Lögberg - 08.11.1923, Blaðsíða 1

Það er til myndasmiðui
í borginni
W. W. KOBSON
AthugiS nýja staömn.
KENNEDY 8LDG. 3.17 Portajje Ave. Mit Eaton
Þetta pláss í blaðinu
fæst til kaups.
35 ARCANGUR
WINNIPEG, MAN., FIMTUDAGINN 8. NÓVEMBER 1923
- . ■£
fón pjarnaöon Ucatiemp
Síra Rún. Mnrtcinsson, B.A.. B.
kennari.
Iljiirtur J. I.oó, AI. A„
skðlastjóri.
Miss Salóine Halldórsson,
kennari.
B.A.,
Eftirlitsmenn vínbannsilaganna,
lögðu nýlega hald á brezka
snekkju að Jacksonville, Florida;
kom það í ljós, að hún hafði inn-
anborðs 3,900 kassa af áfeng^m
drykkjum. Skipshöfnin öll var
sett í gæsluvarðhald.
J. E. Fox, útbreiðslustjóri
Ku Klux Kían félagsskaparins,
skaut til bana í Atlantaborg hinn
5. þ. m., lögmann einn, W. S. Co-
burn að nafni, er sótti mál á
hendur H. W. Evans, einum af
aðal talsmönnu'm “veldisins ó-
sýnilega.” Fox hefir verið
kærður um morð.
Union National bankinn að
Beloit, Kansas, er orðinn gjald-
j þrota. Hve mikið einstaklingar
j tapa við hrun þetta, er enn eigi
lýðum ljóst.
Ur bænum.
Hr. Árni Eggertsson, lögmaður
frá Wynyard, Sask., kom til borg-
arinnar seinni part fyrri viku og
dvaldi í borginni fram yfir hélg-
ina.
Mr. Paul Bjarnason, fast-
eignasali frá Wynyard, Sask., hef-
ir dvalið í borginni undanfarna
daga.
Dr. Sig. Júl. Jóhannesson frá
Lundar, Man., kom til borgarinn-
ar á þriðjudagsmorguninn var,
ásamt Óskari bróðursyni sinum.
Mr. Daníel Bjarnason frá Ás-
garði í Dalasýslu, sem kom heim-
an frá íslandi í síðastliðnum júlí-
j mánuði, en nú dvelur að Stony
Hill, Man.; var staddur í borginni
j fyrri part vikunnar.
Canada.
Hon A. K. MacLean sambands-
þingmaður fyrir Halifax borg,
hefir verið skipaður dómsforseti
í fjáimálarétti Canada, í stað Sir
Walters Cassel, sem lýlega er lát-'
inn. Aukakosning hefir verið [
fyrirskipuð hinn 5. desember
næstkomandi, en útnefningaF
fara fram þann 21. þ. m. — Mr.
MacLean átti um hríð sæti í bræð- \
ingsráðuneyti Sir Robert Bordens,
en sagði af sér 1920 og bauð sig
fram í Halifax 1921, sem ákveð
inn stuðningsmaður Mackenzie
King. Vann hann þær kosn-[
ingar ^neð 4,876 atkvæða meirii
hluta.
Framkvæmdastjórn hinna sam-
einuðu verkamannafélaga i Brit-
ish Coiumbia, skorar á fy’.'kis-;
stjórnina að innleiða með lögum j
átta klukkustunda vinnutíma.
Henry Ford hefir ákveðið að1
stofna bifreiða verksmiðju í Que-^
bec fylki, eins fljótt og því frekast
verði viðkomið.
Harry Puffer, bóndi nálægt
Prescott, Ontt., myrti konu sína
hinn 1. þ. m., og hengdi sjálfan
sig á eftir. Maðurinn sagður
hafa verið vitskertur. Eini
sjónavotturinn að þessum hrylli-
lega atburði, var fimm ára sonur
þeirra hjóna.
Hon. Robert Jacob, þingmaður
í Manitoba þinginu og fyrrum
dómsmálaráðgjafi Norrisstjórnar-
innar, býður sig fram til borgar-
stjóra í Winnipeg gegn S. J.
