Lögberg - 11.08.1927, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 11. ÁGÚST 1927.
Bls.
o.
Heiðindómur vs. Kristindómur.
Fyrirlestur fluttur á kirkjuþingi í Winnipeg í iúní 1927, af
Séra Jónasi A. Sigurðssyni.
Niðurl.
En það gegnir furðu, að glöggir nútiðarmenn, og þeir íslend-
ingar, skuli byggja á jafn völtum grundvelli þann boðskap, að öll
mein og hnignun í lífi íslendinga, stafi frá því, að þeim var boðuð
kristin trú og að þeir urðu viðskila við hina þjóðlegpi goðatrú,
er nú hefir sýnt verið, að var austræn, engu síður en kristindóm-
urinn. Þó gegnir það meiri furðu, að það biður 20. aldarinnar
að kalla, að leitast er við að leiða aftur til öndvegis sið, er kom-
inn var í kaldakol á Norðurlöndum á landnámstíð íslands. Skal
hér gerð örstutt grein fyrir því, að svo var í raun og veru.
í hinu mikla kvæði Grims Thomsens, um Hákon jarl og blót-
mann, segir skáldið:
“Óðum fyrnist Ásatrúin, orðnar fórnir manna naumar;
Hákon einn með afli styður Yggdrasil, þótt skjálfi viður.”
Merkilegri eru þó ummæli Snorra Sturlusonar í Ólafs sögu
Tryggvasonar, 56 kap.: “Hákon hafði marga hluti til þess at
vera höfðingi, fyrst kynkvísl stóra; þar með speki ok kænleik at
fara með ríkidóminn, röskleik i orrustum, ok þar með hamingj-
una.------Manna örvastr var Hákon jarl, en hina mestu óham-
ingju bar slíkr höfðingi til dánardægrs síns. En þat bar mest til,
er svá varð at þá var sú tíð komin, at fyrirdœmast skyldi blótskapr-
inn ok blótmennirnir, en t stað koma heilög trúa og réttir siðir.”
Sögurnar bera þess vott, að jafnvel Haraldur hárfagri var
enginn trúmaður á heiðna vísu. Á 10. öld voru Noregs konung-
ar flestir fráhverfir heiðni. Eiríkur lét skirast nýkominn til Eng-
lands. Hákon góði ^935—61) tók trú. Haraldur gráfeldur og
bræður hans tóku trú “brutu hof og spiltu blótum.”
Er síikir höfðingjar höfnuðu heiðni, smáhnignaði henni hjá
þjóðinni norsku.. Danmörk var þá kristin. Sviþjóð hafði tekið
trú á 9. öld. Suðureyjar, írland og England höfðu kristnast, sem
alkunna er.
“Á íslandi lítur út fyrir að kæruleysið og trúleysið hafi
verið enn meira og almennara en í Noregi,” segir dr. Finnur
Jónsson, prófessor í norrænum fræðum við Kaupmannahafnar há-
skóla TBókm.s. 14). — Landnáma segir um annan höfuð land-
námsmann Islands: “Enn Hjörleifr vildi aldri blóta.” En son-
arson Ingólfs, hins hornsteinsins í landnámi ættjarðar vorrar,
Þorkell máni, var sá maðurinn, er í banasótt sinni “fal sik i hendi
þeim guði, er sólina hafði skapat.”—
Eg geri mér von um, að nokkur fleiri dæmi styðji málstað
minn. Á þeim dæmum er enginn hörgull. Auknefni ýmsra land-
námsmanna bera órækan vott um fráfall frá heiðinni trú í þann
tið. Um þá Hall goðlausa, son Helga goðlauss, segir Landnáma:
“Þeir feðgar vildu eigi blóta.” Afi Bjarnar Hítdæla-kappa var
auknefndur goðlauss. Kjalleklingar gerðu lítið úr helgi Þórsness.
Um skírða og kristna menn getur viða.
