Lögberg - 15.08.1929, Blaðsíða 7

LÖGBERG FIMTUDAGINN 16. ÁGÚST 1926.
BU. T.
Kvæði flutt á þjóðmin i-
ingardegi Islendinga
í Winnipeg
River Park, 3. ágúst 1929.
MINNI ISLANDS.
í dýrð sinni skapandi drottinn leit
uim dimman og auðan geim;
af efniviðunum átti hann nóg,
en eftir að raða 'þeim.
Hann augunum rendi af stað
a stað,
því stöðvar hins bezta lands
hann ætlaði’ að velja sem óðals-
blett
hins and'lega stærsta manns.,—
—Og ísland varð hugsjón hans.
En framþróun öll er svo undur
sein,
og eins er með drottins verk,
þó mund hans sé bæði mikilvirk
og mittug, — já, reginsterk. —
Hann hefir ei skift um skoðun enn
við skðpun hins bezta lands,
og enn ekki hætt að auðga sál
hins andlega stærsta manns.
—Nei, ísland er er hugsjón hans.
Því helgara boðorð en önnur öll
skal ávalt hins frónska manns
— hins andlega stærsta manns —
að velja og skilja sín skyldustörf
við sköpun síns föðurlands
— við sköpun hins bezta lands. —
En við, sem í dreifingu dveljum
hér? —
Oss dreymir tii átthagans.
Hve sælt væri’ að eiga þar son-
askerf
í samvinnu skaparans
að fullkomna hugsjón hans.
Sig. Júl. Jóhannesson.
MINNI VESTUR-ÍSLENDINGA.
í sólarlagsins landi
í lita og þjóðablandi
og hljómi hjáræns máls,
er okkar ból og bygðir
hvar biómgast flestra dygðir
' í glaumi gulls og stáls.
Þér, íslendingar ungu!
sem eigið frægsta tungu
og skýrast skálda mál
og hugsjónirnar hærri
og hjartans óskir stærri
og sólskin mest í sál.
Ef málmsins hvélli hljómur
er hæstur lífsins dómur
en hugsjón hædd og grýtt,
til einskis er þá barist,
til einskis sótt og varist
og lífið lítils nýtt.
í elfu tímans unga,
í undirstraumnum þunga
býr meinvætt mörg og ljót,
sem hvoft og glyrnur glennir
og gildru marga spennir
og æpir öllu mót.
En til hvers var að vinna
ef verkum feðra þinna
er þeytt í þennan straum,
og erfðir æðri kenda
í opinn kjaftinn lenda
á þessum rama raum?
í nafni okkar ætta
og allra góðra vætta —
til hafs og lofts og lands,
vér strengjum heit í huga:
í hildi lífs að duga
og halda’ upp’ merki manns.
í sólarlagsins landi
ef lækkar flug þinn andi,
á austrið ennþá skjól
hvar árdagseldar glóðu,
úr aldabíárri móðu
rís ísland upp með sól.
Jón Jónaitansson.
MINNI CANADA.
Hvera flótta-maður—frjálsa land!
sem flýði ok og þrældómsband,
mun ávalt unna þér.
Þaer þúsundir, sem þreyttu skeið
«n þrotlaust tsrið og hungur beið
unz hingað vestur lögðu leið,
fá Ijúfust kynni hér.
Þú margra þúsund mílna land,
sem miljónanna beizlar gand
er gullið gefur þér,
hú svalar ætíð útþrá hans
hins unga, sterka og hrausta
manns.
Hér framsókn djarfa fullhugans
á frjálsum grunni er.
Hér gamla heimsins glæfra menn,
sem glapráð unnu ‘tvenn og þrenn,
oft fundu frið og skjól.
— Það góðverk hafði gildi þrenn.
í*ú gerðir úr þeim nýta menn.
í*ú mörgum fáráð ornar enn
við yl af manndóms sól.