Farmer.
Heilbrigðismálastjórnin í Mani-
toba kvað ætla að fylgja fordæmil
stjóriyrrinnar í Ontario og veita!
fátækum sjúk'lingum, er af sykur-j
sýki þjást, ókeypis insulin, hið,
nýja meðal Dr. Bantings. J
Fregnir frá Toronto, telja at-j
vinnumálin í Ontario fylki. vera!
töluvert að bat.na. Byggingavinna!
í borgum kvað vera með meira;
móti og c-kleyffc eins og sakir
standa, að fá nægilegan mannafla
til skógarþöggs.
því eg hygg að margir landar
hafi gaman að heyra hvernig er
að vera þarna suður í höfum, —
enda ætíð skemtileg bréf frá jóni,
því hann er gáfumaður mikill, og
um margt fróður. —
Stgr. Matth.
Des. 1922
Var tvo mánuði hingað frá
London, en slæptist reyndar á
leiðinni. Fljótast má fara það
a 25 dögum. Bý nú í 4. her-
berja húsi 1900 fet yfir sjávar-
mál — á eldgýgsbarmi er heitir
“Frou aux cerps” — Hjartarhol-
an. —- Gýgurinn er fyltur tæru
vatni og hirtir drekka úr honum.
Héðan er víðsýnt úr glerveggjuð-
um sólskinsstofum — fjallatind-
ar, keilumyndaðir í hálfhring,
litabrigði við sólaruppkomu og
sólarlag , skinandi. Við förum
aldrei seinna áfætur en kl. 4,30
á morgnana. Sofum um miðja'n
dag því þá of heitt. í garðinum
vaxa orchideur (brönugrös) og
allskonar blóm, vanilla, te, kaffi
margoes, ananís og ótal ávextir,
sem ekki þekkjast í Norð.ur-
álfu.
Vér höfum 7 þræla (1 stúlka og
6 karlmenn). Hér eru engin
nýmóðins mentun er ríki. Kven-
fólk ber á höfðinu heysátur og
mjólk í blikkfötum og reytir gras
með höndunum, þar sem annars
þyrfti að slá, svo ódýr er vinnu
kraftur hér. Eg hefi aldrei séð
kvenfólk íturvaxnara en hér,
það er indverskt, gengur í lit-
k’æðum, með gullarmbönd á báð-
um handleggjum, öklum, gull-
hringi í eyrunum, kann ekki að
lesa eða skrifa (það væri synd að
lcenna því það),;það er ánægt við
stritvinnu og vinnur sér og
öðrum til farsældar, fallegt og
heilsugott.
Hér eru átta þúsund hvítir
menn, mest gamlar franskar að-
-------------j alsættir og nokkur hundruð Eng-
Fundur var haldinn síðastliðið lendingar, og þeir hafa 368,000
■ mánudagskvöld í þjóðræknisdeild- Indverska og svart.a þræla. Hér er!
j inni Frón, eins og auglýst hafði nóg að starf afyrir lækna og ætt-
j verið. Voru þar kosnar hinar [ ir þú að koma og setjast að. Skál
föstu nefndir til vetrarstarfsins.: eg óðara útvega þér fast em-
Sú breyting varð á í stjórnar- j bætti. Hér eru að eins 20
nefnd félagsins, að séra Rúnólfur lærðir læknar, en af þeim eru 4
Marteinsson, í einu hljóði kosinn i miljónamæringar i Rupees (R. 1
til forseta í stað S. Sigurjónsson-j sh. 4. d.)
ar, er kosinn hafði verið á næsta I Landshöfðingi eyjanna er vin-
fundi áður til þess starfa, en sem i ur minn og hefir veitt mér
beiddist undanþágu, þar eð hann skjalavarðar embætti við bóka-
lagi um fylkið að undanförnu, á-.Sask., fékk í haust af hálfri tí- treysti sér ekki til sökum heyrn- safnið (6000 Rupees að launum)
samt ráðgjöfum sínum tveim, undu ekru lands, 122 og hálfan ardeyfu að stjórna fundum. Næsti j Hann ætlar mér að skrifa sögu
þeim McLeod, fylkisritara og mælir af ekrunni.
