Lögberg - 29.12.1927, Side 3

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. DESEMBER 1927.
Bls. 3.
Jóh. Stefánsson
frá Enniskoti í Víðidal
og kona hans
Ingibjörg
Friðriksdóttir.
Ingibjörg andaðist árið 1920.
Minningarorð um hana, í bundnu
I og óbundnu máli, voru rituð af
^7 séra^Jónaaj A. Sigurðssyni, og
Vri kom það hvorttveggja út nokkru
V seinna í Lögbergi. Verður henn-
ar því ekki minst frekar hér, held-
jo,"'I ur manns hennar, er andaðist 1
grend við Gull Lake, Sask., >þ. 13.
. sept, s. 1.
Jóhann Stefánsson var fæddur
r í Þórukoti í Víðidal, í Húnavatns-
sýslu, árið 1859. Því miður er
þeim, er þetta ritar ekki kunnugt
V um, hvaðaj mánaðardag hann var
fæddur. Gjörir ef til vill ekki
ntjög mikið til. En sextíu og átta
ára, eða sem næst því, hefir hann
verið, þegar burtköllunin kom.
Foreldrar Jóhanns Stefánsson-
ar voru þau hjón Stefán bóndi
Stefánsson og Elínborg Jónsdótt-
ir, er um langt skeið bjuggu í
Enniskoti í Víðidal norðanverð-
um. Þar ólust þau upp, Jóhann
og systkini hans. Voru börn
þeirra Stefáns og Elínborgar átta
alls, fjögur er dóu í æsku og fjög-
ur, er náðu fullorðins aldri. Þau
er npp komust, auk Jóhanns, voru
Elín, Guðrún og ólafur. Flutt-
ust þau öll vestur um haf á þeim
árum, er útflutningar frá íslandi
voru sem mestir. Elín giftist
norskum manni, er Eileifur hét
Guttormsson. Bjuggu þau við sæmi-
leg efni í Garðarbygð í Dakota.
Andaðist Eileifur Guttormsson
þar fyrir mörgum árum. Bjó Elín
þar ekkja í nokkur ár, en er nú
látin fyrir allmörgum árum. —
Guðrún systir Jóhanns og Elínar,
átti fyrir mann Jónas Einarsson
írá Mælifellsá i Skagafirði, bróð-
ur frú Bjargar, síðari konu Hjör-
leifs prófasts Einarssonar á Und-
irfelli í Vatnsdal. Jónas lézt
sumarið 1914. Þau Jónas og Guð-
rún eignuðust sex sonu, alla vel
gefna og myndarlega. Misti Guð-
rún einn þeirra, Stefán að nafni,
hinn þriðja í röðinni, bráðdugleg-
an efnismann, rétt tvítugan, úr
“flúnni” haustið 1918. Hinir eru
allir á lífi, sumir giftir, en þeir
yngri heima með móður sinni.
Þau mæðgin búa að Vatnsnesi í
Árnesbygð í Nýja Islandi. —
ólafur, bróðir þessara systkina, á
heima í Cavalier, í Dakota. Hann
er giftur maður. Kona hans heitir
Valgerður og er Þorsteinsdóttir.
Er mér sagt, að ihún sé væn kona]
og myndai-leg. Mun iþeim farnast]
vel og búa við sæmileg efni.
Hálfbróðir systkina þessara,!
samfeðra og eldri en þau, var;
Björn Stefánsson, er átti Guð-|
rúnu Andrésdóttur frá Syðsta]
Hvammi á Vatnsnesi í Húna-j
vatnssýslu. Dóttir þeirra var i
Guðrún Júlíana, er giftist ensk-|
um lækni, Coffin að nafni. Stund-
aði hann lækningar í Rossland, B.
C., og lézt! þar fyrir nokkuru síð-
an. Mrs. Coffin andaðist fyrir
skömmu, og skrifaði séra Kolbeinn
Sæmundsson minningarorð um
hana, er út komu í Lögbergi fyrir
skemstu.
Þau Jóhann Stefánsson og kona
hans, munu hafá byrjað búskap í
Enniskoti, í sambýli við Stefán
föður Jóhanns, er þá var enn á
lifi, því árið 1888 fluttu þau al-
farin til Vestunheims. Voru þau
allra fyrst í nánd við Gardar í
Dakota, þar sem Elín systir Jó-
hanns var þegar orðin búsett. Frá
Gardar fluttu þau hjón norður 1
bygðina, nokkuð norður af Hall-
son. Náðu þau í fremur rýrt land
til ábúðar, með því öll betri lönd
voru þá tekin og lágu ekki á
lausu, jafnvel ekki til kaups, sízt
með vægum kjörum. Með ráð-
deild, atorku og góðu samkomu-
lagi, farnaðist þeim hjónum þarna
vel, þrátt fyrir það, að barnahóp-
urinn varð æði stór. Komust þau
í sæmileg efni og bjuggu þarna
þar til árið 1912, að þau seldu og
fluttu norður til Canada.