örlygur gamli kom út úr biskupsfóstri í Suðureyjum. Elutti
hann með sér kirkjuvið og gerði kirkju að Esjubergi, nálægt 100
árum fyrir kristnitöku þjóðarinnar. Segir sagan: “Margir frænd-
ur örlygs hölluðust að kristni þótt óskirðir væru.” Meðal afkom-
enda hans var Eiríkur Grænlands biskup.
Sagt er um sonarson Svartkels hins breska, að hann “baðst
fyrir at krossi.” Margt landnámsmanna var frá Bretlandseyjum.
Hæpið er að telja þá heiðna menn. Ýmsir báru auknefnið kristni.
í heiðnum sið létu menn skírast til kristni og gerðu kirkju á bæ
sínum.
Unnar djúpúðgu minnast flestir. “Hún var ættstór, vel
kristin og trúuð.” Hafði hún með sér tuttugu karla frjálsa og
annað lið. Ótrúlegt er að heiðnin hafi átt þar örugt fylgi.
Ekki er sú tilgáta min djarfari en sumar tilgátur visindanna,
að hinn fagri kærleiksþáttur í æfisögu Ingimundar gamla hafi
fremur stafað frá kristindóminum en heiðinni trú. Félagi Ingi-
mundar, Sæmundur, var suðureyskur maður og því í hið minsta
kunnugur kristindóminum.
Helgi bjóla, Helgi magri, Jörundur kristni, Þórleifur kristni
í Krossavík, Ketill fíflski og fleira göfugra landnámsmanna voru
kristnir menn.
Þótt ísland megi teljast heiðið þjóðfélag nær hundrað ár, er
auðsætt af sögunum, að þeiðindómurinn var þá ekld lengur það
lífsafl, sem svaramenn hans nú eigna honum.
Eg held að hér eigi við að nefna alkunnasta og ágætasta
manninn í heiðnum sið á sögutið Islendinga, og það því fremur,
að frá honum er það sagt, að hann kunni eigi að ljúga. Eg hygg
að neitunin neiti því naumast, að Njáll Þotgeirsson hafi verið
vitur maður. Eg er engan veginn viss um, að vitsmunaþroski nú-
tíðarmanna taki fram brjóstviti Njáls. Og Njáll var alinn upp í
heiðnum sið. Hann hafði betri skilyrði en vér, til að dæma um
þessa fornu feðratrú. Hvað segir saga Njáls um álit hans í því
efni? “Þat mæltu margir menn, svo Njáll heyrði, at slíkt væri
mikil firn at hafna fornum sið ok átrúnaði. Njáll sagði þá: Svá
lízt mér, sem hinn nýi átrúnaðr muni vera MIKEU BETRI ok
sá muni sœll er hann farr heldr. Ok ef þeir koma út hingat ftil
Islands), er þann sið bjóða, þá skal ek þat vel flytja.” ”Hann
mælti þat oft,” bætir sagan við.
Þó var Njáll enn í tölu heiðingja og heiðnu umhverfi, er hér
var komið sögu.
Það var og einn prestur heiðninnar, Þorgeir goði, er kvað^
upp úrskurðinn mikla á alþingi íslendinga 1000, um ein lög og
eina trú á þesrsa leið:
“Þat er upphaf laga várra, at menn skulu allir vera kristnir
hér á landi ok trúa á einn guð—föðr ok son ok anda helgan— enn
láta af allri skurðgoðavillu.”
Þegar þessi framkoma Njáls og Þorgeirs er athuguð, og bor-
in saman við ummæli og atfarir íslenzkra framsögumanna and-
kristninnar á vorri tíð, á eg örðugt með að sjá frá sannsögulegu
sjónarmiði mikla framþróun í því efni, þó um nálega þúsund ára
umbótaskeið sé að ræða.
Fyr í þessum þætti vitnaði eg i orð dr. Finns Jónssonar, er
telur blót heiðinna íslendinga á 10. öld, fremur höfð um hönd
fyrir siða sakir en af trúarþörf. Eg er að vona, að dreymi nokk-
ura vor á meðal um viðreisn heiðninnar, hugsi þeir til þessara
orða dr. Finns:
“Sjálf heiðnin, goðatrúin, bar banamein sitt í sér og hlaut að
falla fyr eða síðar, jafnskjótt sem nógu djarfur og duglegur
kristniboði kom til sögunnar.”