B’ack fýtkisféhirði. Hafa þeir
haldið ræður í hinu'm sameinuðu Almenn atkvæðgreiðsla _ for
bændafélögum í seytján kjördæm- fram um vínbannttnaliS t Al-
um al'.s, og láta hið bezta af við- berta fylki síðastliðinn manudag.
tökunum ' ^rslitin urðu 'Þau’ að andbann-
j ingar unnu stórkostlegan sigur.
Verður því innleidd í náinni fram-
‘Miss Clara Brett Martin, 49 áraj tíð, stjórnarsa’a á áfengi, með
að aldri, fvrsta konan, er stund-; líku fyrii’komulagi og nú við-
að heíir málfærslustörf'i Ontarioj gengst í Manitoba.
fylki, er nýlátin.
John Brakken stjórnarformað-[ C. Quintigan, er býr um tutt-
ur í Manitoba, hefir verið á ferða-J ugu míluv frá North Battleford,
Siðastliðinn miðvikudag, kom I
eldur upp í Hammond bygging-!
unni á Aibert stræti hér í borg-
inni, er orsakaði um tvö hundruð
og fimtíu þúsund da’.a tjón. Einn
slökkviliðs'manna hlaut tilfinnan-
leg meiðsl og nokkrir þeirra, er
L skrifstofum unnu í byggingu
þessari, sættu meiri og minni ör-
kumlum.
Bandaííkin.
annast um framkvæmd bannlag-
j anna, nema þvi að eins að hún
R. H. Pooley, íhaldsflokks þing-; njóti styrks frá hverju ríki um
maður í British Columbia fylkis-: sig.
þinginu, flutti nýlega ræðu í Vic-j
toria, þar sem hann .lýsti yfir því,
að sökiim hins afar slælega eftir-
lits með vínbannslöggjöfinni,
væri fátt líklegra en það, að bann-
vinir 'mundu vinna stórkostlegan
sigur, ef málinu yrði skotið til
kjósenda.
Umsjónarmaður vínbannslag-
anna í Bandaríkjunum, Rog. A.
Haynes, hefir sent út áskorun til
allra rikisstjóra, sýsla og héraðs-
stjórna um að taka höndu'm sam-
an, að því er viðkemur eftirliti
téðra laga. Telur hann Was-
hington stjóminni ókieift. Islenzku-kensla Fróns.
Hon L. P. Brodeur, var svar-
inn inn sem fylkisstjóri í Quebec
hir.n 1. þ. m., í stað Rt. Hon. Char-
les Fitzpatrick.
Bámdur í grend við Mntreal,
hafa hótað að gera vekfáll og
hætta að senda mjó’.k til borgar-
innar, nema því að eins, að verð-
ið hækki um fjögur cent á gall-
ónu.
Dr. L. E. Danois, yfiru'msjónar-
maðnr fiskiveiðamálanna á Frakk-
landi, er heimsótti Canada síðast-
liðið sumar og dvaldi u’m hríð í
British Columbia fylki, hefir lýst
vfir því, að franska stjórnin sé i
þann veginn, að gera tilraunir
með að kaupa og flytja inn f
landið í stórum stíl, frosið heilag-
fiski frá Prince Rupert.
fundur deildarinnar verður þann i eyjanna, og vill að eg fari til
19'. þ. m. og verður þá vandað hið Haag, Bataviu, Capetown, Paris
bezta til skemtunar; sem, auglýst London til að skoða ýms rit A
verður í næstu blöðu'm. | bókasöfnum viðvíkjandi Maurítí-
_____________us. — Eyjan var hollensk 1598—
íslendingar! Fjölmennið á sam-| !J12i frönsk 1715—1810, og ensk
komu þeirra Steingríms læknisi s'^an 1810.
