Lögberg - 19.01.1928, Page 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 19. JANÚAR 1928.
Bla. 5.
IgF DODDS
IKIDNEY^
%, PILLS J
" SheSmatis/
Dodds nýrnapillur eru beete
nýrnameðalið. Lœkna og gigt toak-
v«rk, hjartabilun, j7vatrteipp,u og
önnur veikindi, eem stafa frá nýr-
unum. -- Dodd’e Kidney Pilla
koeta 50- askjan eða sex öakjur
fyrir $2.60, og fáet hjá öllum lyf-
•ölum eða frá The Dodd'a Medi-
eine Company, Toronto, Canada.
álfu stórveldanna sammerkt í þeim
efnum. En mig grunar að Lund-
úna-borg standi þar þó hvað
fremst. Þá skal að eins minst á
kirkjurnar, en raunar finst mér
ekki eins mikið til um þær og eg
hafÖi búist vi8, þær eru flestar
svipaðar hvað byggingarlag og inn-
réttingu snertir að undanteknum
Whstminster Abbey ogj St. Páls
kirkjunni, sem ber langt af þeim
öllum, en þeirra hefir beggja ver-
ið greinilega getið af mér hæfari
mönnum, svo sem séra Rögnvaldí
Péturssyni og Aðalsteini Kristjáns-
syni og fleirum, svo það væri
nærri kátbroslegt ef eg færi að bœta
við það, enda er St. Páls kirkján
sífelt i aðgerð siðan við komun?
hingað og öll hólfuð sundur gneð
skyndiþiljum. Um Westminster
Abbey er það að segja, að hún á
skylt við söfnin að því leyti að þar
ber svo margt fyrir augað að erf-
itt er að átta sig á nokkru sérstöku.
Hvarvetna ibJasa við auganu
myndastyttur og minnismerki svo
nálega sér hvergi í eðlilegan vegg
og gólfið alt þakið grafsteinum
með tilheyrandi áletrun. Það sem
manni fyrst að öllui finnst einkenni-
legt við að koma inn í þessi stór-
hýsi er hvað plássið virðist litið
þegar inn er komið. Það er því lík-
ast sem maður komi inn i langan og
tiltölulega mjóan gang, og sama
virðist umhorfið að heita má hvar
sem maður er staddur í húsinu.
Þessum sjónhverfingum valda súl-
urnar, sem halda þakinu uppi. Þær
eru eiginlega veggir eftir endilöngu
húsinu alsettir boga-opningum, sem
taka alt til rjáfurs. En óneitan-
lega er innréttingin í Westminster
Abbey fjölbreytt, og kemur það
því betur í ljós, sem maður virðir
hana meira fyrir sér, svo að sem.
sagt er ógerningur að lýsa henni til
nokkurs gagns fyrir þá, sem ekki
hafa séð hana. Smærri kirkjur eru
innréttaðar á svipuðum grundvelli,
plássið mjög ibrotið upp með
nefndum súlnaveggjum en alt i
smærri stíl. í þeim sem eg hefi
komið inn í er söngpallurinn vinstra
megin lítið eitt innar en i miðri
kirkjunni. Uppi yfir söngpallin-
um og að má’nni virðist inni í
veggnum, er orgelið og þannig um-
búið að organistinn er ósýnilegu’f
þeim, sem sitja niðri. Flestar eru
þær fkirkjurnarj ‘fremur dimmar
og einhverra orsaka vegna kann eg
ekki eins vel við mig inni í þeim og
amerísku kirkjunum, þó þær séu ó-
brotnari bæði að ytra og innra út-
liti.
Af fomhýsum hér í borg held eg
að Lundúnaturninn (Tower of
London) sé einna nafntogaðastur.
Það er hið rammgjörðasta vígi,
víggirt bæði með gryf jum og stein-
hleðslum, stendur á bakka Thames
ár lítið austar en í íniðjum bænum.
Inn í þessari viggirðingu standa
nokkrar byggingar og, er HVíti
turninn (White Towerj elst og
svo mikið sem 15 fet á þykt enda
merkálegust. Veggirnir 'neðan til
Ibygðir að sögn seint á 11 öld. Þar
er nú geymt all-fullkomið safn af
hernaðartækjum frá ýmsum tím-
um, þar eru menn og hestar í fullri
stærð alvígbúnir ,þ. e. a. s. brynj-
aðir og vopnaðir. Ósköpin öll ai
allskonar vopnarusli, ýmisleg pynt-
ingartól, höggstokkur og öxi o. fl.,
sem alt minnir á manndráp og af-
tökur ,enda hefir þessi staður löng-
um verið notaður sem fangelsi. Ein
af þeim byggingum, sem þarna
standa er litil kirkja, kölluð sánkti
éturs kapella, og í henni er elzta
pipuorgeþ sem til er á Englandi,
I’ygt að mig minnir litlu eftir
1600. Tower of London er einn
sögufrægasti staður á Englandi, en
jnun helst til seint hafa verið tek-
>nn í þjónustu sögunnar, svo sem
viðar hefir brunnið við, svo fyrir
vikið eru minningar þær, sem hann
býr yfir fremur þokukendar, t. d.
