Lögberg - 23.09.1926, Blaðsíða 5

LÖGBEBG FIMTUDAGINN,
23. SEPTEMBER 1926.
Blfl. 5.
W DOD'D S
framþróunarinnar og 'kýla sína eig-
in vömb. Það þekkir enga heildar-
tilfinningu, ekkert heildarsiSferSi,
ekkert óeigingjarnt samstarf. Innra
hatast það, og heyir látlaust kapp-
hlaup um völd, metorð og auðæfi.
Framkoma manna, i þessari kosn-
ingu, fór aö mestu eftir því, hve
næma tilfinningu þeir höföu fyrir
þessum eitureinkennum auðvalds-
ins.
Hvernig var þá hluttaka okkar
íslenzku blaða í þeSsum kosningum:
Dodds nýrnapillur
nýrnameðalið. Lækna og gigt >bak-'
verk, ihjartabilun, þvagteppu og'
önnur vei'kindi, sem stafa frá nýr-
unum. — Dodd’s Kidney Pillaj
kosta 50c askjan eða sex öskjurl
fyrir $2.50, og fást hjá öllmn lyf-
sölum eða frá The Dodd’s Medi-
cine Company, Toronto, Canada.
við vilja þjóðarinnar — frjáls og
óhindruð af valdi nokkurs flokks,
hvort heldur að hann er kirkju-
legur eða kirkjunni andvígur,
auðmanna samtök eða önnur sam-
tók, og heilbrigður þroski fæst
að eins með réttlátu jafnvægi á
hinum ýmsu andstæðum.
Að sjálfsögðu hafa hinar mörgu
uppreisnir og tíðu stjórnarskifti,
sem orðið hafa i Mexico, hvort
heldur þær eiga rót sína í þekk-
ir.garleysi fólks á þessari lagalegu
takmörkun, eða ekki, átt sinn þátt
í því yfirgengilega afskiftaleysi,
sem átt hefir sér stað. Stjórnin,
sem nú er, með yfirgnæfanlegt
fylgi fólksins, er að eins að reyna
að framfylgja ákvæði laganna,
ein^ og hún er eiðbundin til að
gera. Þessi tilraun stjórnarinn-
ar er á engan hátt kirkjuleg o'f-
sókn, heldur að eins tilraun henn-
ar til þess að framfylgja lögun-
um.
Með það áorm sitt í huga að
þroska og menta alþýðuna, þá
hefir stjórnin tekið þá afstöðu,
að barnaskólarnir verði að vera
friir frá kirkjulegum áhrifum, og
þeir geta ekki orðið lausir við
þau áhrif, nema að þeir séu tekn-
ir undan stjórn kirkjufélaga
þéirra, sem trúarþragðalega til-
sögn veita í þeim.
Mikið af erfiðleikum þeim, sem
risið hafa, stafa af því, að menn
eru að ,reyna að fara. í kringum
eða fram hjá Iögunum, sem er
ekki miklum eVfiðleikum bundið.
Það er auðvelt að breyta skólum,
sem stúlkur og drengir ganga í, í
klaustur. þ
Nefnd sú, sem send var til þess
að athuga ástandið og í voru um-
boðsmenn hinna ýmsu kirkju-
dpilda, sem er nýlega komin til
baka frá Mexico ("maðurinn, sem
ritar, á heima í New York), skýrði
frá, að ,í Mexico væri ekki um
trúarbragðalega ofsókn að ræða,
heldur snerist ósamkomulagið um
mentun barnanna. Stjórnin í
Mexico stendur í þeirri meiningu,
að kirkjan sporni á móti því, að
börnin sæki stjórnarskólana.
Við, sem heima eigum í Banda-
nkjunum, verðum að leggjast á
sveif þeirrar stjórnar, sem í ein-
lægni er að reyna að menta æsku-
lýðinn, og tala skólanna, sem
stofnaðir hafa verið í Mexico, er
sönnun þess, að stjórninni sé full
alvara í því eni.
Um framkomu Lögbergs virðist
mér það eitt megi segja, a<5 full
einlægni hafi verið sýnd í því að
virða fyrir sér hver þau málin væru,
sem mesta þörfin væri á að ráðin
væri fyrst bót á; og síðan, hverjir
flokkar og einstaklingar það væru,
sem trúverðugastir mundu reynast
í því, hö leiSa þau mál til farsællegra
lykta.
Það er vissulega hin gullna regla,
þeirra blaða, sem heiður sinn varS-
veita.