Rétt mun það athugað, að á íslandi var mikið af tápi í heiðn-
um sið. Manna síðastur vildi eg kasta rýrð á frægðarorð feðra
minna. En skilningsgott skáld og nútíðarmaður, þaullesinn um
forna tið, kvað : “Táp og f jör og frískir menn, finnast hér á landi
enn.” Tápið var engin séreign heiðninnar,—eða trúarbragða.
Gyðingar yfirunnu heiðnar þjóðir. Enginn má heldur gleyma þvi,
að það er annað og fleira en Ásatrúin, er óf karlmensku í eðli
Islendingsins. Lifnaðarhættir, lífskjör og landið sjálft, var holl-
ur lífsskóli á landnámstíð íslendinga. Þó geng eg þess ekki dul-
inn, að Ásatrúin, sem í insta eðli sínu var orustu og víga trú, er
krafðist hefnda eða fébóta fyrir allar mótgerðir, ól upp frækna
menn í þeim sökum. Fremur er það þó hið dýrslega en hið drengi-
lega er oft verður efst á baugi. — Njálsbrenna er eitt blómið á
þeirri heiðindóms menning, þótt landið væri þá nafn kristið. Og
einhvern veginn hafa mér orðið minnisstæðari en vígaferli og bar-
dagar, frásögurnar um Ingimund og Þorkel mána, er eg hefi þeg-
ar vikið að, um umburðarlyndi Ásólfs, trúmensku Unnar, friðar-
fórn Síðu-Halls og trúarsigur Ásdísar á Bjargi.
Og þótt sanna megi að kristindómurinn, er bannar víg en
boðar frið og kærleika, sé enn f jarlægur hugsjón sinrti og heilögu
fyrirmynd, og þó það brenni við hjá okkur játendum hans, sem
mælt er um göfugan landnámsmann, að hann hafi hvorki verið
vel heiðinn né rétt kristinn, þá er eg sannfærður um, að óaflátan-
leg trúareyðing, er vér búum við, og afturhvarf til heiðni, er í ætt
við þá lækninga aðferð, er ráða vildi bót á sjúknaði mannsins
með því að taka hann af lífi.
Ekki er hddur kenningin um óbætanlega hnignun á þreki og
hag íslenzkrar þjóðar við kristnitökuna, bygð á sögulegum grund-
velli, fremur en það, sem þegar er athugað. Kostir heiðindóms-
ins festu aldrei rætur á Islandi. — Með þeim ummælum er því
þó ekki neitað, að á íslandi hafi verið blótmenn miklir og mann-
blót tiðkuð. Flóamanna saga getur manns, er fór þriðja hvert ár
til Noregs, til blóta á stöðvum feðra sinna. En þvarr karlmenska
Kjartans við kristnitökuna? Hnignaði andlegt þrek Snorra goða
þótt hann tæki trú? Dró kristindómurinn úr tápi Ásdisar, móður
Grettis? Sjálfur hélt Grettir vel trú sína. Ormur Stórólfsson var
trúmaður, en þó engin skræfa. Skarphéðinn hvorki grét né heldur
óvirti hann krossinn, er hann brendi á bak og brjóst í eldinum.
Leifur Eiríksson sigldi höfin þótt hann tæki trú. Enginn kyrking-
ur var í karlmensku Gunnlaugs ormstungu, er þó var alinn upp í
kristnum sið. Halldór Snorrason var talinn fullgildur er hann
sagði frægðarsögur sínar á alþingi. Stefnir Þorgilsson, einn trú-
boðanna íslenzku var af kristnum kynstofni, víðförull og vaskur
maður, er kendi konungum um hætti annara höfðingja út um
heim. Ekki gerði kristin trú Noregs konunga duglausa menn.
Ekki brast Jón ögmundsson, prestinn íslenzka, einurð né orðgnótt
við Magnús konung berfætta. Og um islenzkan biskup, Gizur,
sagði Haraldur Sigurðsson, að i honum væri nóg efni í þrjá
þjóðhöfðingja: vikinga höfðingja, konung og biskup.