er nú aðeins afgirtur blettur þar
sem höggpallurinn kvað hafa verið.
og margt eftir þvi. Má vera að
slíkar minningar séu öllum að
skaðlausu betur gleymdar en
\
geymdar og er eg aö sumu leyti
þeirrar skoðunar. En eg held jafn-
framt að úr þvi nokkuð er munað
á annað borð sé bezt að sem minst
sé gleymt eða ver en gleymt. Að
heilt sé oftast nær betra en hálft
jafnvel þó misjafnt sé. Sama hef-
ir líklega Skotanum fundist, sem
sagði, eftir að hafa skoðað Tower
of London, að oft hefði hann ver-
ið féflettur um dagana, en aldrei
svona greinilega, því þar væri ekki
neitt að sjá, sem sannaði að þetta
væri Tower of London.
Stræta- eða gatnaskipun er hér
næsta ólik því, sem tíðkast í ame-
riskum borgum. Eru strætin flest
stutt og hlykkjótt, þá eru auðvitað
nokkrar aðalbrautir margar mílur á
lengd, en þær eru sifelt að skifta
um nöfn. Einn spottinn heitir
þetta og annar hitt, svo að hvert
þessara löngu, verður að mörgum
strætum á ‘‘pappírnum lasm” eins
og Gvendur heitinn snemmbæri
sagði, og getur sú tilhögun komið
ókunnugum illa. Yfirleitt eru
strætin hér mjög vel hirt svo jafn-
an eru þau hrein og fáguð. Aftur
eru gangstéttirnar ekki ætíð svo
þriflegar sem skyldi og veldur því
tvent. Eyrst og fremst það hvað
hér er mikið af hundum, og í öðru
lagi , að það varðar vist ekki við
lög hér, að hrækja á gangstéttir.
Kemur það sér þvi ver, sem fólk
hér er fremur kvefgjarnt, og sem
sagt bera gangstéttirnar óþarflega
mikinn vott um þetta hvortveggja.
Reyndar verður maður stundum
var við ýmislegt kátbroslegt i sam-
bandi við þessa hundarækt og það.
mér liggur við að segja brjálæðis-
kenda dálæti, sem kvenfólkið sér-
'staklega hefir á þeim dýrum.
Heyrir maður þær stundum ávarpa
þá (hundana) á þessa leið: “Come
on Sonny, come to your mother,
darling,” og því um Ijikt. Þetta
orðbragð er náttúrlega alls ekki
Ijótt, en beinlínis viðkunnanlegt er
það ekki. í þessu sambandi má
einnig minnast sorglegra atburða.
T. d. kom það fyrir í fyrra vetur,
er heldri kona hér í borginni var að
kyssa hundinn sinn, að hann beit
hana í tunguna, og varð það henn-
ar bani. Yfirleitt virðist mér fólk
hér frjálsara og hispurslausara en i
Canada. T. d. fá bæði karlar og
klonur óátalið aíjj jreykja hér á
hreyfimyndahúsum og öðrum opin-
berum samkomustöðum og er það
oft hvumleitt þeim, sem ekki
reykja. Ekki er þess heldur kraf-
ist að fólk taki af sér höfuðfötin á
nefndum stöðum. Þá þykir það
engin ókurteysi, sem og ekki er, þó
að karlmaður heilsi stúlku á stræt-
um úti, án þess að hún verði fyrri
til að byrja þá athöfn, né heldur
telst það með ósvinnu þó karl-
maður, segjum á leiö úr vinnu,
þjóti ekki upp úr sæti sínu til að
afhenda það kvenpersónu, segjum
skóla-stúlku, sem kemur inn í
strætisvagninn hoppandi af fjöri.
Aftur standa menn og konur iðug-
lega upp fyrir lasburða fólki.