Hvort verSur þá huliS f Ieiri sauö-
argærum: “frambjóðandinn” eða
HeimSkr.-ráðiS.
HeyriS þið. Hafið þið nokkra,
von um, að drengurinn hann Hjálm-
ar A. Bergmann nái nokkurn tima
fullnaðarprófi í lögum, hjá Birni?
FriSur sé nieð drengjunum, sem
þrímentu á “meinakindinni” Heims-
kringlu 8. þ. m. Sá friður, sem
e’kki verður gefinn, og því ekki
heldur á burtu tekinn. Já, aS eilífu.
Arnlj'ótur B. Olson.
Hver var svo framkoma Heims-
kirng'lu í nýafstöðnum kosningum?
Henni varS það á, því miður, aS
hopa svo langt frá marki, á seinasta
mánaðar-tímabili fyrir kosningarn-
ar, að tiltrú ber henni enginn, i ná-
lægri tíð. Allur sá skollaleikur var
háður undir merki “íslepzkrar
þjóörækni.” Til aS gjöra áorðna
háSung enn átakanlegri og naprari.
Óhróðri ritstj. um sína eigin
skoðanabræður og sviksemi hans
viS málin er sá flokkur berst fyrir,
hefir verið gengið á móti mjög ein-
arSlega:
1. Af undirrituðum, fSjá Lögberg
2. þ. mj.
2 Af J. G. J. kennara fSjá Lögb.
g. þ. m.).
3. Á flestum stjórnmálafundum
er haldnir voru á meðal islenAra
kjósenda i Selkirk-kjördæmi fyrir
kosninguna. — Og
4. Með atkvæöum íslendinga,
sem undantekningarlitið féllu á
móti kúgunar-öflunum og svikráöa-
tilraunum Heimskringluráðéhdanna.
Eitt, til að 'sýna hve hóflegar eru
ásakanir Hkr.-ritstjórans, er það, aö
framsóknarflokkarnir, liklega sam-
einaðir, hafi “fyrirfram d'auða-
dæmt dýrðlinginn hans blessaSa,
þrisvar eða fjórum sinnum, og svo,
“stútað” honum oftar en einu sinni.
Fyrst, “komu þeir honum fyrir
kattamef,” og síSar: “Féll hann
fyrir ibjörg og brotnaði, fór í sjó og
sökk, fór i dd og brann.” Þar reynd
ist - dýrðlingurinn hans Fúsa ekki
eins — fagur og sólargeislinn.
Hvenær verður erfis-drykkfan?
Að leikslokum.
_ ASdragandi þessara ný-afstöðnu
rikiskosninga og mismunurinn á því
hver áhrif þær hefðu á velfarnað
landsmanna, eftir því á hvern veg
þær féllu, gjöröi það að verkum, að
óvanalega mikill og plmennur áhugi
kom nú fram fyrir því að vinna að
farsælum úrslitum þeirra. Vinna
aS þvi, að bús-forráð rikisins lentu
ekki i höndum afturhaldsins, sem á
enga hugsjón aSra en að hindra rás
Safnið peningum með-
an tími er til
Þér aflið ekki ávalt eins mikilla
neninga, eins og þér eerið nú.
Nú er tíminn tH að safna fyr-
ir framtíðina.
Ef þér gætið peninga yðar nú,
þá verða þeir síðar styrkur
yðar.
Ef þér búið akki í bænum, þá
skrifið effir ritinvt: “Saving by
Mail.” /
Þér getið byrjað með dollar
öll innlög eru trygð af fylkis-
stjórninni.
‘Skrifstofutímar 9—6 og á
laugardögum 9—1.
Province of Manitoba
Savings Office
Lindsay Bldg, Garry og N. Dame
984 Main St., Winnipeg.
“TiJ að glæða sparsemi og auka
velgengni almennings.”
í Heimskr., frá 8. þ. m., er löt^:
stjórnmálagrciit eftir Rögnvald
prest, sjálfsagt skrifuS í þeim til-
gangi. að skýra fyrir okkur eitthvaö
af helztu vandamálunum, sem fyrir
lágu, og sem þá heföi getaö greitt
fyrir okkur að kasta samvizkusam-
Iega atkvæöum okkar, er þar að
kom. En vonir okkar brugðust í því,
að þar væri um nokkurn þann fróö-
leik að ræða. seni til góðs gæti leitt.
Þegar viiWkomum að því, í ræöu
prests, aö þingmenn afturhalds-
flokksins reyndust vel, Meighen
væri vinur okkar, og stefnuskrá
hans væri, að uppfylla kröfur Vést-
urlandsins, þá þóttumst við ha*fa
lesiö nóg, og hlógum dátt að slíkri
leiösögn.. parf þvi ekki að leiöa gét-
um að því, að atkvæði okkar féHu
öll á hina hliöina.