* * *
J fornöld beiðstu ótöld ár
^Ueð ægisljóma um hvelfdar brár
— að kóngsson kæmi að strönd,
^ví Indíána aldrei þú
Pazt alla þína gefið trú
írá örlaganna alheims brú
fMn einvöld stýrði hönd.
Einn sunnudaginn sigling glæst
með sigurfána á stöngu hæst
sást hylla hafs við rönd,
þar Leifur heppni í lyfting stóð
og létti’ hjálm mót sólarglóð,
en drekinn bláar öldur óð
að’ Ameríku strönd.
Þeim fagra og unga farmanni,
sem festum rendi á höfninni,
þú réttir hægri hönd.
Því Ioksins, eftir öld og ár
hinn útvaldi með gullbjart hár
var kominn yfir unnir blár
að unnustunnar strönd.
Af heimþrá Leifur heppni brann,
á hafið vildi sigla hann
og foma frændur sjá.
Þá fanstu víst í fyrsta sinn
hve furðusár var harmurinn,
er íslands væni vinurinn
þér vildi hverfa frá.
Þú kvaddir Leif og kappa fans
og klökk þú enn þá minnist hans.
— Á hafið hurfu þeir! —
En hörð þér reyndist hugraun sú,
því honum gafstu ást og trú.
Um rhargar aldir unnir þú,
en aldrei sást hann meir.
* * *
En löngu seinna lentu hér
og landnámsstarfið tóku að sér
—þeir kristnu og hvítu menn.—
—Þú unnir Leifi’ af alhuga
og aldrei fanst hans jafningja
á meðal þeirra miljóna,
sem með þér dvelja enn.
En eitt er víst, að íslending
þú ætíð gefur sigurhring
í hverjum kappleik hér.
Þú þekkir íslenzkt ættarmót
með augu blá og hugtök skjót,
og Leifi heppna líkist sjót,
sem lang er kærust þér.
* * *
Nú Canada sér kveður hljóðs
og kallar hátt í nafni óðs
á alla íslands þjóð!
“Ó, gullhærðan mér gefðu Leif,
sem gæfuleysið frá mér hreif
og frið minn upp með rótum reif
og rændi hálfum móð!
“Og þó að kosti þúsund.ár!
og þúsund mein og blóðug tár!
Þú mátt ei bregðast mér!
En ef eg fæ hann, alt er falt—
og útvöld þjóð þú verða skalt,
og láta mun ég alt — já alt,
sem upphefð veitir þér!”
Jónas Stefánsson frá Kaldbak.
*
Avarp
Egils Skallagrímssonar
Samið, og flutt á íslendingadag-
inn í Winnipeg og að Hanusum, af
Nikulási Óttenson.
Börn mín kær!
Þannig haga eg orðum til ykk-
ar, fyrir því, að öll munuð þið
eiga til mín ættarskyldlelik að
telja, þótt langt. sé fram komið.
Má það ekki furða heita, þá gætt
er aldurs míns, eins og þið öll vit-
ið, sem komin eruð til fullorðins-
ára, þá hefir nafn mitt sífelt
verið í minni haft og á lofti hald-
ið, meðal bræðra ykkar og systra,
og mun enn svo verða um langa ó-
komna tíð, en það megið þið vita,
að eigi mundi svo vera, hefða eg
ekki þau framaverk unnið, er fá-
gæt þóttu, og fár eða enginn gat
af höndum inþ Hér skal aðeins
eins getið. Það var eftir orrust-
una á Vinarheiði, árið 925. Þá
var eg 24 ára gamall, fæddur 901.
Við Þórólfur bróðir minn höfðum
þar 360 manna, en það lið var
harðsnúið og vanið orustum; eins
og kunnugt er, þá vorum við liðs-
menn Aðalsteins Englandskon-
ungs, og enginn þarf það að efa,
að við Þórólfur, áður hann féll og
eg eftir hann látinn, unnum að
miklu leyti á orrustu og frelsuð-
um England; í þeirri orustu hlífða
eg mér ekki og það vissi Aðal-
steinn konungur, og um kvöldið,
þá er eg kom í höllina, þar sem
hann drakk með mönnum sínum,
með glaumi miklum og gleðilát-
um, þá var ek bæði hryggur ok
reiður, svo at ek mælta ekki.