Dæmin eru óteljandi. Eg er hræddur um að menn skilji það
ekki alment, að flestar hetjur og leiðtogar íslendinga hafa verið
kristnir menn.
I því sambandi vil eg gera þessa athugan:
Ef til vill hefir Steinunn flutt Þang-Brandi svipaöa kenning
um kveifarskap kristinna manna, sem eg hefi hér átt við. Er þá
ekki sennilegt, að Þang-Brandur hafi beitt vígfimi sinni sem á-
þreifanlegri sönnun þess, að kristnir menn væri eins vopndjarfir
sem hinir fornu Æsir ? — Að því leyti yrði ábyrgðin fyrir vig og
róstur þá, heiðninnar megin, eins og það er engum vafa bundið,
að skyldar stefnur hafa einatt siðan neytt kirkjuna og kristna
menn inn í þrætur og andlegar ógöngur.
Vafalaust fýsir ýmsa að heyra dæmi þess, hvað hinar merku
og stórfrægu fornsögur vorar segja um hinn mikla atburð í lífi
þjóðarinnar, kristnitökuna, einkum þegar hún er talin slík hnign-*
unar uppspretta, og það vor á meðal. —Orðum sagnanna lýtur að
jafnaði íslenzk fræðimenska. — Auk þess er þekkingin víst nokk-
urn veginn samdóma um það, að höfundar hinna heldri islenzku
fornsagna sýni dæmalausa eða dæmafáa óhlutdrægni og dóm-
greind í frásögunum. —
“Heiðarvíga saga hefir verið talin ein af hinum merkustu Is-
lendingasögum,” segir V. Ásmundarson í formála útgáfunnar frá
1899. Um siðaskiftin segir Heiðarvíga saga:
“I þann tíma gerðust þau góð tiðendi á landi hér, at forn
trúa var niður lögð, en réttir siðir upp teknir.”—
Saga Gunnlaugs ormstungu leggur einna greinilegastan dóm
á siðaskiftin. Um þá sögu segir V. Ásmundarson: “Gunnlaugs
saga hefir ávalt verið talin ein af hinum merkustu íslendinga-
sögum. Hún kemur víða saman við aðrar sögur, og er engin á-
stæða til að rengja hana í neinu.”
Hin elztu handrit sögunnar segja, að Ari fróði Þorgilsson
hafi samið hana. En Ari sá er fyrstur og efstur á blaði allra ís-
lenzkra rithöfunda í öllum skilningi.—
Um kristnitökuna segir þessi saga:
“Ok þessu næst urðu þau tiðindi, er bezt hafa orðit hér á
íslandi, at landit varð alt kristit, ok alt fólk hafnaði fornum á
trúnaði.”
Sennilega þarf hér ekki fleiri vitna við úr þeirri átt.
í Bókmentasögu sinni (1891, bls. 48J segir dr. Finnur Jóns-
son:
“Eftir að kristnin var tekin í lög á íslandi (1000J og sú mildi
og siðbót, sem hún hafði i för með sér, hafði smám saman gagn-
tekið huga manna, fóru íslendingar að spekjast, víg urðu sjald-
gæfari, alt lif manna miklu friðsamlegra; en einmitt fyrir þessa
sök, var þessi tíð að voru áliti landsins bezta blómatíð.”
Um kosti hinnar fyrstu kristni á íslandi hefir einn fróðasti
maðurinn í sagnfræði meðal Islendinga, dr. Jón J. Aðils, þetta að
segja:
“Þetta fyrirkomulag sem var á kirkjuskipuninni á Islandi í
elztu tíð, er svo gerólíkt þvi, sem var í öðrum löndum, að heita
má að kirkjan hefði hér sérstakan blæ og sérstakt snið. Hún var
í alla staði frjálsleg og þjóðleg og svaraði í sínu insta eðli nákvæm-
lega til þjóðlífsins í heild sinni.”
