Lögberg - 16.02.1928, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMTUDAGINN 16. FEBRÚAR 1928.
Bl*. 7.
NorÖurljós
— Aurora Boreális —
Eftir Jón Eyþórsson..
(Framh.)
Uppruni norðurljósa hefir löng-
um verið mönnum hin mesta ráð-
gáta. Má því geta nærri, að marg-
víslegar getur hafi verið leiddar
að orsökum þeirra og eðli. Yrði
of langt mál að rekja það hér til
hlítar.
Svo segir í Konungsskuggsjá, að
þrjá hluti hafi menn fært í getur
sem tildrög norðurljósa á Græn-
landi: “Sumir segja, að eldur
kringi umhverfis höfin og öll vötn
þau, sem hið ytra renni um böll
(—hnött) jarðarinnar. En, með
því að Grænland liggur á hinni
yztu síðu heimsins til norðurs, þá
kalla þeir það inega vera, að það
ijós skíni af þeim eldi, er um-
hverfis er kringdur hin yztu höf-
in. Þetta hafa og sumir í ræðu
fært, að í þann tíma er rás sólar-
innar verður undir belli jarðar-
innar um nóttina, að nokkrir skim-
ar megi af hennar geislum bera
UPP á himininn, með því að þeir
kalla Grænland svo utarlega liggja
á þessari heimsins síðu, að brekku-
hvelið jarðarinnar má þar minka,
það er fyrir ber skin sólarinnar.
En eru þeir sumir, er þetta ætla,
og það þykir ei ólíkast vera, að
ísarnir og frostið dragi svo mikið
afl undir sig, að af þeim geisli
þessi skimi. Eigi veit eg þá hluti
fleiri, er í getur séu færðir um
þetta má, . . . . og engan dæmum
vér sannan af þeim ...”
A síðari öldum hafa norður-
Ijósin oft og einatt verið talin
^eð öðrum náttúruundrum á voru
^andi. Sagt er jafnvel að einn fé-
slyngur landi hafi unnið það þrek-
virki að selja mátulega gáfuðam
útlendingi norðurljósa-réttindi á
íslandi! — Johan Anderson. borg-
®nneistari í Hamborg, segir í ís-
landslýsingu sinni (1746), að
norðurljósin hljóti að stafa af
þrennisteinsgufu, er stigi hátt 1
loft upp frá eldfjöllum og hverum.
Safnast gufur þessar einkum að
heimskautinu og þjappast þar
saman í kulda-röku loftinu, unz í
þeim kviknar!
^ér munum nú láta þessu lík-
ar getgátur eiga sig, en leitast við
að s’kýra nokkru nánar frá stað-
betri rannsóknum, er gerðar hafa
verið þrjá síðustu áratugina. —
■^fafa þær aðallega verið fram-
kvæmdar af þremur prófessorum
við háskólann í Osló, þeim Birke-
land, Störmer og Vegard. Má og
þakka þeim fjest það, sem nú er
þaft fyrir satt um tildrög og eðli
norðurljósa.
Fyrir daga Birkelands höfðu
ymsir vísindamenn rannsakað
norðurljós og leitt getum að upp-
runa þeirra. Reynt hafði verið að
mæla hæð þeirra yfir jörðu, en
niðurstöðurnar voru mjög sund-
urleitar. Sumir álitu, að það væri
... eins nokkur hundruð metra frá
J r u, aðrir töldu fjarlægðina
þundruð kílómetra. Því
°fðu menn veitt eftirtekt, að
Pegar norðurljós eru mikil, verður
segulnálin ókyrr 0g sveiflast í sí-
e lu fram 0g aftur. Truflanir
pessar ganga undir nafninu seg-
u magns-storinar 0g stafa vafa-
aust af breytingum á segulafli
Jarðarinnar., Með segulmagns-
stormunum fylgja stundum svo
miklar truflanir á símalínum, að
samtöl og skeytasendingar trufl-
ast alveg. — Enn fremur var það
sannað, að þegar mikið er af dökk-
um blettum á sólunni, þá eru og
bæði segulstorimar og norðurljós
venju fremur áberandi. Sólblett-
irnir eru einskonar stormsveipar
í hinum glóandi lofthjúpi sólar-
innar. Þeir eru mestir 11. hvert
ar> en ná lágmarki þess á milli.