Það var þá, að konungi leizt það
»
ráð að mýkja skap mitt og sefa
reiði mína. Það var þá, að hann
stóð upp, dró sverð sitt úr slíðr-
um og dróg af hönd sér gullhring
þann bezta, er hann átti, og rétti
mér yfir langeldinn á sverðsoddi
sínum, en eg tók við á sverðsoddi
mínum. Og það ætla eg, að þá
hafi hann gert mestan sóma mér
og yk*kur, því það eru eins dæmi,
í sögu veraldar.
Nú hefi eg nokkuð minst á
ungdómsár mín. En þar eð dvöl
mín með ykkur er skömm, og elli
mæðir mig, mun eg verða fljótt
yfir sögu að fara. Samt skal
nokkru við bætt.----------Leifur
Eiríksson hinn heppni bar gæfu
til að finna Vínland, þar er nú
búum vér, en hvorki hann né
niðjar hans, báru gæfu til að festa
þar fót á storð og nema land.
Það var ykkur ætlað, ættstuðlar
mínir, en mikla þökk og heiður á
ER SVEFNINN ENDURNÆR-
ANDI?
“Eg gat ekki sofið,” sagði Mrs.
John Riohards, Jaokson, Ohio.
“Eg var lasburða, hafði litla mat-
arlyst, þjáðist af hægðaleysi og
svima og taugaóstyrk. Mér batn-
aði mikið við fyrstu flöskuna af
Nuga-Tone, og eftir að hafa tekið
úr tveimur meira, var heilsan á-
gæt. Nuga-Tone er áreiðanlega
gott meðal, hvað snertir magann,
blóðið og taugarnar.”
Tala þeirra, sem notið hafa
góðs af Núga-Tone, skiftir milj-
ónum. Það bætir matarlystina og
meltínguna, eyðir gasi í magan-
um; læknar svima, höfuðverk,
hægðaleysi og nýrna og blöðru-
sjúkdóma, oft á fáum dögum. Það
styrkir taugarnar og hreinsar
blóðið og veitir manneskjunni lík-
amlegt og andlegt þrek. Nuga-
Tone er ábyrgst og peningunum
skilað aftur, ef það reynist ekki
eins og lofað er. Lesið ábyrgðar-
skjalið.
Leifur skilið fyrir landfund þenn-
an, enda hefir Bandaþjóð Vín-
landsfylkja sýnt það, með stand-
mynd þeirri, er þeir sæma hann
með á 1000 ára afmæli fyrsta
lögþings feðra vorra á íslandi, og
ekki dylst mér það, að í þessari
miklu heiðurs viðurkenningu haf-
ið þið, Vínlands íslendingar, arf-
ar mínir, tekið mikinn þátt, með
framkomu ykkar gagnvart þjóð
vorri, eða þjóðum þeim, er þér
hér búið með og umgangist. Það
sem orðið hefir ykkur samferða
til Vínlands frá feðralandinu, er
það, sem enginn annarar þjóðar
samlandi ykkar gat frá ykkur tek-
ið, sem er: kjarkur ósveigjanleg-
ur, ásamt elju, starfsemi og tak-
markalausri þrautseigju, að með-
fylgjandi frómleik, drengskap,
orðheldni og áreiðanlegheitum í
öllum viðsikiftum. Þetta er það,
sem aflað hefir ykkur þess álits,
að vera settir efst á bekk rneð hin-
um beztu þjóðflokkum, sem hér
hafa land numið; að ógleymdu
andans atgjörfi, sem þið hafið
einnig sýnt, að þið standið í fram-
arla, svo sem lærdómsgáfa, hug-
vits og skáldskapar gáfa, sem
margir ykkar hafa sýnt, að ykk-
ur hefir í ríkum mæli gefin verið.