Prestur byrjar ritgjörð sina á
því, aö rekja sögu Islendinga hér
vestra, á ])ann hátt, hver afskifti
þeirra hafi veriö í stjórnmálum.
Er það gjört þannig, að litið fer þar
fyrir þjóörækni hans. Er naumast
hægt aö draga ömurlegri rnynd af
háttemi þeirra en þar er gjört, og
þvi hvorki þeim til sóma eða höf-
'tndinum. Auk þess er svo mikið
þessari orðmörgu ritgjörð hans, af
þjóðernis-rausi og rógi, aS skömm
má að þykja. Ekki sízt, þegar eins
mikið er undir rós talaö. f
Niðurlagsorð sálusorgarans eru
þessi, í garð núverandi þingmanns
Selkirk-kjördæmis: “Á aS velja
andbjóöanda ÓMarinós), sem er
“Liberal” í Selkirk. “Progressive” í
St. Andrews og “Labor” í Kil-
donan. Er enga stefnu hefir aðra
en þá að svíkja út atkvæði undir
fölsku yfirskyni. Ekkert takmark
annaö en að komast í embætti? . . .
Enginn frambjóðandi hefir nokkru
sinni varpaö yfir sig fleiri sauöar-
gærum við nokkrar kosningar, er
farið hafa fram í Canada.”
Það er e'kþi mjög óprestlegt aS
haga svo oröum, og tileinkast klerki
einum heiöurjnn, sem í því felst.
Allir ^ðrir þingmenn, en afturhalds-
flokksins, munu telja það skyldu
sína að reka erindi kjó^nda sinna,
þótt þeir séu af mismunandi flokk-
um og gjöri mismunandi kröfur.
Eða svo tók landi okkar Jósef
■Thorson fram, aö hann hefði ,fulla
löngun til að,gjöra.
Rögnvaldur getur þess, aö Ban-
croft þingmaður þurfi ekki að fafa
langt á milli staöa til að tileinka
sér mismunandi flokkanöfn. En
þótt hann fari þar meö ósannindi,
þá er ekki úr vegi aö taka það til
Samanburðar við það sem komið
hefir fyrir hjá okkur í Winnipeg.
Hvaö er meö sánnindum hægt aö
segja um prestsins eigin blað
ÓHeiniskringlu)? Var hún ekki
“conservative” í Selkirk? "Liberal”
í Suður Mið-Winnipeg og “In-
depehdent” verkamannablaö í
NorSur Mið-Winnipeg? Jú, og
þandi sig þannig hundflekkótt land
úr landi.
Hveitisamlagið.
Bandaríkin stofna Sameiginlega
söludeild.
Styrkur Canada hveiti samlag-
anna liggur í því, að með þeim
eru yfirráð yfír sölu hveitisins
dregin saman í eitt, þar sem þau
selja meiri hluta alls hveitis, sem
framleitt er í landinu. Þegar
bændurnir í Vestur Canada mynd-
uðu sín þrjú hveitisamlög, þá sáu
þeir þegar, að það var nauðsym
legt að hafa eina sameiginlega
sóludeild fyrir öll hveitisamlögin
Þetta grundvallar atriði, um
sameiginlega sölu, hefir fyllilega
verið tekið til greina af akur-
yrkjumála ráðherra Bandaríkj-
anna, Hon. W. M. Jardine, í fyrir-
ætlunum hans um* að styðja at-
vinnuveg bændanna. Hafa þær
nýlega verið birtar og samkvæmt
þeim ætlar stjórn Bandaríkjanna
að leggja fram fé til styrtar þeim
samlögum, sem selja hveiti, bóm-
ull og aðrar landbúnaðar afurðir,
svo þau geti komið á fót sameig-
inlegum söludeildum fyrir hverja
vörutegund. Mr. Jardine lítur
svo á, að þessar söludeildir ættu
að kynna sér sem allra bezt alt,
sem lýtur að sölu afurðanna, bæði
utanlands og innan, og þá sér-
staklega það, hve mikil þörf er á
afurðunum í þessum stað eða
hinum, 0g geti því séð um, að
senda að eins nægilega mikið á
hvern stað, en ekki alt of mikið,
sem óhjákvæmiiega veldur því, að
verðið lækkar. Mr. Jardine segir,
að slik samtök, sem hafi yfir að
ráða eitt til pvö hundruð miljón-
um bushela af hveiti, hljóti að
geta ráðið mjög miklu um hveiti-
verðið og því orðið bændunum til
stórkostlegra hagsmuna. — Mr.