Við árlegar athuganir á norður-
Ijósum og segulstormum, kom það
í Ijós, að tíðleiki þeirra breytist
samtíða só’lblettunum.
Það var því auðsætt, að eitthvert
orsaka-samband var milli þessara
fyrirbrigða, en hvernig því væri
háttað, kunni enginn að greina.
Aðalsporið í þá átt tók Kristian
Birkeland, sá er fann aðferðina
til að vinna kæfiefni úr loftinu og
gera Noregssaltpétur til jarð-
ræktar.
Árið 1869 fékst Birkeland við
rannsóknir á katóðugeislum. —
Geislar þessir eru rafmagnseind-
ir á hraðri ferð og myndast m. a.
þegar sterkum rafmagnsstraumi
er hleypt í gegn um nærri loft-
tómt glerhylki. Hann varð þess
var, að segulstál virtist safna raf-
eindum að sér líkt og brennigler
safnar ljósgeislum að einunt
depli. Datt honum þá hug, hvort
norðurljósin mundu ekki vera
katóðugeislar, sem safnaðist að
segulskautum jarðar, utan úr
geimnum. Stöfuðu geislar þessir
einkum frá sólu, en líka frá öðrum
meginstjörnum. Til þess að reyna
þessa hugmynd nánar, gerði Birke-
land sér dálítinn jarðhnött, sem
að utan var borinn efni nokkru,
er verður lýsandi þegar katóðu-
geisla ilýstur á þau. Innan í hnett-
inum var járnstafur, sem gera
mátti segulmagnaðan með raf-
magnsstraumi. Hnötturinn var_
lokaður inni í lofttómu glerhylki.
Þegar straumi af katóðugeislum
var beint að hnettinum, og væri
hann ósegulmagnaður, þá varð
hann einungis lýsandi á þeirri
hlið, er í geislastrauminn vissi.
En væri hann gerður segulmagn-
aður, varð alt annað uppi. Þá
við. Svo er talið í símann: einn,
tveir, þrír og báðar myndir tekn-
ar á sama augnabliki. — Sama
norðurljós og sömu stjörnur
koma fram á báðum myndunum,
en norðurljósin bera ekki eins við
stjörnurnar frá báðum stöðum.
Þennan stefnumun má mæla ná-
kvæmlega og þar af reikna hæð
norðurljóssins. Aðalvandinn við
þessa aðferð var að fá Ijósrík
og heldur ekki utan vissrar fjar-
lægða rfrá þe'm. Stendur þetta
heima við tilraun Birkelands og
gefur einnig glögga hugmynd um
norðljósabelti jarðarinnar.
Allfjarri jörðu verkar segul-
magn hennar eins og það kæmi
frá einum segulstaf, er gengi í
gegn um miðdepil hnattarins og
skæri yfirborðið á nyrðri hálf-
unni í Norðvestur-Grænlandi. Er
myndatæki 0g svo Ijósnæmar plöt- j þar fundin skýring á því, að sá
ur, að hægt væri að taka mynd-1 staður er miðdepill í norðljósa-
irnar á augnabliki (1 sekúndu eða beltinu, en ekki sjálft segul-
skemur), því annars mundi ljósið skautið.
hreyfast úr stað og myndin verða Eitt er þaði gem hyorki tiJraun
ógreinileg. Þessa erfiðleika sigr- Birkelands né, reikningsliist Sör.
aði Störmer. Síðan hafa verið mers gaf skýringu á. En það er,
telcnar fjölmargar myndir af norð-l að norðljósabeltið er í raun og
urljósum með aðferð hans. Eink-;veru víðara eða fjær segulásnum
um hefir jarðeðlis-stofnunin í J heldur en búast mætti við.
Tromsöy unnið að því og svo
Störmer sjálfur í Osló.. Þegar
norðurljós sjást þar, vakir hann
oft ehilar nætur með aðstoðar-
menn sína, til þess að taka mynd-
ir. Af þessum mælingum hefir
niðurstaðan orðið sú, að lægstu
norðurljósin í Norður-Noregi séu
87 km. yfir jörðu, en flest 100—
110. km. Sunnar í Noregi verða
þau miklu hærri. Nokkur hafa
reynst að vera 600 km. yfir jörðu
og eitt einasta 750 km. Á árum
1909—’13 reiknaði Störmer út
2500 slíkar hæðarmælingar. Er !