Þessa miklu kosti munduð þið
ei hafa öðlast, ef að þið væruð ei
komin af göfugu foreldri, enda er
það svo. Tvö börn mín tengdust
þeirri göfugustu ætt, er til ís-
lands flutti á landnámstíðinni.
Þorsteinn sonur minn átti Jófríði
dóttur Helgu ólafsdóttur feilans,
Þorstéinssonar Rauðs, Auðarson-
ar hinnar djúpauðgu. Tími leyf-
dóttir mín átti Ólaf pá; hann var
dóttursonur Mírkjartans Ira kon-
ungs, en faðir ólafs var Höskuld-
ur; hans móðir var Þórgerður
Þorsteinsdóttir Rauðs, Auðarson-
ar hinnar djúpauðgu. Tími leyf-
ir ekki að fara lengra í þetta mál
að þessu sinni.
Eg minnist hér aftur á Leif.
Fjarri fer það, að eg öfundi hann
af sæmd þeirri, er hann hefir hlot-
ið. Síður en svo. En hitt kemur
mér í hug, að ef að þið, sem hér
í Vínlandi búið, vinir mínir og
vandamenn, gerðuð kunnugt þeim,
er nú sitja við stjórnvöl Plnglands,
hvað eg vann þeim til frelsis
9(25, þá mætti ske, að eg fengi
slíka viðurkenningu sem Leifur.
Meðal ykkar veit eg minning mín
mun lengi lifa, þótt elcki væri fyr-
ir annað en kvæði þau, er eg hefi
ort, og "sem að beztu skáld meðal
okkar hafa bygt á sín ljóð.
Svo að endingu hefi eg þessu
við að bæta: Mér er sönn og
mikil ánægja í að sjá ykkur og
finna hér, við góða líðan og vel-
sæld. /Og eg vil biðja ykkur öll,
vinir mínir og vandamenn, að
gleyma því ekki, að þið eruð öll
af einu og sama bergi brotin, og
að þar fyrir er það skylda ykkar,
að sýna hvert öðru bróðurlegan
félagsskap og kærleika. Haldið
óslítandi vinaböndum hvert til
’annars, þá mun álit ykkar, auð-
ur og velsæld margfaldast í kom-
andi tíð.
Ýtta ek knör
úr Amar vör
of landa dróma
leituðumk sóma
þás víkinga þjóð
valkesti hlóð,
dundi.þá blóð *
á darraðar slóð.
Vínlandi þá
vær girntumst ná,
vestur um sjá
sá vegur lá.
Landa af Bandi
lagða’ ek at sandi
brimvallar gandi
beitti ek at landi.
Breiðum á sléttum
bygðir vér settum,
Leifur því fréttum
lands héldi réttum,
vor er ættbróður
vegs af því hróður.
Fjðrgínar gróður
gefst, fyllist sjóður.
Ö'llum mér örfum snjöllum
allvel hér virðist falla,
litklæðum lýður skreytist
ljóst virðist, Orma byrði
skreyta hér skírar snótir,
skjóma og hlyni' fróma,
Gróttu mél áður áttak
arfinn þið fenguð þarfan.
Beiði ek alda öðling
eyða mótlæti’ en greiða
vegi til gleði og gæfu
gunnfránum hjörvarunnum,
hreysti, hugdáð og orku
hljótið með dýrum snótum,
eins lengi og röðull rjóðum
roða að morgni boðar.
Fœrist Ameríka
vestur á bóginn
Eftir S. A. Andersen, mag.
(Við nýjar mælingar á afstöðu
Grænlands við Evrópu, sem ný-
lega voru gerðar, tókst að sanna,
að Grænland færist vestur á bóg-
inn. Hér er stuttlega gerð grein
fyrir kenningu þýzka jarðfræð-
ingsins A. Wegeners, um það að
landflutningar eigi sér stað„ en
þessi flutningur Grænlands er á-
litinn sanna kenningu þessa.)