Raunar er það á móti reglum að
taka fleiri in í strætisvagn, en þá,
sem geta fengið sæti, en auðvitað
ræðst ekki ætíð við að fylgja þeim
reglum. Eg hefi áður getiö þess,
að mér findist enskir og ameriskir
verzlunarhættir næsta ólíkir, en
mismunurinn virðist*' mér aðallega
liggja i þeirri fádæma smákvæmni,
sem hér gengur eins og rauður
þráður í gegnum öll viðskifti, stór
og smá og hverrar tegundar sem
þau eru, þar að auki er búðarfólk
hér yfileitt stirðhugulla og af-
greiðsla öll ógreiðari en í Canada,
og sama er að segja um allan út-
búnað. Stórbúðirnar hér >tanda
Eatons gamla hvergi nærri á sporði
hvað þægindi og praktísku snertir.
Og um smærri búðirnar er það að
segja að þær skipa í öllu verulegu
sama bekk og íbúðarhúsin, sem eg
hefi lýst hér að framan. Þær eru
saggafullar, kaldar og trekksælar,
svo að fólkið skelfur við vinnu sína.
Þegar maður hugsar um það, get-
ur piatur varla furðað sig á þó það
sé stundum hálf afundið í viðmóti
undir slíkum kringumstæðum.
Jæja þá, mér er nú farið að leið-
ast þessi dæla, og eg get mér til að
lesendurnir verði búnir að fá mik-
ið meira en lyst sína um það þeir
verða hingað komnir í lestrinum.
Eg vil því geta þess svo sem til af-
sökunar að eg býst ekki við að
senda blöðunum fleiri klausur héð-
an. Og svo þakka eg fyrir lestur-
urinn, þeim, sem lesa.
Björgvin Guðmundsson•
Canada framtíðarlandið.
Náttúruauðlegð Alberta fylkis
er bæði mikil og margbrotin og
af því leiðir það, að atvinnuveg-
irnir eru einnig fjölbreytilegir.
Námur eru þar miklar, beitilönd
góð og skilyrðin fyrir gripa- og
kornrækt, víða hin ákjósanleg-
ustu. Þótt Hudsons Bay verzl-
unin hefði smá útibú í hinum
norðlægari héruðum þegar á ár-
unum 1778 til 1795, svo sem í Fort
Chippewoyon og Fort Edmonton,
0g keypti þar grávöru, þá má
samt með sanni segja, að suður-
hluti fylkisins hefði fyrst bygður
verið og jarðræktin hafi svo smá-
færst þaðan norður á bóginn.
Þeir er fyrstir fluttu til suður-
fylkisins og tóku sér þar varan-
lega bólfestu, voru griparæktar-
menn frá Bandaríkjúnum. Og það
var ekki fyr en árið 1900, að menn
fóru að skygnast um í suðurhlut-
anum af Saskatchewan' fylki og
norður við Red Deer ána og nema
þar lönd. Þótt hinir fyrstu gripa-
ræktarbændur væru Bandaríkja-
menn, þá ihófst brátt innflutning-
ur til fylkisins frá brezku eyjun-
um og voru margir nýbyggjar
þaulæfðir í öllu því, er að gripa-
rækt laut. Settust þeir að og
komu sér upp griparæktarbúum í
Lethbridge, Macleod, Pincher
Creek, High River, Calgary, Bow
River og í kringum Red Deer. —
Um 1880 hófst þar fyrst sauðfjár-
rækt, en fremur gekk útbreiðsla
hennar beint.
í Suður-Alberta gengu gripir
að mestu leyti sjálfala, þegar á
hinum fyrstu landnámsárum og
gera svo víða enn. Mest var þar
um buffalo gras, bunch gras og
blue joint. En þær tegundir eru
allar mjög bráðþroska. Fyr á ár-
um var það aðalstarf bóndans,
að afla fóðurs handa skepnum
sínum, en nú skipar kornræktin
víða fyrirrúm, þótt á öðrum stöð-
um sé griparæktin stunduð jöfn-
um höndum.
Áhrifum Chinook vindanna er
það að mestu leyti að þakka, að
veðráttan er svo góð, að skepnur
geta gengið úti allan ársins hring.
Stundu hefir það komið fyrir,
að útigangsgripir hafa fallið, en
þó eru þess tiltölulega fá dæmi.
Nú má svo heita, að nálega hver
einasti bóndi hafi nægan fóður-
forða fyrir allar skepnur sínar
og er útigangsgripum oft gefið á
skalla. Hey er jrfirleitt kjarngott
i fylkinu og beitin ágæt. í Suður
Alberta er að finna suma allra
beztu sláturgripi, sem þekkjast í
Canada.