Hefir enginn nema eg heyrt kveða við annan tón i vitnisburði
ýmsra, er tala í nafni trúarbragðanna, og frá sannsögulegu sjónar-
miði um íslenzka kristni og kirkju? Eg held það sé ekki misminni
mitt, að áherzlan hefir raunalega sjaldan verið á þvi, að kirkja
vor hafi verið í alla staði frjálsleg og þjóðleg, er svaraði í sínu
insta eðli nákvæmlega til þjóðlífsins í heild sinni.—
Eitt er að slá um sig með staðhæfingum og stórum orðum.
Annað og hollara er, að hafa óbrjálaða þekkingu á sögunni. Þá
hefði heldur enginn, sem á grundvelli sögunnar vill byggja, hve
heiðið sem hugarfarið kynni að vera, látið eftir sig þau orð, að
það væri vafasamt hvort íslendingar hafi nokkurn tima beðið þess
bætur, að hafna heiðindómi og gerast lærisveinar Krists.
En það hefir andstæðingum kristninnar og kirkjunnar skil-
ist rétt, að kristnir kennimenn hafi fyr og síðar sett sin einkenni á
hina sýnilegu kirkju til góðs eða ills. Hún ber vitanlega svip
þeirra. Kostir þeirra og ókostir eru á henni sýnilegir. Það lög-
mál nær einnig til íslenzkrar kristni og því ráðast menn jafnan
á garðinn, þar sem hann er lægstur. Með hnjóðsyrðum um
presta og árás á kirkjuna á að vinna virki kristindómsins og sjálí-
an Krist. Það er nútíðar aðferð manna, að koma Trójuhestinum
inn fyrir múrana.—
En sé þessi athugun rétt, þá ætti það að vera einhvers virði,
að hlusta á dóm jafn kirkjulega óháðs manns, sem dr. Þorvaldur
Thoroddsen var, og þann dóm hans um þá presta, er, mannlega
talað, settu mynd sína á íslenzka kirkju, þangað til vantrúin
yngsta komst að einhverju leyti til valda hjá þjóð vorri.
Dr. Þorvaldur ritar í riti sínu um Landskjálfta á íslandi fbls.
199):
“Eg hefi reynt það svo oft og margir aðrir fræðimenn á und-
an mér, að það er sjaldan árangurslaust að leita til íslenzkra presta,
]>egar upplýsingar þarf um land og þjóð á íslandi. Prestar á ís-
landi hafa ennþá yfirleitt, eftir minni reynslu, miklu meiri áhuga
á fróðleik og vísindum en við mætti búast, eftir hinum örðugu
kringumstæðum flestra þeirra. Áhugi þessi hefir haldist alla leið
framan úr fornöld; hver, sem þekkir bókmentir vorar, veit hve
mikil áhrif prestar jafnan hafa haft á mentalíf Islendinga. Eg
liefi á ferðum minum komið í allar sóknir á íslandi og á flest
prestaheimili og er það skoðun mín, að ekkert land, sem eg þekki,
hafi jafn frjálslynda og þjóðlega prestastétt, eins og ísland.”
Og það er þýðingarlaust að flækja það í orðagjálfri, að þess-
ir prestar, er Þorvaldur Thoroddsen talar um og heimsótti, voru
lærisveinar Krists, lærðu á bókina, er Ruskin nefndi Guð bókanna,
höfðu numið af Lúter, Vídalin og Hallgrimi. Og það voru þeir,
er mótuðu kristindómsstefnu hinna eldri vestur-íslpnzku kirkju-
manna. Því þótt vér höfum hafið að baki og höíum skift um
heimahaga og himinhvolf, er hjartalag og hugarstefna óbreytt.—
En þegar Þorvaldur Thoroddsen gefur íslenzkri prestastétt
og starfi þeirra þenna glæsilega vitnisburð, rignir úr annari átt
yfir kennimenn og kirkju flóð af fullyrðingum um ófrjálslyndi og
andlega forneskju. Alt er gamaldags, fúin virki, nema alda-gaml-
ar vantrúar stefnur; þær eru sí-ungar og ný fræði. En ekki er nú
heldur samkvæmnin ávalt fyrirmynd. Tæplega er heiðindómur-
inn boðinn velkominn fyrir æsku sina, borinn saman við kristin-
dórninn. Eddur vorar og fornsagnir eru dýrgripir að verðugu.