Fæstar af hinum víðtæku vís-
indalegu kenningum, eru þess eðl-
is, að hægt sé að útskýra þær
fyrir þeim, sem hversdagslega
hugsa ekkert um þau viðfangs-
efni, er kenningunni eru samfara.
Þannig eru þeir teljandi, er vita,
hvað Einsteins-kenningin er, hvað
þá heldur að þeir viti, hvað hún
hefir sér til ágætis, eða hvaða
munur er á heimsmynd hennar
eða heimsmynd Newtons. Með
Wegeners kenninguna er alt öðru
máli að gegna, þar eð aðal at-
riðin eru feykilega einföld, svo
einföld, að vísindamönnum hætti
til í byrjun að gera lítið úr kenn-
ingunni, og það var fyrst eftir að
hún gat skýrt ýms algeng fyrir-
brigði á einfaldari hátt en áður,
að farið var að veita henni til-
hlýðilega athygli.
Þúsundir vísindamanna sitja
daglega við að safna athugunum,
setja þær saman, mynda kerfi, án
þess þó að hægt sé að skilja sam-
hengið, eða steypa öllu í stærra
mót og safna því undir allsherj-
ar lögmál. En við og við lyftir
vísindamaður sér út yfir athug-
anir sínar og annara„ því að hann
hefir fundið samhengið, allsherj-
arlögmál, sem skýrir ýmislegt tor-
skilið á einfaldan hátt. Ef hug-
myndin er ófullkomin, nefnist
hún tilgáta. Tilraunir munu þá
annað tveggja hafna henni, og er
hún þá ómerk, eða þær munu
staðfesta hana, er hún þá nefnd
kenning, er síðar verður fyllilega
sönnuð og talin með staðreynd-
um.
Öll þessi stig hefir kenning
Wegeners farið yfir. Englend-
ingur, Green að nafni, kvað ár-
ið 1857 upp úr með þá tilgátu, að
hlutar jarðskorpunnar fljóti í
kjarna, og 1880 segir Svisslend-
ingurinn Wettstein, að það sé
ekki nóg, að löndin fljóti í vestur,
heldur breyti þau einnig lögun.
Pickering bendir á það 1907, að
af því austurströnd Suður-Ame-
ríku sé lík vesturströnd Afríku,
megi draga þá ályktun, að Ame-
ríka hafi slitnað frá Afríku, þeg-
ar tunglið, eftir tilgátu G. H.
Darwins, hafi kastast út úr jörð-
inni, á þeim átað, þar sem nú er
Kyrrahafið.
En árið 1910 setti Wegener
fram kenningu sína, óháða hinum
óvissu tilgátum fyrirrennara
sinna. Hann komst að þessari nið-
urstöðu með því að athuga
strendurnar báðum megin við
'Atlantshaf, og með því að athuga
þær niðurstðður, er menn höfðu
komist að um bygging jarðarinn-
ar. Á nokkrum árum hafði hann
safnað svo miklum gögnum, að
kenning hans mátti teljast á á-
gætum rökum bygð, og loks hepn-
aðist Dönum að sanna kenningu
hans, þannig, að nú má teljast
staðreynd, að löndin færist yfir
yfirborð jarðar.
Til þess að útskýra, hve frá-
brugðin þessi kenning er eldra
áliti,, er nauðsynlegt að skýra lít-
I ið eitt frá því. Frá alda öðli hafa
menn greint í sundur meginlönd
Magic bckunaiduít
er ávalt það bezta í
kökur og annað kaffi-
brauð. það inniheldur
ekkert alum, né nokk-
ur önnur efni, sem
valdið gætu skemd.
Góð máltíð á ferðinni*
Brauðið úr
OCILVIES
ROYAL
HOUSEHOLD
j *»rrr
ið við Kyrjálabotn, eða á miðju
ísaldarsvæðinu, þar sem menn
hafa gengið úr skugga um, að
landið hefst um einn 1 cm. á ári
hverju, og hefir alls hækkað um
275 metra.