Landnám þeirra hjóna, Canada-
megin landamæranna, lá nokkuð
suður af bænum Gull Lake í fylk-
inu Saskatchewan. Hafði Friðrik
elzti sonur þeirra Jóhanns og
Ingibjargar, þá þegar náð sér þar
í bújörð, sem heimilisréttarland,
en lðnd voru þá svo að segja öll
tekin, með miklum hraða á því
svæði, svo Jóhann náði í land, er
fram hjá hafði verið gengið, sök-
um þess að stórt gil lá í gegn um
það, að eins fjórði partur af því
tiltækilegt til akuryrkju, en mikið
af hinu þó gott beitiland. Lán-
aðist þeim hjónum vel með land-
ið; fengu af því furðanlega mikla
uppskeru. Leið iþeim þarna ágæt-
lega. Mun og Eileifur sonur
þeirra hafa náð í bærilegt land
um líkt leyti, en þó nokkuð langt
frá þeim feðgum, Jóhanni og Frið-
riki. íslenzka landnámið þarna
varð bæði fáment og sundurslit-
ið. Bjarni Jónsson frá Ási í
Vatnsdal, nam land þar allskamt
í burtu. Aðrir íslendingar voru
þar hvergi nærri. Miklu lengra
suður frá Gull Lake myndaðist þó
um líkt leyti ofurlítið íslenzkt
landnám. Þar námu land þau
hjón, Þórður Jónsson frá Hliði á
Álftanesi og kona hans ósk Bjarna-
aóttir frá Hrappstöðu í Víðidal;
Guðmundur Jónsson frá Elliða-
vatni og synir hans tveir og síð
ari konu hans, Sigríðar Bjarna-
dóttur, (systur óskar, konu Þórð-
ar Jónssonar); þeir Bjarni og
óskar, (hálfbræður ,frú Stefaníu
sál. leikkonu í Reykjavík); Jón
Bergmann, sonur séra Friðriks
heitins Bergmanns, og einhverjir
aðrir, sem mér er ekki unt að
nafngreina. Um íslenzkt félags-
líf í þessu fámenna, dreifða og
sundurslitna íslenzka landnámi
var naumast að tala. Munu allir
hafa saknað þess. Fann eg það
glögt á nafna mínum í þau tvö
eða þrjú skifti, sem hann heim-
sótti mig hér í Árborg.
Þau Jóhann Stefánsson og Ingi-
b.iörg kona hans, eignuðust í
hjónabandi sínu níu börn. Tvö
af þeim dóu í æsku. Hin sjö enn
á lífi. Þau eru þessi:
1. Friðrik, bóndi í grend við
Gull Lake. Á fjrrir konu Mar-
gréti Björnson, frá Svold í Dakota.
2. Jónína Guðrún. Á fyrir
mann Júlíus Johnson, af norsk-
vm ættum, frá Minnesota. Þau
eiga heima í Portland, Ore.
3. Sigríður Sesselja. Maður
hennar Árni bóndi Ólafsson, frá
Hallson, N.D. Þau eiga heima að
Eston, Sask.
4. Eileifur. Kona hans Kristín
Björnson, frá Svold, N.D., systir
Margrétar konu Friðriks. Eileif-
ur stundar búskap í grend við Es-
ton, Sask.
5. Elinborg. Maður hennar
Walter Gray, af brezku kyni. Þau
h.ión stunda búskap í nánd við
Gull Lake, Sask.
6. Ólöf Ingibjörg. Maður henn-
ar, Marshall Swan að nafni,
stundar rakaraiðn í Portland, Ore.
7. Guðmundur Stefán. Bóndi að
Gull Lake. Ókvæntur.
Jóhann Stefánsson var láns-
maður í mörgu. Hann hafði af-
bragðs heilsu, alla æfi, lánaðist
búskapur mæta vel, ef þess er
gætt, að hér vestra var byrjað
með tvær hendur tómar. Hann
var og lánsamur með giftingu
sína, eignaðist greinda og væna
konu, sem var honum til sóma í
öllu. Barnalán hafði hann og
niikið. Er mér sagt, að börn hans
séu öll vel gefin og myndarleg.
Hefi eg það eftir vandalausum
manni, mjög greinagóðum, sem
vel er kunnugur., Veit eg og
hitt um leið: að börn Jóhanns
voru honum öll frábærlega góð og
þótti mjög vænt um hann. Mun
samband hans og þeirra hafa ver-
ið mjög ánægjulegt. Þá hafði
hann og vinalán mikið. Jóhann
var sjálfur æifinlega vingjarnleg-
ur, og glaður í viðmóti og góð-
samur. Boðinn og búinn til að
koma vel fram við alla. Eitt af
því sérstaka í fari hans var að
halda trygð við gamla vini sína
og ættfólk. Síðan 1920, að hann
varð ekkjumaður, kom hann einar
þrjár ferðir, ef eg man rétt, til
Selkirk og Nýja íslands, til að
sjá ættifólk sitt og gamla vini.