Jardine er það ljóst, að með smá-
samlögum hér og þar geti bænd-
urnir litlu ráðið um hveítiverðið
og leggur hann áherzlu á þá nauð-
syn, að stofna eina sameiginlega
söludeild, því það eitt geti orðið
til þess, að Bandaríkin geti ráðið
nokkru verulegu um hveitiverðið.
Lesendum er boðið að leggja
fram fyrirspurnir viðvíkjandi
hveitisamlaginu, og verður þeim
svarað hér í blaðinu.
TiUög
í námsstyrktarsjóð Björgvins Guð-
mundssonar.
Áður auglýstir'...... $2,007.34
Ónefndur, Powell River,
Man...................... 2.00
R. Sigurðsson Mozart, Sask. 5.00
JonaS Thomasson, Mozart.... 5.00
A. Kristjánsson, Elfros .... 1.00
Sæunn Bjarnad., Mozart .... 1.00
Frá Brown, Maii.:
Árni Olafsson............. 10.00
T. J. Gislason ............ 5.00
J. S. Gillis............ 10.00
T. O. Sigurdsson .......... 2.00
S. Olafsson .............. 2 00
H. I. Johnson.... ......... 1.00
J. M. Gislason ............ 1.00
Gisli Bergvinsson ......... 2.00
A. H. Helgason ............ 2.00
Marino Olafsson ........... 1-00
J. H. Hunford.............. 1.00
Ragnar Gillis.............. 2.00
Gisli Olafsson............. 1.00
$2,061.34
T. E. Thorsteinson, féh.
Fyrirlestraferð Miss Jackson.
HISTORY OF ICELAND.
Þjóðræknisfélagið hefir ákveð-
ið að selja hina ágætu bók History
o| Iceland, eftir Knut Gjerset, fyr-
ir tvo dollara ($2.00), sem er að-
eins hálfvirði, — meðan upplagið
endist. — Þessi verðlækkun er
gerð með því augnamiði, að koma
þessari bók inn á sem allra flest
ísl. heimili, því hún er sannarlega
J>ess virði, og er svo lipurlega og
fétt skrifuð, að hvert mannsbarn
sem emsku les, hefir hennar full
not. — ókin er mjög vönduð, um
500 blaðs., með uppdrætti af ís-
landi og í ágætu bandi.
%
Tímarit Þjóðræknisfélagsins
1.-6. árg. fæst nú fyrir 75 cents
hver árg. Að eins eru fá eintök
til af nokkrum þessara árg. Þeir
sem því vilja tryggja sér Tímarit-
ið frá byrjun, sendi pantanir sem
fyrst. — Sjöundi árg. ritsins kost-
ar $1 00 og á allir meðlimir Þjóð-
ræknisfélagsins, sem borgað hafa
árstillag sitt fyrir árið 1926, eitt
eint. ókeypis, og sömuleiðis nýir
meðlimir. — Pantanir fyrir ofan-
greindar bækur afgreiðir
P. S. Pálsson,
715 Banning St., Winnipeg Man.
Ingibjörg Björnsson
h j úkrunarkona.
Þann 25. apríl síðastliðinn, lézt
í Selkirk, Man., Ingibjörg Björns-
son, hjúkrunarkona, er um all-
langt skeið hafði dvalið í Winni-
pegborg. Var það taugaveiki, er
leiddi hana til dauða.
• Ingibjörg var fædd í Húsey í
Hróarstungu, í Múlasýslu hinni
nyrðri, þann 8. dag febrúarmán.
árið 1874. Voru foreldrar henn-
ar þau Björn Hallssón, bóndi í
Húsey, og kona hans Jóhanna
Björnsdóttir, bæði komin af ágætu
austfirzku bændafólki. Var Björn
fróður um margt og minnugur
með afbrigðum.
Ingibjörg ólst upp hjá foreldr-
um sínum í Húsey, þar til hún
var 19 ára. Þá fór hún til Reykja-
víkur, að áskorun sveitarstjórn-
arinnar, til að læra Ijósmóður-
störf. Lauk hún því námi ujm
vaturinn, með lofsamlegum vitn-
isburði og kom austur aftur um
vorið. Eftir það gegndi hún ljós-
móðurstarfi í Héraði og eins í
Vopnafirði, þar til vorið 1903. að
hún flutti vestur um haf. Starf-
aði hún á sama sviði, er vestur
kom, auk þess að hjúkra sjúkling-
mm í heimahúsum, sem henni lét
mæta vel. Enda var hún framúr-
skarandi skyldurækin við hjúkr-
unarstörf sín, — heil og óskift
eins og annarsstaðar, þar sem
hún gekk að verki.