Við tilraunir u-m aðdráttarafl
jarðarinnar, hafa menn komist að
þeirri niðurstöðu, að það er minst
í fjöllum, meira á láglendi, en
mest yfir hafinu. Þetta sýnir, að
jarðskorpan er þyngst í höfunum,
léttari á láglendinu og léttust á
fjallsvæði. Af þessu má sjá, að
hinn þungi hafsbotn, hefir tæp-
lega getað verið land áður, þar
eð öll meginlönd eru samsett úr
Iéttum bergtegundum, og skaga
því upp úr hinu þyngra efni hafs-
botnsins.
Kenning Wegeners skýrir enn
fremur það, að dýpt hafsins er á-
kaflega jöfn, samanborið við yfir-
borð meginlandsins. Venjulega
er dýpst næst landi, en kenningin
skýrir það þannig, að hafsbotninn
er úr seigu efni, sem þjappast nið-
ur, er löndin fljóta yfir, og verð-
ur lægri við strendumar. Til-
raunir hafa sýnt, að meginlandið
er hér um bil 60 km. að þykt.
Þetta kann að virðast afar mikil
| þykt, en samanborið við víðáttu,
er hún ekki mikil. Hún er t. d.
og höf, og álitið, að það útlit, sem
jörðin hefir nú, hafi hún ætíðl
haft. En eftir því, sem jarðfræð-
inni fleygði fram, kom í ljós, að
lögur og láð vom miklum breyt-
ingum undirorpin. Þar eð víst
var, að jörðin hafði fyr verið
miklu heitari, lá skýringin um
isamdrátt jarðarskorpunnar afar-
nærri. — Allir þekkja þessa skýr-
ingu og ef hugsað er um hana j
nánar, er ein mikil veila í henni i ekki nema einn hundraðasti h]uti
þ .e. a. s. það, hvemig hrukkum-l úr breidd Suður.Ameríku.
ar gátu orðið jafn misjafnar og,
þær eru, þannig að jafnstór höf | Aðal atriðið í kenningunni er
og Atlantshaf og Kyrrahaf gátu j samt það, að meginlandsflögurn-
myndast, og það, að f jöllin voru | ar haldi ekki kyrru fyrir, heldur
á einstökum stöðum á jörðinni, j fljóta á hinu þyngra efni. Þannig
en ekki jafn útbreidd. í Suður-j færist Ameríka í vestur, en af því
Evrópu eru fjallgarðar, sem ekki j leiðir, að vesturströnd hennar er
halda áfram út í hafið, sem við j há og brött að sjó, þar eð svo
mætti búast, eg sama efni væri j mikil mótstaða mæðir á henni.
í landinu þar og hafsbotninum.: Hækkun vesturstrandarinnar hef-
En ef reiknað væri, hve jörðin ir leitt af sér mikil umbrot, svo
hefði þurft að vera heit fyr, til j sem jarðskjálftann 1906, þegar
þess að Alparnir gætu myndast mestur hluti San Francisco syði-
við fellingar jarðskorpunnar, lagðist, og við jarðskjálfta 1899
kemur út, að hún þyrfti að hafa; hófst ströndin norðanverð um alt
verið a. m. k. 3000 gr. heitari, en: að því 16 metra. 1906 hófst strönd
það kemur ekki heim við þá stað-j Chile um 60 metra við jarð-
reynd, að í þeim hita myndn allarj skjálfta. Á sama hátt er mest
steintegundir hafa verið fljótandi,; hafdýpi 1 Kyrrahafi við strönd
en ekki fastar. Þar að auki er Suður-Ameríku.
upplýst, að hitabreytingar hafa
ekki orðið miklar síðan á elztu
jarðöldum er taldar eru. Frá
elztu jarðfræðitímum finnast enn
menjar um ís, en það sannar, að
hitinn hefir á ýmsam stöðum
stundum verið fyrir neðan 0.