Frá árinu 1870 og fram að
aldamótum, var griparæktin vit-
anlega ekki búin að ná því há-
marki, sem nú á sér stað. En um
árið 1900 var þó farið að senda
ágæta gripi á enskan markað frá
Calgary, High River, Claresholm,
Pincher Creek, Macleod, Leth-
bridge, Medicine Hat, Bassano og
Langdon. Árið 1902 var stofnað
The Alberta Railway and Irriga-
tion Compalny, með höfuðstað í
Lethbridge. Keypti félag þetta
lönd allmikil af sambandsstjórn-
inni og tók að gera tilraunir með
áveitu í Spring Coulee og Chin
Coulee héruðunum, og sömuleiðis
á svæðunum umhverfis Magrath,
Raimond, Stirling, Lethbridge,
Coldale og Chin, en þó mestmegn-
os austur af Lethbridge. Um þær
mundir var tekið að girða inn
lönd með vír. — Árið 1903 var
stofnað The Canadian Pacific Ir-
rigation félag, er það takmark
hafði fyrir augum, að veita vatni
yfir svæðin austur af Calgary. —
Var vatnið tekið úr Bow River.
Árið 1907 var enn stofnað félag,
er Southern Alberta Land Com-
pany nefndist, með aðsetur í Medi-
cine Hat, er tókst á hendur að
veita vatni á lönd vestur af þeim
bæ.
Landflæmi þau, er nefnd félög
eiga, nema til samans því nær
þrem miljónum ekra. Skifta má
spildu þessari í fjóra megin-
Muta.. Hinar vestlægari lendur
Canadian Pacifici iféOagsins, ií
austur frá Calgary, en norðan við
Bow River. Er svæði það um 40
mílur frá norðri til suðurs, en 65
mílur austur á bóginn. Um 223,000
ekrur eru hæfar til áveitu. Hef-
ir meginið af löndum þessum nú
verið selt. — Suðaustur af spildu
þessari liggur önnur landareign
sama félags, er hefir inni að
halda um 1,245,000 ekra. Þar af
hefir vatni: verið veitt á 400,000
ekrur. Töluvert er enn óselt af
landi í fláka þessum.
Árið 1908 náði Canadian Paci-
fic félagið í hendur sínar umráð-
um yfir miklu af þeim lendum,
er Alberta Land Irrigation félag-
ið £ Lethbridge átti. Svæði það
er 499,000 ekrur og vatni verið
veitt á rúmar 120,000 ekr. Mest
af landi þessu hefir þfegar verið
selt.
Annað áveitusvæði má nefna,
er liggur í Suffield héraðinu. Er
það eign The Canada Land og Ir-
rigation félagsins, sem áður var
kallað Southern Alberta Land
Company, með aðal skrifstofu í
Medicine Hat. Enn eitt áveitu-
svæði liggur í Bow Island hérað-
inu. Samtals nema lendur þess-
ar 530,000 ekrum og eru þar af
203,000 hæfar til áveitu.
í suðurhluta fylkisins, er ávalt
verið að gera frekari og frekari
tilraunir tfl áveitu. Var þar
stofnað eitt slíkt félag 1919, er
Taber Irrigation Association
nefnist, fer tekið hefir sér fyrir
hendur að veita vatn á 17,000 ekr-
■
/
ur í nánd við Taber. Fleiri fyrir-
tæki í sömu átt, eru í undirbún-
ingi víðsvegar um fylkið. Hagn-
aðurinn af áveitunni hefir þegar
orðið mikill í Suður-Alberta. Hafa
þar víða risið upp blómleg bygð-l
arlög, þar sem áður voru gróður-
litlir harðbalar. Er þar víða rækt-
?.ð mikið af alfalfa og öðrum
kjarngóðum fóðurtegundum.
Nokkuð er af auðugum gripa-
ræktarbændum í suðurhluta fylk-
isins, einkum þó kring um Olds,
Magrath, Raymond, Coutts og
norður og suður af Medicine Hat.
Víðast hvar eru beitilönd fyrir
gripi girt inn með vír. I Suður-
Alberta er mikið um sauðfé^ og
gengur sjálfala í reglulegri afrétt
og smalað er saman á vissum tím-
um. Sauðfjárræktin er stöðugt að
blómgast og verður eflaust mjög
arðsöm, er stundir líða.
Alifuglaræktin hefir gefið af
sér feikna mikinn auð og hefir
reynst bændum regluleg féþúfa.
Kornræktin er alt af að útbreið-
ast með hverju árinu er líður, svo
þar sm áður voru tiltölulega lé-
leg beitilönd, blasa nú við blóm-
legir akrar.
