Lögberg - 15.08.1929, Blaðsíða 4

Lögberg - 15.08.1929, Blaðsíða 4
-1. LÖGBERG ETMTUDAGINN 15. ÁGÚST 1925. / Högfaerg Gefið út hvern fimtudag af The Col- umhia. Press, Ltd., Cor. Sargent Ave. og Toronto St., Winnipeg, Man. Talsímar: 86 327 og 86 328 Einar P. Jónsson, Eóitor Utanáskrift blaðsins: The Columbia Press, Ltd., Box 3172 Winnipeg, Man. Utanáskrift ritstjórans: Editor Lögberg, Box 3172, Winnipeg, Man. Verð $3.00 um árið. Borgist fyrirfram. The “LögherK” is prlnted and published by The Columbia Press, Limited, in the Columbia Building, 695 Sargent Ave., Winnipeg, Manitoba. i z>o<=>*czr=>oc nm---->o<—— r>o<—~>n Opið bréf Um þær mundir, er síðasta tölublað Lög- 'bergs var fullprentað, barst oss í hendur með- fylgjandi bréf frá stjómarformanni Saskatche- wan fylkis, Hon. James G. Gardiner, með þeirri ósk, að það yrði birt hér í blaÖinu. S'kal það nú góðfúslega hér með gert. Bréfið hljóðar á þessa leið: Regina, August 6th, 1929. “The Editor, Logberg, Box 3172 Winnipeg, Man. I)ear Sir: I am informed that there have been discus- sions in the Icelandic Newspapers published in Winnipeg with leference to the motives for the making of a grant bv the Govemment and Legislature of the Province of Saskatchewan to the Icelandic Exoursion Committee whicli is orgahizing an excursion to Iceland on the oocasion of the Millennial Celebration of the Icelandic Parliament in June, 1930. I am further informed that statements have been made to the effeet that the purpose of making the grant was to use this occasion for adver- tising Saskatchewan with the object of inducing citizens of Iceland to emigrate to this Province. I would therefore like to make a brief state- ment as to the círcumstances under which the above grant was made and would ask you to publish same in your paper. The attention of the Legislative Assembly of Saskatchewan was first drawn to the Ice- landic Millennial Celeration, by an address by the Member for Wvnvard, during the debate on the Speech from the Throne at the 1928 Session. The Legislature was informed that t’he Ice- landers in Canada and tlie United States were organizing an excursion to Iceland on this oocasion. In his speech the Member told of the prosperous conditions in Iceland and pointed out that this excursion would have no influence on renewing the movement of Icelanders to Canada. Tmmigration from Iceland was a thing of the past. When the making of the grant to the com- mittee for organization expenses was consid- ered in the Legislature it receive<i the unanim- ous support of the House. The supporting speeohes bv prominent members of all the Parties made it very clear that the only motive was to honour and to show sympathetic recog- nition of this unique historical occasion by assisting in making this exicursion of the Ice- landic citizens of the Provinee a success. This was entirely in accord with the attitude of the Government. I hope that this statement will have the ef- fect of removing any misconseption that may 'have arisen in connection with this grant. Yours truly, James G. Gardiner.” Það er öldungis óþarft, að fjölyrða um inni- hald ofanskráðs brélfs. Sjálfboðanefndin í heim- fararmálinu hefir aldrei nokkru sirini gert eina einustu staShæfingu um það, hvort nokkur böggull hefði fylgt skammrifi í sahibandi við styrk þann, er heimfaramefnd Þjóðræknisfé- lagsins