Af rannsóknum á dýralífi fyr á
tímum, plöntulífi og jarðfræði,
hafa menn komist að þeirri nið-
urstöðu, að Ameríka hafi í fyrnd-
inni verið samvaxin Evrópu. Lá
þá nærri að halda, að hafsbotn-
inn hafi sígið siðan þá; en á móti
því mæíir það, að jafnvægið í
jarðskorpunni myndí þá hafa
raskast, en slikt hefir ekki átt sér
stað. Hafsbotninn, í Atlantshafi
hefði orðið of þungur og hann
hefði raskað jafnvægi jarðarinn-
ar. —
Suður-Ameríka færist því vest-
ur á bóginn, og hefir áður legið
fast við Afríku. Það er afar auð-
velt að finna, hve strandlínurnar
eru líkar. Nálægt suður-odda
Afríku er fjallgarður, sem liggur
frá austri til vesturs. Sá fjall-
garður á sér framhald við Buenos
Aires í Suður-Ameríku. Þetta hef-
ir jarðfræðingur frá Afríku sann-
að. — Hann var gagn-kunnugur
fjöllum í Suður-Afríku, og þegar
hann kom til Suður-Ameríku,
fanst honum, sem hann væri að
rannsaka. Afríku-fjöllin, svo lík
voru jarðlögin. Slíkt væri óhugs-
andi; ef löndin hefðu ætíð staðið
eins af sér.
röðun á megiiriöndum má benda á
öll þau lönd, þar sem spor finn-
ast eftir ís, og liggja þau þannig
saman, 1 stað þess að nú eru þau
dreifð um helming hnattarins.
Þessi spor hafa íundist í austan-
verðri Suður-Ameríku,, Suður-
Afríku, Vestur-Indlandi og á vest-
anverðri Ástralíu, og hefir þvi
Suðurpóllinn að líkindum legið á
þessu svæði. Á sama hátt lendir
hin þáverandi miðjarðarlína yfir
mestu kolalöndin, svo sem Banda-
ríkin, England, Frakkland, Þýzka-
j land, Pólland, Rússland og Kína.
Þessi lönd virðast í þann tíma
hafa haft hitabeltislofstlag.
1 lok krítartímabilsins, hefir
Suður-Ameríka losnað frá Afriku
og flotið vestur á bóginn. Nokkru
síðar hefir svo Norður-Ameríka
losnað frá Evrópu, en virðist þó
fram yfir ísöldina hafa verið
landföst við hana á Grænlandi.
Þetta sannar sú staðreynd, að ís-
mörkin í Norður-Ameríku liggja
á líkum stöðum og í Evrópu.
Eftir þessu að dæma, er Græn-
land sá hluti Ameríku, sem síð-
astur losnaði við meginlandið, og
sé borin saman fjarlægð landsins
frá Evrópu (1780 km.)i og sá tími,
er það tók að fjarlægjast (50—
100 þús. ár), kemur út hinn ár-
legi flutningur, 18—36 m. Slíkt
ætti að koma fram á hinum hár-
fínu verkfærum, sem nú eru not-
uð, og það kom þegar í ljós við
fyrri mælingar á Grænlandi, að
mælingarskekkjur bentu á, að
landið færðist vestur á bóginn.
Þar eð þarna var fenginn mögu-
leiki til að sanna kenningu Weg-
eners, ákvað Geodætisk Institut í
Kaupmannahöfn að mæla landið
nákvæmlega, með fimm ára milli-
bili, til að ganga úr skugga um
þetta. Fyrri mæ'lingin var gerð
1922, en hin síðari 1927. og sann-
aðist þar með, að landið hafði
færst 180 metra í vestur þau fimm
ár, sem liðið höfðu, en það er að
meðaltali 36 metrar á ári. Hér
var fengin óræk sönnun fyrir
kenningu Wegeners, og hún má
því teljast með staðreyndum.
Lík mæling var nýlega gerð á
fjarlægð Washington frá París.
Sú tilraun sýndi, að fjarlægðin
óx 32 cm. á ári.