Matthiassonar og Gunnars bróðurj 1. jan. 1923. — Við voru'm að
hans, sem haldin vcrður i Good-j klykkja út gam’a árið í kampa-
templarahúsinu annaðkvöld, föstu-| víni. öllum dyrum var lokað
daginn hinn g. þ.m. Þaö er ekki: nokkru á undan en síðan opnaðar
a hyerjum deg., að fólki gefst kost- allar dyr á iaginu kl. 12 0g gengið
ur a að hlusta a tvo sonu larviðar-j , me0 yín - hendi tjl ag taka á
skaldsins í einum og sama stað.j ..............
Steingrímur er þjóðkunnur rit_ mc>ti nyja arinu. Glaða tunglskin,
höfundur og fræðimaður og Gunn-i tungl 1 fyllin£u’ næturgalar
nr hinn ágætasti söngvari. Sam-j syngja svo hátt að ekki heyrist
koman hefst kl. 8. — Fyllið húsið. j mannsins mál.
— Næstkomandi þriðjudagskveld! 4. jam — Jarðvegur hér er svo
halda þeir bræður samkomu i Sel-J frjósamur, að ef brotum af syk-
en a miðvikudagskveklið aö urreyr er kastað á víðavangi vex
j þar upp sykurreyr. Alment að
I konur eigi 12 börn. 2 miljónir
j lítra af rommi eru druknar hér
j árl. en talið er 888 lítra af öðr-
hefst í Jóns Bjarnasonar skóla um vinföngum á mann (konur)
næsta laugardag, kl. 3 e, h. —! og börn yngri en 15 ára ótalin)
Gintli.
Fólki er vinsamlega boðið og
það sterklega hvatt til að senda
börn sín til kenslunnar, sem af
fremsta megni verður vandað
til. Kenslan er að sjálfsögðu
ókeypis og ölj börn boðin og
velkomin. Húsrúm verður nú
þægilegra en nokkru sinni áð-
ur, þar sem stjórnarnefnd .T.
B. skólans liefir boðið hið nýja
hús hans til kenslunnar.. Lát-
um laugardagsskplann nú fá
nýjan og aukinn þrótt. Sendið
Allmikil óánægja kvað hafa
komið upp innan Republicana
flokksins, sökum útnefningar
hins nýja sendiherra, fyrru'm
senators Kellogg. Er mælt að
þeir Lafolette og Borah sé óðir og
uppvægir út af vali þessu og telji
það nú sýnt, að Coolidge forseti
ætli sér dyggilega að verðlauna
afturhaldið, en vinna jafn kapp-
samlega á móti allri frjálslyndri
viðleitni innan flokksins.
prjú hundruð verksmiðjur í
Hudson og Bergen héruðunum í
New Jersey, hafa neyðst til að
hætta starfi, sökum vatnsskorts.
Hermálaráðgjafi Bandarkj-
anna, Weeks, hefir tjáð sig ein-
dregið fylgjandi stefnu Leonard
Wood, landstjóra á Philippeyj-
unum, að því er viðkemur sjálf-
stæðiskröfum eyjarskeggja. En
M,r. Wood hefir, sem kunnugt er,
haldið því fram, að eyjarskeggjar austan við iMadagaskar, noMkuð
væru enn eigi komnir á það sunnan við miðjarí.ar’.ínu. Eyja.i
börnin.
Eyjan Mauritius.
Dr. phil. Jón Stefánsson, sem
lengi bjó í London er nú fluttur
algjörlega til Mauritus og hefur
búið þar síðastliðið ár. Hann
skrifa rmér þaðan við og við og
lætur vel af veru sinni þar.
Svo sem kunnugt er liggur
Mauritíus langt út í Indlandsha.fi
þroskastig, að þeir væru færir um
að stjórna sér að öllu leyti sjálf-
ir.
er mjög frjósöm og þar er Para-
dísarveðrátta. Eg set hér
"okkra kafla úr bréfum frá Jóni,
eða nærri þrír pottar á dag! Ostr-
ur og lostætir kolar eru í sand-
gryfjum í fjörunni og má taka
með höndunum hvenær sem vill
og fæst enginn utn.