í suður-Alberta seljast órækt-
uð lönd i áveituhéruðunum fyrir
þetta fimtiu dali ekran, en rækt-
uð áveitulönd frá 75—120 og fimm
ekran. En í hinum þurrari hér-
uðum má kaupa ekruna fyrir
fimtán til fimtíu dali. Svæðið
frá Carston til Pincher Creek og
norður á bóginn til Calgary og
Macleod og Edmonton járnbraut-
arinnar, er einkar vel fallið til
blandaðs búnaðar, enda fylgist þar
að jöfnum höndum gripa og korn-
rækt.
Claresholm liggur í austurjaðri
þessarar landspildu. Bæir á
þessu svæði eru Nanton, High
River, Okotoks, Crossfield, Dids-
bury, Olds og Innisfail. í héruð-
unum umhverfis þessa bæi er
mikið um griparækt ogframleiðslu
mjólkurafurða. Heyskapur er þar
víðast hvar mikill og góður.
Blandaður landbúnaður er kom-
inn á hátt stig í Mið-Alberta.
Með lagningu Canadian Pacific
járnbrautarinnar, er kom til Cal-
gary árið 1885, tók landið um-
hverfis mjög að byggjast. Varð
Calgary þá þegar allmikill verzl-
unarbær og hefir verið það jafn-
an síðan. Landið hefir verið að
hyggjast norður á bóginn jafnt
og þétt. Er jarðvegurinn þar
næsta auðugur. Fyrsta aukalína
Canadian Pacific félagsinc- á
þessu svæði var lögð norður frá
Calgary árið 1891. Síðar lagði
Canadian National járnbrautarfé-
lagið brautir bæði 1 norður og
suður og er landið með fram þeim
eitt hið frjósamasta í öllu fylk-
inu. iStaðháijtum í Mið-AIberta
hagar nokkuð öðru vísi til en í
Suðurfylkinu. Nýbyggjar í Mið-
fylkinu hafa alla jafna átt nokkru
örðugra með að koma sér fyrir og
hafa haft meira af örðugleikum
landnemalífsins að segja. En
landkostir eru þar fult eins góðir.
Ræktað er þar mikið af höfrum
og byggi og sömuleiðis margs-
konar fóðurtegundum. Er fram-
leiðsla kjöts, ullar og alifugla af-
armikil, í þeim hluta fylkisins.
Stefán frá Mjóadal.
(Framh. frá 1. bls.)
böli — og hjarta íslenzka Kletta-
fjallaskáldsins kiptist við af sam-
líðan með þeim særðu og sorg-
mæddu Allar hans hugsjóna-
hallir virtust hrynja í einni svip-
an. Hann hafði verið trúmaður á
endurleysandi mátt mannvitsins,
það var vonar-leið hans inn í
paradís framtíðarinnar. Þessi trú
hafði verið honum jólastjarna um
ótal dimmar andvökunætur, en nú
skygði honum ský fyrir skin.
Himininn huldist púðurreyk, en
fegurð jarðar fölnuð í dreyra-
regninu mikla. Alt virtist benda
á algjörða mannkyns vitfirring,
og einveruþögnin í kringum hann
raufst að elns af heiftarópi, ang-
istar veini og ekka stunum.
Hjarta hans blæddi og orð hans
urðu beiskju blandin.
Við verðum að minnast þess, að
skáldin eiga viðkvæma sál; hún er
eins og ljósnæmustu blómin, sem
hrjást mest í hretviðrunum.
Gremja skáldsins er einlæg, ang-
ur hans yfir böli bræðranna eng-
in uppgerð; tilfinningarnar urðu
ofan á, djúphyggjumaðrinn varð
á þeirra valdi. Það er meiri til-
finningahiti, en minna af raun-
sæju gagnrýni í Vígslóða, en í
flestum öðrum kvæðum St. G.
Fyrsta kvæðið í þessum bálki
heitir “Assverus”. Það er ógur-
leg upptalning á göllum og slys-
um heimslífsins, og alt er þar rak-
ið til einnar og sömu rótar — aft-
vurhaldsins. Það er auðvitað býsna
almenn skoðun, sem gæti verið
rétt, en þarf þó ekki nauðsynlega
fremur að vera það, einungis af
því, að alþjóð trúir þvi. Að mínu
áliti er hún að eins að nokkru
leyti rétt.