Ingibjörg heitin var snemma
fróðleiksgjörn, og aflaði sér því
talsvert meiri þekkingar^ í föður-
garði, en þá var títt um ungar
sveitastúlkur. Um kenslu var þá
tæpast að tala, aðra en þá, er
heimilin gátu veitt. En fróðleiks-
þráin var óslökkvandi, og þess
vegna gat Ingibjörg helzt aldrei
ólesandi verið og las að eins það
bezta, er völ var á.
Ingibjörg heitin var hraustbygð
og þrekmikil í æsku, en veturinn,
sem hún dvaldi í Reykjavík, veikt-
ist hún þunglega, en komst þó
brátt til heilsu aftur, þótt líklegt
sé, að þess sjúkdóms hafi hún ald-
rei beðið fullar bætur.
Ingibjörg Björnsson var nokkuð
örgeðja, hreinlynd, vinföst og vildi
í engu vamm sitt vita. Hún var
prúð og yfirlætislaus í framgöngu
og hafði ávalt spaugsyrði á tak-
teinum, er svo bar við að horfa.
Þess vegna lét henni svo undur vel
að koma sjúklingum sínum í gott
skap. /
Jarðarför Ingibjargar heit. fór
fram frá kirkju sambandssafnað-
ar í Winnipeg, þann 30. apríl. Séra
Rögnvaldur Pétursson jarðsöng.
Vinur.
Grœnlandsmálið
í Noregi.
Eins og eSlilegt er búast íslend-
ingar alment við því, að frændur
vorir austanhafs muni styðja kröf-
ur vorar til Grænlands. Fyrst og
fremst er þaö skyMugt, því að viS
IHF5SH5H5H5HSH5ES&5H5S5H5HSH5B5H5ESHS55HSH5HSE5H5HSH5HSH5Z5ZS2SHS2SÍSHS
Til stuðningsmanna minna og
vina í Suður-Mið-Winnipeg
Mér er ljúft og skylt að þakka yður öllum fyrir þann
drengilega stuðning og einlæga velvilja er þér sýnduð
mér við kosningarnar 14. þ.m., og sem gerði mer mögu-
legt að vinna kjördæmið og frjálslynda flokknum glæsi-
legan sigurpsigur sem yður er að þakka, en ekki mér.
Sökum anna Kefir mér ekki unnist tími til að sjá yð-
ur og þakka þersónulega, en það er ásetningur minn að
leitast við að sjá persónulega eins marga af stuðnings-
mönnum mínum á meðal íslendinga og mér er unt áður
en eg fer til þings.
Með þakklæti og virðingu,
Yðar einlægur, ,
J. T. Thorson.
5HSH5H5E5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5H5ÍI5H5HSHSH5H5H5H5H5H5HÍ1
igum þar á rétti að standa. SÖgu-
lega og að alþjóöareglum hefir
Grænland, frá íslenzkri bygging á Miss Thorstína Jackson hefir
ro. öld. haft óbreytta ytri r: 1 stóðu nú lokið fyrirlestraferðum sínum
Sem nýlenda vor, enda þótt ofbe'di, um ís and, þar sem henni hefir
kúgun og gjörræði hafi verið bei't í hvívetna verið vel fagnað og
ar jafnt sem á íslandi. t sinum fyrirlestrar hennar verið mæta
ma, i stjórnarfari — b ■■N i fram- vel sóttir. Svo miklar pantanir
væmd og vanrækzlu, af ' ilfu bins hafa henni borist heima, að hinni
Ienda konungsvalds. Ennfremur nýju bók hennar, að búist er við
ýtur það að vera Norðmönnum nýrri útgáfu þá og þegar.