lánaðist að kría út úr stjórn Saskatche- wanfvlkis. Þessu til sönnunar, nægir að benda á eftirgreind ummæli Dr. B. J. Brandsons, er í Lögbergi birtust þann 25. apríl síðastliðinn. “Ef til vill segir nefndin, að þesisi skilvrði nái ekki til fjárveitinganna frá Saskatchewan. Þetta kann að vera rétt, en ef svo er, þá er það ekki nefndinni að þakka, ef engin skilyrði voru sett af 8tjórn Saskatchewan fylkis. Eins og bréf eitt, sem hér er birt, sýnir, þá gjörði nefnd- in báðum þessum fylkjum, Manitoba og Sas- katchewan, jafnt undir hötfði. Ef stjórn Sas- katchewan fylkis hefði sett nokkur álíka skil- yrði og Manitoba gjörði, þá hefði nefndin ef- laust viðtekið þau á sama hátt og hún viðtók skilyrði Manitoba stjóraar. ’’ Kvillar þeir, sem um langt skeið hafa hel- tekið meðlimi heimfararnefndar Þjóðræknisfé- lagsins, era hvmrki fáir né smáir, þó, næst óein- lægninni við í.slenzkan manndóm, beri mest á ósamræmisplágunni. Eer þeim svo jafnan, er illan hafa málstað, og byggja sigurvronir sínar á blekkingum. í éinu atriði hefir nöfndin þó ávalt verið samkvæm sjálfri sér. Hvenær sem grilti í dollar, vrar hún óðara komin á vettvang og reiðubúin að handsama hann, Alþingishá- tíðinni og íslenzku þjóðerai vafalaust til lofs og dýrðar! Hún var svo sem ekki g.ð horfa í skilyrðin; það sanna bréfaviðskiftin milli Bracken stjórnarformaims og þeirra Rögn- valdar og Biklfells. Og þótt um samskonar skilyrði hefði vei ið að ræða af liálfu Saskatche- wanstjómar, myndi nefndin hafa gleypt við þeim umsvifalaust. Henni hefir auðsjáanlega reynst það ofurefli, að horfast í augu við doll- arinn, hvað sem íslenzka málstaðnum leið. Röbsemdafærsla heimfararnefndarinnar, í sambandi við þann mikla heiður, er stvrkn- um átti að vera samfara, er í meira lagi hjá- kátleg, jafníframt því sem hún er líka sorgleg. Það á að vrera ’heiður við íslenzku þjóðina heima fyrir, að fáeinir efnamenn vestan liafs, rötta sig saman og falla í brunninn frammi fyrir stjórnum þessa lands í von um auðvirðilegan bitling. Hvern skilning að heimaþjóðin leggur í heiðurinn, má ljóslega ráða af þeim tveimur ritstjórnargreinum Morgunblaðsins í Reykja- vík, er endurprentaðar hafa verið hér í blaðinu. Það er heimfararnefndin ein, er frá byrjun ber á því fulla ábyrgð, að til klofnings kom í heímfararmálinu; það er dauðahaldi hennar í stvrkinn að kenna, að allar samkomulags til- raunir hafa farið út um þúfur; það er hún, sem með agentsbramli sínu og betlibraski, hef- ir vnkið tortrygnisöldu á tslandi og varpað skugga' á sáttmálsörk íslenzks þjóðernis, Al- þingiahátíðina sjálfa. Stjórnarskifti í Frakklandi . Þess var getið í síðasta blaði, að ráðuneytis- forseti Frakklands, Raymond Poincaré, væri faiinn frá völdum, og að viÖ embætti hans hefði tekið Aristide Briand. Stjórnarskiftin komu vrist fáum á óvart, með því að kunnugt var, að Poincaré var allmjög þrotinn að heilsu. Er engan veginn ólíklegt, að hann hefði sagt af sér fyr, ef ekki hefði veriÖ fyrir þá sök, hve ant honum var um það, að koma persónulega í gegn um þingið samningunum um greiðslu á skuldum P'lrakka við Bandaríkin. Stjómmálaferill Poincaré’s, er bæði langur og magrbrevtilegur. Var þessi harð.snúni stjórnmálaskörungur fvrst kosinn á þing, fyrir meira én fjörutíu árum, og hefir ávalt staðið í broddi fylkingar jafnan síðan, þegar um al- menningsmál var að ræða. Raymond Poincaré