Það má virðast fávíslegt að
spyrja hvað sé í raun og veru
meint með þessu óláns orði. Ekki
veit eg hvernig íslenzkir orðabóka-
höfundar kunna að skilgreina það
í framtíðinni, en núlifandi al-
menningur brúkar það áreiðan-
lega í býsna víðri og óákveðinni
merkingu. Það þýðir fyrst og
fremst viljatregðuna til nauðsyn-
legra athafna, en þá stafar það
frá eigingjarnri sjálfshlífni. Það
er einnig notað um hugsjónaör-
birgð ýmsra einstaklinga, en hún
kemur annað hvort af meðfæddum
gáfnaskorti eða andlegri leti í því
að afla sér uplýsingar. Raun-
verulegt afturhald sprettur einn-
ig tíðum af umhyggju fyrir eigin
hagsmunum hjá mönnum, sem una
sínum kringumstæðum, af því at-
vikin hafa að þeim hlúð, þó aðrir
eigi við böl að búa, skeyta þeir
því e’igi af kærleiksleysi og skorti
á sannri samúð. Lang-óftast er
orðið notað sem meira eða minna
kurteist kjarnyrði í skammaræð-
um, griðkvenna naggi, og dagblaða
greinum um alla, sem ekki vilja
tafarlaust og skilmálalaust fall-
ast á hverja einustu nýjung, jafn-
vel þó þessháttar afturhald
spretti alloft af heilbrigðri fast-
heldni við margreynd og dýrmæt
verðmæti. í þeim skilningi eru
allir skynsamir menn að einhverju
lejrti afturhaldsmenn, því það er
engu minni héimska að kasta
rejmslusannindum „mannkynsins
fyrir borð af tómri vanhugsaðri
nýjungagirni, en að hagnýta sér
ekki velhugsaða nýbreytni til
heims framfara.
Enginn. kafli veraldarsögunnar
er auðugri af breytingum, en sam-
tíðin; engin kynslóð hefir nokkru
sinni verið lausarí við fastheldni
é fornar venjur, en samt kom
stríðið. Af hverju? Af því að
sjálfar frumstæðurnar í eðli
manna eru enþá óbrejrttar að
mestu. Menn þekkja enn þá ekki
sjálfa sig og reyna býsna lítið til
þess. Menn stjórnast enn þá af
eigingirni og eru ekkert óánægð-
ir með það. Við erum enn þá
sjálfselsk og finnum lítil til þess.
Þarna er frumrót að vorum manna
meinum 0g afturhaldið er eitt af
afleiðingunum. Það læknast aldr-
ei nema að undirrótin sé eyði-
lögð með betri, sálrænni ræktun
hugarfarsins. Við þetta kannast
líka St. G. í “Jökulgöngum, prýði-
lega vel samdri ritgerð í óbundnu
máli.
í næsta kvæði, “Hiiðru”, minnir
hann á Bjarka, sem deyfði egg-
vopn óvinanna með kjmjakrafti.
Gajlinn var, að heimurinn átti sér
ekkert þvílíkt kraftaskáld á ófrið-
arárunum. Þeir''hefðu víst verið
margir, sem gjarnan hefðu viljað
gera það, en hitt var jafnvíst, að
enginn gat það — með fram má-
ske af því, að heimsbörnunum
hefði aldrei verið héimilt að trúa
á þann kraft.
Aðal kvæðið, “Vopnahlé”, segir
frá samræðu óvinanna, meðan
augnabliks upprof gefst í mann-
drápsbylnum.
Þéir eru að reyna að gera sér
grein fyrir orsökum stríðsins og
eigin þátttöku. Báðir afneita þeir
hispurslaust, að þeir eigi nokk-
urt föðurland til að verja, af því
þeir eigi sér ekki svo mikið sem
kúgild'isvirði af þurlendi — annar
var nefnilega borgarbúi, hinn
leiguliði.
Reyndar hafði eg lesið þetta áð-
ur í ritum sumra jafnaðarmanna,
en eg verð að játa, að undrun mín
var ekki smá, er eg heyrði St. G.,
einhvern þjóðræknasta íslending,
sem nokkru sinni hefir verið til,
endurtaka þessa háskalegu mein-
villu í óði, einmitt manninn, sem
orti fyrir munn allrá ættræknra
íslendinga, þessar minnisstæðu
ljóðlínur: “Með einum hug við
elskum hann, sem elskar þig, og
dáum hann .... með einum hug
við hötum þann, sem hatar þig
(ísland) og smáum hann.” —
Þannig kvað St. G. til fósturlands-
ins, þó aldrei hefði hann þar eign-
arhald á einni þúfu. Eru þeir all-
ir föðurlandslaus'ir, sem engan
jarðarskikann eiga.
Eg get ekki bent ykkur á betra
svar, en hið gullfagra Islands-
minni skáldsins: “Þótt þú lang-
förull legðir” ....