íllkomlega ljóst, að með því að ’ ^ T , . . ,
y'ðja réttlætiskröfur vorar n þeir . Eftir að Miss Jackson fer fra
est tilgangi sínum, sem er sá, að íslahdi, ráðgerir hún að feiðast
ota auðæfi eylandsins mikla eftir um hin °S ^essi Norðurálfuriki, en,
°ss eðlilegu ákvörðun, undir lög- kemur til New York um þann 15
skipun og drottinvaldi íslands. í nóvember næstkomandi.
amanburði við fámenni vort eru
.Carl C. Peterson,
531 W. 122 St. New York.
k — Mjög þykir liklegt, að hin ýmsu ;
)eir stórþjóð, og vér unnum þeim bygðarlög íslendir.ga vestan hafs
þess öfundlaust, að njóta að fullu fari þess á leit við Miss Jackson,
alls þess hagnaðar af atvinnurekstrij ag hún flytji þar fyrirlestra kom-
fiski og föngum, sem þeir megna andi vetur. Þeir sem kynnu að
að halda uppi í frjálsri samkeppni vilja fá slíku framgengt, ættu að
við oss sjálfa í Grænlandi; enda er |]eita frekari upplýsinga til undir-
engin þjóð oss nærskyldari né kær-|ritaðs, nú þegar.
ari í sambýli þar vestra . Verður
þess og að minnast jafnframt, hve
ómetanlegan hagnað þeir gætu þar
haft af hinu óvopnaða hlutleysi |
voru. En það atri'ði eitt, út af fvrir.
sig, að Norðmenn hljóta að haldai
uppi her og flota til ríkisvarna, sýn-
ir hve, alómöguleg væri nokkur á-j
sælni frá þeirra hálfu um ríkisyfir- j
ráð í hin.ni fornu nýlendu vorri. j
Enginn þjóðlega sinnaður Norð-|
maður ætti að geta látið það koma í j
sinn hug að vilja baka sér þá ábyrgð
hættu og kostnað, sem mundi fylgja
með ríkistengslum Noregs við Græn
land.
Pétur J. Hillman.
En af því, sem hér er sagt virðist
það mjög furðulegt aö ýmsu er
haldið fram nú á síðustu árum í
norskum blöðum og ritum, sém fer
i gagnstæða átt. Hér á íslandi sýn-
ist, til dæmis tæplega hægt að skilja
hversvegna norsk bloð og tímarit
þrásækilega telja íslendinga sjálfa
og nýlendumenn vora fyrir vestan
—Norðmenn, nema því aðeins, að
þau skoði oss síns eigin þjóðernis. ,f... , , , , * ,
Vil eg’taka fram örfá dæmi til . J
skýringar, frá norskum rithöfund a hehlllh hans vlð Akra 1 NorÖur-
um.
Idar Handagard, hinn ötuH mót-
spyrnumaður danskrar einokunar á
Grænlandi nefnir í Grpnland og
Norge” 1905 bls. 15: “hinar gömlu
norsku bygðir í Vestur-Grænlandi*’
Hann segir bls. 18 sst. “í Vestur-
Grænlandi lágu hinar gömhi norsku
nýlendur-’ -A og talar um hina
gömlu norsku nýlendur” — og talar
um hina gömlu Grænlendinga, þ. e.
a. s. “Norðmennina á Grænlandi.”--
Sami höf. segir að prfessor Edv.
Bull i árbók hins norska landfræða-
félags 1919—21 taki það fram, “að
Norðmenn hafi fundið og bvgt
Grænland.” I. H. talar á bls. 101 um
sölu Dana á Grænlandi, sem “gömlu
norsku landi.”
Gunnar Isachsen nefnir í “Grön-
land og Grönlandsisen” 1925, bls.
12 “hinar norsk-íslenzku ný-bygðir
á Grænlandi.” Ella Anker segir í
ritinu “Grönland for Norge” 1923,
bls. 8:
“Hin fyrsta norska nýbygð (á
GrænlandiJ hófst pieð Eiríki rauða”
án þess að gétið sé þess, að
getið sé þeSs, að byggjendur voru
íslendingar, fluttir út frá þeirra
eigin, sjálfstæða, íslenzka ríki. Sami
höf. segir sst. '“að Norðmenn hafi
verið einustu Norðurálfubúar, sem
nokkru sinni hafi búið í Grl. og lif-
að af eigin framleiðslu.” — af því
að þeir, á tungu þessara rithöfunda,
eiga að heita “Norðnienn”.— Hægt
væri að safna hundruðum tilvithana
janvel frá meikum norskum höf-(
undum. er allar fara í sömu átt, að
eigna sér það sjálfum, sem Islend-
ingum getúr talist til gildis, i hverja
átt sem er.
Vér erum þrautvanir því frá
Danmöríeu, að heyra oss nefnda
“Norðbúa”, ef einhvers er áð geta,
sem hefði átt að telja íslendingum
til sæmdar, en væri einnig fallið til
þess, að auka veg og vald Dana
sjálfra. Hafa þeir og á þann hátt
ósp.art frægt sig af annara verð-
leikum — jafnframt því sem hin
réttu nöfn, íslendingar, Norðmenn,
koma fram þegar miður n\á fara.