Bjarni Jónasson, frá Ási í Vatns-
dal, sem eg gat um hér að fram-
an, var þá til heimilis í Selkirk,
og kom Jóhann þangað til að
finna hann og ef til vil fleiri þar.
Frá Selkirk fór hann svo norður í
Árnesbygð, í Nýja íslandi, að sjá
Guðrúnu systur sína og sonu
hennar. Þaðan var svo ferðinni
baldið áfram norður að Fitjum í
Breiðuvík. Þar býr Sigurður J.
Vídal, frá Kamphól 1 Víðidal.
Voru þeir Sigurður og Jóhann
systkinasynir. Jón bóndi í Kamp-
hól, faðir Sigurðar, og Elínborg
móðir Jóhanns, alsystkin. Frá
Fitjum var svo farið til Árborg-
ar. Þar búa þau vænu hjón,
Stefán Guðmundsson og Guðrún
Benjamínsdóttir, frá Ægissíðu i
Húnavatnssýslu. Voru þau alda
vinir Jóhanns. Gat ekki komið til
mála, að koma til Nýja íslands án
þcss að heimsækja þau. Kom þá
uafni minn æfinlega til mín um
leið. Hefir náið vináttusamband
jafnan verið milli hans fólks og
míns fólks. Erum við og báðir
heitnir eftir sama manni, Jóhanni
bónda Stefánssyni í Þórukoti í
Víðidal, er var mætur maður og
frábærlega vinsæll, en dó innan
við miðaldur. Var Jóhann sá al-
bróðir Stefáns í Enniskoti. Þriðji
drengurinn, er var látinn heita
eftir Jóhanni í Þórukoti, var Jó-
hann sonur þeirra hjóna, Jóhanns
Guðmundssonar í Gilhaga í Vatns-
dal og konu hans Unu Stefáns-
dóttur, er var alsystir þeirra Stef-
áns og Jóhanns. Þau hjón og Jó-
hann sonur þeirra fluttu af íslandi
til Dakota nokkuð snemma á tíð.
Voru þar æði mörg ár, en fluttu
síðan austur yfir Rauðá, inn í
ríkið Minnesota. Mun Jóhann
yngri vera þar við bú, og vera
dugandi bóndi. Nöfn þessara
tveggja nafna minna voru auð-
vitað gefin þeim sakir náinnar
frændsemi við hinn látna, mæta
mann, en að því er mig snertir
var sagt, að hann hefði “vitjað
nafns,” sem kallað var á íslandi í
gamla daga, og er kannske enn.
Hefði eg annars hlotið alt annað
nafn. Þó var foreldrum mínum
mjög ljúft að gefa mér þetta nafn,
sökum góðrar vináttu og mann-
kosta hins látna manns. En fyr-
ir nafnið og gott vináttusamband
milli heimilanna, mætti eg æfin-
lega hinu mesta dálæti, þegar eg
sem smá-drengur, eða unglingur,
kom að Ennoskoti. Það var eins
og alt fólkið ætti í mér hvert bein.
Hér vestra hefi eg ekki séð nema
tvö af þeim Enniskots systkinum.
Sá Elínu aldrei frá því á íslandi,
og ólaf hefi eg enn ekki séð hér
vestra. Guðrúnu hefi eg séð nokk-
uð oft og nafna minn nokkurum]
sinnum. Hjá þeim báðum hefi egj
mætt hinni fornu ágætu trygð og
vináttu. Var mér það og verulegtj
ánægjuefni, að fá heimsóknir frá
nafna mínum hér í Árborg. Var
eg að vona í, haust, áður en eg
frétti andlát hans, að mér mundi
veitast sú ánægja að sjá hann enn
einu sinni. Hafði eg orð á þessu
við einn af yngri drengjum Guð-
rúnar, er fundum okkar bar sam-
an. En þá siagði hann mér lát
hans. Kom mér það talsvert ó-
vart, því mér hafði virzt, að Jó-
hann Stefánsson hefði öll skil-
yrði til að ná háum aldri. Hanri
var frábærlega vel á sig kominn,
sýndist mikið yngri maður, en
hann var> gat gengið , að allri
vinnu, eins og miðaldra maður, ef
honum svo sýndist, þó hann væri
hættur því að mestu og þyrfti þess
ekki heldur. Þar að auki var hann
glaðsinna og hinn ánægðasti með*
öll kjör sín. Það ein'a, sem hann
taldi þungbært hafa komið fyrir
sig var það, að missa konu sína.
