríkið verði áfram í
I telja miljón manna, eða vel það. iyndari fylkingararmur jafnaðar- herkví, þar til yfir iljúki.
manna í þinginu, muni ekki leng-
Dómsmálaráðherra Bandaríkj- ur sætta sig við, að flokksmenn
anna, Daugherty, hefir til'kynt þeirr« eiRj saeti * stjórninni. Flog-
Coolidge forseta, að því að eins i? hefir >að einniS fyrir* að all‘
megi nota sjóflotann gegn ákip-1 fjölmennum hluta þjóðarinnar,
um, er við áfengiissmyglun fást, se skapi næst, að kveðja prins
Ráðgjafastefna brezka veldis-
ins hófst í Lundúnum siíðastliðinn
mápudag. 'Setti hana Stanley
Baldwin stjórnarformaður Breta,
og flutti við það tækifæri stutta
tölu þar sem hann skýrði frá
meginmálum þeim, er til umræðu i
og yfirvegunar mundu koma-
Kvaðst hann þess fullvís, að
stefna þessi mundi hafa í för með Coolidge hefir
sér aukin skilning á bræðrabönd- j þflkkað þjóðinni fyrir, skjóta og
um þeim, er tengdu hinar brezku (iren£iiega hjálp, í sambandi við
þjóðir saman. Lagði iMr. Bald- hörmungarnar í Japan.
að þingið hafi veitt heimild til
slíkrar ráðstöfunar.
Rupprecht af Bavariu til konungs
eða keisara.
Rt. Hon. W. L. Mackenzie King,
stjórnarformaður í Canada, flutti
ræðu i Royal Colonial Institute
í Lundúnum hinn 2 þ. m. Telur
John McCormack , fréttaritari
Manitoba Free Press, Mv. King
vafalaust hafa vakið á sér mesta
eftirtekt af nýlenduráðgjöfunum,
er nú sitja alríkisstefnu I höfuð-
opinberlega! Uppreistarmenn í Bulgariu, horg Bretlands.
.1 virðast hafa farið halloka fyrir
stjórnarhernum og lögreglunni, w j Black aðstoðarráðgjafi
minsta kosti í bráðina. 1 fyrri innflutnings málanna í Canada
viku var heí,zt svo að sjá, sem hofir sagt af sér þeirri stöðu og
uppreistarfylkingarnar * "
Fullyrt er aö Calvin Coolidge,'
forseti Bandarikjanna, sé nú kom-
inn á þá skoðun, að nauðsynlegt
sé að stofna Grain Export Corpor-i
ation. með likum hætti og átti sér
stað, meðan á stríðinu stóð. Þyk* j
ir líklegt, að undir því fyrirkomu-
lagi. muni hagur komræktarbænda
batna að nokkru.
Fregnir frá Pennsylvania segja,
að Pinchot sé stöðugt að aukast
fylgi til forsetatignar.
Sir Lomer Gouin. dómsmála-
ráðgjafi sambandsstjórnarinnar i
Canada, hefir verið lasinn á Frakk-
landi að undanförnu. en nú sagður
á góðum batavegi.
VISUR.
Eftir
Sigurjón Kristjánsson
í Krumshódum.
win á það mikla áherslu, að þarna . . , , „ . ,
væru allir tomnir með iafnan i a« tiiWntnn r ra f j uPPrei,starfyllcin2arnar hefðu ■ tekst á hendur nýja sýsían á Eng-
VÆIU aiui K.V1UIUI inei' jaiiian | _/yð tllhlutun Coolldge forseta,; landið að mikln levti á valdi sínu i j- •* .
rétt, væru með öðrum orðum tals- hefír verið ákveðið að kveðia til' „ R ’j landl við aðalskrifstofu þjoðeigna
hetir veriö akveðið að kveðja tiL en flokk þann skipuðu mestmegn- kerfisins _ Canadian National
fundar i Washington, með það j iS bændur og Cornmunistar. Nú Railway þar. Eftirmaður Mr
fynr augum, að reyna að finna er sagt að all alvarlegur ágreln- B’acks, mun verða W. J. Edgar, er
ut ur ogongum 'þeim, sem ingur hafi risið upp á milli þeirra um undanfarin
víðsvegar um Banda-j um ýms meginmál, og það hafi
menn frjálsra þjóða.