Það, sem knúði annan hermann-
inn, var óttinn við dauðann —
herdóminn — ef hann þverskall-
aðist við að sinna útboði jrfirvald-
anna. Hinn fór til matfanga íjt-
ir sig og sína — fór til þess firra
ástvini sína hungurdauða í at-
vinnuleysi ófriðaráranna. Þessar
eða þvílíkar ástæður hafa áreið-
anlega rekið ýmsa út í ófriðinn,
en flestir munu samt hafa stjórn-
ast af nákvæmlega sömu hvötum,
sem feðurnir er börðust, féllu eða
sigruðu fyrir fósturlandið — og
svo mun það verða meðan ættjarð-
arástin, einhver allra göfugasta
tilfinning mannssálarinnar, lifir í
nokkru hjarta, og á meðan frelsi
og farsæld föðurlands verður ekki
með öðru móti borgið, en orust-
um.
“Sigra, mér er sama um sigra,
því sigrar þjóða er fall á næstu
grösum. . . . og Róm var eydd í
að sigra heiminn.”
Rétt er nú það að miklu leyti,
en lengri var þó æfi hennar og
stórum glæsilegri en þeirra þjóða,
sem hún þvingaði til hlýðni og
þrælkaði sem þý, þó hvorugu sé
nú hælandi.
Meðan ágirnd og ofríki ræður
æði ýmsra, eða jafnvel flestra
þjóða, verður éinhvers konar mót-
spyrnu beitt. Þeir sem trúa á
sigurmátt kærleikans, grípa ó-
gjarna til annara vopna — hinir
berjast með þeim tækjum, sem
hendi eru næst.
Aftur er það hárrétt, að með
vélavopnabúnaði vorra tíma staf-
ar stærri hætta af styrjöldum en
áður, og algjört heimshrun vofir
nú yfir vorri jörð, brejrtist heims-
hvggjan ekki til braðs batnaðar.
Á þessa hættu hafa ótal hugsandi
menn bent, og þar á meðal St. G.
í Vígslóða. Þetta mikla mann-
lífsböl batnar hvorki með vald-
boði né eilífu undanhaldi, eins og
líka skáld'ið drepur á í hinu mikla
kvæði “Transvaal”, sem að mín-
um dómi tekur Vígslóða fram i
röksnild og djúpskygni.
En þó eg geti engan veginn fall-
ist á allar staðhæfingar skálds-
ins i Vígslóða og álít hann alls
ekki með því allra betza, er hann
hefir ort, tel eg samt kvæðið hafa
allmikið gildi . Það vekur við-
bjóð á öllum vígaferlum, og þess
er þörf, því ef allir hættu að
herja, mundi enginn þurfa að
verjast.
Eitt af því, sem mér ógnar
mest á þessari upplýsingar öld, er
hin gífurlega vöntun á allri grann-
skoðun. Maður finnur sjaldan
meðalhóf í skoðunum, hvort sem
rætt er um menn eða málefni.
Það er annað hvort dæmt alfull-
komið eða einskis nýtt. Eins og
og það sé nauðsynlegt að fallast
á allar skoðanir Lúters, til þess
að dást að manninum, eða vera
jafn þákaþólskur og Eysteinn
munkur, til að meta Lilju sem
listaverk?
Skáldin hafa göfugra hlutverk,
en að skrifa rímaðar blaðagrein-
ar um dagskrármál. Þerra er ^jð
túlka tilfinningar manna, að festa
í minni forna atburði, framleiða
fjölbreytilegar og sannar lífs-
myndir, og síðast, en ekki sízt, að
göfga og stækka hugsjóna auð-
legð heimsins.
Það hefir farið mikið orð af
því, að almenningur misskildi St.
G* Það er víst nokkuð til í þvíý*en
gífurlegasti misskilningurinn er
hjá þeim, sem vilja gera hann að
næstum því óskeikulli hugsana
vél, en gleyma því, að þótt hann
væri að vísu vitur maður, þá
var hann fyrst og fremst jnikill
tilfiningamaður, er ^.tti bæði
sanna viðkvæmni og stórt skap.
Blaine, Wash., 9. jan. 1928.
E. H. Johnson.
Opið bréf
Heiðraði ritstjóri Lögbergs!
Stöku sinnum, fæ eg sterka
löngun til að Iáta í ljós skoðanir
mínar á ýmsum málefnum, er
koma á dagskrá meðal íslendinga,
en veigra mér við því vegna þekk-
ingarskorts á málfræði. Með öðr-
um orðum, þá er eg ekki nógu
mikill Jón frá Strympu tjl að sækj-
ast eftir að sjá nafn mitt á
prenti.
í hverti skifti, sem eg hugsa til
íslands, vakna hjá mér barnsleg-
ar tilfinningar; þar man eg fyrst
eftir mér, hver hóll og hæð, dæld
og lægð, á þeim stöðvum, er eg
man fyrst, hafa eitthvað það við
sig, er vert er að minnast á.