Ef hún hefði fengið að lifa, fanst
mér nafni minn hefði sjálfur tal-
ið sig einhvern hinn mesta láns-
mann á jörðu. En maður, sem
þannig lítur á lífið, og er heilsu-
lega mjög vel á sig kominn, þó
hann sé farinn að eldast, getur
venjulega átt von á hárri elli. —
En svo er þetta alt, með öðru
fleira, til að sýna manni hve lít-
ið maður veit, og hvað flestir út-
reikningar ná skamt og eru lítils
virði. Mannlífið eins og gróður
vallarins, er stendur með blóma
um stund, fölnar síðan með skyndi
og deyr, og er slíkt alkunnugt. —
Eftir að Jóhann misti konu sína
1920, mun hann lengst af hafa
búið einn í húsi sínu, sem er rétt
hjá húsi þeirra Friðriks og Mar-
grétar,- Er mér sagt, að Margrét
tengdadóttir hans hafi verið hon-
um mjög góð, rétt eins og hans
eigin börn. Dauða hans bar að
fremur óvænt. Hann hafði eitt-
hvað verið við vinnu, en varð las-
inn og lá fyrri part úr degi í húsi
sinu og fanst sér vera heldur að
skána aftur. Kom þar þá Guð-
mundur sonur hans og fanst nafna
mínum hann vera svo hress orð-
inn, að hann gæti farið með hon-
um og ætlaði hann að vera hjá
honum næstu nótt. Var komið við
hjá lækni um leið, er áleit að um
lítilsháttar lasleik væri að ræða.
Lét þó eitthvað ofurlítið af meðul-
um, er hraða skyldu batanum. En
við inntöku þeirra fékk Jóhann
tvö uppsöluköst. Og upp úr því
síðara varð hann meðvitundar-
laus og 'andaðist fáum augnablik-
um síðar. Áleit læknir, að brost-
ið hefði æð innvortis og það hefði
orsakað dauða hans.
Jarðarförin fór fram seinnipart
sunnudags, þ. 18. sept. og hefir
víst verið mjög fjölmenn. Marg-
ir kransar og blómsveigar á kist-
unni, að því er blað í Gull Lake
skýrir frá. Er þar sagt, að Jó-
hann hafi notið almennra vin-
sælda og verið ágætlega metinn í
héraði. Enskumælandi prestur
jarðsöng. Ekkert um annað þar
að ræða. Mun jarðarförin hafa
farið fram með prýði, eins og
sómdi góðum íslendingi, er marga
ágæta mannkosti hafði til að
bera.
Jóhann Bjarnason.
Alþingishátíðin 1930.
Niðurl.
Þingvellir—
hátíðarstaðurinn sjálfur.
Þegar um hann er að ræða, hef-
ir nefndinni orðið það strax ljóst,
að hátíðanefndin verður að fá ó-
takmörkuð umráð yfir staðnum.
Ætlar nefndin nú að nota tæki-
færið til þess að koma því í kringj
að vellirnir verði gerðir að al-
menningsvæði, sem ekki verði að
neinu leyti háð búskaparmálum
einstaks manns. Þykir nefndinni
sjálfsagt, að frá Þingvöllum sé
svo gengið, að almenningur geti
hreyft sig þar frjáls og Óhindrað-
ur.
Undanfarið hefir verið unnið
allmikið að því, að prýða Þing-
velli, og hefir forystuna haft þar
Matthías þjóðminjavörður Þórð-
arson. Hefir vegunum verið
breytt þar nokkuð, en þess þó
gætt, að þeir röskuðu sem minst
fornum svip staðarins.
Nefndinni er það ljóst, að aðal-
vandinn er að koma hátíðagestum
þar fyrir, svo vel fari. Gerir hún
ráð fyrir, að allmargir dvelji þar
nokkru lengur en hátíðin stendur,
úr því þeir eru komnir þangað
á annað borð, félög ýms muni
halda þar fundi sína, og ýmsir,
sem aldrei hafa þangað komið áð-
ur, muni nota tækifærið og sjá
sig þar um rækilega.
Á Þingvöllum er ekki, eins og
kunnugt er, kostur góðra tjald-
staða. Þarf mikið að slétta og
jafna og laga til. En það er ætl-
un nefndarinnar, að þegar vellirn-
ir eru sléttaðir orðnir, þá sé þeim
skift niður í sérstakar skákir, sem
vegir liggi á milli, og verður þá
þarna um að ræða tjaldborg með
götum og gangstígum. Ætlar
nefndin sér, að láta gera kort af
svæðinu, jþar sem þéu mörkuð
þau svæði, sem hreppum og sýslum
verða úthlutuð og þau mega setja
á sínar tjaldbúðir.