í dag er jörðin þakin ilmandi
blómum, þvi regnskúr kom og
þau eins og duttu af himnum of
an — ofan úr trjánum. Náttúran
er eyðslusðm — en nóg er eftir
til að skreyta trjákrónurnar. 900
tegundir af pálmtrjám vaxa hér
— ein .þeirra er borðuð sem sal-
a. Svo er Travellerstree, eí
maður stingur í ,það, bunar fram
tært ískalt vatn — full fata.
Belle de muit heitir mja’lhvítt,
stórt blómstur, sem er ósýnilegt
á daginn því blöðin loka sér; en
klukkan 6 e. h. opnar það sig og
ilmandi krónan breiðir úr sér. Kl.
6 á morgnana lokast blómið aft-
ur. petta er svo reglubundið að
setja má klukku eftir þvi. Hér
j eru stórar leðurblöðkur — þykja
góðar átu og eru steiktar. Skor-
kvikindi eru hér, sem smíða sér
jarðhús með hurð á hjöru'/n og
fellur hurðin svo vel saman við
vfir borð jarðarinnar, að ómögu-
legt er að finna húsið nema af
hendingu. Eg hefi séð hurð-
NÚMER 43
Skáldsögu-höfundurinn íslenzki
FRÚ IiARA GOODMAN SADVERSON
getið hefir sér frai-gðarorð fyrir sk4ld*>gruna “Tlic Viking llcart'’
ina, hún er kringlótt og völundar-
smíði. Oflongt mál að telja
öll þau undur sem hér eru dag-
legt brauð. Planta er hér sem
græðir sár —Monsterea deliciosa
og mangoultan þýkja mér beztir
ávextir, en mengouran tréð er alt j
ætt, blöð, blóvnstur, stofn og ræt-
ur. |
Riklingur og sa’tfiskur mundi i
seljast hér, því Indverjar þurka i
og salta stundum smáfisk og
norskur saltfiskur fæst hér!
keyptur. Œtli íslenzka land-
stjórnin gæti tekið sykurfarm og
dáiítið af kryddjurtum og te og
kaffi um leið og sent aftur salt-
fisk? •
28. marz 1923. — Eg hefi hald-
ið tvo fyrirlestra í Royal College
hér um HoHendinga. Lands- j
höfðinginn (the govenor) og |
margir höfðingjar viðstaddir. Eg I
fann mikið af óprentuðu'm skjöl-
um viðvíkjandi Holl. á Mauritíus
á skjalasafni í Capetown. — úr
þessu verður stór bók áður en
lýkur.
Belti af kóralrifum umkringja
eyna hér. Börnum er óhætt að
vaða og baða sig. Sandurinn
ýmist rauður eða hvítur. Rauð
kórallamöl er borin á götur og
vegi. Bjúghyrndar drattandi
kvígur og hábaulandi naut drag.t
í hægðum og jórtrandi, Indverja
og dót þeirra i vögnum likt og á
tímum Hó'mers. índverji er á
ferð með geitarkið um háls og
heldur í fram og afturfætur, en
kiðið er að eta gras og jurtir sem
hann geymir í poka undir hök-;
unni. Indverskar meyjar með
gimsteina og gullmen eru að þvo
þvotta í læk. •— Góð eru sjóböðin
— við eigum sæluhús niður í
fjöru. Hér þurka menn
banana í sólskini eins og við salt-
fisk.
9. maí Náttúran ríkir í almætti
sínu. Það er eins og guð al-
máttugur vilji auðmýkja mennina
með allri þeirri óumræðilegu
dýrð sem hann steypir yfir jörð-
ina. —
Hraungrýti gægist fram hér og
hvar, því öll er eyjan af eldsum-
brotum til orðin. Hraunmold
er frjósamasti jarðvegur sem til
er. Hér er fult af hellum og
gjótum eins og heima. í sum-
um þeim hafa víkingar fyrru*m
geymt gull og dýrgripi og finn-
ast margir forngripir af því tagi.