Stjórnarformaðurinn í Canada,
Rt. Hon W. L. Mackenzie King,
leið
flutti einnig ræðu, og krafðistj bændur
Massey, fyrrum aðal framkvæmd- þ«ss að engu því, er gerðist á ríkin eru komnir í sökum hins sí- orðið stjófninni til bjargar
arstjóri Canada Permanent Mort- stefnu þessari, skyldi haldið Jækíkandi verðs á frrnipíðulii J
age félagsins. H,„e var 86 leyedu, k»a« hann „yiendu ed, ] JSÍL Hvér áGguriZ ver5-
ára að aldri. sambandsþj'óðirnar eiga heimt-í nr. sWal -emrn snáx nm
Hon- Frank Oliver í Edmonton
fyrrum innanríkis ráðgjafi
stjórnartíð Sir Wilfrid Laurier’s, mestu leyti irm fjármálin, enda innar
hefir verið skipaður til að fylla !ýst ytir > upphafi að tli hennar
sæíi það í járnbrautarráðinu, er; væri stofnað í þeim tilgangi. Gera I
losnaði við fráfali Mr. Hunger-j
fords, er lézt í California á öm*-
verðu sumri.
í þjónustu
ins.
ár, hefir starfað
verzlunarráðuneytis-
Síðustu skýrsiur af landskjálft- . Fregnir frá Alberta, telja þessa
Mussoline stjórnarformaður
Thomas Rodwell, hefir verið
skipaður umsjónarmaður heyrnar
og málleysingjaskólans 1 Miani-
toba.
Singapore.
(Stefn.una sitja eftir greindir
forsætiisráðgjafar: Stanley Bald-
win stjórnarformaður Breta, Gen-
eral J. C. Smuts, frá Suður Af-
Hinn 27. f. m. réðust þrír bófar ríku, iW L. Mackenzie King, Can-
inn í útibú Nova Scotia bankans a,ta; 'S. .M. Bruce frá Ástra'Iíu,
að St. Clair Ave., Toronto, ógnuðu i Thomais Cosgrave, istjórnarfor-
bankastjóranum, féhirðinum 0g rnaður biiís ó-háða írska ríkis og
tveim ungur stúlkum, með byss- William F. Massey frá New Zea-
um og sópuðu í poka öllu fémætu, lan(1
er fyrir hendi varð. Síðan hypj- einniF sæti á stefnunni þeir Sit
uðu þeir sig á brott og segir ekki Loroer Gouin dómsmálaráðgjafi
frekar af ferðum þeirra, enn sem H°n George Gra'ham, járn-
komið er. brautarmála ráðgjafi.
má ráð fyrir að Ruhrmálin komi b'ra Oklahama er það sögu'legt Italíu, hefir slegið innlimun
eitthvað til umræðu, sem og að frétta, að andstæðinga þing-; Fiume á frest og er sagður vera
varnarmál Breta, meðal annars menn Waltons ríkisstjóra hafa fús á að leita samkomulags við
hin fyrirhugaða herskipakví aðj krafist Þess að þingið verði sam- Jugo-Slava um deilumál þetta-
‘ stundis rofið og efnt til nýrra
kosninga. Þessu þverneitar Poincare yfirráðgjafi Frakka,
ríkisstjóri og kveðst láta herinn lýsti nýlega yfir því, i ræðu, að
fyrirbyggja það, að nýjar kosn- þjóð sín slepti a'Idrei þeirri trygg-
ingar nái fram að ganga. Rikis-j ingu sem hún nú hefði 1 Ruhr
herinn er við hverju búinn sem héruðunum, fyr en Þýzkaland
vera vill, telur hann 4000 hefði greitt hvern einasta skilding
hránsta menn og harðsnúna. Aukj þess s'kaðabótarfjár, er þeim var
þess er mælt að ríkisstjóri hafii dæmt að greiða-
umrað yfir 75,000 sjálfboða, er á-j
Fyrir Canada hönd eiga valf s^ ti! taks, hvenær sem kall- Aukakosning fór fram hinn 27. ir en£um kringumstæðum líðast á-
1 ið komi. ! f ~ u!.!____tolulaust.
Margir bændur í Lacombe hérað-
inu hafa að þessu sinni fengið 5'S
til 57 mæla af ekrunni.
1' ullyrt er, að sakamál verði
höfðað út af Homobanka hneyksl-
inu, gegn forstjóra bankans, og ef
til vill fleirum. Ferguson's stjórn-
in í Ontario kvað hafa ákveðið að
hefja sakamálsrannsókn nú þegar.
Sambandsstjórnin hefir nú fengið
fullnaðarskýrslu unt hag bankans í
hendur og er búist við að álit henn-
ar verði heyrinkunnugt einhvern-
tima næstu daga. — Mælt er. að
hluthafar bankans inuni ef til vill
fá 40 cents af dollarnum.