Nefndin hugsar sér að láta
slétta alla vellina, neðan frá Val-
hóll og upp að Fögrubrekku;
þykir henni það nauðsynlegt, ekki
að eins vegna alþingishátíðarinn-
ar, heldur og vegna Þingvalla í
framtíðinni.
En ekki er ætlast til þess, að
tjaldstæði nái lengra niður eftir
en á móts við það, sem þingmanna
skálinn gamli stóð, eða austur frá
konungshúsinu í beina línu alla
lcið austur undir Hrafnagjá.
Nefndin hefiir ekki enn reiknað
út, hvað hægt muni vera að koma
fyrir mörgum tjöldum á þessu
svæði, en gerir ráð fyrir, að þeim
verði ekki öllum valinn staður
þarna. Er þá að flýja til vestur-
bakka Almannagjár norðan Öxar-
ár. Þar eru sléttir vellir. En um
aðra tjaldstaði er ekki að ræða.
En til þess að full not verði af
völlunum á gjábarminum efri,
þarf að laga vellina ofurlítið og
bæta einstígi upp úr gjánni. Hef-
ir verið talað um að gera tröppur
á tveim eða þrem stöðum, sem
falli vel inn í landslagið og raski
ekki heildarsvip þar.
Eins og kunnugt er, er þegar
byrjað á sléttun Þingvallanna,
og undirbúningur gerður undir
frekara starf í þá átt. En nefndin
gerir ráð fyrir, að þetta starf
verði nokkuð dýrt. Skýtur kostn-
aðinum mest fram flutningur
þess áburðar, sem bera þarf und-
ir, áður en þakið er. En talið
er nauðsynlegt, að mikinn und-
irburð þurfi, því annars verði
vellirnir ekki grónir svo að við-
unandi verði 1930.
Allar girðingar, sem settar
kunna að verða til hátíðaársins,
verða teknar upp. Á hvergi að
sjást stólpi eða strengur — alt
að verða frjálst og hindrunar-
laust.
En svo sem gefur að skilja,
þarf flokk manna til þess að halda
þarna uppi röð og reglu. Er það
tilætlun nefndarinnar, að skipa til
þess sérstakan mann, er hafi á
hendi þetta starf — verði með
starfsmönnum sínum leiðbein-
andi lögregla, er annist alt, sem
að þessum málum lýtur.
Þá hefir nefndin athugað brú-
argerðir á Þingvöllum. Er henni
ljóst, að sú eina brú, sem nú er
þar á öxará, er með öllu ófull-
nægjandi. Hefir nefndin í hyggju
að leggja til, að gerð sé sæmilega
stæðileg trébrú yfir öxará nálægt
prestsetrinu, og tvær eða þrjár
smáar gangbrýr yfir ána á öðr-
um stöðum. Þá þarf og að setja
bráðabirgðar-gangbrýr yfir ána
fyrir ofan fossinn fyrir þá, sem
hafast þar við í tjöldum sínum, þó
ætla megi, að einstigin vepði eitt-
hvað notuð.
Aðbúðin á Þingvöllum.
Nefndin er á einu máli um það,
að ekkert vit sé í því, að ríkið
fari að sjá um fæði og húsnæði
handa öllum þeim fjölda, sem
þarna verður saman kominn. Yrði
það hvorttveggja — óbærilegur
kostnaður og lítt kleift vegna
fjöldans, svo fara muundi margt
1 handaskolum.
Hefir nefndin þess vegna tekið
þá ákvörðun, að hver sjái fyrir
sér sjálfur, nema þeir tiltölulega
fáu gestir, sem verða á vegum rík-
isins. Verður því hver og einn að
sjá sér fyrir tjöldum og teppum
og hafa með sér sínar þingfarar
skrínur með matvælum, svo sem
gerðu þeir forfeður vorir. En
hitt telur nefndin skyldu hins
opinbera, að sjá hátíðargestum
fvrir tjaldstæðum.
Nefndin hefir hugsað sér að
koma þessu fyrir á þann hátt, að
hver sýsla kysi sínar nefndir, er
stæðu í sambandi við hátíðanefnd-
ina, og eru flestar sýslur þegar
búnar að skipa þær nefndir. Þyk-
ir nauðsynlegt, að sérstakar
nefndir hverrar sýslu hafi með
höndum allan undirbúning sýslu-
búa, því þó einstaklingar eigi að
sjá um sig sjálfir, þá má gera ráð
fyrir, að margt lendi í skipulags-
leysi, nema samtök væru innan
hreppa og milli hreppa á þann
hátt, að nefnd hverrar sýslu væri
eínskonar fulltrúi sýslubúa gagn-
vart hátíðanefnd.
Nenfndum þessum verður bráð-
lega skrifað nánar um alt er að
þessum efnum lýtur, og eins, þeg-
ar þingið í vetur hefir fjallað um
tillögur nefndarinnar.