En það er í rauninni ólíkt norsku
forneðli. að koma fram í aðfengnu
gervi, eða miklast af verkum ann-
ara enda mun þessi nafna óreiða frá
fyrstu eiga rót sína að rekja til
þeás, að hið sunnlægasta af Norð-
urlöndum vildi einatt seilast út á
bóginn eftir “norrænum” frama.
íslendingar hafa _______
þjóð frá því að Alþingi yar stofn-
að á irt. old. Og þótt erlend alda-
kugun hafi tafiÖ vöxt vorn og við-
gang, ætlumst vér til þess að Aust-
mennirnir, frændþjóð vor gleymi
því ekki hvið vér heitum eða hét-
um, hvort sefn ræða er um nýlendu-
stofunun á Grænlandi, eða stofnun
vors eigin sjálfstæðis á Islandi. Víst
mun og mörgum hafa þótt hart, er
Leifur Eiríksson var um allan heim
tc.Iinn Norðmaður, svo vítt sem
berAmál -barst af liátiðahöldunum í
Vesturheimi á aldarafmæli Norð-
mannabygðar í Ameríku í fyrra. En
bæði hann og faðir hans, Eiríkur
rauði, voru íslenzkir þegnar þótt
upprunnir væru frá Noregi. Stóð
það í raun og veru engurn nár, eri
frændþjóð vorri, að segja satt um
það, hverjum bar með sönnu sæmd-
in fyrir afreksverk þeirra feðga.
Fnda ætti NoVðmönnúm, i þessu
efni að nægja það. að eiga með
rétt.u þann ódáinsheiður að hafa
Dakota, undir kvöld þann 29. júlí
síðastl. Að visu hafði hann kent
vanheilsu, og klæddist ekki þennan
dag, en var hressari jafnvel síðari
hluta dagsins, las það sem póstur-
inn færði honum og talaði við
heimafólkið. En svo kom “boð um
héðanför” fyrirvaralaust í kvöld-
frónni.
Pétur fæddist í Skagafirði 10.
april, 1851.'og var því\ rúmra 73
ára, er hann lést. Hann kom til
Ameríku árið 1874. Var í Novaj
Scotia í sjö ár. Fluttist þaðan til
Winnipeg árið "18S1, dvaldi þar í
tvö ár og kom til Dakota 1883. Nam
hann heimilisréttarland i nánd við
Akra. 1907 flutti hann vestur i
Mouse River bvgð. og avaldi þar í
tvö ár. Settist að aftur við Akra og
var þar til heimilis ætíð siðan.
Ekkja Péurs er Valgerður Pét-
ursdóttir. Giftust þau 17. júní 1884.
Auk hennar lifa föður sinn s«x
böm: Rögnvaldur, -bóndi í ðlouse
River bygð; og fimrn í Akrábygð,
þau Halldór, Egill, Valgerður,
Jakobína og Þorsteinn. Fjögur börn
vom látin á undan honum: Jón og
Pétur, bændur í Mouse River bygð,
og tvær dætur, Margrét og Una.
Einn bróðir Péturs er á lífi, Jón
Hillman að Mountain, og ein systir
heima á Islandi.
Pétur var hár maður, en heldur
grannvaxian, svartur á hár og
skegg, þar' til hann tók að hærast.
Hann var fyrirhyggjumaður og
búhöldur góður, en auk þess að
stunda bú fékst hann einnig við tré-
smíði, og fór það vel úr hendi.
Hann var einn í h<jpi brautryðjend-
anna íslenzku hér á vesturslóðum,
og átti mikið af þeim dug, senivein-
kendi þá. Hann átti góðan þátt í
bygðarmálum. var meðlimur Pét-
urssafnaðar að Svold. og vildi i
hverju efni leggja til, svo ekki
stæði upp á hann. Hann var^hægur
í fasi, greiridur vel og bókgefinn.
Með ^tillingu tók hann mótlætis-
raunum lífsins, og vildi létta byrði
annara, ekki sizt þeirra, er nærri
honum stóðu eftir því sem hann gat.
Útför hans fór fram þann 31.
júh. Var hann jarðsettur í grafreit
Péturssafnaðar.