það mikið verk.
Annað atriði, sem Störmer lagði
mikið kapp á, var að reikna út
Þetta hefir Störmer skýrt á
þann veg, að utan um jörðina
myndist baugur, af katóðugeisl-
um, sem ekki verður sýnilegur
vegna þess, að hann er fyrir utan
allan lofthjúp jarðar. En þessi
baugur mundi hafa segulmagns-
áhrif, sem truflaði segulsvið jarð-
arinnar og “togaði” norðurljósin
fjær segulásnum. Venjulega gæt-
sett af súrefni og kæfiefni. Þegar
hærra dregur minka þessar þyngri
lofttegundir brátt, og má ætla að
aðrar léttari verði meira áberandi,
einkum vetni og helíum. Vér vit-
um, að þegar í 7 km. hæð, er súr-
efnið í loftinu orðið svo lítið, að
flugmenn, sem hærra fara (alt að
því 12 km.), verða að hafa með sér
súrefni á flöskum, til þess að geta
andað. En hvernig ættum vér að
fá fulla vissu um efni lofthjúps-
ins í 100 km. hæð eða meira? —
Helsta ráðið til þess er að rann-
saka litróf norðurljósanna. Þau
eru oss því nær ein til frásagna
um það, sem fyrir er svo langt
ofar jörðu.
í litrófi norðurljóssins ber mest
á einni gulgrænni línu, en auk
þess má og sjá nokkrar aðrar svo
daufar of hverfular, að erfitt er
að mæla bylgjulengd þeirra. Marg
ar tilraunir hafa verið gerðar til
að ákveða línurnar, en niðurstöð-
urnar voru bæði sundurleitar og
lítt ábyggilegar. Ekki virtust
þær heldur samsvara litrófslínum
af no'kkru efni því, er menn
þekkja. Hefir þess því verið get-
ið til af Alfred Wegener, að “norð-
ir áhrifa baugsins lítið; en ef sól-1 Jjósalínan” stafaði frá mjög léttri
in sendir frá sér óvenjulega mik-í°® óþektri lofttegund yzt í loft-
ið af rafmagnseindum, verður' hjúpi jarðarinnar; nefndi Wegen-
hann máttugri en ella. Þá dregst
norðurljósið venju fremur langt
suður á bóginn, og þá verða um
leið segulstormar á jörðunni. —
: í baugnum eru rafmagnseindir á
brautir þær, sem rafmagnseind-! sífeldri ferð og flugi> koma og
irnar hlytu að fara frá sólu til hyerfa eftir gkamma dv61> en nýj.
jarðar. Er -á reikningur mjög ar beragt f 8taðinn>
Er >á
örðugur viðfangs og seinlegur.
Skal eg ekki leitast við að lýsa
honum, en að eins geta um helztu
niðurstöður af rannsóknum
hratt hnötturinn katóðugeislunum | Störmers.
frá sér nema á blettum umhverfis
segulskautin. Geislaflóðið grein-
ist í tvær kvíslar er beinast að
sínu skautinu hvor, og breiðast
út sem lýsandi baugar, en að eins
þeim megin á hnettinum, er veit
frá katóðunni (sem sendir frá sér
geislana). Ef vér hugsum oss, að
Vér vitum, að jörðin er segul-
mögnuð og að seguláhrifa gætir
langt út frá henni á alla vegu.
Rafmagnseindirnar ætlum vér að
séu örsmáar agnir, sem þeytisí
frá sólunni með alt að 100 þús.
km hraða á sek. (ljósið fer 300
þús. km.). Agnir þessar eru svo
katóðan sé sólin, svarar þetta til, j smáar, að þótt heilum milliardi
Endurnærandi svefn?
John^f í e^kl soflð>” segir Mrs.