hefir fimm sinnum haft með höndum ráSunevtis forvstu á Frakklandi, og auk þess gegnt ráÖgjafastörfum í fjórum öðrum ráðunevtum. Arið 1913 var Poinearé kjörinn forseti lýðveldisins franska, og gegndi því tignarembætti fram á árið 1922. Þótti hann sýna röggsemi og ráðfestu í þeirri vandasömu stöðu, þó ekki 'hvað sízt, meðan á heimsstyrj- öldinni miklu stóð. Sem dæmi upp á skarpskygni Poincaré’s í meÖferð fjármála, nægir að benda á það, að þrátt fyrir næsta skiftar skoðanir hin.s franska þjóðþings, knúði hann fram skuldgreiÖslu- samninga við Bretland og Bandaríkin, og kom með því frankanum á fastan fót, en hann hafði, sem kunnugt er, fallið svo í verÖi, að til vand- ræða horfði Nú hefir forysta frönsku stjómarinnar, ver- ið falin á hemlur Aristide Briand. Erhann einn af víðkunnustu stjórnmálamönnum Norðurálf- unnar, þeirra, er nú eru uppi. Er þetta í tí- unda skiftið, sem hann veitir forystu ráðuneyti með þjóð sinni. Bréf frá dómsmálaráðgjafa Is’ands Hon. O. B. Burtness, neðri málstofu þing maður þjóðþingsins í Washington, frá North Dakota, hefir sýnt oss J)á góðvild, að senda oss til birtingar í Lögbergi, meðfylgjandi bréf frá dómsmálaráðgjafa íslands, herra Jónasi Jóns- svni. í íslenzkri þýðingu, hljóðar bréfið á J>essa leið: “Kæri herra Burtness. Alúðarþökk fyrir yðar vinsamlega bréf, dagsett þann 22. júní, 1929, sem og fyrir þann mikla sigur, er ]>ér unnuð til handa íslenzku þjóðemi í Ameríku, með því að tryggja Islandi af hálfu stjóraar hins volduga, ameríska lýð- veldis, líkneski af Leifi Eiríkssyni. Eg vil levfa mér að láta þess getiÖ, að ís- lenzka þjóðin mun með sérstakri ánægju veita viötöku gjöf þessari, er styrkja mun ættar- tengslin milli hinnar minstu og mestu þjóðar hins engilsaxneska kynstofns. Eg treysti því, að svo skipist málum til, að þér verÖiÖ einn á meðal gesta vorra á þúsund ára hátíðinni næsta ár, svo stjóm vorri og þjóð veitist kostur á, þó ekki væri nema af veikum mætti, að láta í Ijós við yður verðskuldaÖan virðingarvoítt, fyrir starfsemi yðar í þágu Jæssa viðkvæma máls. Yðar með virðingu, Jónas Jónsson.” Verndun skóga 1'—.... — ■ - - -............ ■■ ■ ---- Undanfarandi vikur hafa skógareldar gevs- að víða hér um land, og gert, mikinn usla. Er • ]>að því sízt úr vegi, þótt brýnt sé fyrir almenn- ingi að gæta fylztu varúðar í þ\n, að fara ekki ógætilega með eldfæri sín, hvort heldur það eru eldspýtur, eða eitthvað annað. Það er kunnugra, en frá þurfi að segja, hve gífurlegt tjón oft hefir hlotist af þvi, er ein- staklingar í gáleysi sínu hafa fleygt liál'fbrunn- um vindlingum, eða óútkulnuðum eldspýtum í þurt skógarkjarr, eða annað því um líkt. Hafa af slíkum orsökum, hvað eftir annað þúsundir mílna af fögru og arÖberandi skóglendi, breyzt á svipstundu í bera og gróðurlausa eyðimörk. Það er engan veginn ný bóla, þótt skógar- eldar eyðileggi á ári fleiri tré, en notuð eru til húsagerðar og iÖnaðar á sama tímabili. Það er því sýnt, að hér er um mikilvægt mál að ræða. er þjóðinni ber að taka til alvarlegrar íhug- unar. En þótt ástandið um þessar mundir sé jafn- alvarlegt, og raun ber vitni um, þá virðist þó cíinadiskur almenningur vera fremur að vakna til meðvitundar um það, að hið sama gildi um skóga, sem önpur náttúrufríðindi, að þeir séu engrar einnar kvnslóSar eign, heldur beri sér- hverri hverfandi kynslóð, að skila þeim. eigi aðeins jafngóðum, heldur og