K. K. 6.
annar leikurx sem leikinn hefir
verið í Winnipeg, eða reyndar
j nokkurs staðar í Canada, nú í
i mörg ár. Fólkið héfir aldrei hleg-
ið hjartanlegar heldur en það
gerði meðan það horfði á þennan
leik, og því þótti beinlínis fyrir að
sjá tjaldið falla. Jafnvel þótt
leikurinn sýni margskonar óþæg-
indi og örðugleika, sem þrír ný-
komnir og ókunnugir menn lenda
hér í, þá er það geft á þann hátt,
að enginn sem sér getur vari3t
hlátri. — Það væri ekki sann-
gjarnt gagnvart þeim, sem enn.
j hafa ekki séð leikin, að skýra efni
hans nákvæmlega; en svo mikið
| er óhætt að segja, að þrjár aðal-
! persónurnar í leiknum eru Eng-
lendingur, Iri, og Skoti, og koma
þjóðerniseinkennin vel í Ijós hjá
þeim öllum. Richard Bellaires,
sem er frægður fyrir gamanleiki
sína, leikur Englendinginn og hef-
ir hann alveg sérstaklega gott lag
á því, að láta það alt koma sem
bezt í ljós, sem er skrítilegt og
hlægilegt. Leikurinn fer fram á
Walker leikhúsinu á hverju kveldi
þessa viku og einnig seinni hluta
dags á miðvikudag og laugardag.
Það er ekkert betra hlátursefni,
en leikurinn “So this is Canada.”
Á ProvÍBce leilíhúsi nœstu vikn.
THE MINi: WITII TTTE TIION DOOR.
A liin’MKD REVIEW
By Edua Curley.
Deep in t-he Can-om de-1 Oro,
Snnless nnKj öhadowe-d wiith sorrow,
Day unbounldted wealtih
-Born of Nature’s health.
Accordiing tio ankjient lore,
’Twas -held by an ir-on door,
And everyone sou@ht,
But all came to naug'ht.
An Indiian, supple and strong,
To avenge a great wrong -did long,
And h-e icommiHned w-ith grim Fate,
And he nurseid a .gre-art hate.
Dihe a flower in a fern laden dell,
There a madien of beauty did dwell;
®he was -beloved^ by ali,
But heard no heant cafll.
Then into the Canon of Go-ld
Came Ibandits heartless and b-o-ld,
The gárl was their PTey,
They swept -her awav.
Indian and w-hi-te iman -gav-e trall,
Over plains, o’er hi-11 anid li-n idale,
FVound the bandiits, gave fight,
Saved the girl from her plight.
And two heant were uniiteidi as one.
While in the deep Canon tho sun
Now iblazed o-n the gold—
Thus is Jife’e story told.
Alveg óviðjafnanlegur
drykkur
Sökum þesa hve efni og útbúnaður ei C
fullkominn.
WONDRLiAND.
Anna Q. Nilsson kemur fram
nokkuð öðru vísi heldur en maður
á að venjast henni í kvikmynÖinni
“Miss bíobödy”, sem sýnd verður
verið sjáfstæð á Wonderland leikhúsinu á fimtu-
dag, föstudag og laugardag í
þessari viku. Þessi fagra mær i
leikur nokkurs konar flakkara í |
“Miss Nobocjly”. Hún er í karl-;
mannsfötum' og hún leikur aðal-!
hlutverkiðf í leiknum. Kvikmynd-1
in “Miss Nobody” er gerð út af;
hinni frægu skáldsögu “Sheho’*, 1
sem mjög mikið þykir til koma. |
Söguhetjan gerir sjálfa sig að!
hálfgerðum flækingi til að forðast |
mann ‘ nokkurn, sem leizt betur á j
hana enn henni á' hanp. Lambert j
'bert Hillyer fékk sér reglulega!
flækiga til að sýna í þessari mynd |
og með þeim leikur þessi fallega j
stúlka og kemst þar í mörg æf-
intýri og mun öllum, sem myndina
sjá, þykja mikið til hennar koma.
Allir leikafarnir leysa hlutverk 1
sín mjög vel aff hendi.
WAL-KER. v,
Leikurinn, “So thið’ is Canada”, |
hepnaðist ágætlega á Walker liek-
stofnsett islenzkt. frjálst þjóðerni, húsinu á mánudagskveldið, þar1
ög með því var'ðveitt norrænan anda j sem hann þá var sýndur fyrir !
og tungu frá glötun. jfullu húsi. Þessi canadiski gam- j
Einpr Brncdiktsson. j anleikur, eftir W. S. Atkinson, er
Mbl. 15. ág. ] skemtilegri heldur en nokkur ann-
Kievel Brewing Co. Limited
St. Boniiace
PlioneKS IS117'8
N1179