Hneý'kslismál sem þessi. mega und-
■í bænum Galt, 'Ontario, er gall- Roger Beck frá Swansea, fyrr-
ónan af gasolíu nú seld fyrir 26 UTn framkvæmdarstjóri við Bald-
cents. Mun það óefað vera lægsta winvS Limited, sem gaf til líknar-
verð í Canada á slíkri vöruteg- stofnana á Bretlandi yfir hund-
und. rað þúsund pund sterling, hefirl
f. m. í Parktown kjördæminu 1
Ekki t^ur ríkisstjóri það ólík- Suður-Afríku' pingmannsefni
legt að til blóðsúthellinga kunni' flórnarlnn*r’ MJ- s^r*
að koma, en hann fullyrðir jafn-1 me® l’797 a,tkvæðuim Pln«
« *’ TYIQTITIiQOtTII XTDT*IzO r% «M n
framt, að kosningar verði með
engu Imóti leyfðai’, eins og nú
sé ástatt 'I ríkinu.
mannsefni verkamannaflwekks-
ins, hlaut að eins 58 atkvæði.
Flóð
Wiliiam McFee, aerm er að ferð-
ast til MSðjarðarhafs landanna,
gekk nýlega yfir bæinn! minnist á dætur auðmanna, aem
|'látið eftir sig eignir, er nema um| Grey Bul-1 í Montana rikinu er| eru á ferð um þær þær slóðir: í
Blaðið Pree Press Evening 290 þúsund sterlingspunda. Af
Bulletin gerir ráð fyrir, að Hon. Þeirri upphæð ánafnaði hann
Yfirstjórn hinna Sameinuðu
verkamannafélaga á Bretlandi og
leiðtogar verkamanna flokksins
þingi, hafa krafist ]>ess, að kvatt
skuli nú þegar til aukaþings, í þeim
tilgangi, að reyna að ráða fram úr
hinu háskalega atvinnuleysi, er um
þessar mundir þrengir svo mjög
að þjóðinni. Forsætisráðgjafinn,
Mr. Baldwin, telur enga þörf
i aukaþingi, en fullyrðir jafnframt,
Staka.
Gleðstu meðan æskan ör
að þér blitt vill láta,
er þreytir ellin þrek og fjör
þáJ er tívni að gráta.
Hestavísur.
Fráneyg Gletta, fótanett
fetar létt um grundir ;
þvitum skvéttir, ^þrífur sprett
þegar slétt er undir
Makkann sveigir hraustur hann
hár og knár á velli,
fótinn beygir bráðliprann,
búkinn teygir mjal'Ihvítann.
pyrlar grjóti* og mold í mökk
mjög á sprettum snarpur;
iþó ei öðrum endist stökk
alt af skeiðar Jarpur.
Mig eg reiði á máttinn þinn,
minn þótt bili þróttinn:
pú munt rata Þokki minn,
þó að dimm sé nóttin. m
Kvenvargurinn.
Hrokafulla hugarkró
hylur flærðar blaðra:
saurgan lepur lyga-róg
lævís eiturnaðra.
Til ljóðadísarinnar.
Eflaust eg mér fengi fest
framtíð glæsibjarta,
ef að að sú er ann eg mest
ýnni mér af hjarta.
Robert Jacob, einn af þingmönn-
um Winnipegborgar í fylkisþing-
inu, muni keppa um borgarstjóra
embættið gegn núverandi borgar-
stjóra iS. J Faimer, við næsta
bæjarstjórnarkosningar . Vafa-
samt mun þó vera, hvort Mr.
Jacob muni fást til þes sað gefa in á írlandi að einstakt mun vera
hinum ýmsu líknarstofnunum 11
þúsund pund og skifti einnig á-
litlegri fúlgu upp á milli verka-
fólks iþess, er starfar við nefnt
félag.
Verkföll eru nú svo tíð í Dubl-

búar hrökluðust allir af heim-1 Ameríkii eru óútmálanlegár, þið til að srreiða fram úr atvinnu
ilum sínum, en eignatjónið er: trúið ekki hversu iþær láta pening- \ skorts vandræðununi.
metið á hálfa aðra miljón dala- I ana fljúga! þær þeyta út $100 í
einu fyrir bækur. Kaupa tó'If
hatta hver í Naples á 20C' líra
hvern. pær leigja sér dýrustu
bifreiðar og gerir sá reikningur
þeirra /hófþemdamennina hissa,
Fregnir frá N. J., segja Maur-
ice F. Egan, fyrrum sendiherra
Bandaríkjanna í Danmörku,
liggja fyrir dauðans dyrum.
Rt. Hon. David Lloyd George.
fvrrum stjórnarformaður Breta,
flytur ræðu í Olympic Rink, St.