“Eg varfJíáJ+f8’ Jackson> Ohio. —
arlvst- >n-1.aítt'arin> hafði ekki mat.
fékk hvaðaðl?í- af hæ£ðaleysi °K
taugaóstvvueftl,r annað svima og
við fyrstn fi’- ,Mér batnaði mikið
■Eg fékk t, ioskuna af Nuga-Tone.
eK góða heilsu me4ra nú hefi
reiðanlega ánti Nnga-Tone er a
ann og MóXík* meðal fyrir mag-
Meir en míB 0fir taugarnar-”
Nuga-Ton?1 Jn manna hafa reynt
lega w °? reynst Það ágæt-
bætir mpitfvkur matarlystina og
magínuS ÍLngVnS* eyðir *asi 1
blöðrn Jf'i0?- læknar nyrna- og
um Þn'«Uk t0nia’ 9ft a Já,lrn dög-
gerir styÆlr taugakerfið og
gerír Kia*1« stlltari og rólegri og
stvrkir °nlð rautt °K heilbrigt og
Nuffn har með allan Hkamann.
hvrf.f; 01le er selt með þeirri á-
aft.Vr’ að peningunum er skilað
vorVr’ ef fu ert ekki ánægður með
nrrknnir hess.^ Lestu það sem
hverrf ösk°'r & blaðið> sem er í tækjunum
8 Ju' stjörnu, sem norðurljós er í nánd
að-norðurljósið birtist að eins að
kvöld- og næturlagi, eða þeim
megin á jörðunni, er frá sólu
snýr.
Birkeland hafði þannig tekist
að framleiða norðurljós, þótt í
smáum stíl væri.
Helztu niðurstöður, sem hann
fékk af tilraunum sínum og öðr-
um rannsóknum, voru þessar:
Frá sólblettunum þeytast
straumar af rafmagnseindum, er
stefna beint út frá yfirborði sól-
ar, en dreifast ekki í allar áttir
eins og ljósgeislarnir.
Ef slíkur geislabaugur kemst í
námunda við jörðu, verða raf-
magnseindirnar fyrir áhrifum af
segulafli jarðarinnar, segulkraft-
urinn verkar þráðbeint á geisla-
stefnuna, og afleiðingin verður
sú, að flestar geislaagnirnar
hrindast frá jörðu um miðbaug.
Til þess að ná jörðinni, verða þær
að fylgja segulafls-línunum, er
allar stefna að jörðu nálægt
heimsskautunum. Þetta er skýr-
ingin á því, að katóðugeislarnir
safnast um segulskautin í tilraun
Birkelands, og um leið skýring á
norðurljósabeltum jarðarinnar. ■—
Komist geislarnir nægilega nærri
jörðunni, lýstur þeim niður í
efstu svið lofthjúpsins og tendra
þar norðurljós.
Venjulega hverfa geislastraum-
arnir frá jörðu í 500—1000 kíló-
metra fjarlægð. Er því að eins
lítill hluti þeirra, sem kemst svo
langt inn í lofthjúpinn, að norð-
urljós myndist af. Straumar þess-
ir hafa geysimikla orku í sér
fólgna, stundum yfir 1 miljón
“ampéres” (straumeindir) og ork-
an ætti að vera alt að því 100
miljónir hestafla. — En því mið-
ur eru líkindin lítil til, að geta
beizlað þessa orkulind; hún er
bæði stopul og alt of hátt á grein
til þess að vér náum henni.
Birkeland gat einnlg sýnt fram
á, að straumar þessir fylgdu
hreyfingum sólarinnar og hlytu
því mestmegnis að stafa frá
henni.
Næsta þátt þessara rannsókna
hóf prófessor Störmer laust eftir
síðustu aldamót.
í fyrsta lagi tókst honum að
leysa þá þraut að ákveða hæð
norðurljósa með fullri vissu. —
Beitti hann þeirri aðferð, að taka
samtímis ljósmyndir af sama
norðurljósi frá tveimur stöðum;
þarf fjarlægð þeirra að vera minst
30 kílóm. Þeir, sem myndirnar
taka, þurfa að hafa síma á milli
sín til þess að geta talast við og
gefið merki. Þeir miða nú mynda-
á einhverja þekta
af þeim væri raðað hlið við hlið,
mundi röðin samt ekki verða yfir
min. á lengd. Þegar rafmagns-
eindirnar koma svo nálægt jörðu,
að áhrifa fer að gæta af jarðseg-
ulmagninu, taka þær að breyta
stefnu. Verður þá að reikna hreyf-
ingu þeirra skref af skrefi, eftir
því sem seguiaflsvið jarðarinnar
breytist. Vinda þær sig nú áfram
í gormrás um segulaflslínurnar,
en fæstar ná þó inn í lofthjúp
jarðarinnar. í vissri fjarlægð
leggja þær lykkju á leið sína og
vindast aftur frá jörðu og út í
geiminn. Aðeins nokkur hluti
þeirra fer í stóran sveig um jörð-
ina og lýtur niður í lofthjúpinn
þeim megin er veit frá sólinni.