Þó mönnum sé ætlað að sjá
fyrir sér sjálfir á hátiðinni, þá
þykir þó nefndinni öruggara að
gerðar séu einhverjar ráðstafan-
ir til þess, að erlendir menn og
aðrir, sem ekki hafa aðstöðu til að
afla sér matvæla, þyrftu ekki að
sitja í svelti þarna. Er því tilætl-
unin, að semja við einhverja ein-
staklinga, fleiri eða færri, eftir
því sem þurfa þykir, að 'hafa á
hendi matsölu, og yrði þar þá ein-
göngu um kaldan mat að ræða.—
Mundi þá verða útmæld sérstök
svæði fyrir matsölubúðir.
Erlendir gestir og fulltrúar.
Nefndin, er algerlega sammála
um það, að ekki sé æksilegt eða
rétt, að miklum fjölda manna sé
boðið á hátíðina. Þar verði að
gæta hófs, eins og annars staðar.
— En þó er hún sammá’la um, að
bjóða verði fulltrúum erlendra
þjóðþinga.
Eins og kunnugt er, er haldinn
árlega þingmannafundur Norður-
landa. Sá fundur verður vafa-
laust haldinn hér 1930. Hann
sitja að jafnaði 15 þingmenn frá
h\erju Norðurlandanna. Er þá
talið eðlilegast, að þessir þing-
menn yrðu gestir landsins á há-
tíðinni, um 60 alls. Ekki mun
nefndin leggja til, að ferðakostn-
aður þeirra sé greiddur af ríkis-
fé, en að ríkið standi straum af
þeim á hátíðinni og sjái þeim fyr-
ir öllum beina.. Svo verður og
boðið fulltrúum þinga annara
þjóða að sjálfsögðu.
Svo eru Vestur-íslendingar.
Nefndin býst við því, að hátíð-
ina sæki margir þeirra, því eins
og kunnugt er, er mikill áhugi
vestra fyrir því, að þeir fjölmenni
hingað. En ekki sér nefndin
neinn veg til þess, að taka á móti
þeim öllum, sem gestum ríkisins.
Býst hún við, að þeir velji sér
fulltrúa — 5—10 menn, — sem
komi fram fyrir þeirra hönd á
hátíðinni.
Þá telur og nefndin rétt, að
bjóða á hátíðina innlendum full-
trúum, er mæti fyrir héruð lands-
ins. Yrðu þá þeir fulltrúar ann-
að hvort kosnir af nefnd þeirri,
er sýslurnar 'hafa þegar kosið til
að vera í samvinnu við hátíða-
nefndina, eða af sýslunefnd.
Nefndin gerir ráð fyrir, að alls
verði frá 150—200 gestir, sem
landið verði að sjá um á hátíð-
inni.
Allir þessir gestir eiga að haf-
ast við í tjöldum. Er nefndin
sammála um það, að ekki geti
komið til mála, að bygður sé neinn
timburskáli. Væri það að tjalda
til einnar nætur, og ekki ástæða
að leggja 1 þann kostnað fyrir
tvo eða þrjá daga.
En þess er að gæta, að ilt væri
og ömurlegt að standa berskjald-
aðir á Þingvöllum með allan mann
fjöldann, ef illa tækist til með
veður, og sunnlenzk rigning yrði
í algleymingi. Hefir því nefndin
rætt ofurlítð uppástungu þá, sem
fram hefir komið, að tjalda yfir
Almannagjá og láta hátíðahöldin
fara fram þar. Virðist nefndinni
rétt, að þessi till. sé athuguð, og
ráðstafanir gerðar til að í gjánni
mætti leita hælis, ef illa tækist til
með veður, og þannig yrði bjarg-
að við hátíðahöldunum, ef ófært
reyndist undir beru lofti.
Þinghátíðin sjálf.
Iíún hefst vitanlega fyrsta dag
hátíðahaldanna á Þingvöllum, og
á þeim degi eiga hátíðahöldin ein-
að söng og ljóðum lýtur. Munu
þær skila áliti sínu bráðlega. En
eftir því, sem nefndin segist hafa
frétt frá kvæðanefndinni, þá mun
hún ekki leggja til, að mikið sé
sé boðið út af kvæðum, heldur að
eins ein kantata, er syngist þing-
hátíðardaginn. Munu góð verð-
laun verða greidd fyrir hana.
En sjálfsagt þykir, ef snjöll
kvæði berast, svo sem minni eða
annað, sem þykja bera af þeim,
sem til eru, að nota þau.
Næstu daga hygst nefndin að
bjóða kantötuna út, og á henni
að vera lokið á einu ári. Þá kem-
ur til að semja lag við hana, og
verður það jafnframt boðið út,
og á að vera tilbúið árið eftir. Er
þá hálft ár til stefnu til að æfa
lagið.
Þjoðhátíðin 1874 skapaði mörg
sígild verk, í ljóðum pinkanlega,
og er nú eftir að vitai hvort svo
verður um þessa hátíð.