John’s hér í borginni, laugardaginn
hinn 13. þ.m., kl. 8.30 að kveldi.
Sæti eru fyrir 5,000 manns á sam-
— og þær gera þetta ált með svo komustað þessum.
porsteinn "pylsusteggur”.
| Hefir ljótal lastasál
lævís klækjseggur;
dável 'þrífst við þrætumál
Þorsteinn “pylsusteggur.”
’Ráð.
Samvizkunni synja ei máls,
sýndu hvern þú göfgar. >—
Lát ei smiði lyga-tállá
leiða þig i öfgar.
—Sunnanfari.
Smjörgerð.
á New Zealand-
Stærsta rjómabúið á New Zea
land, býr til 5 miljónir punda aí
smjöri til jafnaðar á ári og fyllir
átta hundruð og og tólf 56 punda
kassa daglega. Skýrsla þessi
er gefin úb af smjögerðar um-
sjónarmanni sambandsstjórnar-
innar J A. Rudrick, er dvaldi á
New Zealand nokkurn tíma síð-
astliðinn vetur til iþess að kynna
sér búnaðarháttu og þá einkum
og sér í lagi, framleiðslu mjólkur-
afurða. —
Ver'ksmiðjuiðnaður á New Zea-
land, er tiltölulega afar ungur,
en stendur þó að ývnsu leyti fram-
ar því, er viðgengst í Canada um
þessar mundir. Verksmiðj-
urnar eru yfirleitt traustar og
hagkvæmlega bygðar, flestar úr
ramgerðri cementsteypu, lítið sem
ekkert að undan skildum hurðum
og gluggum, úr timbri. Er ekkert
til þess sparað, að gera vinnustof-
ur allar, sem bezt úr garði, bæði
hvað viðvíkur lofti og hita. Áhöld
öll eru af hinni fullkomnustu
gerð.
Flest rjómabúin eru starfrækt
á samvinnugrundvelli, með öðr-»
um orðum bændaeign. Þó ei*u
nokkur einstaklingaeign, og hef-
ir þeim sövnuleiðis vegnað vel. í
hvorttveggja tilfellinu, er vel-
gengnin að mestu leyti undir
framkvædarstjórninni komin. —
Eigendur rjómabúa S New Zea-
land, eru lítt gjarnir til breytinga,
að því er mannahald snertir. Ef
þeir á annað borð ná einu sinni
tangarhaldi á góðum starfsmönn-
um, þá gera þeir alt, sem í valdi
þeirra stendur til þess að halda
þeim í þjónustu sinni, sem allra
lengst. Telja þeir réttilega, lítt
kleyft, að láta fyrirtæki bera sig,
m'eð nýjum og lítt æfðum starfs-
; kröftum-
Framkvæmdarstjóri rjómabú-
anna, eða forseti, er ávalt maður
með sérþekkingu í þessari iðnað-
argrein. Ber hann ábyrgð á
1 starfrækslunni, svo og því, að ekk-
ert annað sé framleitt, en fyrsta
flokks markaðsvara. Að öðru
1 leyti hvílir hið daglega eftirlit á
; herðum ritarans að mestu.
Laun fó’ks þess, er í verk-
smiðium New Zealands starfar,
eru yfirleitt góð, og margir hinna
voldugustu versmiðjueigenda hafa
látið byggja þægileg íbúðarhús
handa verkamönnum sínum.
Vöruvöndun er eitt af fyrstu og
síðustu viðskiftaboðorðum, verk-
smiðjueigenda á New Zealand
i peir eru áfáanlegir til þess með
öllu, að framleiða lélegar vöru-
tegundir, jafnvel þótt þeir gætu
fengið fyrir þær1 geypiverð- Ef
vara þeirra af einhverjum ástæð-
um mishepnast, bæta þeir það upp
tafarlaust.
íbúar New Zea’ands hafa
sama sem enga skóla, er tilsögn
veiti í smjör eða ostagerð, líkt
þvi sem til dæmis gildir í Ont-
ario 0g Quebec, en >þó virðast þeir
engu að síður svo fróðir í slikum
efnum, að beinni furðu sætir. -
Rjómi allur er flokkaður nákvæm-
lega og fer verðið eftir fitu-
•magninu. Griparækt og fram-
leiðsla mjólkur afurða. er komin
j á afar hátt stig á New íea’and og
stendur að ýmsu leyti talsvert
hærra en' í Canada. Verður
þetta skiljanlegt af þerri ástæðu,
að atvinnuvegir í Nfew Zealand
eru fábreyttari en hér, Og því auð-
veldara að Ieggja betri rækt við
hvað eina um sig.