jafriframt arðvæn- legri í hendur þeirrar næstú. Því er við brugÖið, hvað íbúar Ontario- fylkis séu samtaka um það, veita fylkisstjóra- inni að málum, er skógareldar geysa yfir fylk- ið, og hve vel þeim liefir jafnan skilist, hvað í í húfi var. Skóg\rarnarmáliS hefir engu minni þýðingu fyrir Sléttufylkin, en fylkin austan vatuanna miklu. Hví þá ekki að sýna því sömu skil vestanlands! Beiðni Eg undirritaður hefi með höndum undir- búning á safni af enskum þýðingum af íslenzk- um ljóðum, er út kemur væntanlega í Reykjavík á næsta vori, í tæka tíð fyrir Alþingis'hátíðina. Útgefandinn verður Þórhallur Bjarnarson, prentari frá Akui-eyri, er frumkvæðið á að út- gáfu slíks þýðingasafns. Á safn þetta að verða sýnishom af hinni nýrri ljóÖagerð Is- lendinga. Mun eg leggja áherzfu á, að velja kvæði, sem helzt einkenna höfund hvern og einnig eru að einhverju leyti einkennileg fvrir land vort og þjóð. Verður eigi aðeins vandað til vals ljóðanna og þýðinganna, heldur einnig til hins ytra frágangs á ritinu. Ætlar útgef- andinn að gera það sem smekklegast úr garði og þjóðlegast. A þetta að verða skrautútgáfa til minningar um ísland og Alþingishátíðina, og er auðvitað einkanlega ætluð þeim, er heim- sækja Island á þessum merku tímamótum, Is- lendinggim sem útlendingum. En slíks rits sem þessa 'hefir lengi verið þörf og ætti að geta aukið athygli og þekkingu á þjóð vorri og and- legu lífi hennar út á við. Er þess meir en full þörf. Eg hefi átt tal við ýmsa merka fræðimenn um útgáfu-hugmvnd þessa. Hafa þeir allir lýst velþóknan sinni á henni og hvatt mig til starfsins. Meðal þessara má eg nefna Sir William A. Craigie, hinn mikla Isíandsvin og Hálldór prófessor Hermannssoíi. En til þess að koma hugmynd þessari í fram- kvæmd, þarf eg aðstoð þeirra, er fengist hafa við að þýða íslenzk ljóð á ensku. Er það til þeirra, að þessi beiÖni er stíluð. Frú Jakobína Johnson og prófessor Skúli Johnosn — en þau era meðal hinna kunnustu þýðenda af íslenzk- um ljóðum á ensku — hafa þegar góðgúslega heitið mér aðstoð sinni, og svo er um fleiri. En mér er kunnugt um, að aðrir tslendingar vestan hafs en þeir, sem eg þegar hefi náð til, hafa lagt stund á að snúa íslenzkum ljóðum á enska tungu. Vil eg fara þess á leit, .að allir þeir, sem slíkar þýðingar eiga í fórum sínum, hvort sem prentaðar hafa verið eða eigi, geri mér þann greiða, að láta mig hafa þær til lest- urs og athugunar, og, ef til vill, til birtingar í þýðingasafni mínu. Er mér ant um, að ná í sem flestar þýðingar að unt er, að eg hafi úr sem mestu að velja og geti gert safn mitt sem fjölbreyttast og bezt. En það eitt vakir fyrir mér, að gera safnið sem vavdaða.st úr garði, að það megi verða öllum hlutaðeigendum til sæmdar, ekki sízt ættþjóð vorri og ættjörðu. AuÖvitað vel eg eigi aðeins úr þeim þýðingum, sem Islendingar hafa unnið að, heldur einnig þeim, sem til eru eftir eniska menn og konur. Fáum — eg vona engum — mun dyljast, að nm þarft verk er að ræða, þar sem slíkt þýÖ- inga-safn er. Treysti eg því þess vegna, að þeir tslendingar vestan hafs, er beiðni þessa lesa, og hafa fengist við að þýða íslenzk ljóð á ensku, sýni mér þá velvild, að senda mér þýð ingar sínar hið fyrsta. Virðingarfylst, Richard Beck, Tlhiel College, Greenville, Pa., U. S. America. Oss er það sérstakt ánægjuefni, að mæla með því, að fólk vort veiti próf. Beck allan hugsanlegan