Kantötuna á að syngja fyrsta
daginn, þinghátíðardaginn, af
flokki, sem sérstaklega hefir æft
hana til söngs.
Þá þarf að sjá fyrir öðrum
söng, og dylst nefndinni ekki, að
fá verður sérstakan söngmála-
stjóra, er sjái um alt er að söng
lýtur á hátíðinni.
í ráði er og, að velja sérstök
lög og kvæði, sem send verði
niönnum út um land, helzt barna-
kennurum, er gangist fyrir því,
að flokkar æfi þau og síðan verði
þeim seypt saman í einn alls-
herjar landsflokk, þegar á hátíð-
ina kemur. — *
Orkestur-músík þarf og mikið
að nota þarna, að því er nefndin
gerir ráð fyrir.
Eitt af því, sem nefndin ætlast
til að gert verði fyrsta daginn, er
að háður verði þingfundur. En
nefndinni er það ljóst, að það
fundarhald væri þýðingarlaust,
nema tekin væri þar einhver al-
þjóðleg ávkörðun, er þjóðin fylgdi
og æskti eftir. Kemur þá að því,
sem fyr er getið í þessari frásögn.
að tekin væri ákvörðun um, að
samþykkja eitthvert menningar-
mál, sem yrði einskonar minnis-
roerki um hátíðina og þá hreyf-
ingu, sem ber hana uppi. T. d.
gefa háskólanum byggingu eða
eitthvað annað, sem bezt þykir af
þeim tillögum, sem fram munu
koma.
Gert er ráð fyrir, að aðalhátíð-
in byrji einhvern tíma laust eftir
hádegi fyrsta daginn, og ekki
hugsar nefndin sér, að hún standi
lengur en svo sem þrjár klukku-
stundir, aðal-þinghátíðin. Yrði
þá sungin kantatan, ræður haldn-
ar, sem heyra minni alþingis til,
svo sem tala forseta sameinaðs
þings; þá mundu og fulltrúar er-
lendra þjóða bera fram kveðjur
hver um, sig, og þeim aftur svar-
að. Líklegt þykir nefndinni, að
prenta verði ræðu forseta sam-
einaðs þings á nokkrum tungu-
málum, svo erlendir menn hafi
hennar not, er það og kurteisis-
skylda við gesti annara þjóða.
Nefndin ætlast sem sagt til, að
fyrsti dagurinn sé algerlega helg-
aður minningu þingsins. En ekki
þykir henni ósennilegt, að eitt-
hvert atriði hátíðahaldanna gæti
farið fram síðar um daginn.
Almenn þjóðhátíð.
Seinni daginn hugsar nefndin
sér, að fari fram almenn þjóðhá-
tíð, þar sem margar ræður verði
fíuttar, mikið sungið, íþróttir
verði um hönd hafðar og almenn
gleði.
Nefndin lítur svo á, að ekki
verði unt að stofna til mikilla eða
margháttaðra íþrótta þennan dag.
En tvent finst henni nauðsynlegt,
að fari fram — glímur og kapp
reiðar, og mun hún fylgja því
einhuga, að þessar tvær tegundir
þjóðlegra íþrótta séu sýndar.
Nefndin gerir ráð fyriri að um
sama lejrti og hátíðin verður, fari
fram íþróttamót hér í Reykjavík
og sé því síður nauðsyn á að
draga mikið af íþróttasýningum
til Þingvalla.
Kappreiðarnar istanda Inokkuð
fyrir brjósti nefndarinnar að því
leyti, að enginn góður staður er
fyrir þær nema upp undir Ár-
mannsfelli •— en þar er líka hinn
ágætasti staður á alla grein. En
þagað þarf að gera vegarspotta.
Er sá spölur ekki langur, en
r.efndin gerir ráð fyrir, að þessi
vegur yrði nokkuð dýr eftir
lengd, en munu þó á einu máli um
það, að leggja til að hann sé
gerður. — Hann þarf vitaskuld að
vera bílfær. Nefndin mun leggja
til, að f .S. í. sjái um alt, sem að
íþróttum lýtur, en Hestamannafé-
lagið um kappreiðarnar
Þá er og eitt, sem nefndin hefir
og rætt allmikið um, og hún ætl-
ast til, ef af framkvæmd verður,
málin úr Njálu, því frá þeim og
meðferð á þeim á Alþingi, er ná-
kvæmlega skýrt. Yrði þarna að
sýna meðferð á þingmáli á Lög-
bergi og í Lögréttu svo nákvæm-
lega, sem kostur er á eftir þeim
gögnum, sem fyrir liggja. Til
þess að fá þetta gert, þarf að fá
eitthvert leikritaskáld okkar og
það nógu snemma.