Deilur risu út af þessu.
sumir fram, að spöng hefði verið
milli landanna, en aðrir, að ekk-
ert slíkt hefði getað átt sér stað.
Deilunni varð aðeins skorið úr
með nýrri kenningu, er sannaði,
að báðir hefðu nokkuð til síns
máls. Þessa spurning leysti Weg-
eners kenningip algerlega. Hún
heldur því fram, að fyrrum hafi
Ameríka legið upp að Evrópu og
Afríku. Dýr og plöntur hafi því
hæglega breiðst jafnt í báða
heimshluta. Botn Atlantshafsins
hefir þá verið undirstaða Ame-
ríku, en Ameríka hefir flotið
burtu, eftir að hún slitnaði frá
meginlandinu.
Wegener álítur, eins og hér
hefir verið lýst, að löndin fljóti
eins og granitflögur í basalti, sem
að mestu leyti er undirstaða land-
anna, Það mætti líkja þessu við
ís, sem sígur niður, þegar stigið
er ofan á hann, en rís upp, ef
farginu er létt. Löndin síga und-
an t. d. jöklum, og hefjast aftur
upp, er jöklarnir bráðna.
Á ísöldinni hvíldi feikna ísfarg
á Norður-Evrópu, og ætla má, að
það hafi þrýst jarðskorpunni mik-
ið inn, enda er það staðreynd, að
síðan hefir það land sífelt verið
að hefjast upp. Mest hefst land-
Eftir kenningu Wegeners hefir.
þróun jarðarinnar farið fram án
mikillar kólnunar. Sá hiti, sem
jörðin meðtekur frá sólinni, geisl-
ar aftur út í geiminn,, en sá hiti,
sem'’ iður jarðarinnar hafa geymt,
hefir ekki , farið forgörðum. ís-
flákar eins og Grænlandsjökull,
hafa ætíð verið einhvers staðar á
jörðinni.
Það má glögt sjá, hvemig byrj-
unin að Atlantshafinu hefir litið
út, með því að athuga Austur-
Ef vér hugsum oss, að hinar Afríku. Frá Dauðahafi í Pales-
miklu fellingar, sem eru í Hima-j tínu gegn um Tanganjika-vatn og
layafjöllunum, yrðu flattar út, þá; Njassa-vatn, gengur mikill klasi
Héldu mundi Vestur-Indland ná alla leið af brotalínum, er bendir á, að
til Madagskar við austanverðan j landflutningar séu þar í undir-
odda Afríku. Þetta skýrir það, j búningi. Slíkt hefir þegar átt sér
hve Madakaskar minnir að mörgu
leyti á Vestur-Indladd, enda þótt
hún liggi tiu sinnum lengra frá
V.-Indlandi en Afríku. Enn frem-
ur er pMtið, að Ástralía hafi leg-
ið nálægt Suður-Afríku, en milli
hennar og -Suður-Amríku hafi
legið meginland það, sem nú ligg-
stað í Rauðahafi, því að Arabía og
Afríka hafa fjarlægst hvor aðra
um nokkur hundruð kílómetra. —
Eftir nokkrar miljónir ára má
gera ráð fyrir, að austurhluti
Afríku verði orðinn orðinn eyja-
klasi; sem skilinn sé frá megin-
landinu með djúpum álum. — Les-
ur við suðurpólinn. Við slíka bók Mgbl.
Tryggið yður ávalt nægan
fórða af
HEITU VATNI
fáið yður
ELECTRIC WATER HEATER
Vér setjum hann inn og önnumst
um vírleiðslu fyrir
. Aðeins $1.00 út í hönd
Afgangurinn greiðist með vægum kjörum
Hot Point Water Heater, gegn útborgun $20.50
Red Seal Water Heater, gegn útborgun $19.00
Plumbing
aukreitis,
þar sem
þarf
Wúuu'pcOHijdro,
55-59 PRINCESSST.
Phone
848 132
848 133