stuðning, í sambandi við fram- kvæmd ]>essa nytjaverks, sem hér um ræÖir. Að slíkrar útgáfu sé þörf, verður eigi um deilt, og eiga þeir allir þakkir skyldar, er hlut eiga að máli. Prófessor Beck er manna vandvirk- astur, og má því þesS vegna óhætt treysta, að hann leggi sig í líma 'hvað vali þýðinganna við kemur. Það er síður en svo, að oss sé persónulega kunnugt um alt, það af íslenzkum ljóðum, er snúið hefir verið á enska tungu, en þó er það hreint ekkert smáræði, er vér höfum fest auga á. Auk þeirra frú Jakobínu Johnson og próf. Skúla Johnson, er próf. Beck sérstaklega minnist á, má geta séra Runólfs heitins Fjeldsted, Páls Bjamasonar í Wynyard og vafalaust margra fleiri. Hefir Páll þýtt mikið, og sumt frábær- lega vel. Vér væntum þess, að landar vorir hér vestra, greiði götu þessá útgáfu fyrirtækis eft- ir föngum, því það á það fyllilega skilið. Ohultur staður Það er ekki gott að geyma verðmæt skjöl á heimilinu, eða skrifstofunni. Fyrir litla borg- un, getið þér fengið Safety Deposit Box innan við stálhurðir öryggisskápa vorra. Oss er ánægja að sýna yÖur þetta. Eini öruggi staðurinn 1yrir erfðaskrár, bonds, stocks, eignaskjöl, ábyrgOarskjöl fjölskyldu, Skrautmuni o. s. frv. The Royal Bank of Canada Húsbóndinn talar Eins og það er á vitund manna, að séra Rögnvaldur Pétursson hefir tekið sér Mussolini-vald yf- ir stefnu og störfum heimfarar- nefndarinnar, þannig er það einn- ig öllum ljóst, að honum finst hann eiga að ráða því, hvað sagt er í Heimskringlu og hvað ekki; virðist hann nota afla sinn úr Bostonróðrunum til þess að halda vendi yfir ihöfði ritstjórans.. Um þetta er mönnum tíðrætt og þykir mörgum vinum blaðsins og rit- stjórans illa farið; finst þeim sem meiri von væri þess, að rædd væru málin sjálf í blaðinu, en ekki far- ið í kring um þau öll eins og kött- ur fer í kring um heitan graut, ef ritstjórinn væri sjálfráður. Það er aðallega í heimfarar- málinu, sem séra R. Pétursson og ritari Heimskringlu hafa tekið þá stefnu, að minnast aldrei á aða'lefnið. f síðasta blaði kastar þó tólfunum í þessu tilliti. Þar birtist grein eftir R. IP., sem hann stílar til okkar undirritaðra. Um hana skal farið fáum orðum. Rögnvaldi finst það óvirðing i okkar garð, að Voröld sé liðin undir lok og hafi ekki orðið lang- líf; en það getum við sagt honum í einlægni, að við erum stoltir af því, að láta blaðið okkar heldur deyja ærlegum dauða á unga aldri, en að feta í fótspor “Heims- kringlu”, sem í seinni tíð, eftir vitnisburði eins eiganda hennar, hefir verið portkona, standandi á strætum og gatnamótum til þjón- ustu hverjum þeim, er bezt býður, ■— conservatívum, meðan þeir voru í sinni dýrð, “progressives”, þegar þeir urðu sterkir, Bracken- klíkunni, þegar hún náði völdum, og horfir nú aftur girndaraugum á fjárhirzlurnar í höndum vænt- anlegrar afturgöngustjórnar úr conservatíva flokknum. Séra Rögnvaldur segir, að við höfum þýtt grein efftir Jóhannes Stefánsson; að þessu lýsum við hann opinberan ósannindamann, og skiljum þar við hann í sömu skorðum og vinur hans J. J. Bild- fell gerði forðum. Hitt mætti benda honum á, að jafnvel Jó- hannes þessi iStefánsson, sem prestinum er svo ljúft að sparka í, af því honum finst hann vera aum- ingi, já, jatfnvel hann var þó það kjarkmeiri eða mannlundaðri en séra Rögnvaldur Pétursson, að hann hafði djörfung til þess að kannast við það á prenti, sem hann