Til þess að hægra væri að átta sig
á þessu, gerði Störmer eftirlíking-
ar af brautunum, eins og þær
höfðu vejið reiknaðar. Notaði
hann til þess beygjanlegan málm-
þráð, undinn hvítu silki og studdi
undir með dökkleitum stálteinum.
Reikningurinn sýndi, að engar
rafmagnseindir frá sólunni geta
hæft jörðu við sjálf segulskautin
er hana “geókóróníum”. En nú
ætla flestir þetta heilaspuna.
Vegard tók nú að rannsaka
nánar litróf norðurljóssins og að
mæla bylgjulengdir línanna.
Með því að setja ljósríka litsjá
í samband við Ijósmyndatæki tókst
honum að fá ljósmynd af litrófi
norðurljóssins. Á myndinni komu
fram, auk grænu höfuðlínunnar,
6 aðrar línur, bláar og fjólubláar.
Mátti ákveða bylgjulengdir þeirra
svo nákvæmlega, að enginn vafi
var á, að þær stöfuðu frá kæfi-
efni. Hins vegar komu engar
vetnis- né helíumlínur fram, eins
og alment var búist við. Vegard
ins og 'tendra ljósbjarma. — Ef £at mælt bylgjulengd höfuðlín-
unnar með meiri nákvæmni en
nokkru sinni fyr, en ekki sam-
Rannsóknir Störmers á geisla-
brautunum hafa einnig leitt í Ijós,
hvernig norðurljósin fá hin ýmsu
gervi er nefnd voru hér að framan.
Hver geislatunga í norðurljósinu
er mynduð af syrpu rafmagns-
agna, sem vindast eftir segullín-
unum inn í lofthjúp jarðarinnar.
Þar rekast þær á sameindir lofs-
geislatungurnar þyrptust saman
á háloftinu, sýnist oss sem þær
hverfi að einum depli, enda þótt
þær í raun og veru séu samhliða.
Þær mynda norðljósahjálm. Fald-
ar myndast með því móti, að
geislasyrpa frá sóulnni, sem lýst-
Ur niður í lofthjúpinn, breiðist út
á tvær hendur, unz hún er orðin
að unnu bandi yfir þveran himinn
frá austri til vesturs. En þetta
getur að eins átt sér stað við sér-
staka afstöðu jarðar og sólar,
enda eru faldarnir kvikir mjög og
hverfulir.
Það er einkenni manna, að því
fleira sem þeir vita, því forvitn-
ari verða þeir. — Enda þótt Birke-
land og Störmer hafi mikið glætt
skilning vorn á tilkomu norður-
ljósa, eru samt margir þeir hlutir
ótaldir, sem oss fýsir að vita skil
á. Hvernig stendur á því, að smá-
agnir, hlaðnar rafmagni, skuli
tendra norðurljós, er þeim lýstur
niður í lofthjúpinn? Og hvaða
efni er það í loftinu, sem gerist
lýsandi, og hvernig er það á sig
komið? Þessi atriði hefir próf.
Vegard einkum tekið sér fyrir
hendur að rannsaka.
Andrúmsloft er aðallega sam-
svaraði hún nokkurri annari línu
í litrófinu, sem menn vissu um.