En ekki er Hallgrímur Pétursson eldri en Edduskáldin og áreið-
anlega er hann íslenzkur. Jón Vídalín er ekki eldri en Snorri. —
Aftur er heimsstríðið ávöxtur hins nýja tíma, nýrrar menningar.
Framh. á bls. 7.
Hvaliveiðar í Suðurhöfum.
NiSurl.
Alt er hér hvítt og fágað og ó-
snortið. iStingur það allmjög í
stúf við sóðaskapinn á hinum
bænum. En kalt er hér og ekki
gott að vita hve lengi verður sætt.
Það er ferska vatnið, sem erfiðast
er með, þess verður að afla á
skriðjöklunum, og taki fyrir það
vegna frosta, er ekkert annað að
gera, en búa um pjönkur sínar og
fara.
Það er líka synd að segja, að
hér sé hangsað með hendur í vös-
um. Hér reýnist vera nóg af
hval, og hann er dreginn að held-
ur en ekki kappsamlega.
Hingað til hefir hér verið lýst
með fáeinum dráttum lífinu um
borð í sjálfu “móðurskipinu”. En
hvað er um börnin? Þau hverfa
tómhent 0g koma með "fullar
hendur fjár” aftur eftir nokkurn
tíma. Hvað hefir gerst þar á með-
an þau voru í burtu? Skulum við
nú taka okkur far á einum hval-
veiða bátnum, og sjá hvernig það
gengur.
Fyrir allar aldir, löngu áður en
skíma fer að sjást, léttir bátur-
inn akkerum og tekur skriðinn út
af læginu og stefnir í suðurátt.
Hann vill vera kominn á vettvang
þegar birtir.
Hér er alt valið lið. Báturinn
er ekki stór, en ákaflega traustur
og hefir ófluga vél. Honum má
snúa eins og snarkringlu í allar
áttir á örskammri stund, og Vind-
ur allar og útbúningur í sterk-
asta og bezta lagi.
Og þá er ekki fólkinu fisjað
saman. Hér verður oftast að
vinna svo að segja nótt og nýtan
dag og svefn fæst að eins með því
að nota hverja frímínútu til þess
að henda sér út af. Og svo er það
sjálfur galdramaðurinn, sem er
hvorttveggja í senö, skytta og
skipstjóri, þessi maður, sem aldr-
ei sér á, og aldréi skeikar og aldr-
ei getur vilst.
Smámsaman tekur að skíma, og
sjást jökultindarnir á Grahams-
landi gægjast út úr sortanum.
Þeir smálýsast þar til þeir standa
snjóhvítir í allri dýrð sinni. Yf-
ir þennan fjallaklasa hefir engum
enn tekist að komast og hafa þó
ýmsir reynt.
En allar athuganir og hugleið-
ingar stöðvast við það, að varð-
maðurinn uppi í tunnunni, sem
skimað hefir vandlega í allar átt-
ir, hrópar, að hvalir séu fram-
undan. Hraðinn er aukinn, og
eftir skamma stund sjást hval-
’irnir vel. Þeir eru tveir og fara
sér hægt og rólega og þeyta sjón-
um í loft upp með jöfnu millib’ili.
Það má þekkja á blæstrinum, að
hér er bláhveli á ferð, stærstu og
verðmætustu hvalirnir í Suður-
höfum.
Skyttan er komin fram á. Þar
er fallbyssan hlaðin heljar skutli.
Annar hvalurinn hefir komið upp
um 200 fet frá fallbyssukjaftin-
um, og nú er þess að eins að bíða
að hann blási aftur á svo sem 40
til 50 feta færi, og renni sér svo
hægt og rólega í vatnsborðinu.
Skyttan er viðbúin og alt í lagi.