hafði sagt í ræðum. Séra Rögnvaldur aftur á móti hafði ekki hreinlyndi til þess að birta í "Ferðaminningum” sínum skæt- inginn og skammirnar um Austur- íslendinga, sem hann skreytti með þetta afkvæmi sitt í fyrirlestra- flakkinu áður en hann prentaði það. Við höfum lesið Framtíðar- greinina, þótt við höfum ekki þýtt hana, og við höldum því ó- hikað fr£m, að í þeim hluta henn- ar, sen\ fjallar um heimfarar- nefndina, sé að efninu til ná- kvæmlega það sama sem Morgun- blaðið heldur fram, en í hinum hlutanum, sem lýsir Vesturheimi og Vestmönnum, sé að efni til al- veg það sama, sem Heimskringla hefir flutt að undanförnu. Vilji séra Rögnvaldur ekki samþykkja þetta, annað hvort með þögn eða orðum, þá er velkomið að birta sýnishorn af hvorutveggja til samanburðar. Séra Rönvaldur hlakkar yfir því, að bæði muni bresta dugnað og sápu til þess að þvo af þjóðinni sníkju- og svikablettinn, sem hann og félagar hans hafa sett á heið- ur hennar. Sú ánægja er honum velkomin. Bletturinn er svartur, það er satt, en samt mun reynt að þvo hann af eftir mætti. í þessu svari(!) sínu til okkar, reynir séra Rögnvaldur að narta í H. A. Bergman Iögmann. Finst sumum, að prestinum hefði verið sæmra, að herða upp hugann og þiðja guð að gefa sér kjark til þess að svara spurningum Berg- mans, eða rökræða heimfararmál- ið við hann; en það hefir hann ekki þorað enn þá. Við sögðum í fyrri grein okkar, að tæplega væri eyðandi bleki og pappír til þess að ræða um alvar- leg mál við Heimskringlu. Sönn- un þess, og hún óræk, er þetta síðasta örverpi séra Rögnvaldar Péturssonar. Er það annars mögulegt að þú, séra Rögnvaldur Pétursson, sem óbeðinn hefir tekist það starf á hendur að reyna að leiðbeina fs- lendingum skoðanalega, teljir skynsemi og dómgreind íslenzkr- ar alþýðu á svo lágu stigi, að hún muni gera sér gott af því í rök- semda stað„ sem þú hefir sagt eða ritað um heimfararmálið? Álítur þú íslenzkt sjálfstæði, íslenzka menningu, heimförina 1930 og þús- und ára hátíðina svo lítils virði, að hvorki þurfi að rita um það né ræða á annan hátt en með keskni og flóttasvörum? Ertu ekki nógu mikill maður og nógu ærlegur ís- lendingur til þess að geta rætt alvörumál með rökum við and- stæðinga þína? Fyrst þú fórst að svara að nafninu til á annað borð því sem við skrifuðum í Lögbergi, þá hefði mátt ætla, að þú minstist þar á helztu atriðin í deilumálinu, til dæmis þessi: 1. Var það satt, eða var það lýgi, að heimfararnefndin hefði beðið Manitobastjórnina um styrkinn, en stjórnin aldrei boðið hann? 2. Var það satt, eða var það lýgi, að stjórnin neitaði að veita Þjóð- ræknisfélaginu nokkurt fé, en sagðist vera tilleiðanleg til þess að ávaxta $3,000 með því að aug' lýsa Manitoba sérstaklega á ís- landi? 3. Var það satt, eða var það lýgi, að nefndin sagðist ganga að öllum auglýsingaskilyírðum, éf perting- arnir áðeins fengjust? 4. Ef þetta er satt — berð þú á móti því, ef það er lýgi — var þá ekki nefndin með þessu orðin vesturflutninga agent? 5. Ef nefndin fékk peninga i nafni allra Vestur-íslendinga til þess að ginna fólk frá íslandi i sambandi við íhátíðahaldið á Þing* velli, var hún þá ekki að selja all® Vestur-íslendinga til þess svíkja alla Austur-íslendinga? 6. Er það satt, eða er það lýP’ að Bracken hafi efast um, Sæmilegt yrði talið að þiggja sem svona væri fengið?

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.