Til þess að rannsaka litrófið
enn þá nánar, lét Vegard gera
nýjar og stærri litsjár. Með þeim
tókst honum að fá allgreinilega
| mynd af öllu litrófi norðurljóss-
ins. Meðal annars komu fram um
30 bláar og fjólubláar línur, er
við nánari rannsókn virtust stafa
frá kæfiefni með mjög lágu hita-
stigi. Engin merki fundust um
línur frá vetni eða helíum. Ekki
gat höfuðlínan heldur stafað frá
þeim lofttegundum. Þóttist Ve-
gard nú geta fullyrt, að þær séu
ekki til yzt í lofthjúp.inu, heldur
sé kæfiefni þar yfirgnæfandi eins
og í andrúmsloftinu. Nú er það
lítt hugsaníegt, að svo þung loft-
tegund geti verið svo hátt yfir
jörðu, þar sem loftþrýstingin hlýt-
ur að vera sama sem engin. En
hugsanlegt er, að sameindir kæfi-
efnisins séu hlaðnar rafmagni og
haldist svífandi í rafmagnsorku.
Ýms einkenni á litrófi norður-
ljóssins, sem Vegard tók eftir,
komu loks þeirri hugmynd inn hjá
honum, að höfuðlínan og nokkrar
KOSTNAÐARSÖM EIGINGIRNI
IBI
!IIW!II
H!'W"! 'lilll

Allir bændur í Vestur-Canada, fá hærra verð fyrir liveiti sitt vegna þess, að
Hveitisamlagið liefir haft þau áhrif, að verðið er stöðugra og ábyggilegra á heims-
markaðinum.
Mikill liluti þeirra bænda, sem stunda utan við Hveitisamlagið, fá lægra meðal-
verð fyrir hveiti sitt, heldur en Samlags bændurnir.
Hvers vegna vanrækja þá enn svo margir bændur . að undirskrifa samninga
við Hveitisamlagið?
Einn bóndinn í Manitoba, sem þó viðurkendi, að Samlagið útvegaði bændum
hærra verð , neitaði að skrifa undir með þeim ummælum, að liann vildi heldur
vera fyllilega sjálfráður, jafnvel þó hann tapaði peningum á því, heldur en að
vera bundinn við nábúa sinn í samvinnufélagsskap, þar sem allir tækju jafnan
hlut.
Með þessu var maðurinn ekki að sýna neitt sjálfstæði, heldur að eins eigingirni
sína.
Það hlýtur að koma til af skorti á dómgreind, að nokkur maður skuli haga
sér svo heimskulega, að fá 'þeim mönnum hveiti sitt í hendur ár eftir ár, sem sjálfir
eru að græða á því, þegar hann á kost á að ganga í Samvinnufélagsskap með ná-
grönnum sínum og láta Hveitisamlagið selja hveiti sitt, sem skilar bóndanum öllu
verðinu, að undanteknum beinum kostnaði, við að höndla liveitið.
Sömu kostirnir, sem gera mann góðan nágranna og góðan borgara, gera hann
líka g’óðan Hveitisamlagsmann.
Þarf er eitthvað að hverjum peim manni, sem heldur vill sjálfur fara á höfuðið,
en að vera nábúunum tih hjálpar.
TIIE CANAÐIAN CO-OPERATIVE WHÉAT PRODUCERS, LIMITED
aðrar rauðar og grænar línur í lit-
rófi norðurljóssina stuðli frá
írosnu kæfiefni, sem katóðugeisl-
arnir rækjust á.