En blásturinn kemur ekki, og nú
bíða allir með mestu eftirvænt-
ir.g. Það líða 5—6—7 mínútur,
og það er langur tími þegar svo
á stendur. Báturinn svamlar í
hægðum sínum þangað, sem skip-
stjórinn “finnur á sér” að hval-
urinn muni hafa haldið. Vélin
erfiðar hægt og þungt og engum
er alveg rótt. Hér heldur skip-
stjóri helzt, að hvalurinn muni
vera og nú er stanzað. En hví
skyldi hvalurinn ekki alveg eins
hafa getað farið jafn langan veg
í hina áttina?
í sama vetfangi gýs reykjar-
stólpi upp úr sjónum svo sem 150
fet frá á stjórnborða. Hvalurinn
rennir sér liðlega í vatnsskorp-
unni og hverfur og kemur upp
aftur beint fram undan bátnum,
enn þá nær, og á sama augnabliki
ríður skotið af. Þriggja feta lang-
ur skutullinn sekkur á kaf í hval-
inn, og þar springur svo sprengja
sú, sem í hann er fest. Kaðallinn
sést eitt augnablik lykkjast í loft-
inu með ógurlegum hraða, og svo
hylur púðurreikurinn alt.
Ef nú ekki atvikast svo, að
Styrkir Taugarnar
og Eykur Orkuna.
Eldra fólk, sem er farið að
fara aftur, og eins menn og kon-
ur, sem yngri eru, en eru heilsu-
veikluð og kjarklítil og sem hafa
veikar og slakar taugar og önnur
aðal líffæri biluð, ættu að reyna
Nuga-Tone í nokkra daga og finna
sjálf þá miklu heilsubót, sem
þetta meðal áreiðanlega veldur.
í 35 ár hefir fólk, sem ef veikt,
niðurbrotið og kjarklaust, notið
hinnar miklu blessunar af þessu
meðali. Það veitir manni nýja
krafta og áræði, styrkir hverja
taug og hvern vöðva og öll aðal-
líffæri líkamans og ef heilsan er
ekki góð, J>á reyndu þetta ágætis
heilsulyf í 20 daga, og ef þér þá
ekki líður miklu betur á allan
hátt. þá skilaðu lyfsalanum flösk-
unni og því sem eftir er í henni
og hann skilar þér aftur pening-
unum orðalaust. Vertu viss um
að fá Nuga-Tone, ekkert annað
getur komið í þess stað.
Missið Ekkert af
RJOMA
Pcningunum
Langur flutnlngur gerlr
rjðmann lakart og ágöSann
minnl. “Co-Op” stöSin I n&-
grennl yðar varnar þessa.
SENDID
SASKATCH EWAN C00PERATIVE CMAMERIES LTa
sprengjan í skutlinum drepi hval-
inn strax, þá bregður hann þegar
í stað við er skotið hittir hann,
stingur sér í kaf og æðir áfram
með ógurlegum hraða. Bátverj-
ar gefa út kaðalinn, hundrað fet
eftir hundrað fet, upp undir 300
faðma, til þess að reyna að forð-
ast að alt slitni, því aðgangurinn
er ógurlegur. Ef hvalurinn er
ekki verulega lamaður, getur hann
dregið kaðalinn og bátinn, sem
hamlar með 700 hestöflum á móti,
sem fis væfi, ætt með hann mílu
eftir mílu, snúið honum og dans-
að með hann svo að freyðir um
kinnungana. Hvalurinn er trylt-
ur af kvölunum. Og nú tók þessi
hvalur það fyrir, sem hættuleg-
ast er af öllu: Hann stefndi beint
á ísbrúnina. En ef hann kemst
undir ísinn, er nálega ávalt úti
um það að ná honum, því að ann-
að hvort slitnar kaðallinn af
sjálfu sér, eða þá að' höggva
verður á hann til þess að bjarga
bátnum frá strandi, og þvi held-
ur hroðalegu. En hvalnum er ekki
heldur holl vistin undir isnum, og
sem betur fer er svo mikil vit-
glóra eftir í honum, að hann snýr
snögglega frá og stefnir til hafs.