Eg var ellefu ára, þegar eg sigldi
frá landi, og þegar ísland var að
hverfa, vöknuðu hjá mér þær til-
finningar til landsins, sem aldr-
ei hafa dáið. í þau 40 ár, sem eg
hefi lifað í þessari heimsálfu,
verður reyndin sú, að íslenzka
bandið er allra banda traustast.
Eins og þér, herra ritstjóri, er
kunnugt, hefi eg stundað dýra-
veiðar í 30 vetur, á ýmsu stöðum,
hefi lært að þekkja margt 1 nátt-
úruríkinu, sem öðrum er ókunnugt
um, og er það ekki af bókviti, held-
ur af eigin rynslu, Eg hefi lært
að elska skógarlífið og hina ó-
brotnu náttúru. Oft í mínum ein-
verustundum hefir mér komið til
hugar, hvort ekki væri hægt að
auka á fegurð íslands með græn-
um skógarrunnum, og hefi eg lagt
mig í líma með að veita athygli
ýmsum trjáviðarplötnum, og hefi
eg fullvissað sjálfan mig um, að
hægt mundi vera að rækta tvær
trjáplöntutegundir heima, sérstak-
lega grá-willows og the eommon
jack-pine. Þessar tegundir virð-
ast vaxa, ásamt birki og reynir,
eins langt norður og eg hefi far-
ið, og af upplýsingum frá öðrum
veiðimönnum, sem lengra hafa
farið.
Mér er sagt, að tilraun hafi alla-
reiðu verið gerð með pine frá
Noregi, er sýnist ekki ætla að
lukkast. Þessu get eg vel trúað,
og ímyilda eg mér, að til þess séu
aðallega tvær ástæður. Er hin
fyrri sú, að Norwegian Pine er
viðkvæmari planta en Jack Pine.
Hin önnur sú, að landar heima
hafa plantað að háttum Svía, sem
von er, því Svíar eru öllum fremri
í þessari grein, og þeirra aðferð
mundi duga alstaðar, þar sem
skógarskjól er fyrir. En hvort
heppilegt sé að beita þeirri að-
ferð heima á íslandi, þar sem
landið er autt og bert, efa eg
stórlega.
Eftir að hafa velt þessu mál-
efni í huga mér upp aftur og aft-
ur, hefir mér dottið í hug að gera
tvær tillögur fyrir forvígismenn
vóra að ræða um á næsta Þjóð-
ræknisþingi.
Mín fyrri tillaga er sú, að við
V.-íslendingar gjörum tilraun
með að rækta skóg á íslandi, með
þeim hætti, að flytja fræið (ekki
plöntur) inn í landið. Með öðrum
orðum: klæðum landið, landar!
Tíu pund af Jack Pine fræi nægði
til að gróðursetja mörg hundruð
tré. Tvö punda af willow fræi
myndu duga á sama hátt. — Hin
tillaga mín er sú, að gefa islandi
nokkra moskusuxa, sem eru
að margra hygjgu hin nytsömustu
dýr, og sem allar Hkur eru til að
mjmdu þróast vel á íslandi og
verða að stórum notum fyrir
land og lýð. Og að þetta sé af-
mælisgjöf frá fjarlægum börnum
fósturjarðarinnar, á hennar 1000
ára lýðstjórnar afmæli.
Það verða margir landar, þó að
þeir séu í góðum efnum, sem ekki
geta komið því við að fara heim
1930, en sem vildu gjarnan minn-
ast móðurinnar í austri, á hennar
heiðursdegi.
í von um, að þessu verði gaum-
ur geflnn, læt eg hér staðar
numið að sinni.
Fram, fram! allir islendingar.
Virðingarfylst,
Björn Magnússon.
428 Queen St., St. James.
VITIÐ ÞÉR
að þér getið keypt fullkcmnast upphátt
píanó í heimi
Ye Olde Firme
HEINTZMAN S CO.
ART UPRIGHT
Mesta úrval, sem þekkist i Canada, af hinum
ýmsu Heintzman tegundum, fsest nú í stærstu
hljóðfseraverzlun Vesturlandsins, með svo að segja sömu skilyrðum og lé-
legri hljóðfseri fást fyrir.
Hvi ekki að kaupa það allra bezta. Spyrjist fyrir um skilmála i búð
vorri, eða sendið oss linu.
J. J. H. McLEAN
The West’s Oldest Music House,
Home of the New Orthopbonic Victrole.
329 Portage Ave.
& Co.
Ltd.
WÍDiipeg