1 gærkveldi borðaði eg skyr —
alveg eins og ísl. skyr Skyr vr.r
það eina sem eg gat borðað er eg
lá í Malaria í vetur. Læknar hafa
mikla trú á lækningakrafti þess,
eins og þú sjálfur þekkir og hefir
skrifað um. Razk borðaði s.girr
i Persiu — og sagði vera eins og
ísl. skyr, enda sama orðð.
15. Júní:’— Gaman væri að geta
ýtt fslandi suður á bóginn á móts
við Morokkó. pá yrði þess hraun-
mold álíka frjósöm og á Mauri.
tíus. Það mundi fljótt skrýð-
ast samskonar blómum og jöklar
allir bráðna.
. Eg er að búa undir tvo fyrir-
lestra við Royal College um
ho’lenska tímabilið.
Á 17. ö’d áttu Hollendingar
allar eyjar fyrir sunnan og aust-
an Asíu (jafnvel Formosa), nema
Japan, og við það land verzl-
uðu þeir einir í 100 ár. Þeir
áttu austurströnd Bandaríkj-
anna — New Netherland hét sú
nýlenda og höfuðborg New Am-
sterdam (nú New York) — Þeir
tóku alla Brasilíu, þeir könnuðu
allar strendur Ástra’.íu, sem þeir
kölluðu New Holland, og hélst
það nafn tii 1850. Tasmama
heitir eftir Hollending sem fann
New Zealand og gaf því nafn.
peir stofnuðu Cape Colony og áttu
stór ítök í Vestur-Afríku. Spitz-
bergen og Kap Horn eru nöfn
gefin af Holllendingum. Frá
16721—1674 áttu þeir einir 1 ó-
friði við Frakka (Louis XIV) og
Englendinga og sigruðu hinn sam-
einaða ensk-franska flota , South-
wold Bay 1672 — og seinna við
Texel 1673. England samdi
frið við þá 1674 — en Frakkar
1679. Rembrandt, Hugo Grotan
iddn nuoA tuuðuup^s uiau imp? 3o
um þetta Íeyti, Spinozea og Des-
carter líka.
iHolland, sem exki er þriðj-
ungur af íslandi, drotnaði á öll-
um höfum, átti auk allra Asíu
eyjaeja ítök austur og vestur í Ind
landi sjálfu, mikinn part Afríku,
og Ameríku, allar eyjar, sem
þektust í Kyrrahafi.
í ófriði 1665—67 miTli Hollend-
inga og Englands sigldu þeir
upp Thames og brendu þar 16
ensk herskip. —
En nú er nóg komið af holl-
enzku góðgæti.
1. júlí 1923.:— Napóleon þótt!
vænt um Mauritíus — kallaði
hana Isle Boneparte. Annars
hét hún Isle de France 1715—•
1810. í bréfum Napoleons get-
ur hann þess á einum stað að aldr
ei hafi í mannkynssögunni komið
fvrir “Une capitulet ion si glori-
ense” og Decaens 1810. D. þessi
var jarl yfir Mauritíus og tók
skip Englendinga í Indlandshafi
svo skaðinn var nærri 300 milj.
Bróðir Wellington fór með 40
herskip og 42000 manns að vinna
D., sem hafði að eins 8000' manns,
en sigraði þó 10 skip Englend-
inga í sjóbardaga og varðist í
2 ár. Loks gafst hann upp með
þeim skilmálum, að alt hans lið
skyldi eftir afvopnunina flutt á
frönskum skipum til Frakklands
og eyjarskeggjar halda óskertum
öllum lögum og venjum og stjórn
og fyrirkomulagi ö'llu eins og
stendur enn í dag. Napoleon
var hissa.
Á þrettánda 1923:'— í nótt var
hellirigning, en í dag hafa fyrir
það ótal blómstur sprungið út svo
að jörðin er alþakin ilmandi lit-
skrúði.
Gólf eru ekki þvegin hér heldur
smurð vaxi. svo setur þræll eða
ambátt, upp skó úr kókoshnetu-
hýði og dansar síðan um alt gólf-
ið þangað til það er nóg nuddað
og orðið gljáandi. —
Blessaður ætíð þinn
Jón Stefánsson.