Þegar hvalurinn tekur að þreyt-
ast, er leitað lags að draga inn
nokkuð af kaðlinum, og gefa svo
út aftur, þegar hann sækir sig af
nýju. Það er sama aðferðin og
við laxinn, að eins að hér er alt
dálítið stórbrotnara. Re>mt er að
koma bátnum á hlið við hvalinn,
þvi að það þyngir mjög á honum
að draga kaðalinn þversum gegn-
um sjóinn. Kemst báturinn þá
stundum svo nærri hvalnum, að
hættulegt mundi vera ef hvalur-
inn þekti afl sitt, og notaði það
til þess að hefnast á fjandmönn-
unum. Hefir það komið fyrir að
hvalur hefir, vafalaust óvart,
blakað svo við hvalveiðabát, að
hann sökk eftir fáe’inar mínútur
og skipverjar gátu með naumind-
um komist í báta. Annar hvalur
hafði komið neðan undir skipið
og lyft því svo upp, að það var
að steypast um, þegar hvalurinn
tók eftir því, að einhver köggull
var á bakinu á honum og seig nið-
ur aftur til þess að skola hann
af sér!
Til allrar hamingju fyrir hval-
veiðamennina hefir hvalurinn
enga hugmynd um það, hve vel
hann stæði að vígi í slíku ati. En
það er maðurinn sem notar sér
návígið, því nú ríður af annað
skot, og annar skutull springur í
hvalhryggnum. Liggur hvalurinn
þá steindauður og tekur þegar að
sökkva, en jafnframt dregur gufu-
vindan inn kaðlana og lyftir
hvalnum upp úr undirdjúpinu.
Þegar hvalurinn er kominn upp í
yfirborðið er keyrt í hann holt
spjót og dælt inn í hann lofti þar
til hann flýtur. Síðan er stungið
í hann löngu spjóti með flaggi á
endanum og þarna er hann látinn
morra meðan haldið er áfram
veiðunum.------------
Seint um kvöldið er svo haldið
heim með sinn hvalinn á hvort
hvort borð. Náttmyrkrið er að
koma og bakkinn í vestrinu er nú
orðinn að dimmviðris byl. Skip-
stjórinn má ekki víkja af verði
eftir strit dagsins. Og hvernig
hann fer að skila bátnum heilum
og höldnum í þessu veðri og kola-
myrkri, innan um ísjaka, sker og
boða, það er ráðgáta. En síðari
part nætur er hann kominn að hlið
“móður sinnar” og skilar fengn-
um.
Ef til vill getur hann fleygt sér
út af örlitla stund. En í birting
er hann kominn á veiðisviðið af
nýju.
Það líður að páskum. Vélmeist-
arinn er meir og meir þungbúinn
þegar hann kemur úr rannsóknar-
ferðum sínum. Neyzluvatnið er
farið að verða ískyggilega lítið.
Og svo kemur alt í einu fregn:
Fyr$ta skipið er lagt af stað heim
með fullfermi.
Og svo kemur önnur fregn: Hún
kemur frá skipstjóranum: Þegar
þessir sex hvalir, sem nú eru við
síðuna, eru verkaðir, er alt fult.
Á sjöunda hundrað hvalir voru
verkaðir við skipshlið um sumar-
ið, og aldrei var um annað að
tala en keppast við. En þó var
nú eins og aldrei hefði verið unn-
ið fyr. Ljáirnir blika, blótsyrð-
in hrundu, keðjur og krókar
glömruðu, og á ótrúlega stuttri
stund voru þessir 6 hvalir komn-
ir í olíugeymana.
Svo voru haldnir páskar og et-
in svínasteik.
Og svo loks var stefni snúið
norður og haldið heim. M. J.
—Iðunn.
\Brewed fi
Jke
$est
cMateiiaís
(jrown
rom.
DREWRYS
STANDARD
EAGER
Þetta góða alkunna öl, stafar af
nákvæmni í vali efnisins sem það
er búið til úr 03 aðferð í tilbúning
The DBEWRYS Limited
Estab/lshei1 1877
Winn/peg, Phono 57 221
l