Kæfiefni verður fljótandi við
196 stig og storknar við 213
stiga frost. — Fýsti Vegard nú að
sannreyna hugmynd sína með því
að sjá hvað verða vildi, ef katóðu-
geislum væir skotið á storkið kæfi
efni. En heima fyrir voru engin
tök á að gera slíka tilraun. Leit-
aði hann þá til háskólans í Ley-
den í Hollandi, og þar var fyrsta
tilraunin gerð 1923. Til þess að
frysta kæfiefnið var notað fljót-
andi vetni (-:- 253 stig), sem leitt
var gegnum eirpípu ti lað kæla
hana; síðan var kæfiefnið látið
leika um pípuna, og myndaðist þá
um hana þunn himna af kæfiefn-
isís. Þá var katóðugeislum varp-
að á ísinn. Tók hann þá þegar að
lýsa með skærum grænleitum
bjamra, er minti mjög á litarhátt
norðurljóssins. Þegar ísbjarminn
var skoðaður í litsjá, kom þegar í
ljós, að litróf hans líktist mjög
litrófi norðurljóss. Bláu og fjólu-
bláu línurnar voru nákvæmlega
eins. 1 grænum lit kom fram
mjótt banda á sama stað og höf-
uðlína norðurljóssins. —
Tilraunin virðist nú hafa leitt
mjög gildar líkur fyrir því, að á
yztu takmörkum lofthjúpsins muni
vera svífandi ísryk úr kæfiefni,
sem að nokkru leyti er rafmagn-
að. ísagnirnar eru vitanlega svo
smáar, að þær eru með öllu ósýni-
legar berum augum. Þær mundu
sífelt vera á fleygiferð, ýmist
hefjast eða hniga, ýmist rafmagn-
ast eða afmagnast. Þær mundu
dreifa sólarljósinu og valda miklu
um bláma himinsins. Segulsvið
jarðarinnar mundi leitast við að
safna þeim um segulmiðbauginn,
og þar mundi fjarlægð þeirra frá
jörðu verða mest. Stendur það og
heima við þá sannreynd, að norð-
urljósin verði því hærri, sem
sunnar dregur. Loks má ætla, að
slíkur “rafmagnshjúpur” um jörð-
ina mundi hafa áhrif á loftskeyta-
bylgjur og langdrægni þeirra.
Þess ber að geta, að allmiklar
brigður hafa verið bornar á til-
raun Vegards og ályktanir þær,
sem hann hefir dregið af þeim og
nú hafa verið lauslega taldar.
Amerískur vísindamaður hefir
endurtekið tilraunina, en aðeins
haft völ á fullkomnari litsjá, held-
ur en þeirri sem Vegard notaði.
Hefir þá græna bandið í litrófi
kæfiefnis-íssins greinst sundur í
fleiri skarpar línur, en engin
jeirra féll algerlega saman við
grænu höfuðlínuna í litrófi norð-
urljóssins. — En hér er þess að
gæta, hve erfitt það muni vera að
fá öll sömu skilyrði við slíka til-
raun í smáum stíl eins og þau eru
úti í geimnum, mörg hundruð km.
ofar jörðu. Vér vitum t.d. eigi um
hraða katóðugeisla þeirra, sem
mynda norðurljósin og heldur
ekki um stærð ísagnanna, sem
þeim lýstur við. Þessu lík atriði
gætu verið nægileg ástæða fyrir
því, að nokkurs mismunar kendi
litrófi norðurljóssins og litrófi
ísbjarmans við tilraun Vegards.
Rannsóknir á þessu efni munu
enn þá vera sóttar af kappi, og
því óséð, hver leikslok verða. En
jafnvel þótt ráðning Vegards á
geislarúnum norðurljósanna fái
eigi með öllu staðist eldraun sann-
reynslunnar, er hún eigi að síður
stórmerk og glæsileg. Hún hefir
blásið ’nýju fjöri í rannsóknirnar
og beint þeim á nýjar og ókann-
aðar brautir. Við það kemur vafa-
laust margt nýtt í ljós, sem leiðir
nær takmarkinu.—Allar eru rann-
sóknir þessar gott dæmi þess,
hvernig vísindamenn verða að láta
ímyndunarafl sitt og reynsluþekk-
ingu vinna saman, þegar þeir
glíma við flóknustu gátur tilver-
unnar.
ULUSTID
Hafið þér heyrt
um Peps ? Pepsftöí 1-
urnar eru búnar til sa’m-
kvæmt strangvísindalegum
reglum og skulu notaðar við
hósta, kvefi, hálssárindum og
brjóstþyngslum.
Peps innihalda viss lækning-
arefni, sem leysast upp á tung-
unni og verða að gufu, er þrýst-
ir sér út í lungnapípurnar.
Gufa þessi mýkir og græðir hina
sjúku parta svo að segja á svip-
stundu.
Þegar engin önnur efni eiga
aðgang að lungnapipunum, þá
þrýstir gufa þessi sér viðstöðu-
laust út í 'hvern einasta af-
kima og læknar tafarlaust. —
Ókeypis reynsla. Klippið
þessa auglýsingu úr blaðinu
sendið hana með pósti, ásamt
1 c. frímerki, til Peps Co., Tor-
onto. Munum vér þá senda yð-
ur ókeypis reynsluskerf. Fæst
hjá öllum lyfsölum og í búðum
50 cent askjan.