En eins og gefur að skilja, er
alt í lausu lofti enn um skemti-
skrána. En nefndin ætlast til
þess, að gefið verði út hátíðar-
hefti, þar sem nákvæmlega sé
skýrt frá öllu fyrirkomulagi á há-
tíðinni, og kort séu yfir staðinn,
bæði eins og hann var til forna,
með búðum og öðru, og sömuleið-
is af staðnum, eins og hann lítur
út á ’hátíðinni með tjaldborgum
og öðrum ummerkjum.
Hvað á hátíðin að standa lengi?
Um það eru nokkuð skiftar skoð-
anir í nefndinni. Sumir eru jafn-
vel þeirrar skoðunar, að hátíðin
skuli ekki standa néma einn dag.
Aftur eru það aðrir, og meiri hluti
nefndarinnar,, sem álítur að ekki
geti komið til mála, að hún standi
skemur en tvo daga, og sennileg-
ast, að ekki verði komist af með
færri daga en þrjá.
En alt fer þetta eftir því, hve
mörg og mikil atriði verður um
að ræða, og hversu nefndinni
tekst að hlaða miklu á hvern dag-
inn, svo að vel fari og fólk sé ekki
þreytt að ófyrirsynju. En allir
irunu sammála um að láta há-
tíðina ekki standa lengur en þrjá
daga.
* * *
Eins og fyr er drepið á, eru hér
að eins sagðir helstu drættir úr
fyrirætlunum nefndariar. — En
hún æskir sem sagt umræðna og
tillagna um málið, frá sem flest-
um og um sem flest, og ætti ekki
?ð verða fyrirstaða á því, að þeir,
er hefðu einhverjar tillögur fram
að bera, gerðu þær heyrum kunn-
ar, svo nefndin hefði nokkurn
styrk í almenningsvilja um allan
svip hátíðarinnar.—Lesb. Mbl.
Kvœði
Flutt séra Jónasi A. Sigurðssyni,
sumarið 1927.
Höfðingi horskur,
Hildinga jafni. —
Sit þú í svölum
Sumarkvölds blæ.
Ómi við eyra
óðstafir fornir.
Díar og dísir
Dái þig æ.
Ungur að árum,
Eldmóði gæddur
Fetaðir fremstur
Fræðanna braut.
Máttkari mörgum,
Mælskari flestum,
Fylktir þú liði,
Fjöldinn þér laut.
Röksnjöllum rómi
Ræddir þú málin.
Hlýnuðu hugir
Hlustandi drótt.,
Saztu hjá Sögu,
Sökkvabekk gistir.
Fornrita frægðir
Fegurð og þrótt.
Greipaðir, greppur,
Gullhörpu Braga.
Hrynjandi hreimar
Heilluðu storð.
Skiftir með skötnum
Skáldlegum auði.
Leyfðir í ljóðum
Lifandi orð.
Enn ert þú ungur,
Eldmóði gæddur,
Talandi tungum,
Tendrandi glóð.
Vakandi’ á verði,
Veitandi málum
Flestum, sem frægja
Frónborna þjóð.
Kristian Johnson.
Nuga-Tone Byggir upp Fólk,
Sem Velklað Er og Slitið.
göngu að snúast um minningu Al- fari fram seinni daginn. En það
þingis.,
Þar virðist nefndinni höfuðat-
riðið að sjá fyrir kvæðum, söng
og ræðum. Undirnefndir hafa
verið skipaðar, eins og sagt hef-
ir verið frá hér í blaðinu, til þess
að koma með tilögur um það er
er, að sýnt sé þinghald til forna
á Þingvöllum — eitthvert
tekið úr fornsögunum, sem greini-
lega er frá sagt, og það sett í
einskonar leikritsform — gefið
Nuga-Tone hefir unnið undur-
samlegt verk í 35 ár að því að veita
heilsu og krafta miljónum manna
og kvenna, sem voru orðin lasin,
taugaveikluð, slitin og vonlítil,
og það hve ágætlega þetta meðaí
hefir reynst ótal sinnum, ætti að
sannfæra þig um það, hve ágætt
heilsulyf það er.
Það er óþarft að dragast með
lasleika, sem eyðir kröftum þín-
um og ánægju, þegar Nuga-Tone
færir nýtt líf og fjör í hverja
taug og losar þig við lasleika og
þreytu, og þá tilfinningu, að þú
sért orðinn gan\all og ónýtur, með-
atriði an þú enn ættir að njóta beztu
heilsu. Nuga-Tone er ávalt selt
með fullri tryggingu fyrir að pen-
ingunum sé skilað aftur, ef þú
óskar þess. Fáðu flösku strax í
nýtt líf á þann hátt. Mun nefnd- £ag % vertu viss um að fá ekta
, i Nuga-Tone. Eftirhkmgar eru ekki
m helzt hafa hugsað sér brennu- ne;ns virði.