?€pS
landi og víðar. Ekki munu veður-
fræðingar þó aðhyllast þá skoð-
un, að þau hafi. nein beinlinis á-
hrif á veðráttu á jörðunni. En
norðljósa rannsóknir eru mjög
þýðingarmiklar fyrir veðurfræð-
ina, að því leyti sem þær geta gef-
ið vitneskju um efni og eðli loft-
hjúpsins á hærri sviðum. Geta
má og þess, að veðráttufar jarð-
arinnar virðist vera háð breyting-
um þeim á geislamagni sólar, sem
sólblettirnir hafa í för með sér.
En sama máli er að gegna með
norðurljósin, og segulstormana,
eins og áður var drepið á. Sólin
er sameiginleg orsök þessara fyr-
irbrigða, en að öðru leyti eru þau
hvort öðru óháð.—Eimreiðin.
Manitoba Wheat Pool
Winnipeg Manitoba.
Manimmií
Saskatchewan Wheat Pool
Regina, Saskatchewan.
Alberta Wheat Poo
Calgarv, Albcrta.
Frá Islandi.
Hallgeirsey, 5. jan. 1928.
Hér hefir verið auð jörð enn sem
komið er. Snjó festi ekki á jörð
fyrir austan Rangá um jólaleytið.
Menn fóru ekki að gefa ám fyr en
undir jól. Stóð og sauðir ganga
úti enn. — óvenjulega lítið um
bráðapest. — Heilsufar gott. —
Sjór hefir verið ókyr við suður-
ströndina undanfarna daga og ó-
venjulega mikið brim.
Borgarnesi, 5. janúar.
Námsskeið hefst á alþýðuskól-
anum á Hvítárbakka á morgun.
Verða haldnir á því fyrirlestrar
um ýms efni o. s. frv. tJtskurðar-
kensla fer fram á námsskeiði þessu
og hefir Ríkarður Jónsson hana á
hendi. Þá á einnig að kenna viki-
vaka og hefir Helgi Valtýsson þá
kenslu á hendi. Heyrst hefir, að
séra Jakob Kristinsson muni koma
á námskeiðið og halda þar fyr-
irlestra. Aðsókn er mikil að náms-
skeiðinu og miklu fleiri en hús-
rúm leyfir. í skólanum eru 40—50
nemendur, og sagt er, að milli 20
og 30 sæki námsskeiðið. — Bænda-
námskeið mun standa til að verði
haldið að Hvanneyri bráðlega, og
mun það þá verða fjölsótt að
vanda. — Vísir.
Æ.
V.
Norðurljós hafa löngum verið
meðal þeirra hluta, sem menn
hafa markað veður af, bæði hér á
Á föstudagskvöldið, 3- Þ-m., setti
umboðsmaður st. Heklu, B. Magn-
ússon, eftirfarandi meðlimi í em-
bætti:
F. Æ.T.: Stefanía Eydal.
T.: Jún Marteinsson.
T.: Salóme Backman.
G. U.: Jódís Sigurðsson.
R.: Gísli Magnússon.
A.R.: Stefan Einarsson.
F.R.: Guðm. Jónatansson.
Sigríður Jakobson.
Sigurveig Christie.
A.D.: Jódís Sigurðsson.
V.: Octavía Borgfjörð.
Ú.V.: Hjálmar Gíslason.
Meðlimir Heklu eru 198.
K.
D.
miiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimi
BEZTU
TEGUNDIR
SENT TIL ÞIN I DAG
KOLA
AF ÖLLUM
SORTUM
Ef þér þarfnist, getum vér sent pöntun yðar sama klukkutím-
ann og vér fáum hana.
DRUMHELLER — SAUNDERS CREEK
— SOURIS — FOOTHILLS — McLEOD RIVER —
KOPPERS COKE — POCAHONTAS
Kaupið Kolin Ykkar frá Gömlum, Áreiðanlegum Viðskifta-
mönnum. — Tuttugu og Fimm Ára Þekking Um Það,
Hvemig Eigi að Senda Ykkur Hina Réttu
Sort af Kolum
D. D.W00D & S0NS
Tals.: 87 308 ROSS and ARLINGTON STREETS